Mormi złocisty

Mormi złocisty
	Catopuma temminckii
	(Vigors & Horsfield, 1827)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	kotowate
Rodzaj	mormi
Gatunek	mormi złocisty
Synonimy
	Felis temminckii Vigors & Horsfield, 1827; Felis moormensis Hodgson, 1831; Felis aurata Blyth, 1863; Felis nigrescens J.E. Gray, 1863; Felis tristis Milne-Edwards, 1872; Felis dominicanorum P.L. Sclater, 1898; Felis semenovi Satunin, 1904; Felis temmincki mitchelli Lydekker, 1908; Felis (Catopuma) melli Matschie, 1922; Felis temminckii bainsei Sowerby, 1924; Felis temmincki badiodorsalis Howell, 1926; Felis temmincki dominicorum: Howell, 1929;
Podgatunki
	C. t. temminckii (Vigors & Horsfield, 1827); C. t. moormensis (Hodgson, 1831);
	C. t. temminckii (Vigors & Horsfield, 1827); C. t. moormensis (Hodgson, 1831);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Mormi złocisty^[14], mormi^[15]^[a], kot złoty azjatycki^[15], azjatycki kot złocisty (Catopuma temminckii) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae). W niewoli może żyć do 20 lat, ale średnia długość życia na wolności jest prawdopodobnie dużo krótsza.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1827 roku brytyjscy zoolodzy Nicholas Aylward Vigors i Thomas Horsfield nadając mu nazwę Felis temminckii^[1]. Holotyp pochodził z Sumatry, w Indonezji^[16].

C. temminckii czasami obejmuje C. badia jako podgatunek, ale analiza genetyczna wykazuje, że lepiej jest uważać te dwa gatunki za odrębne^[17]. Ostatnie oceny wspierają podział na dwa podgatunki^[18]^[17], ale zwykle rozpoznawany jest trzeci (tristis)^[16]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków^[17].

Etymologia

Catopuma: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Catus Frisch, 1775 (kot) oraz Puma Jardine, 1834 (puma)^[19].
temminckii: Coenraad Jacob Temminck (1778–1858), holenderski zoolog, ilustrator i kolekcjoner^[20].
moormensis: Moormi, nietybetańska ludność zamieszkująca Nepal^[2].

Zasięg występowania

Mormi złocisty występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[17]:

C. temminckii temminckii – Półwysep Malajski i Sumatra.
C. temminckii moormensis – region subhimalajski od Nepalu, Indii i Bhutanu na południe do południowej Tajlandii, w tym znaczna część Chińskiej Republiki Ludowej i Indochin.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 66,2–105 cm, długość ogona 42,5–57,5 cm; masa ciała samic 8,5 kg, samców 12–15,7 kg^[21]. Podczas gdy futro jest głównie rudoczerwone lub złotobrązowe, mogą także występować warianty czarno lub szaro ubarwione. Zwykle futro jest w paski, z wyjątkiem miejsc na spodzie ciała, i bardzo słabymi plamami na reszcie futra. Jednakże w Chinach występuje odmiana barwna o cętkach podobnych do lamparcich. Futro w cętki jest cechą recesywną, kiedy cętki i paski kota krzyżują się, młode mają futro w paski.

Zachowanie

Mormi prowadzi głównie naziemny tryb życia, chociaż dobrze się wspina po drzewach. Jest gatunkiem słabo poznanym. Większość jego zachowań jest znana z obserwacji w ogrodach zoologicznych. Mormi komunikują się przez syczenia, miauknięcia, mruczenia i warknięcia. Inne metody komunikowania zaobserwowane u więzionych mormi obejmują sygnały zapachowe. Woli siedliska leśne urozmaicone skalistymi obszarami i tropikalnymi lasami deszczowymi od czasu do czasu występuje na bardziej otwartym terenie. Zasiedla tereny na różnych wysokościach, od nizin do 3000 metrów n.p.m. w Himalajach.

Zwyczaje polowania

Mormi woli polować na ziemi, ale czasami się wspina na drzewa. Jest znany z polowania na ptaki, jaszczurki, gryzonie, inne małe ssaki i – sporadycznie – małe, młode jeleniowate.

Rozród

Wszystko, co wiemy o rozmnażaniu pochodzi z obserwacji w niewoli. Dojrzałość płciową osiąga pomiędzy 18–24 miesiącem. Okres ciąży trwa około 80 dni; w miocie zazwyczaj rodzi się jedno kocię (czasami do trzech). Kocięta rodzą się we wgłębieniach drzew, szczelinach skalnych, i być może we wgłębieniach i innych zacisznych miejscach na ziemi. Skóra kociąt jest grubsza i nieco ciemniejsza, ale wzory będą mieć przez całe życie. Przypuszcza się, że samce podejmują aktywną rolę w wychowywaniu młodych.

Status i ochrona

Zagrożony wyginięciem, głównie z powodu wycinania lasów i polowań. Gatunek chroniony przepisami konwencji waszyngtońskiej (CITES).

Uwagi

↑ Nazwa mormi używana jest również w odniesieniu do rodzaju Catopuma.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d N.A. Vigors & T. Horsfield. Descriptions of two Species of the genus Felis, in the collection of the Zoological Society. „The Zoological Journal”. 3, s. 451, 1827. (ang.).
↑ ^a ^b B.H. Hodgson. Some Account of a new Species of Felis. „Gleanings in Science”. 3, s. 177, 1831. (ang.).
↑ E. Blyth. Synoptical List of the Species of Felis inhabiting the Indian Region and the adjacent parts of Middle Asia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 185, 1863. (ang.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens and Drawings of Mammals, Birds, Reptiles, and Fishes of Nepal and Tibet, presented by B. H. Hodgson, esq., to the British Museum. Wyd. 4. London: The Trustees, 1863, s. 3. (ang.).
↑ A. Milne-Edwards: Études pour servir a l’histoire de la faune mammalogique de la Chine. W: H. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1. Paris: G. Masson, 1868–1874, s. 223, ryc. 31. (fr.).
↑ P.L. Sclater. Report on the Additions to the Society’s Menagerie in December 1897. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1898, s. 2, ryc. 1, 1898. (ang.).
↑ K.A. Satunin. Neue Katzenarten aus Central-Asien. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 9, s. 524, 1904. (niem.).
↑ R. Lydekker. Exhibition of, and remarks upon, a skin of a Wild Cat from Sze-chuen. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1908 (2), s. 433, 1908. (ang.).
↑ R. Mell. Beiträge zur Fauna Sinica. I. Die Vertebraten Südchinas; Feldlisten und Feldnoten der Säuger, Vögel, Reptilien, Batrachier. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 88 (10), s. 36, 1922. (niem.).
↑ A. de C. Sowerby. A new cat from west China. „The China Journal of Science & Arts”. 2, s. 352, 1924. (ang.).
↑ A.B. Howell. A new name for Felis (Catopuma) melli Matschie, and note on the nomenclature of Felis pardus centralis Lönnberg. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 39, s. 143, 1926. (ang.).
↑ A.B. Howell. Mammals from China in the collections of the United States National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 75, s. 33, 1929. (ang.).
↑ J.J. McCarthy J.J. i inni, Catopuma temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-27] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 158. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Catopuma temminckii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-27].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 398. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 36–37, 2017. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 165, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 407–408. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 141. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[a-16] Nazwa mormi używana jest również w odniesieniu do rodzaju Catopuma.

[Vigors&Horsfield-1] N.A. Vigors & T. Horsfield. Descriptions of two Species of the genus Felis, in the collection of the Zoological Society. „The Zoological Journal”. 3, s. 451, 1827. (ang.).

[Hodgson-2] B.H. Hodgson. Some Account of a new Species of Felis. „Gleanings in Science”. 3, s. 177, 1831. (ang.).

[Blyth-3] E. Blyth. Synoptical List of the Species of Felis inhabiting the Indian Region and the adjacent parts of Middle Asia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 185, 1863. (ang.).

[Gray-4] J.E. Gray: Catalogue of the Specimens and Drawings of Mammals, Birds, Reptiles, and Fishes of Nepal and Tibet, presented by B. H. Hodgson, esq., to the British Museum. Wyd. 4. London: The Trustees, 1863, s. 3. (ang.).

[Milne-Edwards-5] A. Milne-Edwards: Études pour servir a l’histoire de la faune mammalogique de la Chine. W: H. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1. Paris: G. Masson, 1868–1874, s. 223, ryc. 31. (fr.).

[Sclater-6] P.L. Sclater. Report on the Additions to the Society’s Menagerie in December 1897. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1898, s. 2, ryc. 1, 1898. (ang.).

[Satunin-7] K.A. Satunin. Neue Katzenarten aus Central-Asien. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 9, s. 524, 1904. (niem.).

[Lydekker-8] R. Lydekker. Exhibition of, and remarks upon, a skin of a Wild Cat from Sze-chuen. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1908 (2), s. 433, 1908. (ang.).

[Matschie-9] R. Mell. Beiträge zur Fauna Sinica. I. Die Vertebraten Südchinas; Feldlisten und Feldnoten der Säuger, Vögel, Reptilien, Batrachier. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 88 (10), s. 36, 1922. (niem.).

[Sowerby-10] A. de C. Sowerby. A new cat from west China. „The China Journal of Science & Arts”. 2, s. 352, 1924. (ang.).

[Howell-11] A.B. Howell. A new name for Felis (Catopuma) melli Matschie, and note on the nomenclature of Felis pardus centralis Lönnberg. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 39, s. 143, 1926. (ang.).

[Howell1929-12] A.B. Howell. Mammals from China in the collections of the United States National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 75, s. 33, 1929. (ang.).

[iucn-13] J.J. McCarthy J.J. i inni, Catopuma temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-27] (ang.).

[Cichocki&inni-14] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[pwn-15] Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 158. ISBN 83-01-14344-4.

[Wilson&Reeder-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Catopuma temminckii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-27].

[Burgin&inni-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 398. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Kitchener&inni-19] A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 36–37, 2017. (ang.).

[Palmer-20] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 165, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-21] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 407–408. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Sunquist-22] M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 141. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[a]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]