Przejdź do zawartości

Aleje Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleje Karola Marcinkowskiego
Centrum
Ilustracja
Środkowa część Alei Marcinkowskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Długość

627 lub 650 m[a]

Przebieg
światła 0 m ul. Solna Ustąp pierwszeństwa
150 m ul. 23 Lutego Ustąp pierwszeństwa Uwaga tramwaj
350 m Plac Wolności
400 m ul. Paderewskiego Ulica jednokierunkowa
410 m ul. 27 Grudnia Ulica jednokierunkowa Uwaga tramwaj
550 m ul. Podgórna Zakaz wjazdu Uwaga tramwaj
650 m ul. św. Marcin Ulica jednokierunkowa
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Aleje Karola Marcinkowskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Aleje Karola Marcinkowskiego”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Aleje Karola Marcinkowskiego”
Ziemia52°24′34,1″N 16°55′45,9″E/52,409475 16,929406
Aleje na planie z 1856
fragment Alei w 1840
Fragment Alei w 1910
Widok na Muzeum Narodowe
Uniwersytet Artystyczny
Stela Macka i Muzeum Narodowe
Pomnik Golema - stare położenie, między dębami
Sąd
Pałac Anderschów
Aleje Marcinkowskiego 2 - tablice ku czci Romana Dmowskiego i Marii Paruszewskiej

Aleje Karola Marcinkowskiego (dawniej: ulica Wilhelmowska) – reprezentacyjna ulica w centrum Poznania, przebiegająca na osi północ-południe, od ul. Solnej na północy do ul. Święty Marcin na południu. W centralnym punkcie przechodzi wschodnim skrajem placu Wolności. Liczy 650 metrów długości.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Aleje powstały z końcem XVIII wieku (1794–1798), ale już wcześniej istniał tutaj trakt komunikacyjny. Obecna forma wiąże się z powstaniem tzw. nowego miasta, na zachód od Starego Miasta. Autorem tej szeroko zakrojonej koncepcji był David Gilly, autor wielu dzieł na terenie Niemiec (m.in. Brunszwik i Poczdam). Nadał ulicy charakter głównej promenady miejskiej o szerokości 30 metrów, długości 643,7 metra (2050 stóp)[1], o dwóch jezdniach, z czterema rzędami topoli piramidalnych oraz kasztanowców i trasą spacerową w środku. Wzorem była dla niego berlińska aleja Unter den Linden[1].

Aleje, z uwagi na swoją rangę, zaczęły „obrastać” reprezentacyjnymi gmachami od lat 20. XIX wieku i były to w dużej części obiekty związane z polskim życiem gospodarczym i kulturalnym.

Aleje obsadzone były zawsze szpalerem drzew, częściowo wygrodzonym drewnianym opłotowaniem, celem umożliwienia spokojnych spacerów. Od 1900 do 1902[2] zmieniono koncepcję wysadzenia drzew - ulicę podzielono na trzy odcinki, każdy z innym gatunkiem (co roku[2]). Od południa były to: platany, wiązy i lipy holenderskie. Kupiec Gustaw Kronthal ufundował miastu w 1884 budkę meteorologiczną z licznymi przyrządami. W pobliżu stała też drewniana pijalnia wód mineralnych, potem przesunięta w inne miejsce[2].

W 1927 między ulicami Podgórną i Paderewskiego założono szeroką promenadę z rzędami kasztanowców. Po II wojnie światowej Aleje uległy głębokim przemianom urbanistycznym, związanym z planowaną w ich osi Trasą Piekary. Przyniosło to określone uszczerbki w substancji architektonicznej ulicy. W początkach XXI wieku rozpoczęto rewitalizację traktu, m.in. ułożono nową promenadę z kostki, nasadzono dęby piramidalne i ustawiono nowe pomniki.

Obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Począwszy od północy, przy Alejach Marcinkowskiego znajdują się (lub znajdowały) następujące istotne obiekty:

Pierzeja zachodnia

[edytuj | edytuj kod]

W osi Alei

[edytuj | edytuj kod]

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Na krótkim odcinku Alei przebiega jednotorowa, jednokierunkowa trasa tramwajowa, z dwoma przystankami nazywającymi się Aleje Marcinkowskiego.

Osobliwości

[edytuj | edytuj kod]
  • w 1929, po ciężkiej zimie, wymarzły w Alejach wszystkie drzewa. Jako że był to rok PeWuKi, zastąpiono je prowizorycznie krzewami i wątłymi brzozami, tak aby nie utracić reprezentacyjnego charakteru ulicy;
  • 12 kwietnia 1945 otwarto przy Alejach pierwszą po zakończeniu wojny księgarnię w mieście – jej pierwszym kierownikiem był Julian Stefański[3];
  • dwa skrajnie różne stylowo pomniki: Marcinkowskiego (tradycyjny) i Golema (autorstwa skandalisty Davida Černého) prowadzą ze sobą w rejonie ulicy 23 Lutego swoisty dialog estetyczny.
  1. Występuje nieścisłość dotycząca długości Alei spowodowana różnorakim przedstawianiem danych przez Zarząd Dróg Miejskich – Spis dróg publicznych w administracji ZDM (stan na styczeń 2019) podaje 627 metrów, z kolei wykaz ulic układu uzupełniającego 650 metrów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Marcin J. Januszkiewicz, Adam Pleskaczyński, Podręcznik Poznańczyka, Art Media Studio, Poznań, 2002, s.18, ISBN 83-917912-0-3
  2. a b c Waldemar Karolczak, Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania (do 1914r.), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.49, ISSN 0137-3552
  3. Wydarzenia w Poznaniu w 1985 roku. Część druga, w: Kronika Miasta Poznania, nr 4/1986, s.105, ISSN 0137-3552

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]