Stare Miasto w Poznaniu

Stare Miasto
	Część i obszar SIM Poznania
	; Stare Miasto – widok z lotu ptaka
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miasto	Poznań
Dzielnica	Osiedle Stare Miasto
Data założenia	1253
SIMC	0970342
Powierzchnia	0,21 km²
	Plan Starego Miasta;
	Położenie na mapie Polski Stare Miasto
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Stare Miasto
	Położenie na mapie Poznania Stare Miasto
	52°24′30″N 16°56′02″E/52,408333 16,933889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Stare Miasto w Poznaniu – obszar miasta lokacyjnego o średniowiecznym rozplanowaniu z centralnie usytuowanym Starym Rynkiem. Obszar Starego Miasta wyznaczała linia murów miejskich; teren ten zajmuje powierzchnię 21 ha^[1]. Od lokacji miasta Poznania w 1253 do początku budowy przez władze pruskie nowego centrum na zachód od Starego Rynku na początku XIX wieku granice miasta były praktycznie niezmienne i pokrywały się z granicami obecnego Starego Miasta. W 2008 uznane zostało przez prezydenta RP, w ramach historycznego zespołu miasta Poznania, jako pomnik historii.

Granice

Granice dawnego Poznania a obecnego Starego Miasta biegły od Zamku Królewskiego ulicą Ludgardy, przecinając późniejszy Bazar, przez teren obecnego Szpitala Strusia, ulicą Jaskółczą do Wrocławskiej, obejmując teren kolegium jezuickiego, dalej południową pierzeją placu Kolegiackiego i przecinając obecną zabudowę pomiędzy ulicami Ślusarską i Garbary do kościoła i klasztoru Dominikanów, następnie ulicami Stawną i Masztalarską do Zamku Królewskiego^[2].

Według Systemu Informacji Miejskiej granice jednostki obszarowej Stare Miasto wytyczone są od wschodu: ulicą Garbary do placu Bernardyńskiego, od południa: ulicą Podgórną, od zachodu: Alejami Marcinkowskiego, od północy: ulicą Wolnica i Małe Garbary^[3]. Obszar SIM Stare Miasto jest otoczony terenem obszaru SIM Centrum^[3].

Historia

Miasto Poznań zostało lokowane na prawie magdeburskim przez książąt wielkopolskich Przemysła I i Bolesława Pobożnego w 1253 na terenie istniejącej już osady przy kościele św. Gotarda na lewym brzegu Warty. Dotychczasowy gród poznański na Ostrowie Tumskim został przekazany biskupowi^[4]. Miasto otrzymało szachownicowy układ ulic, w centrum rozplanowano rynek o powierzchni 2 ha. Zachodnia część wspinała się na wzgórze, nazwane później Górą Zamkową, na którym wzniesiono Zamek Królewski^[5]. Zabudowa początkowo była drewniana, jednak szybko zastępowano ją murowaną. W 1536 roku wybuchł wielki pożar, który strawił prawie jedną czwartą zabudowy^[6]. Po tym wydarzeniu miasto odbudowano w formach renesansowych. W XVII i XVIII w. Poznań był wielokrotnie niszczony przez kolejne przetaczające się przez miasto wojny. W 1725 nad miastem przeszedł huragan, który zniszczył wieże ratusza i kolegiaty farnej. Dopiero w czasach Stanisława Augusta za sprawą działania Komisji Dobrego Porządku miasto odbudowano^[7]. Na początku XVIII w. nastąpiła jedyna zmiana granic miasta Poznania przed rozbiorami - w związku z budową kościoła i kolegium jezuickiego przesunięto mur miejski w południowo-wschodniej części miasta.

W 1793 Poznań znalazł się pod zaborem pruskim. Prusacy wkrótce przystąpili do rozbiórki kolegiaty farnej, która stała na obecnym pl. Kolegiackim, oraz murów miejskich. W 1803 spłonęła dzielnica żydowska, która leżała między ulicami Wielką i Żydowską i posiadała głównie drewnianą zabudowę. Kwartał odbudowano według nowego rozplanowania ulic. W 1839 przebito ulicę Nową (obecnie Paderewskiego), łączącą Stare Miasto z Nowym Miastem^[8].

W czasie II wojny światowej w lutym 1945 r. Stare Miasto uległo zniszczeniu w ok. 60%. Odbudowa zakończyła się do początku lat 60. XX w. Podczas rekonstrukcji budynków przyjęto najczęściej ich formę architektoniczną z XVI–XVIII w.^[2]. Wyjątkiem są współczesne budynki sukiennic (mieszczące Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) i arsenału (zajmowanego m.in. przez Galerię Miejską "Arsenał").

Zabytki

Zobacz też: Zabytki Poznania.

Niezachowane obiekty historyczne

Przypisy

↑ Włodzimierz Łęcki: Poznań, przewodnik po zabytkach i osobliwościach miasta dla przybyszów z dalszych i bliższych stron. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 97. ISBN 978-83-7506-466-7.
↑ ^a ^b Włodzimierz Łęcki: Poznań, przewodnik po zabytkach i osobliwościach miasta dla przybyszów z dalszych i bliższych stron. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 98. ISBN 978-83-7506-466-7.
↑ ^a ^b https://web.archive.org/web/20170922004858/http://zdm.poznan.pl/content/pliki/mapa_jed_obsz.jpg Mapa jednostek obszarowych Systemu Informacji Miejskiej Poznania
↑ Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 31. ISBN 83-87847-92-5.
↑ Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 67 i nast.. ISBN 83-87847-92-5.
↑ Zamek książąt, królów, starostów. „Kronika Miasta Poznania”, s. 157, 2004. Wydawnictwo Miejskie. ISSN 0137-3552.
↑ Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 15. ISBN 83-87847-92-5.
↑ Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 107. ISBN 83-87847-92-5.

[1] Włodzimierz Łęcki: Poznań, przewodnik po zabytkach i osobliwościach miasta dla przybyszów z dalszych i bliższych stron. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 97. ISBN 978-83-7506-466-7.

[Łęcki-2] Włodzimierz Łęcki: Poznań, przewodnik po zabytkach i osobliwościach miasta dla przybyszów z dalszych i bliższych stron. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 98. ISBN 978-83-7506-466-7.

[autonazwa1-3] ttps://web.archive.org/web/20170922004858/http://zdm.poznan.pl/content/pliki/mapa_jed_obsz.jpg Mapa jednostek obszarowych Systemu Informacji Miejskiej Poznania

[4] Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 31. ISBN 83-87847-92-5.

[5] Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 67 i nast.. ISBN 83-87847-92-5.

[6] Zamek książąt, królów, starostów. „Kronika Miasta Poznania”, s. 157, 2004. Wydawnictwo Miejskie. ISSN 0137-3552.

[7] Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 15. ISBN 83-87847-92-5.

[8] Poznań: przewodnik po zabytkach i historii. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 107. ISBN 83-87847-92-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Obszary Systemu Informacji Miejskiej	Centrum Dzielnica Cesarska Garbary (Grochowe Łąki) Grobla Piaski Piekary Przepadek Rybaki Święty Marcin Święty Wojciech Chwaliszewo Stare Miasto
Osiedla mieszkaniowe	Osiedle Nad Wartą Osiedle robotnicze na Czartorii Zespół domów profesorskich przy ul. Libelta Zespół domów urzędniczych przy ulicy Kościuszki Zespół mieszkaniowy przy Placu Bernardyńskim
Atrakcje turystyczne	Fontanna Prozerpiny Odwach Pałac Anderschów Pałac Działyńskich Pałac Górków Pałac Mielżyńskich Pręgierz Ratusz Stary Browar Studzienka Bamberki Waga miejska Zamek Cesarski Zamek Królewski
Teatry	Polski Teatr Tańca Scena na Piętrze Teatr Animacji Teatr Ósmego Dnia Teatr Muzyczny Teatr Polski Teatr U Przyjaciół Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki
Kina	Kino Apollo Kino „Malta” Kino „Muza” Kino Pałacowe
Miejsca kultu religijnego	Kościół św. Antoniego Padewskiego Kościół Bożego Ciała Kościół św. Franciszka Serafickiego Kościół św. Józefa Kościół św. Marcina Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia Kościół Najświętszego Zbawiciela Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa Kościół Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego Kościół Przemienienia Pańskiego Kościół Świętego Krzyża Kościół św. Wojciecha Kościół Wszystkich Świętych Synagoga
Targowiska	Plac Bernardyński Plac Wielkopolski
Stacje kolejowe	Poznań Garbary