Przejdź do zawartości

Aleksander Holas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Holas
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1911
Jutrosin k. Rawicza

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 1993
Poznań

Dziedzina sztuki

architektura

Epoka

modernizm

Ważne dzieła

kościół Chrystusa Odkupiciela w Poznaniu
Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Orzechowie
Kościół św. Marcina w Chwalborzycach

Odznaczenia
Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908)
Odznaka Nagrody Państwowej

Aleksander Holas (ur. 6 grudnia 1911 w Jutrosinie, zm. 27 czerwca 1993 w Poznaniu)[1] – polski architekt, konserwator zabytków, urbanista i pedagog.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Kościół św. Marcina w Chwalborzycach
Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Sędzinach
Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Smólniku

Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Pobiedziskach, gdzie jego ojciec był burmistrzem, kontynuował naukę w Gimnazjum w Trzemesznie. Następnie studiował na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej[2], który ukończył w 1939.

Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Mielcu, gdzie do końca wojny pracował jako technik budowlany w zakładch lotniczych[2].

Po wojnie w Trzemesznie pracował przy odbudowie macierzystego gimnazjum spalonego podczas wojny. Jednocześnie na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zajmował się zabezpieczeniem i odbudową zabytkowych kościołów w Trzemesznie, Strzelnie oraz Gnieźnie (katedra prymasowska). Podczas prac renowacyjnych prowadzonych w kościele dawnych kanoników regularnych w Trzemesznie dokonał odkrycia międzynawowej kolumny romańskiej. W 1946 wraz z prof. Zdzisławem Kępińskim w kościele ponorbertańskim w Strzelnie dokonali odkrycia rzeźbionych kolumn romańskich oraz obudowy romańskiego tympanonu północnego[2][3].

Od lutego 1946 był zatrudniony na stanowisku architekta w Urzędzie Miejskim w Gnieźnie. Pełnił funkcję architekta kurii metropolitalnych w Gnieźnie (1948–1986) i Poznaniu (1969–1980). W 1949 przeniósł się do Poznania, gdzie utworzył Pracownię Konserwacji Zabytków, pełniąc do 1969 funkcję jej kierownika i głównego projektanta[2].

Równolegle pracował jako pedagog w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1945–1951), później prowadził zajęcia na Uniwersytecie Poznańskim dla studentów historii sztuki (1953–1965)[2].

W latach 1961–1965 pracował jako starszy projektant w biurze projektów Zakładu Projektowania i Usług Inwestycyjnych Inwestprojekt. Potem w Pracowniach Konserwacji Zabytków w Poznaniu.

W 1955 otrzymał zespołową Nagrodę Państwową II stopnia za wybitne osiągnięcia w odbudowie i wydobyciu artystycznych i historycznych wartości renesansowego Ratusza w Poznaniu[4].

Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się tuż przed II wojną światową, miał czterech synów. W 1967 poślubił Marię Perzyńską[2].

Zmarł w Poznaniu, pochowany na cmentarzu parafialnym w Luboniu[5] (kwatera 8-3-10)[6].

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Dzieła:

Według Izabeli Pileckiej-Lasik (historyka sztuki) realizacje Holasa były przykładem modernistycznego oderwania się od szeroko rozumianej tradycji chrześcijańskiej. Jego kościoły przypominały prostopadłościenne formy świeckie – domów jednorodzinnych, hal sportowych, czy fabrycznych i same z siebie nie tworzyły przestrzeni sakralnych[20].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Aleksander Holas [online], archimemory.pl [dostęp 2023-08-23].
  2. a b c d e f g h Stanisław Malepszak. Z cyklu osobowości lubońskie. O Aleksandrze Holasie. „Wieści Lubońskie”. Nr 3 (50), s. 6–7, marzec 1995. Luboń: Biblioteka Miejska w Luboniu. ISSN 1232-356X. [dostęp 2024-07-13]. 
  3. Projekt – Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945–2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 341, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
  4. Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 7, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-12]. 
  5. In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Aleksander Holas [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-07-12].
  6. Cmentarz "Żabikowo" w Luboniu [online], lubon.pro-gis.pl [dostęp 2024-07-12].
  7. Historia Parafii i Opis Kolegiaty | RZYMSKOKATOLICKA PARAFIA PW. NMP WSPOMOŻENIA WIERNYCH W PILE [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  8. a b Maciej Brzeziński, POZNAŃSKIE HISTORIE: Współczesne kościoły Poznania [online], POZNAŃSKIE HISTORIE, 18 września 2016 [dostęp 2024-07-13].
  9. Historia Parafii, Matka Boża Częstochowska w Kole [online], Parafia MBCZ w Kole [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  10. Historia – Parafia w Orzechowie [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  11. GOLINA par. pw. MB Szkaplerznej • Archidiecezja Gnieźnieńska [online], archidiecezja.pl [dostęp 2024-07-13].
  12. Parafia NMP Częstochowskiej w Kozach - Zarys historii parafii [online], parafia-nmp-czestochowskiej-w-kozach.mozello.pl [dostęp 2024-07-13].
  13. Budowa świątyni [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  14. O parafii – Parafia Sędziny [online], parafiasedziny.wiciak.com [dostęp 2024-07-13].
  15. Historia parafii w Czerwonaku [online], Parafia w Czerwonaku, 21 marca 2009 [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  16. Historia parafii w Stalowej Woli [online], Parafia Opatrzności Bożej w Stalowej Woli [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  17. Regionalna Pracownia PTTK w Katowicach - Historia parafi Św Barbary w Rudnikach k. Zawiercia [online], krajoznawca.org [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  18. Parafia Smólnik – Gmina Włocławek [online] [dostęp 2024-07-13] (pol.).
  19. Ochle – historia dawna i nowsza [online], parafia-ochle.pl.tl [dostęp 2023-08-23].
  20. Izabela Pilecka-Lasik, Poznańskie kościoły współczesne – o języku architektury sakralnej, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.166, ISSN 0137-3552