Dymitr II (król Gruzji)
_repaired.jpg)
| |
| król Gruzji | |
| Okres |
od 1270 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1259 |
| Data śmierci |
1289 |
| Ojciec | |
| Matka | |
Dymitr II Ofiarny[1] (gruz. დემეტრე II თავდადებული, ur. ok. 1259, zm. 12 marca 1289) – król Gruzji z dynastii Bagratydów, rządzący Gruzją w latach 1270–1289. Święty prawosławny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem króla Gruzji wschodniej Dawida VII i jego małżonki królowej Gwancy[2]. W 1260 r. jego ojciec odmówił wsparcia kolejnej wyprawy wojennej Mongołów i przyłączył się do antymongolskiego powstania wszczętego przez władcę Gruzji zachodniej Dawida VI, które zakończyło się całkowitą klęską i zostało krwawo stłumione[1][3]. W 1262 r. podczas pacyfikacji zamordowana została królowa Gwanca, zaś w 1270 r. zmarł Dawid VII[2]. Dymitr II wstąpił na tron w wieku zaledwie jedenastu lat, jego sukcesję potwierdził Abaka-chan, wyznaczając równocześnie na regenta Sanduna Mankanberdela, który przejął faktyczne rządy w Gruzji. Zgodnie z zobowiązaniami podjętymi przez królową Rusudan, nakazującymi Gruzinom wspieranie Mongołów podczas wszystkich prowadzonych przez nich wypraw wojennych[4], Dymitr II w latach 1276–1281 brał udział w kampaniach wojennych Mongołów na Bliskim Wschodzie, odznaczając się zwłaszcza w 1281 r. w bitwie pod Hims[2]. Jego nieobecność w Gruzji sprawiła, że władze centralne coraz bardziej traciły kontrolę nad sytuacją w kraju, upadała gospodarka, zwłaszcza rolnictwo. Mongołowie nadal grabili wschodnią część kraju[2]. W 1281 r. zmarł Sadun Mankanberdel i Dymitr II zaczął faktyczne rządy w kraju[5].
Lata po powrocie Dymitra II do kraju był okresem krótkiego odrodzenia gospodarczego wschodniej Gruzji, pozostającej pod mieszaną administracją gruzińsko-mongolską. Dymitr II przywrócił również dawne przywileje Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego[3]. Był również popularny wśród poddanych; wielokrotnie nocami opuszczał pałac, by rozdawać ubogim jałmużnę[5].
Dymitr II przez pewien czas z powodzeniem brał udział w intrygach rozgrywających się na dworze Ilchanidów[3]. W walkach o władzę w państwie mongolskim popierał Tokudara, a po jego zamordowaniu związał się z wpływowym wezyrem Bugą. W 1288 r. władca Mongołów Argun-chan odkrył wymierzony w siebie spisek, w którym brał udział Buga. Wezyr został stracony razem z całą rodziną[2]. Dymitr, który sam nie był związany ze spiskowcami[2], został wezwany na dwór władcy. Przewidywał, że również zostanie skazany na śmierć i stracony, wiedział jednak również, że jeśli nie stawi się na dworze Ilchanidów, narazi Gruzję na krwawe represje. Przed odjazdem publicznie oznajmił, że jest gotów ponieść śmierć dla dobra poddanych[1]. Został ścięty 12 marca 1289 r. w Mowakanie[2]. Jego ciało w tajemnicy przywieziono do Gruzji i pochowano w katedrze Sweti Cchoweli[2].
Dymitr II został kanonizowany przez Gruziński Kościół Prawosławny[2]. Nosi przydomek Ofiarny[1].
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Dymitr II ożenił się pierwszy raz z córką cesarza Trapezuntu Manuela I Wielkiego Komnena, z którą miał czterech synów i córkę. Niezależnie od tego małżeństwa żył bez ślubu z Solgar, córką mongolskiego emira Bugi, z którą miał syna i dwie córki. W 1280 r. zawarł drugie małżeństwo z Natelą, córką atabaga Samcche. Gruziński Kościół Prawosławny bezskutecznie protestował przeciwko jawnemu łamaniu prawa kanonicznego przez władcę; w 1280 r. katolikos-patriarcha Mikołaj II zrezygnował w proteście przeciwko takiemu postępowaniu[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Baranowski B., Baranowski K.: Historia Gruzji. Warszawa, Wrocław: 1987, ISBN 83-04-02345-8.
- Mikaberidze A., Historical Dictionary of Georgia, Rowman & Littlefield, Blue Ridge Summit, 2015, ISBN 978-1-4422-4146-6.
- Rayfield D., Edge of Empires: A History of Georgia, Reaktion Books, Londyn, 2012, ISBN 1-78023-030-3.
- Ronald Grigor Suny, The Making of the Georgian Nation, wyd. 2nd ed, Bloomington: Indiana University Press, 1994, ISBN 978-0-253-20915-3, OCLC 29908699.