Działoszyn

Działoszyn
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rondo komunikacyjne na Placu Wolności – widok z lotu ptaka
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	pajęczański
Gmina	Działoszyn
Prawa miejskie	1412–1870, 1994
Burmistrz	Rafał Drab (od 2010)
Powierzchnia	4,94 km²
Populacja (31.12.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 5239; 1060,5 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 43
Kod pocztowy	98-355
Tablice rejestracyjne	EPJ
	Położenie na mapie Polski Działoszyn
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Działoszyn
	Położenie na mapie powiatu pajęczańskiego Działoszyn
	Położenie na mapie gminy Działoszyn Działoszyn
	51°07′04″N 18°52′12″E/51,117778 18,870000
TERC (TERYT)	1009014
SIMC	0703026
	Urząd miejskiul. Piłsudskiego 21; 98-355 Działoszyn
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Działoszyn – miasto w środkowo-południowej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie pajęczańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Działoszyn, położone na obszarze historycznej ziemi wieluńskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa sieradzkiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2023 r. miasto liczyło 5239 mieszkańców^[2]

Działoszyn leży nad Wartą, tuż przy jej przełomie.

Historia

Do 1939

Ważna osada na szlaku handlowym między Rusią a Śląskiem. Osada lokowana na prawie magdeburskim, prawa miejskie uzyskała w 1412. Ważny ośrodek kalwinizmu i braci polskich. Doszczętnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Podczas rozbiorów pod panowaniem pruskim, od 1809 w Księstwie Warszawskim.

Aż do wielkiego pożaru, w którym spłonęła – z powodu drewnianych zabudowań – cała osada, w Działoszynie istniała synagoga o bardzo dużym znaczeniu w skali kraju.

II wojna światowa

Podczas wojny obronnej 1939 roku miejsce ciężkich walk 30 Dywizji Piechoty gen. Leopolda Cehaka. W odwecie za śmierć generała Dilla, doszczętnie zniszczone w dniach 1–3 września przez lotnictwo niemieckie; według opowiadań niektórych mieszkańców po nalocie zostały w mieście tylko 4 budynki. Niemcy później również nazywali Działoszyn od nazwiska generała Dilla. Podczas okupacji miejscową ludność żydowską wywieziono do obozów koncentracyjnych.

Czasy powojenne

Od lat 60. XX w. ponowny okres odbudowy. Budowa cementowni w Działoszynie znacznie wpłynęła na okoliczne tereny. W Działoszynie i zarazem siedzibie powiatu Pajęczno, zbudowano nowe osiedla bloków mieszkalnych.1 stycznia 1994 r. Działoszyn odzyskał prawa miejskie.

Przemysł i transport

Przemysł

W XIX wieku w Działoszynie istniała fabryka tytoniu i cygar Kronenberga.

Od stycznia 1986 w Działoszynie funkcjonuje Z.P.O i W "ALMAR" zakład zajmujący się przetwórstwem owoców i warzyw.

W 1993 została tutaj założona fabryka lodów i mrożonek „Anita”^[3].

Komunikacja drogowa

Przez Działoszyn przebiega droga krajowa oraz dwie drogi wojewódzkie:

droga krajowa nr 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Działoszyn – Pajęczno – Radomsko – Ostrowiec Świętokrzyski
droga wojewódzka nr 486 relacji Działoszyn – Wieluń
droga wojewódzka nr 491 relacji Działoszyn – Częstochowa.

Komunikacja kolejowa

W pobliżu Działoszyna przebiega linia kolejowa nr 131, na której znajduje się stacja kolejowa Działoszyn (zamknięta dla ruchu pasażerskiego w 2009 r.).

Turystyka

Urząd Miasta i Gminy w Działoszynie – widok z lotu ptaka

Stanica kajakowa w Działoszynie – widok z lotu ptaka

Na końcu ulicy Zamkowej, na starym mieście znajduje się późnorenesansowy pałac. Obecnie mieści się tam sala wystawowa, sale konferencyjne, galeria lokalnych artystów i restauracja. Dookoła pałacu rozpościera się park, założony na wzór angielski i francuski. Za rynkiem (Placem Wolności) przy ul. Kościelnej stoi kościół pw. Znalezienia Krzyża św. i św. Marii Magdaleny, z XIV wieku.

Rekreacja

Na wyspie (teren rekreacji i wypoczynku mieszkańców) znajduje się las, plac zabaw, siłownia, oraz boisko sportowe. Przy drodze wylotowej w kierunku cementowni "Warta" znajduje się stadion klubu piłkarskiego Warta Działoszyn; są tam również korty tenisowe, pole do gry w mini golfa, siłownia, pumptrack, skatepark i boisko do koszykówki.

Przyroda

Od strony zachodniej i południowo-wschodniej Działoszyn otacza las. Na zachodzie, w Załęczańskim Parku Krajobrazowym znajdują się formy skał wapiennych i skamieniałości, głównie amonity.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2023^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	5239	100	2739	52,28	2500	47,72

Piramida wieku mieszkańców Działoszyna w 2014 roku^[4].

Ludzie związani z Działoszynem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Działoszynem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Działoszynie.

Zabytki

Późnorenesansowy pałac Stanisława Męcińskiego (według tradycji niegdyś stała tu słowiańska świątynia) i kościół parafialny (XVIII wiek).

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:

kościół parafialny pw. św. św. Marii i Magdaleny, XVIII/XIX, nr rej.: 646 z 30.08.1967; w 2022 w czasie przebudowy drogi wojewódzkiej nr 486 odkryto pozostałości cmentarza przykościelnego sprzed 300 lat^[6]
dzwonnica, nr rej.: 647 z 30.08.1967
pałac, XVIII, XX, nr rej.: 248 z 30.08.1967
elektrownia wodna, drewn., nr rej.: 347 z 6.10.1986

Sport

W Działoszynie działa klub sportowy Warta Działoszyn. Prowadzi dwie sekcje: piłki nożnej i siatkówki.

Piłka nożna KS Warta Działoszyn (dawniej: Budowlani Działoszyn), występuje obecnie w czwartej lidze. Założony został 6 kwietnia 1965. Swoją profesjonalną karierę rozpoczął tu w sezonie 1983/84 Robert Warzycha.

Sekcja siatkówki męskiej KS Warta Działoszyn istnieje od roku 2004. W sezonie 2006/2007 Warta występowała w II lidze.

Szkolnictwo w Działoszynie

Na terenie miasta działają:
Żłobki:

Żłobek im. Kubusia Puchatka

Przedszkola:

Publiczne Miejskie Przedszkole

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II

Szkoły ponadpodstawowe:

Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Marii Magdaleny
- parafia bł. Michała Kozala

Podział administracyjny

Obszar miasta Działoszyna podzielony jest na 3 jednostki pomocnicze gminy, nazwane przez Radę Gminy Działoszyn osiedlami. Wyróżnione są one numerami od 1 do 3^[7]. W rejestrze TERYT wyróżnionych jest 5 integralnych części miasta. Są to^[8]:

Zobacz też

Przypisy

↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ ^a ^b ^c Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].
↑ O firmie. oficjalna strona [dostęp 2019-06-13]
↑ Działoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
↑ Zbigniew Rybczyński: Pod drogą w Działoszynie archeolodzy odsłonili cmentarz przykościelny sprzed wieków. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].
↑ Uchwały w sprawie uchwalenia i zmian statutu. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn. [dostęp 2017-02-27].
↑ Rejestr TERYT

Linki zewnętrzne

Działoszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 263 .
Łaże, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 618 .
Oficjalna strona internetowa
Historia Żydów w Działoszynie na portalu Wirtualny Sztetl

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[gus_lud-2] Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].

[3] O firmie. oficjalna strona [dostęp 2019-06-13]

[populacja2016-4] Działoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[5] NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].

[6] Zbigniew Rybczyński: Pod drogą w Działoszynie archeolodzy odsłonili cmentarz przykościelny sprzed wieków. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].

[jednpom-7] Uchwały w sprawie uchwalenia i zmian statutu. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn. [dostęp 2017-02-27].

[8] Rejestr TERYT

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin

Miasto	Działoszyn
Wsie	Bobrowniki Draby Grądy Kabały Kapituła Kiedosy Kolonia Lisowice Lisowice Młynki Niżankowice Raciszyn Sadowiec-Wieś Sęsów Szczepany Szczyty Szczyty-Las Trębaczew Węże Zalesiaki Zalesiaki-Pieńki
Kolonie	Pieńki Posmykowizna Sadowiec-Niwa Sadowiec-Pieńki Sadowiec-Wrzosy
Części miasta	Bugaj Pod Łąkami
Części wsi	Bugaj Folwark Łąki Osiedle Szczyty-Błaszkowizna Wójtostwo
Przysiółki wsi	Bugaj Kuźnica Patoki Małe Tasarze
Zniesiona część wsi	Źródła

Miasta	Działoszyn Pajęczno
Gminy miejsko-wiejskie	Działoszyn Pajęczno
Gminy wiejskie	Kiełczygłów Nowa Brzeźnica Rząśnia Siemkowice Strzelce Wielkie Sulmierzyce

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Bolesławiec (do 1870 i 1915–19) Działoszyn (do 1870) Lututów (1836–1870) Praszka (do 1870 i od 1919) Wieluń Wieruszów (do 1870 i 1915–54 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Biała (od 1953) Bolesławiec (1919–48) Bolesławiec (1949-54) Chotynin (1915–1948) Czajków (1953–54) Czarnożyły (od 1953) Czastary (do 1954) Działoszyn (do 1954) Dzietrzkowice (do 1953) Galewice (do 1954) Kamionka (do 1953) Kiełczygłów (do 1954) Konopnica (1867-1916 i od 1919) Kraszewice (1953–54) Kurów (do 1954) Kuźnica Grabowska (do 1953) Lututów Łubnice (1953–54) Mierzyce (do 1954) Mokrsko Naramice (do 1954) Nowa Wieś (1916-19) Olewin (1953–54) Osjaków (1915–17 od 1953) Ostrówek (od 1953) Pątnów (od 1953) Praszka (od 1870) Radoszewice (do 1915 i 1917–53) Rudniki Siemkowice (do 1954) Skomlin Skrzynki (do 1953) Skrzynno (do 1953) Sokolniki (do 1954) Starzenice (do 1953) Strojec (do 1870) Wieluń (od 1973) Wieruszów (1870–1919) Wierzchlas (od 1973) Wydrzyn (do 1953)
Gromady (1954–72)	Biała (1954–72) Bieniądzice (1954–58) Bolesławiec (1954 →) Bugaj (1954–56) Chorzew (1954–55 →) Chorzyna (1956–58) Chotów (1954–59) Cieciułów (1956–72) Czajków (1954 →) Czarnożyły (1954–72) Czastary (1954 →) Dalachów (1954–61) Dąbrowa (1954–59) Dębicze (1954 →) Dolina Czernicka (1954–58) Drobnice (1954–58) Dymki (1954–59) Działoszyn (1954–55 →) Dzietrzkowice (1954–72) Dzietrzniki (1954–72) Galewice (1954 →) Gaszyn (1954–59) Huta (1954–55 →) Jaworzno (1954–68) Kiełczygłów (1954–55 →) Komorniki (1954–61) Konopnica (1954–72) Kowale (1954–72) Kraszewice (1954 →) Krzeczów (1954–55 → i ←~~1958~~) Krzyworzeka (1954–61) Kuźnica Grabowska (1954 →) Kuźnica Strobińska (1954–56) Lipnik (1954–55 →) Lututów (1954–72) Łagiewniki (1954–57) Łubnice (1954 →) Małyszyn (1954–58) Masłowice (1959) Mielcuchy (1954 →) Mieleszyn (1954 →) Mierzyce (1954–72) Młynisko (1954–68) Mokrsko (1954–72) Naramice (1954–72) ~~Niemojew~~ (←~~1958~~) Ochędzyn (1954 →) Olewin (1954–72) Osiek (1954 →) Osjaków (1954–72) Ostrówek (1954–72) Ostrówek (1954 →) Ożarów (1954–72) Ożegów (1954–55 →) Parcice (1954 →) Pątnów (1954–72) Pichlice (1954 →) Pieczyska (1954 →) Popowice (1954–61) Przedmoście (1954–59) Przywóz (1954–58) Raciszyn (1954–55 →) Radoszewice (1954–61 →) Raducki Folwark (1954–58) Ruda (1954–72) Rudniki (1954–72) Siemkowice (1954–55 →) Skomlin (1954–72) Skrzynno (1954–58) Sokolniki (1954 →) Strojec (1954–59) Szczyty (1954–55 →) Szynkielów (1954–61) Świątkowice (1954–59) Trębaczew (1954–55 →) Turów (1954–72) Walichnowy (1954 →) Węglewice (1954 →) Wielgie (1954–68) Wierzbie (1954–61) Wierzchlas (1954–72) Wola Rudlicka (1954–57) Wójcin (1954 →) Wróblew (1954–59) Wygiełdów (1954–59) Załęcze Małe (1954–72) Żdżary (1954 →) Żytniów (1954–72)