Przejdź do zawartości

Edmund Dalbor

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Edmund Dalbor
Kardynał prezbiter
Prymas Polski
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

30 października 1869
Ostrów Wielkopolski

Data i miejsce śmierci

13 lutego 1926
Poznań

Miejsce pochówku

bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie

Arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański
Okres sprawowania

1915–1926

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

25 lutego 1893

Nominacja biskupia

30 czerwca 1915

Sakra biskupia

21 września 1915

Kreacja kardynalska

15 grudnia 1919
Benedykt XV

Kościół tytularny

kościół św. Jana w Łacińskiej Bramie

podpis
Odznaczenia
Order Orła Białego (1921–1990) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

21 września 1915

Konsekrator

Felix von Hartmann

Współkonsekratorzy

Adolf Bertram
Wilhelm Kloske

Edmund Dalbor (ur. 30 października 1869 w Ostrowie Wielkopolskim, zm. 13 lutego 1926 w Poznaniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański oraz prymas Polski w latach 1915–1926, kardynał prezbiter od 1919.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 30 października 1869[1] roku w Ostrowie Wielkopolskim jako syn Władysława oraz Katarzyny z Rutkowskich. W 1888 roku ukończył ostrowskie gimnazjum, w którym zdał maturę[2]. Udał się na studia na Uniwersytecie w Münsterze, od 1889 kontynuował naukę w seminarium w Poznaniu. W 1892 udał się do Rzymu, gdzie dwa lata później uzyskał doktorat z prawa kanonicznego[2]. 25 lutego 1893 z rąk biskupa Jana Wronki przyjął święcenia kapłańskie[1].

W 1894 roku został wikariuszem w parafii św. Marcina w Poznaniu, a następnie penitencjarzem w katedrze gnieźnieńskiej[2]. 30 czerwca 1915 został prekonizowany arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i poznańskim oraz prymasem Polski. Sakrę biskupią przyjął 21 września 1915. 30 września odbył ingres do archikatedry poznańskiej[3], a 2 października do archikatedry gnieźnieńskiej. 15 grudnia 1919 został kreowany (m.in. z Aleksandrem Kakowskim) kardynałem prezbiterem.

W wolnej Polsce zaczął ponownie używać tytułu Prymasa Polski, a już w 1919 roku zwołał pierwszą konferencję biskupów polskich, natomiast trzy lata później zwołał Metropolitalny Sąd Duchowny[2]. W 1925 roku powołał pierwsze w Polsce kościelne Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu[2]. 11 lipca 1921 otrzymał Order Orła Białego, a ponadto zasiadł w historycznie pierwszej Kapitule tego orderu, zostając jej kanclerzem[4]. Również w 1921 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego[5], Uniwersytetu Lwowskiego i uniwersytetu w Münsterze. Został też odznaczony polską odznaką ZHP „Wdzięczności”[6] i francuskim Krzyżem Wielkim Orderu Legii Honorowej[7].

Pochowany został w podziemiach archikatedry gnieźnieńskiej. 1 maja 1938 – w uroczystość odpustową ku czci św. Wojciecha w Gnieźnie – kardynał August Hlond odsłonił jego pomnik w kaplicy Bogorii[8]. W rodzinnym Ostrowie Wielkopolskim znajduje się ulica jego imienia, zaś na zewnętrznym murze tamtejszej konkatedry znajduje się poświęcona mu tablica.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Edmund Dalbor. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
  2. a b c d e Edmund Dalbor. prymaspolski.pl. [dostęp 2021-08-05].
  3. 90 lat temu zmarł prymas Polski kardynał Edmund Dalbor. dzieje.pl, 2016-02-13. [dostęp 2021-08-05].
  4. J. Pruszyński: Order Orła Białego w Rzeczypospolitej. wrotapodlasia.pl. [dostęp 2015-02-16].
  5. Doktoraty HC. uw.edu.pl (arch.). [dostęp 2014-07-09].
  6. W.J. Wysocki, A.C. Żak: Biskup Władysław Bandurski. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997, s. 110. ISBN 83-87103-21-7.
  7. W nieustannej trosce o polską diasporę. Studia historyczne i politologiczne. Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie”, 2012, s. 120.
  8. M. Kosman: Między tronem a ołtarzem. Poznań: 2000. ISBN 83-7272-017-7.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]