GERB
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Data założenia |
3 grudnia 2006 |
| Adres siedziby | |
| Ideologia polityczna | |
| Członkostwo międzynarodowe |
|
| Grupa w Parlamencie Europejskim |
|
| Barwy | |
GERB lub Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii[1] (bułg. ГЕРБ lub Граждани за европейско развитие на България) – bułgarska partia polityczna o profilu konserwatywnym[2], powstała na bazie stowarzyszenia założonego przez burmistrza Sofii Bojka Borisowa. GERB należy do Europejskiej Partii Ludowej[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lata 2006–2009
[edytuj | edytuj kod]Stowarzyszenie GERB zostało zarejestrowane w sofijskim sądzie rejonowym pod koniec marca 2006 jako organizacja non-profit. Jego przewodniczącym została Duszana Zdrawkowa, a jej zastępcami Krasimir Wełczew i Cwetan Cwetanow. Ostatni z nich był współpracownikiem Bojka Borisowa w okresie, gdy ten pracował w bułgarskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, a także jego zastępcą w okresie kierowania stołecznym magistratem. Chociaż GERB został zarejestrowany jako stowarzyszenie, zarówno lider tego środowiska, jak i komentatorzy bułgarskiej sceny politycznej, widzieli w nim podstawę przyszłej partii prawicowej, zorientowanej na współpracę głównie ze Związkiem Sił Demokratycznych.
Partia GERB została założona 3 grudnia 2006. Jej formalnym przewodniczącym został Cwetan Cwetanow (który wcześniej zrzekł się funkcji zastępcy burmistrza Sofii z uwagi na obowiązujący zakaz łączenia tych dwóch stanowisk). Bojko Borisow oficjalnie nie wszedł w skład zarządu partii, został jednak faktycznym liderem ugrupowania[4]. Formalne przewodnictwo w partii objął po kilku latach – 10 stycznia 2010[5].
W pierwszych w historii Bułgarii wyborach do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych 20 maja 2007 GERB wystartował samodzielnie, mając poparcie stronnictwa BZNS-NS. Głosowanie zakończyło się zwycięstwem partii, która uzyskała ponad 21,7% głosów i zdobyła 5 mandatów[6] (tyle samo co Europejska Platforma Socjalistyczna).
Lata 2009–2014
[edytuj | edytuj kod]W kolejnych wyborach europarlamentarnych w 2009 GERB powtórzył sukces wyborczy sprzed dwóch lat, zdobywając 29,4% głosów, co ponownie dało partii 5 mandatów[7]. Socjaliści zdobyli tym razem o jeden mandat mniej, w związku z czym partia Bojka Borisowa umocniła się jako pierwsza siła na bułgarskiej scenie politycznej.
Przeprowadzone miesiąc później wybory krajowe do Zgromadzenia Narodowego przyniosły zdecydowane zwycięstwo partii GERB. Ugrupowanie poparło 39,7% głosujących, co przełożyło się na 116 mandatów w 240-osobowym parlamencie[8]. Bojko Borisow ogłosił wkrótce po głosowaniu, iż stanie na czele nowego rządu[9]. 27 lipca 2009 mniejszościowy i monopartyjny rząd Bojka Borisowa otrzymał wotum zaufania. Poza GERB-em gabinet poparli posłowie Niebieskiej Koalicji, Porządku, Prawa i Sprawiedliwości oraz Ataki[10].
W 2011 kandydat ugrupowania Rosen Plewneliew zwyciężył w drugiej turze wyborów prezydenckich – w głosowaniu z 30 października 2011 otrzymał 52,6% głosów, podczas gdy jego kontrkandydat Iwajło Kałfin dostał 47,4% głosów[11]. 20 lutego 2013 Bojko Borisow podał się dymisji. Doszło do tego po kilkunastu dniach protestów w reakcji na podwyżki cen energii elektrycznej i po skrytykowanej przez premiera interwencji policji, w wyniku której kilkanaście osób zostało rannych[12]. 13 marca 2013 władzę przejął tymczasowy rząd Marina Rajkowa. GERB zwyciężył w przedterminowych wyborach parlamentarnych (30,5% głosów i 97 mandatów)[13]. Ugrupowanie znalazło się jednak w opozycji, a nowy rząd z Płamenem Oreszarskim na czele utworzyli socjaliści oraz Ruch na rzecz Praw i Wolności, co spotkało się z masowymi protestami.
Lata 2014–2021
[edytuj | edytuj kod]W maju 2014 GERB po raz kolejny wygrał wybory europejskie – wynik 30,4% głosów przyniósł mu 6 spośród 17 przypadających Bułgarii mandatów[14]. W październiku tego samego roku partia zwyciężyła w przedterminowych wyborach krajowych, zdobywając blisko 32,7% głosów i 84 miejsca w Zgromadzeniu Narodowym[15]. Po kilku tygodniach rozmów koalicyjnych podpisano umowę koalicyjną z Blokiem Reformatorskim, a także porozumienia z Alternatywą na rzecz Bułgarskiego Odrodzenia (która delegowała jednego ministra) i Frontem Patriotycznym[16]. 7 listopada 2014 nowy gabinet Bojka Borisowa uzyskał w parlamencie wotum zaufania[17].
W listopadzie 2016 kandydatka partii GERB Cecka Caczewa przegrała wybory prezydenckie z Rumenem Radewem. Premier Bojko Borisow podał się wówczas do dymisji, rezygnacja jego rządu została przyjęta przez parlament 16 listopada 2016[18]. W marcu 2017 w konsekwencji doszło do kolejnych przedterminowych wyborów. GERB zwyciężył po raz kolejny z wynikiem 33,5% głosów, co przełożyło się na 95 mandatów[19].
Po wyborach ugrupowanie podjęło rozmowy ze Zjednoczonymi Patriotami, skupiającymi partie narodowo-konserwatywne i nacjonalistyczne. Obie formacje w kwietniu 2017 podpisały porozumienie programowe[20], a następnie powołały trzeci rząd Bojka Borisowa, który rozpoczął urzędowanie 4 maja 2017[21].
W maju 2019 partia zwyciężyła w wyborach do Europarlamentu IX kadencji (6 mandatów)[22]. Ruch współpracował w nich ze Związkiem Sił Demokratycznych.
Od 2021
[edytuj | edytuj kod]Przed wyborami krajowymi w kwietniu 2021 współpracujące dotąd formacje zawiązały koalicję GERB-SDS, która w głosowaniu zajęła pierwsze miejsce (z wynikiem 26,2%)[23]. Partia nie była w stanie stworzyć nowego gabinetu[24], w konsekwencji po powołaniu rządu technicznego w maju 2021 utraciła władzę. Koalicja startowała następnie w przedterminowych wyborach w lipcu 2021 (zajmując drugie miejsce za ugrupowaniem Jest Taki Lud)[25] oraz w listopadzie 2021 (zajmując drugie miejsce za formacją Kontynuujemy Zmianę)[26].
Kolejne wybory z uwagi na kryzys polityczny odbywały się w październiku 2022 oraz kwietniu 2023, sojusz GERB-SDS zajmował w nich pierwsze miejsce[27][28]. Po ostatnich z nich koalicja zawarła porozumienie z centrowym blokiem PP-DB celem utworzenia rządu na okres półtora roku. Pozwoliło to w czerwcu 2023 na powołanie rządu Nikołaja Denkowa z PP; ustalono nadto, że po 9 miesiącach zastąpi go Marija Gabriel z partii GERB[29][30]. Zgodnie porozumieniem Nikołaj Denkow 5 marca 2024 ogłosił dymisję rządu[31]; koalicjanci nie doszli jednak do porozumienia odnośnie do powołania nowego gabinetu[32], co skutkowało rozpisaniem kolejnych wyborów na czerwiec 2024. Lista GERB-SDS zajęła w nich pierwsze miejsce[33], jak również zwyciężyła w odbywających się w tym samym czasie wyborach europejskich[34]. Sojusz ponownie uzyskał największe poparcie w kolejnych wyborach krajowych z października 2024[35].
Wyniki wyborów
[edytuj | edytuj kod]- Wybory do Zgromadzenia Narodowego
- 2009 – 39,7% głosów i 117 mandatów[8]
- 2013 – 30,5% głosów i 97 mandatów[13]
- 2014 – 32,7% głosów i 84 mandaty[15]
- 2017 – 32,7% głosów i 95 mandatów[19]
- kwiecień 2021 – 26,2% głosów i 75 mandatów (koalicja GERB-SDS)[23]
- lipiec 2021 – 23,5% głosów i 63 mandaty (koalicja GERB-SDS)[25]
- listopad 2021 – 22,7% głosów i 59 mandatów (koalicja GERB-SDS)[26]
- 2022 – 25,3% głosów i 67 mandatów (koalicja GERB-SDS)[27]
- 2023 – 26,5% głosów i 69 mandatów (koalicja GERB-SDS)[28]
- czerwiec 2024 – 24,7% głosów i 68 mandatów (koalicja GERB-SDS)[33]
- październik 2024 – 26,4% głosów i 69 mandatów (koalicja GERB-SDS)[28]
- Wybory do Parlamentu Europejskiego
- 2007 – 21,7% głosów i 5 mandatów[6]
- 2009 – 29,4% głosów i 5 mandatów[7]
- 2014 – 30,4% głosów i 6 mandatów[14]
- 2019 – 31,1% głosów i 6 mandatów[22]
- 2024 – 23,5% głosów i 5 mandatów (koalicja GERB-SDS)[34][36]
Program
[edytuj | edytuj kod]Stosownie do programu politycznego[37], zaprezentowanego przed wyborami parlamentarnymi w 2009, podstawowym zadaniem stało się wyprowadzenie państwa z kryzysu finansowego i gospodarczego. GERB postawił przed sobą za cel odzyskanie zaufania Komisji Europejskiej do Bułgarii, a także usprawnienie systemu wdrażania funduszy europejskich. Politycy GERB deklarowali działania na rzecz pobudzenia produkcji rolniczej przy pomocy unijnych subsydiów, rozwoju biznesu poprzez wprowadzenie ulg podatkowych oraz zmniejszenia bezrobocia wśród młodych Bułgarów poprzez ułatwianie przekwalifikowania się i stwarzanie warunków do współpracy między przedsiębiorcami i studentami.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bułgaria ma nowy rząd. Bojko Borisow premierem. balkanistyka.org, 8 listopada 2014. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Parties and Elections in Europe: Bulgaria. parties-and-elections.eu. [dostęp 2014-07-18]. (ang.).
- ↑ Member Parties. epp.eu. [dostęp 2014-07-17]. (ang.).
- ↑ Leaders of Bulgaria. zarate.eu. [dostęp 2014-07-18]. (ang.).
- ↑ Бойко Борисов е новият председател на ГЕРБ. dariknews.bg, 10 stycznia 2014. [dostęp 2014-10-10]. (bułg.).
- ↑ a b Окончателни резултати от изборите за членове на Европейския парламент от Република България. izbori2007.eu. [dostęp 2021-04-09]. (bułg.).
- ↑ a b Избори за членове на Европейския парламент от Република България 2009. cik.bg. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ a b Парламентарни избори 2009. cik.bg. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ Борисов: Поемам отговорността на премиер. dir.bg, 5 lipca 2009. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ New Bulgarian Prime Minister Boiko Borissov's Cabinet takes office. sofiaecho.com, 27 lipca 2009. [dostęp 2014-07-18]. (ang.).
- ↑ Избори 2011: Гласове за избиране на президент и вицепрезидент: II Тур. results.cik.bg. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ Bulgaria government to resign, PM Boiko Borisov says. bbc.co.uk, 20 lutego 2013. [dostęp 2014-07-18]. (ang.).
- ↑ a b Избори за народни представители 2013. cik.bg. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ a b Избори за Европейски Парламент 2014. cik.bg. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ a b 100% протоколи: ГЕРБ-32.66%, а БСП-15.41%. novinite.bg, 6 października 2014. [dostęp 2014-10-06]. (bułg.).
- ↑ Between West Hall and East Hall: Seven Reasons Why Bulgaria's New Cabinet Is Unprecedented. novinite.com, 6 listopada 2014. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgarian MPs Approve New Cabinet, Ministers Sworn In. novinite.com, 7 listopada 2014. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Парламентът прие оставката на кабинета Борисов. e-burgas.com, 16 listopada 2016. [dostęp 2017-01-23]. (bułg.).
- ↑ a b Парламентарни избори 26 март 2017. cik.bg. [dostęp 2017-03-31]. (bułg.).
- ↑ The Negotiating Process Between GERB and United Patriots Has Been Completed. novinite.com, 13 kwietnia 2017. [dostęp 2017-05-03]. (ang.).
- ↑ Bulgarian National Assembly Votes Third Boyko Borisov Government into Office. novinite.com, 4 maja 2017. [dostęp 2017-05-03]. (ang.).
- ↑ a b European elections in Bulgaria: Borisov wins, abstention at record level. balcanicaucaso.org, 31 maja 2019. [dostęp 2019-06-02]. (ang.).
- ↑ a b Избори 2021: Преференции пренареждат листите в 7 области. monitor.bg, 6 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-07]. (bułg.).
- ↑ Bulgarian Socialist Party will also hand back mandate for formation of cabinet. bnr.bg, 2 maja 2021. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
- ↑ a b Изборите: Трифонов оттегля кандидатурата на Николай Василев за премиер. svobodnaevropa.bg, 15 lipca 2021. [dostęp 2021-07-15]. (bułg.).
- ↑ a b Окончателните резултати: ДПС увеличи депутатите си, Радев с над 700 хил. гласа повече от Герджиков. dnevnik.bg, 16 listopada 2021. [dostęp 2021-11-16]. (bułg.).
- ↑ a b ЦИК със 100% обработени протоколи: Как ще изглежда 48-от Народно събрание. webcafe.bg, 3 października 2022. [dostęp 2022-10-03]. (bułg.).
- ↑ a b c При 100% обработени протоколи: ГЕРБ води на ПП-ДБ с 2%. clubz.bg, 3 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-04]. (bułg.).
- ↑ Bulgaria: Denkov and Mariya Gabriel presented the Project for a Regular Government. novinite.com, 2 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-06]. (ang.).
- ↑ Bulgaria Finally has a Regular Government (Chronology of Events). novinite.com, 6 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-06]. (ang.).
- ↑ Премиерът Николай Денков подаде оставка. btvnovinite.bg, 5 marca 2024. [dostęp 2024-04-05]. (bułg.).
- ↑ Snap Elections On The Horizon: How Did We Get Here?. novinite.com, 26 marca 2024. [dostęp 2024-04-05]. (ang.).
- ↑ a b Разпределение на мандатите в 50-о НС: ГЕРБ/СДС – 68, ДПС – 47, ПП/ДБ – 39, Възраждане – 38, БСП – 19. clubz.bg, 11 czerwca 2024. [dostęp 2023-04-04]. (bułg.).
- ↑ a b ЦИК на 100%: ДПС се застопори с 3% преди Промяната. news.bg, 10 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-12]. (bułg.).
- ↑ Łukasz Kobeszko: Wybory w Bułgarii: rozdrobnienie parlamentu i większa siła „ugrupowań pokoju”. osw.waw.pl, 29 października 2024. [dostęp 2024-10-30].
- ↑ Евродепутатите ни в ЕП: Повече познати лица, отколкото нови попълнения. nova.bg, 12 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-12]. (bułg.).
- ↑ Антикризисна програма на ПП ГЕРБ. gerb.bg, 10 maja 2009. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).