Hil Mosi

Hil Mosi
	; Hil Mosi
Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1885 ; Szkodra
Data i miejsce śmierci	22 lutego 1933 ; Tirana
	Minister edukacji Albanii
Okres	od 16 października 1921; do 6 grudnia 1921
Poprzednik	Sotir Peçi
Następca	Haki Tefiku
	Minister robót publicznych Albanii
Okres	od 16 listopada 1927; do 10 maja 1928
Poprzednik	Ferit Vokopola
Następca	Salih Vuçitërni
	Minister edukacji Albanii
Okres	od 6 marca 1930; do 7 grudnia 1932
Poprzednik	Abdurrahman Dibra
Następca	Mirash Ivanaj
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hil Mosi ps. Sakoli, Vllaznija (ur. 22 kwietnia 1885 w Szkodrze, zm. 22 lutego 1933 we Tiranie^[1]) – albański działacz niepodległościowy, polityk i poeta, dwukrotny minister edukacji (1921, 1930-1932), minister robót publicznych (1927-1928).

Życiorys

Pochodził z rodziny katolickiej. Był jednym z trzech synów działacza niepodległościowego Marka Mosiego^[2]. Po ukończeniu włoskiej szkoły w Szkodrze, uczył się w kolegium jezuickim, a następnie w szkole pedagogicznej w Klagenfurt am Wörthersee^[3]. W czasie pobytu w Austrii związał się z albańskim ruchem narodowym, współpracował ze stowarzyszeniem kulturalnym Dija, pisał także do prasy (używał pseudonimu Vllaznija). Wtedy też powstały pierwsze opowiadania Mosiego, które publikował pod pseudonimem Sakoli^[1].

Po ogłoszeniu konstytucji osmańskiej w 1908 powrócił do Szkodry, gdzie wstąpił do oddziału Mihala Grameno^[3]. W tym czasie rozpoczął współpracę z klubem patriotycznym Gjuha shqipe (Język albański), a następnie założył stowarzyszenie Gegnija. Był także jego przedstawicielem na kongresie monastyrskim, gdzie debatowano nad jednolitym standardem zapisu języka albańskiego, a także sekretarzem kongresu^[3]. W latach 1909–1912 był członkiem komitetu powstańczego w północnej Albanii. W oddziale Risto Siliqiego walczył przeciwko osmańskim oddziałom ekspedycyjnym. Od 1913 wspólnie z Siliqim wydawał w Szkodrze czasopismo Shqypnija e Re (Nowa Albania). W 1913 z powodu złego stanu zdrowia wyjechał na kurację do Triestu^[3]. Po powrocie do Szkodry tworzył klub patriotyczny Lidhja Kombetare (Liga Narodowa)^[3]. W lutym 1914 został zaproszony przez Esada Paszę Toptaniego, aby stanął na czele Głównej Dyrekcji Bezpieczeństwa Albanii, ale Mosi nie przyjął tej oferty^[3].

W 1915 po zajęciu Szkodry przez oddziały czarnogórskie, Mosi został internowany w Podgoricy^[3]. Powrócił do Szkodry w roku 1916. W czasie austriackiej okupacji Szkodry (1916-1918) był szefem policji w mieście, w tym czasie organizował sieć szkół albańskich^[3]. W 1920 należał do założycieli komitetu Mbrojtja Kombetare (Obrona Narodowa). Mosi został wybrany przewodniczącym stowarzyszenia. W tym czasie zajął się także pracą naukową – opracowywał źródła historyczne do dziejów średniowiecznej Albanii^[1].

W niepodległym państwie albańskim

W 1920 po raz pierwszy został wybrany deputowanym do parlamentu i dyrektorem departamentu w ministerstwie edukacji. W 1921 na krótko objął kierownictwo resortu. W październiku 1921 reprezentował Albanię w Lidze Narodów^[3]. Po przewrocie dokonanym przez Fana Noliego w 1924, objął stanowisko prefekta Korczy i Gjirokastry^[1]. Upadek rządu Noliego skłonił go do emigracji^[2]. Wrócił do kraju w sierpniu 1925, po ogłoszeniu amnestii^[3]. Przez krótki okres sprawował urząd ministra prac publicznych, w latach 1929-1930 funkcję prefekta Korczy, by w 1930 objąć po raz drugi tekę ministra edukacji, którą to funkcję pełnił do grudnia 1932.

Był żonaty (żona Vitoria), miał pięć córek i syna^[3]. Zmarł w swoim domu w Tiranie, pochowany na cmentarzu katolickim Rrmajt w Szkodrze^[2]. Imię Mosiego noszą ulice w Szkodrze i w Prisztinie.

Twórczość

Dorobek Hila Mosiego obejmuje zarówno artykuły publicystyczne, jak również krótkie teksty prozą, wiersze i tłumaczenia^[1]. Używał pseudonimów: Zog Sakolli, Sakoli, Zog Dushmani, Lirijasi i Speci. W 1908 ukazał się najbardziej znany zbiór wierszy Mosiego pt. Natyra (Natura). W 1913 wydał w Trieście zbiór utworów patriotycznych Zani i Adtheut (Głos Ojczyzny). W jego dorobku translatorskim znajdują się dzieła Goethego, Schillera, Heinego i Lessinga.

1915: Lotët e dashtnisë : vjersha dashtnore 1915
1925: Libër kangësh për shkollat popullore të Shqipnis
1927: Lule prendvere : vjersha dashtnore & ballada
1931: Hymni i Djelmnis Shqiptare
1931: Hymni i milicjes
1965: Kanga e bylbylit : vjersha për fëmijët e moshës së re shkollore
1986: Vepra letrare

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 9–10, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Hilë Mosi, patriot dhe demokrat. = 2023-01-21 [online], shkodradaily.com, 2013 (alb.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Hile Lushaku. Jeta e panjohur e Hile Mosit. „Gjurmime Albanologjike - Seria e shkencave historike”. 38 (1), s. 97–108, 2008.

Bibliografia

Biogram polityka
Edwin Jacques: The Albanians: an ethnic history from prehistoric times to the present. McFarland: 1995, s. 373. ISBN 978-0-89950-932-7.
Owen Pearson: Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908-1939. I.B. Tauris: 2004, s. 139. ISBN 1-84511-013-7.

[elsie-1] Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 9–10, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).

[szkodra-2] Hilë Mosi, patriot dhe demokrat. = 2023-01-21 [online], shkodradaily.com, 2013 (alb.).

[lushaku-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Hile Lushaku. Jeta e panjohur e Hile Mosit. „Gjurmime Albanologjike - Seria e shkencave historike”. 38 (1), s. 97–108, 2008.

[1]

[2]

[3]

Księstwo Albanii	Gurakuqi Turtulli Gurakuqi Peci Floqi Peci Mosi Tefiku Dako Xhuvani Mitrovica Rashi Vinjau
Republika Albanii	Kotta Ypi
Królestwo Albanii	Ypi Dibra Mosi Ivanaj Bushati Shatku Dibra
Królestwo Albanii (protektorat włoski i okupacja niemiecka)	Koliqi Korça Libohova Krasniqi Benusi Muka
Ludowa Republika Albanii	Kokoshi Cipo Malëshova Konomi Dume Ylli Spahiu Alia Myftiu Deliana Cami Gjinushi
Republika Albanii	Islami Lakrori Pema Vejsiu Teliti Lulja Skuqi Ruka Blushi Memushi Pollo Beja Tafaj Nikolla Karabina Nikolla Shahini Kushi