Hyperpyron

Hyperpyron w formie miseczki (skifatu)

Hyperpyron (gr. ύπέρπυρον, νόμισμα ύπέρπυρον nomisma hyperpyron) – złota moneta wybijana w Bizancjum od XI wieku, o wadze około 4,3 g.

Cechy i rozwój monety

Wprowadzony został reformą monetarną Aleksego I Komnena w 1092 dla zastąpienia zupełnie zdewaluowanego solida w postaci histamenona. Wobec znacznego pogorszenia jakości kruszcowej w ówczesnej złotej monecie, jego nazwa miała podkreślać nadzwyczajną czystość kruszcu (jako monety wypróbowanej „w ogniu”, poddanej „próbie ogniowej”), co znajdowało odbicie w użytym złocie wysokiej próby (875, czyli 21 karatów). Normatywna waga nowej monety wynosiła 4,45 g. Początkowo miała ona równowartość 3 aspronów z elektrum (białego złota) i 48 aspronów bilonowych (srebrnych). Mimo stopniowego spadku wartości hyperpyron był emitowany aż do połowy XIV wieku, a następnie używany jeszcze jako moneta obrachunkowa.

Był ostatnim typem złotej monety bizantyjskiej. Później w Bizancjum chętnie zastępowano go złotym dukatem weneckim.

Nazwę tę stosowano również dla monety srebrnej wprowadzonej za cesarza Jana V w latach 1354–1379, która faktycznie zastąpiła hyperpyron (z uwagi na niemal zupełne zaniechanie wówczas emisji złotych nominałów).

Zobacz też

• bizant
• skifat

Bibliografia

• Philip Grierson: Byzantine coinage. Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1999. ISBN 0-88402-274-9. Brak numerów stron w książce
• Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: H. Gietl, 2005. ISBN 3-924861-84-6. Brak numerów stron w książce
• Tomaso Bertele: L'iperpero bizantino dal 1261 al 1453. „Rivista Italiana di Numismatica” t. 59 (1957), s. 70–89

Linki zewnętrzne

• «Hyperpyron» w Reppa – Das grosse Münzen-Lexikon (niem.) [dostęp 2019-11-11]