Maria kliwijska (księżna Orleanu)

Maria
	księżna Orleanu
Okres	od 1440; do 1480
Jako żona	Karola I
Poprzedniczka	Bona armaniacka
Następczyni	Joanna francuska
	Dane biograficzne
Dynastia	markańska
Data urodzenia	19 września 1426
Data śmierci	23 sierpnia 1487
Miejsce spoczynku	Blois, ciało przeniesione do kościoła celestynów w Paryżu
Ojciec	Adolf II (IV)
Matka	Maria burgundzka
Mąż	Karol I
Dzieci	Maria; Ludwik XII; Anna

Maria kliwijska (ur. 19 sierpnia 1426 w Kleve, zm. 23 sierpnia 1487 w Chauny) – księżniczka kliwijska, księżna Orleanu w latach 1440-1480 jako trzecia żona Karola I, matka króla Francji Ludwika XII.

Poetka tworząca w języku starofrancuskim. Dwa ronda Marii kliwijskiej (L'abit le moine ne fait pas i En la forest de longue actente) zachowały się w XV-wiecznym rękopisie przechowywanym we Francuskiej Bibliotece Narodowej w Paryżu^[1].

Wraz z mężem, który nie brał udziału w rozgrywkach politycznych, księżna Maria stworzyła znaczący ośrodek kultury, jakim był dwór w Blois, odgrywając w nim ważną rolę jako mecenas sztuki i centralna postać salonu poetyckiego^[2].

Pochodzenie

Maria była przedstawicielką władającej księstwem Kliwii dynastii markańskiej, wywodzącej się z Nadrenii^[3]. Była córką księcia Kliwii i hrabiego Mark Adolfa II (IV) z jego małżeństwa z księżniczką burgundzką Marią.

Wychowywała się pod opieką wujenki Izabeli portugalskiej^[2] na dworze burgundzkim, który ze swoją wyrafinowaną kulturą, rozbudowanym ceremoniałem oraz przepychem był niedościgłym wzorem dla innych dworów europejskich^[4]^[5].

Małżeństwa i potomstwo

W roku 1440 została wyswatana przez wuja Filipa Dobrego. Mężem Marii został wnuk króla Francji Karola V i książę Orleanu, podwójny wdowiec Karol I Orleański, niedawno wypuszczony przez Anglików z 25-letniej niewoli. Ojciec Karola został zamordowany na zlecenie dziadka obecnej żony, Jana Bez Trwogi. Zaślubiny 14-letniej księżniczki z 46-letnim księciem miały miejsce 26 października 1440 w Saint-Omer^[6].

Dzięki trzeciemu małżeństwu książę Karol I Orleański w wieku 67 lat doczekał się męskiego dziedzica - Ludwika, który w przyszłości jako Ludwik XII został królem Francji. Poza nim Maria urodziła Karolowi też dwie córki, młodszą z nich tuż przed jego śmiercią, gdy miał już lat 70 (a ona - 38).

Po śmierci męża w 1463 Maria objęła w posiadanie tzw. oprawę wdowią i została opiekunką małoletnich dzieci. W nieznanych bliżej okolicznościach, prawdopodobnie w 1480, poślubiła potajemnie znacznie od siebie młodszego szlachcica artezyjskiego, gubernatora Saint-Omer, którym był niejaki Jean de Rabodanges^[7]^[8]. Wskutek powtórnego małżeństwa Maria de facto straciła prawo do używania tytułów przysługujących księżnej wdowie orleańskiej. Jednak z uwagi na skandal, jaki wywołałby ten mezalians, związek nie został ujawniony publicznie.

Bibliografia

Clèves (Marie de). W: Philippe Boitel: Les Français qui ont fait la France. Bordeaux: Éditions SudOuest, 2009, s. 335. ISBN 978-2-87901-730-3.
Ivan Cloulas: Życie codzienne w zamkach nad Loarą w czasach renesansu. Poznań: Wydawnictwo Moderski i spółka, 1999, s. 55-56. ISBN 83-87505-32-3.
Olivier Delsaux, Laurent Brun (red.): Marie de Clèves. [w:] Arlima - Archives de littérature du Moyen Âge [on-line]. [dostęp 2013-11-18]. (fr.).
Charles d’Orlèans. W: Anna Tatarkiewicz: Mały słownik pisarzy francuskich, belgijskich i prowansalskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1965, s. 54.

Przypisy

↑ Bibliothèque nationale de France, MS français 9223, fol. 26v
↑ ^a ^b Catherine M. Müller, Marie de Clèves, poétesse et mécène du XVe siècle, „Le moyen français”. 48, 2001, s. 57.
↑ Dynastia markańska (Mark, de La Marck), dynastia kliwijska z Mark - dynastia hrabiów Mark, która w roku 1368 przejęła władzę w siąsiednim hrabstwie Kliwii (od roku 1417 księstwo). W XV i XVI w. rządzący Kliwią ród Mark nazywano również dynastią kliwijską. Igor Kraszewski, Pieczęć herbowa królowej Ludwiki Marii jako zapis historii dynastycznej Gonzagów niwerneńskich [w:] Pieczęcie herbowe - herby na pieczęciach, red. Wojciech Drelicharz, Zenon Piech, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2011, s. 100-101.
↑ Antoni Mączak, Peregrynacje. Wojaże. Turystyka, Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 176.
↑ Antoni Mączak, Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa:Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 120.
↑ ks. Lucien Détrez, Le mariage de Charles d’Orléans et de Marie de Clèves à Saint-Omer (26 novembre 1440) d'après les archives du Nord, „Annales du Comité flamand de France”. 45, 1954, s. 329-340.
↑ Lubov Breit Keefer, Music angels. A thousand years of patronage, Baltimore: Keefer, 1976, s. 21.
↑ Clèves (Marie de) [w:] Philippe Boitel, Les Français qui ont fait la France, Bordeaux: Éditions SudOuest, s. 2009, s. 335.

[1] Bibliothèque nationale de France, MS français 9223, fol. 26v

[Catherine_M._Müller_2001-2] Catherine M. Müller, Marie de Clèves, poétesse et mécène du XVe siècle, „Le moyen français”. 48, 2001, s. 57.

[3] Dynastia markańska (Mark, de La Marck), dynastia kliwijska z Mark - dynastia hrabiów Mark, która w roku 1368 przejęła władzę w siąsiednim hrabstwie Kliwii (od roku 1417 księstwo). W XV i XVI w. rządzący Kliwią ród Mark nazywano również dynastią kliwijską. Igor Kraszewski, Pieczęć herbowa królowej Ludwiki Marii jako zapis historii dynastycznej Gonzagów niwerneńskich [w:] Pieczęcie herbowe - herby na pieczęciach, red. Wojciech Drelicharz, Zenon Piech, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2011, s. 100-101.

[4] Antoni Mączak, Peregrynacje. Wojaże. Turystyka, Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 176.

[5] Antoni Mączak, Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa:Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 120.

[6] s. Lucien Détrez, Le mariage de Charles d’Orléans et de Marie de Clèves à Saint-Omer (26 novembre 1440) d'après les archives du Nord, „Annales du Comité flamand de France”. 45, 1954, s. 329-340.

[7] Lubov Breit Keefer, Music angels. A thousand years of patronage, Baltimore: Keefer, 1976, s. 21.

[8] Clèves (Marie de) [w:] Philippe Boitel, Les Français qui ont fait la France, Bordeaux: Éditions SudOuest, s. 2009, s. 335.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]