Ramat Jiszaj
32°42′12″N 35°09′54″E/32,703333 35,165000 Widok miasteczka Ramat Jiszaj | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt | |
| Poddystrykt | |
| Burmistrz |
Ofer Ben-Eliezer |
| Powierzchnia |
2,388 km² |
| Wysokość |
90 m n.p.m. |
| Populacja (2013) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+972 4 |
| Kod pocztowy |
33095 |
Położenie na mapie Dystryktu Północnego  | |
Położenie na mapie Izraela  | |
| 32°42′12″N 35°09′54″E/32,703333 35,165000
| |
| Strona internetowa | |
Ramat Jiszaj (hebr. רמת ישי; ang. Ramat Yishai; pol. Wzgórza Jiszajego bądź Wzgórza Jessego) – samorząd lokalny położony w Dystrykcie Północnym, w Izraelu.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość jest położona na wysokości około 90-100 metrów n.p.m. w północno-zachodniej części intensywnie eksploatowanej rolniczo Doliny Jezreel w Dolnej Galilei, na północy Izraela. Okoliczny teren łagodnie opada w kierunku południowym. Przez zachodnią krawędź miasteczka przepływa strumień Betlejem, a na wschodzie płynie strumień Nahalal. W jej otoczeniu znajduje się miasteczko Kirjat Tiwon, kibuc Allonim, moszawy Allone Abba, Bet Lechem ha-Gelilit, Bet Sze’arim, Kefar Jehoszua i Sede Ja’akow, oraz arabska wioska Manszija Zabda. Na południe od osady znajduje się baza lotnicza Ramat Dawid.
Ramat Jiszaj jest położone w Poddystrykcie Jezreel, w Dystrykcie Północnym Izraela.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwotnie w miejscu tym znajdowała się niewielka arabska wioska Jeida[1]. Tutejsze ziemie zostały na początku XX wieku wykupione przez Żydowski Fundusz Narodowy. Planowano utworzenie tutaj nowej żydowskiej osady w Palestynie o gospodarce będącej kombinacją rolnictwa i przemysłu tkackiego. W tym celu utworzono spółkę „Manor” (hebr. מנור) braci Mordechaja i Hermana Rosenbergów. Gdy w 1925 roku arabscy mieszkańcy opuścili swoje domy w wykupionej przez Żydów wiosce Jeida, na ich miejsce w listopadzie tegoż roku sprowadzono pierwsze żydowskie rodziny z Polski. W pierwszej połowie 1926 roku dołączyli do nich kolejni z Łodzi i Białegostoku – ogółem około 200 imigrantów w 54 rodzinach plus 36 samotnych osób[2]. Nowa osada początkowo nazywała się Manor, ale nieoficjalnie nadal mówiono na nią Jeida[3]. W czerwcu 1926 roku uruchomiono zakłady włókiennicze Emek ha-Tekstil (hebr. עמק הטכסטיל). Zakład nie był jednak samowystarczalny ekonomicznie i korzystał z pomocy organizacji syjonistycznych[4]. Gdy w 1929 roku rozpoczął się wielki kryzys, jego skutki boleśnie odczuł cały Brytyjski Mandat Palestyny. Tutejszy zakład zamknięto, a znaczna część mieszkańców osady opuściła kraj i powróciła do Polski. Na miejscu pozostało 25 rodzin, które skoncentrowały się na działalności rolniczej. Jednak plaga myszy zjadła większość ziarna, zmuszając znaczną większość z mieszkańców do opuszczenia Manor[5]. W rezultacie wioska została prawie całkowicie opuszczona[6].
W 1931 roku przy pomocy organizacji syjonistycznych i Żydowskiego Funduszu Narodowego ponownie otworzono tutejszy zakład włókienniczy. Starano się w ten sposób zapobiec całkowitemu upadkowi osady i uniknąć wrażenia niepowodzenia osadnictwa żydowskiego w Palestynie. Mogło to również wywrzeć negatywny wpływ na polskich Żydów, zniechęcając ich do Aliji. W 1932 roku w zakładzie pracowało 8 mieszkańców osady, co było zaledwie znikomym ułamkiem dawnego zakładu. Pod koniec 1933 roku zakład przejęła grupa niemieckich imigrantów, którzy zainwestowali duże pieniądze w jego modernizację[7]. W latach 30. XX wieku przeprowadzono również loterię, rozdzielając grunty między właścicieli. Stworzyło to sytuację, w której kilka żydowskich rodzin mieszkało rozrzuconych na dużym obszarze, bez koncentracji w jednym miejscu[8]. Konsekwencją tego były duże straty poniesione podczas arabskiego powstania w Palestynie (1936–1939). W trakcie jednego z nocnych arabskich ataków spłonęła fabryka (zginęła 1 osoba, a 1 została ranna). Zakład ponownie odbudowano, a w osadzie osiedliła się grupa żydowskich imigrantów z Jemenu, którzy znaleźli zatrudnienie w tutejszej fabryce[9].
Punktem przełomowym w historii osady okazały się działania nauczyciela Israel Jiszaja Adlera z Tel Awiwu, dzięki któremu w 1944 roku wybudowano tutaj dziesięć domów mieszkalnych. Umożliwiło to osiedlenie się nowych imigrantów i dało bodziec do dalszego rozwoju osady[10]. tym samym roku zmieniono nazwę osady na Ramat Jiszaj, upamiętniając w ten sposób osobę Jiszaja Adlera[11]. Pomimo to, w 1947 roku nastąpiło zamknięcie zakładu włókienniczego, a w sierpniu tego roku w osadzie pozostało już tylko 15 rodzin. Tymczasem w poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że wioska Ramat Jiszaj miała znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[12]. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania rejon wioski zajęły siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, które sparaliżowały żydowską komunikację w całej okolicy. Sytuacją upadającej osady zainteresował się jednak dr Samuel Dicker, który umożliwił w kwietniu 1948 roku przywrócenie działalności tutejszego zakładu. W osadzie mieszkało wówczas 30 rodzin, których egzystencja była uzależniona od pracy w zakładzie włókienniczym[13].
Podczas I wojny izraelsko-arabskiej wojska izraelskie przeprowadziły w 1948 roku szereg operacji, w wyniku których usunięto zagrożenie arabskich milicji i przejęto kontrolę nad całą Galileą. W maju 1949 roku w Ramat Jiszaj mieszkało już 45 rodzin, a brak mieszkań uniemożliwiał przyjmowanie nowych imigrantów[14]. w czerwcu 1950 roku w osadzie utworzono obóz przejściowy (ma’abarot), w którym w namiotach mieszkało około 500 rodzin[15]. Wraz z przeniesieniem 200 rodzin do Migdal ha-Emek w 1953 roku nastąpiła likwidacja obozu[16]. W Ramat Jiszaj pozostało około 160 rodzin, dla potrzeb których powstała duża piekarnia, stolarnia i inne zakłady usługowe[17]. W latach 1953–1954 podjęto starania, aby uzyskać nowe grunty pod budownictwo mieszkaniowe i w ten sposób przyjąć więcej imigrantów. W listopadzie 1958 roku Ramat Jiszaj otrzymała status samorządu lokalnego[18], stając się centrum administracyjnym Samorządu Regionu Kiszon (w 1980 roku został on skonsolidowany w Samorząd Regionu Emek Jizre’el[19]). W 1959 roku nastąpił ostateczny upadek tutejszego zakładu włókienniczego, który postawiono w stan upadłości i zamknięto. W rezultacie miasteczko znalazło się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej - zaledwie 60 z 210 rodzin posiadało pracę[20]. Poszukując rozwiązania tej kryzysowej sytuacji, w październiku 1963 roku utworzono specjalną strefę przemysłową, która dała wiele nowych miejsc pracy[21]. W latach 80. XX wieku miejscowość przeżyła boom budownictwa mieszkaniowego. Dla potrzeb nowych imigrantów wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe. Istnieją dalsze plany rozbudowy miejscowości[22].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa miejscowości Ramat Jiszaj (hebr. רמת ישי) tłumaczy się na język polski Wzgórza Jiszajego. Nazwa nawiązuje do jednego z założycieli osady - Izrael Jiszaja Adlera. Nawiązuje także do biblijnej postaci Jesseego, ojca późniejszego izraelskiego króla Dawida.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2013 roku w Ramat Jiszaj żyło ponad 7,3 tys. mieszkańców, w 98,9% Żydzi (pozostali to inne narodowości). Jest to niewielkie miasteczko, którego populacja charakteryzuje się niewielkim, lecz stałym wzrostem liczebności. Według danych z 2011 roku przyrost naturalny w porównaniu do poprzedniego roku wyniósł 2,1%. W roku tym urodziło się 114 dzieci, a zmarło 95 osób (odnotowano 1 zgon niemowląt). Według danych za 2011 rok liczba zatrudnionych pracowników wynosiła 3296, a liczba osób pracujących na własny rachunek wynosiła 254. Średnie miesięczne wynagrodzenie w 2011 roku wynosiło 11074 ILS (średnia krajowa 7964 ILS). Zasiłki dla bezrobotnych pobierało 57 osób, w tym 21 mężczyzn (średni wiek: 43 lata). Świadczenia emerytalne oraz rentowe pobierało 393 osoby, a zapomogi społeczne 38 osób[23].
| Wiek (w latach) | Procent populacji w % |
|---|---|
| 0 – 4 | 8,5 |
| 5 – 9 | 8,3 |
| 10 – 14 | 8,3 |
| 15 – 19 | 8,3 |
| 20 – 29 | 16,1 |
| 30 – 44 | 19,9 |
| 45 – 59 | 19,5 |
| 60 – 64 | 5,9 |
| 65 – | 5,2 |
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Symbole
[edytuj | edytuj kod]| Burmistrz | Lata sprawowania urzędu |
|---|---|
| Amnon Janai | 1959-1962 |
| Jehuda Szoszani | 1962-1965 |
| Oded Janai | 1965-1969 |
| Jehuda Szoszani | 1969-1971 |
| Zelda Kramer | 1971-1974 |
| Jehuda Szoszani | 1974-1976 |
| Mosze Zeidner | 1976-1978 |
| Dror Vogel | 1978–1993 |
| Zeev Schwartz | 1993–1998 |
| Icchak Nir Havkin | 1998-2008 |
| Ofer Ben-Eliezer | 2008-nadal |
Herb Ramat Jiszaj przedstawia budynek karawanseraju dawnej arabskiej wioski Jeida. Obok tego Chanu Ramat Jiszaj widnieje palma. Dodatkowo, na herbie umieszczono nazwę miasta w języku hebrajskim. Oficjalna flaga miasta jest w kolorze żółtym lub jasnoniebieskim, z ciemnoniebieskim herbem pośrodku[18].
Polityka
[edytuj | edytuj kod]Budynek siedziby władz samorządowych znajduje się przy ulicy Arava. Burmistrzem od 2008 roku jest Ben-Eliezer Ofer.
Ramat Jiszaj było jednym z pionierów dochodzenia kobiet do władz samorządowych w Izraelu. W 1962 roku Szoszana została wybrana jako przewodnicząca samorządu lokalnego (ponownie w 1969 r.), a w 1971 roku Zelda Kramer[24][25].
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]
Ramat Jiszaj ma zawartą umowę partnerską z następującym miastem:
Gospodarka i infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]Lokalna gospodarka opiera się głównie na handlu i rzemiośle. Część mieszkańców znalazło pracę w strefie przemysłowej położonej w północnej części miejscowości. Wielu dojeżdża do pracy w rejonie Hajfy[26]. Dogodne położenie przy ważnym węźle komunikacyjnym stworzyło dogodne warunki do stworzenia dwóch dużych centrów handlowych z kilkoma restauracjami. Cmentarz komunalny jest położony przy wzgórzu Tel Risim, na południowo-zachodnim obrzeżu miasteczka.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Z miasteczka wyjeżdża się na północ na drogę nr 75, którą jadąc na wschód dojeżdża się do moszawu Bet Sze’arim i wioski Manszija Zabda, lub jadąc na zachód do skrzyżowania z drogą ekspresową nr 77 i dalej do miejscowości Kirjat Tiwon. Lokalna droga prowadzi na południe do moszawu Kefar Jehoszua. W 2011 roku w Ramat Jiszaj były zarejestrowane 2847 pojazdy silnikowe, w tym 2457 samochodów osobowych (średnia wieku samochodów prywatnych wynosiła 6 lat). W roku tym w mieście doszło do 5 wypadków[23].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zabudowa miasta w większości składa się z niewysokich domów mieszkalnych. W większości są to jednorodzinne domki. Osiedla rozciągają się wśród pól uprawnych, w otoczeniu licznych drzew. W obrębie miasteczka utworzono kilka ogrodów: Mosze, Hanan, Kuti, Sagie, Ron i Meir.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]W północno-wschodniej części miejscowości zachowano pozostałości dawnej arabskiej wioski Jeida. Największą tutejszą atrakcją turystyczną jest budynek starego wybudowanego w 1909 roku Chanu Ramat Jiszaj. Budynek karawanseraju jest opuszczony, istnieją jednak plany jego renowacji, aby służył on celom turystycznym.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]W centrum miasteczka znajduje się lokalne centrum kultury z biblioteką publiczną. Prowadzi ono rozległą działalność kulturalną skierowaną dla różnych grup wiekowych mieszkańców Ramat Jiszaj. Przy nim jest scena teatralna i kino „Beit Miriam”[27].
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Ramat Jiszaj jest 12 przedszkoli oraz 2 szkoły – podstawowa i gimnazjum. W 2011 roku w 30 klasach szkolnych uczyło się 859 uczniów. Średnia uczniów w klasie wynosiła 23[23]. Dodatkowo gmina utworzyła centrum szkoleniowe, które zapewnia pomoc edukacyjną i terapeutyczną dzieciom z trudnościami w uczeniu się[27].
Religia
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości znajdują się dwie synagogi – Abir Jakub i Magen Abraham. Działa tu także ośrodek Chabad Ramat Jiszaj, w którym poza synagogą i mykwą znajduje się także klub dla młodzieży, klub dla kobiet, przedszkole itp[28].
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]W Ramat Jiszaj jest basen pływacki, sale sportowa i boiska. W latach 90. XX wieku wybudowano sztuczną ścianę wspinaczkową, która jest najwyższym tego typu obiektem w kraju. Organizowane są tutaj mistrzostwa Izraela we wspinaczce.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Welcome To Jeida. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
- ↑ Założenie osady Manor. „Dawar”, 1926-08-12. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Naor 1998 ↓, s. 58.
- ↑ Przemysł Manor. „Dawar”, 1928-09-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Jeida. „Dawar”, 1930-09-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Ramat Jiszaj. [w:] Bet Alon [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (hebr.).
- ↑ Zakład tkanin idzie w nowe ręce. „Dawar”, 1933-10-02. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Jaki będzie los Jeida?. „Dawar”, 1938-08-16. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Anar 1988 ↓, s. 233-235.
- ↑ Jeida - Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1943-09-08. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Domy podstawą Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1944-01-26. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1948-04-16. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Brak mieszkań hamuje wchłanianie imigrantów w Ramat Jiszaj. „Dawar”, 1949-05-24. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Obóz przejściowy dla imigrantów. „Dawar”, 1950-06-21. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Paul Ben-Haim. Miasto zostało przez pomyłkę założone i stracone. „Dawar”, 1959-01-09. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Strinsky. Ramat Jiszaj (dawne Jeida). „Dawar”, 1951-10-24. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ a b Dov Gutterman: Ramat Yishay. [w:] Flags of the World [on-line]. 2007-07-14. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ Samorząd regionu powstał w Ramat Jiszaj. „Ma’ariw”, 1958-11-28. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Tannenbaum. Większość mieszkańców Ramat Jiszaj pozostaje bez pracy. „Ma’ariw”, 1961-01-17. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Centrum przemysłowe i handlowe powstanie w Ramat Jiszaj. „Davor”, 1963-10-31. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Historia. [w:] Samorząd Lokalny Ramat Jiszaj [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-12)]. (hebr.).
- ↑ a b c Dane statystyczne Ramat Jiszaj. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Kobiety na szczycie w Ramat Jiszaj. „Davor”, 1969-11-21. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Gideon Romm. Kiedy kobiety kontrolują władzę. „Davor”, 1969-12-01. [dostęp 2015-01-13]. (hebr.).
- ↑ Ramat Yishai. [w:] Jewish Virtual Library [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. (ang.).
- ↑ a b Ramat Jiszaj. [w:] Galil Net [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (hebr.).
- ↑ Chabad of Ramat Yishai. [w:] Chabad [on-line]. [dostęp 2015-01-14]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zeev Anar: Histoires de maisons. Tel-Aviv: Ministry of Defense Israel, 1988.
- Mordechai Naor: The 20th Century in Eretz Israel. Kolín n.Rýnem: Könemann, 1998. ISBN 3-89508-595-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcie satelitarne Ramat Jiszaj. [w:] Google Maps [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
- Mapa Ramat Jiszaj. [w:] Amudanan [on-line]. [dostęp 2012-12-04]. (hebr.).
| Stolica Dystryktu | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Poddystrykt Jezreel |
| ||||||||
| Poddystrykt Akka |
| ||||||||
| Poddystrykt Safed |
| ||||||||
| Poddystrykt Tyberiada |
| ||||||||
| Poddystrykt Golan |
|
