Przejdź do zawartości

Teatr Polski w Poznaniu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Teatr Polski w Poznaniu
Ilustracja
Teatr Polski w Poznaniu
Typ teatru

teatr dramatyczny

Kierownictwo
artystyczne

Maciej Nowak
(od 2015 roku)

Data powstania

1875 rok

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Poznań

Strona internetowa
Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu
Symbol zabytku nr rej. A-20 z 18 kwietnia 1958
Ilustracja
gmach teatru przed 1907
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. 27 Grudnia 8/10

Architekt

Stanisław Hebanowski

Rozpoczęcie budowy

1873

Ukończenie budowy

1875

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Ziemia52°24′30,85″N 16°55′25,19″E/52,408569 16,923664
Strona internetowa
Scena z "Wiele hałasu o nic" z Teatru Polskiego w Poznaniu, 1947

Teatr Polski w Poznaniuteatr dramatyczny działający w centrum Poznania od 1875 roku.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Lata 1875-1914

[edytuj | edytuj kod]

Zbudowany w latach 1873–1875 po długoletnich staraniach na uzyskanie zgody rządu pruskiego, według projektu Stanisława Hebanowskiego. Teatr Polski w Poznaniu miał początkowo charakter Sceny Narodowej pod pruskim zaborem. Obecnie jest teatrem miejskim[1]. Gmach w stylu włoskiego renesansu. Budynek stanął na podwórzu kamienicy w Poznaniu przy ul. 27 Grudnia (wówczas ul. Berlińska). Dziś jest widoczny, ponieważ kamienica frontowa została zburzona (co jest krytykowane, gdyż jego projekt przewidywał umiejscowienie przy zamkniętym dziedzińcu)[2]. Początkowo pełna nazwa teatru brzmiała Teatr Polski w ogrodzie Potockiego w Poznaniu dla upamiętnienia jednego z darczyńców – Bolesława hrabiego Potockiego, który przekazał swój ogród na rzecz spółki budującej teatr. Pieniądze uzyskane z jego sprzedaży przekazano na zakup parceli pod budowę. Budowa została sfinansowana ze składek społecznych (świadczy o tym napis "Naród Sobie"). Teatr pełnił ważną funkcję w zachowaniu polskości, będąc stałą sceną, na której wystawiano w języku polskim, od 1925 roku obowiązuje skrócona nazwa – Teatr Polski w Poznaniu. Uroczyste otwarcie teatru z udziałem licznie zgromadzonej widowni, nastąpiło o godzinie 19 w dniu 21 czerwca 1875 roku a otwarcia i krótkiej przemowy, dokonał Prezes Honorowy, Adolf Bonifacy Bniński. "Po małej przerwie rozpoczęło się widowisko sceniczne: Wąsy i peruka Józefa Korzeniowskiego, wykonane siłami amatorskiem i zakończone żywym obrazem, przedstawiającym Obronę Trembowli"[3].

"25 września 1875 roku ma miejsce uroczysta inauguracja stałej sceny zawodowej spektaklem Zemsty Fredry; okolicznościowy prolog napisał Józef Kościelski, zagrano też jeden z polonezów Chopina i specjalną kompozycję Henryka Jareckiego; dyrekcję na dwa sezony objęli dwaj aktorzy galicyjscy: Karol Doroszyński ze Lwowa i [Władysław Terenkoczy] z Krakowa[4]; po ustąpieniu Terenkoczego Doroszyński prowadził teatr do 1881 roku[5]" – prof. Dobrochna Ratajczakowa "Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego".

Pierwszy sezon teatralny zaplanowano z myślą o widzach z warstwy ziemiaństwa i inteligencji. Kolejne jednak przygotowywano już myśląc o potrzebach największej publiczności – ubogiego mieszczaństwa. Teatr Polski stał się „teatrem ludowym”, grając polskie komedie kontuszowe, moralizatorskie wodewile oraz wystawiając sceny z historii ojczyzny. Taki charakter teatru zachował się do początku wieku XX. Do czasu wybuchu I wojny światowej program skupiał się na widowni mieszczańskiej.

Lata dwudzieste i okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

W okresie dwudziestolecia międzywojennego teatr, pod kierownictwem Bolesława Szczurkiewicza, z powodzeniem rywalizował z Teatrem Nowym i innymi poznańskimi scenami[6]. W 1929 (na PeWuKę) gmach zmodernizowano i dobudowano przedsionek wejściowy z kasami (autorem projektu był Stefan Cybichowski)[7].

Gmach ocalał w czasie II wojny światowej i teatr wznowił swoją działalność w kwietniu 1945 roku. Inauguracja pierwszego po okupacji niemieckiej sezonu nastąpiła 27 kwietnia 1945 (piątek), kiedy to zagrano sztukę Uciekła mi przepióreczka autorstwa Stefana Żeromskiego w reżyserii zbiorowej. Zagrali m.in. Aleksander Dzwonkowski, Józef Kostecki i Zygmunt Noskowski. Aktorzy występowali w większości we własnych ubraniach. Na widowni zasiedli m.in. Feliks Widy-Wirski i Feliks Maciejewski. Odśpiewano też hymny – polski i radziecki[8]. W powojennych latach scena Teatru Polskiego była jedną z najciekawszych w Polsce. Nawiązano współpracę ze scenografami: Janem Kosińskim, Andrzejem Cybulskim i Andrzejem Stopką. W czasach powszechnego socrealizmu we wszelkich dziedzinach życia, za sprawą Wilama Horzycy kierującego sceną w latach 1948-1951, mówiło się o Teatrze Polskim, że to jedno z nielicznych miejsc, w którym uprawia się prawdziwy teatr.

Filią poznańskiego Teatru Polskiego był Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (w latach 1948–1960[9]) oraz Teatr Nowy w Poznaniu (w latach 1962-1972[10]).

  • Duża Scena
  • Malarnia – scena kameralna teatru otwarta w połowie lat 80. XX wieku, mieści ponad 100 osób.
  • Galeria – scena przeznaczona jest przede wszystkim na prezentacje małoobsadowych spektakli, współczesnej, najnowszej dramaturgii, a także czytań scenicznych w ramach projektu „Nowe stulecie – nowe dramaty”. Widownia Galerii mieści 40 osób.
  • Piwnica pod Sceną – przestrzeń otwarta pod kierownictwem artystycznym Macieja Nowaka (2015)[11][12].

Projekty teatralne

[edytuj | edytuj kod]
  • Europejskie Spotkania Teatralne „Bliscy Nieznajomi” – pierwszy w Poznaniu międzynarodowy festiwal teatrów repertuarowych, którego tematyczna formuła jest głosem w dyskusji na temat aktualnych problemów z zakresu historii, kultury i wzajemnych relacji między narodami Europy.
  • Ogólnopolski Konkurs Polskiej Dramaturgii Współczesnej „Metafory Rzeczywistości” – ideą konkursu jest połączenie oryginalnej twórczości dramaturgicznej z praktyczną realizacją teatralną. Po każdej edycji konkursu jeden z finałowych tekstów zostaje wystawiony w Teatrze Polskim w następnym sezonie.
  • Nowe stulecie – nowe dramaty – składają się na nie cykliczne spotkania poświęcone współczesnej dramaturgii europejskiej. W ramach spotkań organizowane są próby czytane tekstów dramaturgów uznanych w swoich rodzinnych krajach i za granicą. Często dramaty, które przybliża widzom Teatr Polski w Poznaniu, są pierwszą prezentacją w języku polskim. Publiczność ma również okazję porozmawiać z autorami lub tłumaczami prezentowanych sztuk.
  • Dawne dramaty – nowe czytania – którego celem jest ukazanie klasyki w nowym świetle, odczytanie jej poprzez doświadczenia i sposób widzenia współczesnego świata przez młodych reżyserów.

Kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego

[edytuj | edytuj kod]

Dyrektorzy

[edytuj | edytuj kod]

XIX wiek

[edytuj | edytuj kod]

XX wiek

[edytuj | edytuj kod]

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]

Wicedyrektorzy

[edytuj | edytuj kod]

XIX wiek

[edytuj | edytuj kod]

XX wiek

[edytuj | edytuj kod]

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]

Zespół artystyczny Teatru Polskiego

[edytuj | edytuj kod]
Aktorzy (sezon 2019/2020) Aktorzy współpracujący (sezon 2019/2020) Byli aktorzy

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Paweł Szkotak dyrektorem Teatru Polskiego [online] [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-30].
  2. Jerzy Borwiński: Chciałbym powrotu kamienicy przed Teatrem Polskim. Wyborcza.pl Poznań, 2015-04-13. [dostęp 2016-02-04].
  3. Czesław Kędzierski, Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego 1875-1925 [online].
  4. Władysław Terenkoczy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-07-09].
  5. MDAsystems.pl, Teatr Polski w Poznaniu - Historia [online], teatr-polski.pl [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-13].
  6. Monika Nawrocka-Theus, Pierwsze lata wolności w Teatrze Polskim w Poznaniu (1918-1924), 2016, ISSN 2391-890X [dostęp 2022-02-02].
  7. Władysław Czarnecki, Tak kiedyś w Poznaniu projektowano i budowano (fragmenty wspomnień), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.139, ISSN 0137-3552
  8. Tadeusz Świtała, Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 158-159, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088.
  9. Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim | Miejsce | Culture.pl [online] [dostęp 2016-07-26].
  10. Teatr Nowy (filia Teatru Polskiego), [w:] Encyklopedia teatru polskiego (teatry i zespoły teatralne) [dostęp 2016-07-26].
  11. Sceny | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
  12. EXTRAVAGANZA o miłości | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
  13. Czy To Jest Fair? [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
  14. W Polskim P.o. [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
  15. Dyrektorzy [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]