Więzienie niewolników w Valletcie
_b_101.jpg) Widok na więzienie niewolników (kwadratowy budynek po lewej, poniżej linii horyzontu) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Architekt |
prawdopodobnie Girolamo Cassar |
| Kondygnacje |
3 |
| Ukończenie budowy |
~ 1585 |
| Rozebrano |
1940–50 |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°53′52,2″N 14°31′00,1″E/35,897833 14,516694
| |
Więzienie niewolników (wł. Prigione degli Schiavi, malt. Il-Ħabs, ang. Slaves' Prison), oficjalnie znane jako Grand Prison (wł. Gran Prigione), kolokwialnie jako bagnio – było to więzienie w Valletcie na Malcie. Zbudowane w późnych latach XVI wieku, pozostawało w tej roli przez cały XVII i XVIII wiek. Następnie budynek używany był jako szpital dla marynarzy, szkoła oraz sala egzaminacyjna. Zbombardowany podczas II wojny światowej; ruiny uprzątnięto, by zrobić miejsce pod blok mieszkalny.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gran Prigione zbudowane zostało około roku 1585[1] podczas rządów Huguesa de Verdalle (1582–95)[2]. Budynek został zaprojektowany prawdopodobnie przez architekta Girolamo Cassara[3]. Służył Zakonowi św. Jana jako główne więzienie, ale również jako kompleks, w którym na noc zamykani byli niewolnicy. Mógł pomieścić około 900 osób[4].
Po roku 1615 do więzienia doprowadzona została woda z akweduktu Wignacourta. Podobno turecki niewolnik, będący w Konstantynopolu hydrologiem pomógł w budowie akweduktu, w zamian obdarowany został wolnością, a więzienie stało się jednym z pierwszych budynków w Valletcie, posiadających bieżącą wodę[5].
Po roku 1631 część budynku była używana jako Infermeria delle Schiavi, szpital, gdzie leczono chorych, pracujących na lądzie, niewolników. Chorzy galernicy leczeni byli w Great Magazine Ward pobliskiej Sacra Infermeria[6].
Podczas spisku niewolników w roku 1749, niewolnicy z pałacu Wielkiego Mistrza zaplanowali rewoltę, uwolnienie pozostałych towarzyszy niedoli z Slaves' Prison, oraz zajęcie fortu Saint Elmo i reszty Valletty[7]. Po odkryciu spisku i brutalnym potraktowaniu jego uczestników, ogłoszono dekret stanowiący, że wszyscy niewolnicy będą na noc zamykani w budynku więzienia[8].
W latach 1804–19 w więzieniu znajdował się tymczasowy szpital dla marynarzy o 50 łóżkach[2]. Po wybuchu składu amunicji w Birgu w roku 1806, rząd przeznaczył część więzienia na skład wina kupca Woodhouse'a, który stracił w katastrofie olbrzymią jego ilość[9]. W późniejszych latach XIX wieku w budynku mieściła się szkoła podstawowa, znana jako l-iskola tal-ħabs (malt. szkoła więzienna). W końcu przekształcona została w salę egzaminacyjną, zanim została zamknięta w roku 1940[10]. Budynek był wpisany na Antiquities List of 1925[11]. Więzienie zostało zbombardowane podczas II wojny światowej[12], ruiny były sukcesywnie usuwane[4]. W latach 1950. zbudowany został na tym miejscu olbrzymi blok mieszkalny[8].
Budynek
[edytuj | edytuj kod]_01_ies.jpg)
Więzienie było trzykondygnacyjnym budynkiem, zajmującym miejski kwartał ulic w pobliżu Lower Barrakka Gardens[13]. Raport z połowy XIX wieku tak opisuje to miejsce[4]:
...wzniosły czworokątny budynek stojący na brzegu wzgórza ponad Grand Harbour. Jest odosobniony, ograniczony przez Strada St Ursula od frontu, mury obronne z tyłu, Strade St Christophoro oraz Pozzi po obu bokach. Składa się z trzech kondygnacji, zajmije równoboczny teren mierzący około 400 kroków w obwodzie.
Inne więzienia niewolników znajdowały się w Birgu oraz Senglei, oba zostały zburzone w XX wieku, podobnie jak więzienie w Valletcie[13].
Życie więzienne
[edytuj | edytuj kod]
W więzieniu znajdowała się gospoda, gdzie więźniowie mogli kupować jedzenie i napoje, meczet dla muzułmańskich niewolników[13], oraz kaplica, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i Świętego Krzyża, dla więźniów chrześcijan[14][15]. Część kompleksu była dostępna dla ogółu, niektórzy więźniowie prowadzili tam zakłady fryzjerskie i inną działalność usługową[4].
Protokół sądowy z roku 1779 opisuje sytuację wewnątrz więzienia jako[4]:
...nikt nie mógłby twierdzić, że ma przyjaciela, wręcz przeciwnie, każdy jest wrogiem każdego, i zdrajcą każdego i wszystkich.
Więzienie było zarządzane przez Prodomo, który był jego gubernatorem; był rycerzem Zakonu św. Jana. Agozzini mieli bezpośrednią kontrolę nad więźniami, rozdzielając ich do pracy na galerach, kiedy carcerieri byli odpowiedzialni za rejestr więźniów oraz prawdopodobnie służyli jako strażnicy[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Alfie Guillaumier: Bliet u Rħula Maltin. T. 2. Klabb Kotba Maltin, 2005, s. 935. ISBN 99932-39-40-2. (malt.).
- ↑ a b Regimental Hospitals and Military Hospitals of the Malta Garrison. maltaramc.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ Leonard Mahoney: 5000 Years of Architecture in Malta. Valletta Pub., 1996, s. 313. ISBN 978-99909-58-15-7. (ang.).
- ↑ a b c d e f David Borg-Muscat. Prison life in Malta in the 18th century – Valletta's Gran Prigione. „Storja”, s. 42–51, 2001. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-16]. (ang.).
- ↑ The Water Supply of the Maltese Islands. „Archivum Melitense”. VII (1), s. 8, 1922. Malta Historical and Scientific Society. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04]. (ang.).
- ↑ Charles Savona-Ventura: Knight Hospitaller Medicine in Malta [1530-1798]. Malta: 2015, s. 98–99. ISBN 978-1-326-48222-0. (ang.).
- ↑ Sandro Sciberras: Maltese History – E. The Decline of the Order of St John In the 18th Century. St. Benedict College. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-26)]. (ang.).
- ↑ a b Victor F. Denaro. Still more houses in Valletta. „Melita Historica”. 3 (3), s. 54, 1963. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-02]. (ang.).
- ↑ Explosion Polverista Vittoriosa. Medical Officers of the Malta Garrison. [dostęp 2017-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-22)]. (ang.).
- ↑ Joseph Cassar Pullicino. The Order of St. John in Maltese folk-memory. „Scientia”. 15 (4), s. 159, 10-12.1949. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-17]. (ang.).
- ↑ Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.. Malta Environment and Planning Authority. (ang.).
- ↑ Joseph Bonnici, Michael Cassar: A Chronicle of Twentieth Century Malta. Book Distributors Limited, 2004, s. 199. ISBN 978-99909-72-27-6. (ang.).
- ↑ a b c George Cini: Horrible torture on streets of Valletta. [w:] Times of Malta [on-line]. 2002-06-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ Malta illustrata ovvero Descrizione di Malta. T. 2. s. 343. (wł.).
- ↑ John Scerri: Valletta. malta-canada.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
