Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne w Gdańsku
Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne w Gdańsku (od 1923 r. pod nazwą Państwowe Muzeum przyrodnicze i Prehistoryczne) (niem. Westpreußisches Provinzial Museum) – muzeum przyrodnicze i archeologiczne w Gdańsku, działające w latach 1880 - 1945[1].
Miało cztery działy tematyczne, prezentujące głównie znaleziska z Pomorza, a w przypadku fauny i flory także z Bałtyku[1][2]:
- geologiczno-paleontologiczny
- botaniczny
- zoologiczny
- prehistoryczny
Istniał też dział etnograficzny[2]
Muzeum otwarto 18 IX 1880 r. na bazie zbiorów gdańskiego Naturforschende Gesellschaft (Towarzystwa Przyrodniczego)[1]. Założycielem był sejmik pruski, który też corocznie przeznaczał na działalność placówki dotację[2]. Znaczną część kolekcji pozyskiwano od darczyńców - kolekcjonerów[2].
Grupowało kolekcje przekazane Towarzystwu, a później bezpośrednio muzeum, w tym:
- kolekcję Zachodniopruskiego Stowarzyszenia Botaniczno-Zoologicznego[1]
- kolekcję ptaków Karla Boecka[1]
- kolekcje zoologiczne J. Bernoulliego i J.T. Kleina[2]
- kolekcje owadów Brischkego i Kumma[2]
- zbiór zielników Klinsmanna[2]
- kolekcje archeologiczne Lissauera i Stumpfelda[2]
- kolekcję bursztynu Franza Menge[1] liczącą kilka tysięcy okazów[3].
- kolekcję bursztynu Otto Helma (5 tys. okazów, głównie z inkluzjami fauny i flory) przekazana muzeum w 1902 r[3].
Do bardzo znacznej rozbudowy zbiorów doprowadził pierwszy dyrektor muzeum Hugo Conwentz (1880-1910)[2]. Zbiory muzeum gdańskiego uważano za jedne z największych wśród muzeów regionalnych Niemiec[2]. Kolekcja bursztynu (szacowana na minimum 13 tys. okazów, a być może nawet na kilkadziesiąt tysięcy) była najbogatszą, nie licząc kolekcji z muzeum królewieckiego, na świecie[3]. Przy muzeum była bogata biblioteka specjalistyczna oraz laboratorium badawcze z aparaturą[2].
Siedzibą muzeum była Zielona Brama[1]. W 1938 r. kolekcje przyrodnicze przeniesiono do Złotej Kamienicy, a w 1939 i 1940 r. Zieloną Bramę opuściły także zbiory archeologiczne, na bazie których założono przy ul. Nowe Ogrody Okręgowe Muzeum Przyrodnicze[1]. Kolekcje przyrodnicze zostały zniszczone w trakcie II wojny światowej, podobnie jak archiwa muzealne i część zbiorów archeologicznych[1]. Pozostała część została wcielona po wojnie do Muzeum Archeologicznego[1]. Ze zbiorów bursztynu zachowała się znikoma część kolekcji Helma, ofiarowana w 1997 przez małżeństwo Krumbiegielów gdańskiemu Muzeum Archeologicznemu[3].
Dyrektorami muzeum byli[1]:
- Hugo Conwentz (1880–1910)
- Paul Kumm (1910–1922)
- Wolfgang La Baume (1923–1938)
- Kurt Langenheim (1938–1945)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jakubski A., 1926: Prawa Polski do b. prowincjonalnego Muzeum przyrodniczego w Gdańsku. Przyroda i Technika, nr 6 (przedruk w: Bursztyn - poglądy, opinie, 2005 r., str. 214-216. ISBN 83-912894-5-1.
- Kosmowska-Ceranowicz B. 1998: Historia i współczesne możliwości powstania zbiorów bursztynu w Gdańsku. W: Bursztyn - poglądy, opinie, 2005 r., str. 194-198. ISBN 83-912894-5-1.
- Krumbiegiel G., Krumbiegiel B., 1998: Z historii Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku. W: Bursztyn - poglądy, opinie, 2005 r., str. 198-201. ISBN 83-912894-5-1.
