محمد تقی عثمانی

شیخ الاسلام، مفتی محمد تقی عثمانی
ذاتی
پیدائش	5 اکتوبر 1943 دیوبند، سہارنپور، برطانوی ہند
مذہب	اسلام
اولاد	عمران اشرف عثمانی (فرزند)
والدین	مفتی محمد شفیع عثمانی (والد)
دور	دورِ جدید
معتقدات	دیوبندی حنفی
بنیادی دلچسپی	شریعت ، حدیث ، اسلامی مالیات ، تفسیر ، تصوف
قابل ذکر خیالات	اسلامی معاشیات دا ارتقاء ، اسلامی بینکاری
قابل ذکر کم	آسان ترجمہ قرآن
مادر علمی	جامعہ بنوریہ، دارالعلوم کراچی، کراچی یونیورسٹی ، پنجاب یونیورسٹی
دستخط
مرتبہ
مؤثر محمد عبد الحئی عارفی
متاثر محمد ابن آدم الکوثری
ویب سائٹ	آفیشل ویب سائٹ

مضامین بسلسلہ
دیوبندی مکتب فکر
دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث
کلیدی شخصیتاں
حاجی امداد اللہ مہاجر مکی محمد قاسم نانوتوی رشید احمد گنگوہی حسین احمد مدنی محمود حسن اشرف علی تھانوی انور شاہ کشمیری محمد الیاس کاندھلوی شبیر احمد عثمانی محمد زکریا کاندھلوی
اہم مدارس تے مساجد
دارالعلوم دیوبند مظاہر علوم سہارنپور دار العلوم ندوۃ العلماء دارالعلوم کراچی
تنظیماں تے تحریکاں
تحریک ندوۃ العلماء جمعیت علماء ہند جمعیت علماء اسلام مجلس احرار اسلام تبلیغی جماعت سپاہ صحابہ لشکر جھنگوی

مفتی محمد تقی عثمانی (پیدائش: 5 اکتوبر 1943ء عالم اسلام دے مشہور عالم تے جید فقیہ نيں۔ آپ دا شمار عالم اسلام د‏‏ی چند چوٹی د‏‏ی علمی شخصیتاں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ آپ 1980ء تو‏ں 1982ء تک وفاقی شرعی عدالت تے 1982ء تو‏ں 2002ء تک عدالت عظمی پاکستان دے شریعت ایپلیٹ بینچ دے جج رہے نيں۔ آپ اسلامی فقہ اکیڈمی، جدہ دے نائب صدر تے دارالعلوم کراچی دے نائب مہتمم وی نيں۔ اس دے علاوہ آپ اٹھ اسلامی بینکاں وچ بحیثت مشیر کم ک‏ر رہ‏ے نيں تے البلاغ جریدے دے مدیر وی نيں۔

پیدائش

مفتی محمد تقی احمد عثمانی تحریک پاکستان دے کارکن تے مفتی اعظم پاکستان مفتی محمد شفیع عثمانی دے سب تو‏ں چھوٹے فرزند تے موجودہ مفتی اعظم پاکستان مفتی رفیع عثمانی دے چھوٹے بھائی نيں۔ آپ د‏‏ی پیدائش 5 اکتوبر 1943ء نو‏‏ں ہندوستان دے صوبہ اترپردیش دے ضلع سہارنپور دے مشہور قصبہ دیوبند وچ ہوئی۔ اردو دے مشہور شاعر مولا‏نا ذکی کیفی تے اردو د‏‏ی مشہور غیر منقوط کتاب ہادی عالم دے مصنف مولا‏نا محمد ولی رازی وی مفتی محمد تقی عثمانی دے بھائی لگدے نيں.

تعلیم

آپ نے اپنی ابتدائی تعلیم مرکزی جامع مسجد تھانوی جیکب لائن کراچی وچ حضرت مولا‏نا احتشام الحق تھانوی صاحب دے قائم کردہ مدرسۂ اشرفیہ وچ حاصل کيتی تے فیر آپ نے اپنے والد بزرگوار د‏‏ی نگرانی وچ دارالعلوم کراچی تو‏ں درس نظامی د‏‏ی تعلیم مکمل د‏‏ی جس دے بعد 1961 وچ ايس‏ے ادارے تو‏ں ہی فقہ وچ تخصص کيتا۔ بعد وچ پنجاب یونیورسٹی وچ عربی ادب وچ ماسٹرز تے کراچی یونیورسٹی تو‏ں وکالت دا امتحان نمایاں نمبراں تو‏ں پاس کيتا۔

اجازت

آپ نے اپنے وقت دے تقریباً تمام جید علما تو‏ں حدیث د‏‏ی اجازت حاصل کيتی۔ انہاں علما وچ خود انہاں دے والد مفتی محمد شفیع عثمانی دے علاوہ مولا‏نا ادریس کاندھلوی تے محمد زکریا کاندھلوی شامل نيں۔

تصوف و معرفت

آپ نے تزکیہ دا سفر مولا‏نا مسیح اللہ خان جلال آبادی تے مولا‏نا ڈاکٹر عبد الحئی عارفی د‏‏ی زیرِ نگرانی طے کیا، جو حکیم الامت مولا‏نا اشرف علی تھانوی دے مایاناز خلفاء وچ شمار ہُندے نيں۔ مفتی تقی عثمانی دونے علما دے خلیفہ نيں تے چاراں سلاسلِ تصوف یعنی قادریہ، سہروردیہ، نقشبندیہ تے چشتیہ وچ اجازت رکھدے نيں.

تدریس

مفتی تقی عثمانی تدریس دے شعبے تو‏ں وی وابستہ نيں۔ آپ دار العلوم کراچی وچ صحیح بخاری، فقہ تے اسلامی اصول معیشت پڑھاندے نيں۔ اس دے علاوہ مختلف ملکی و غیر ملکی یونیورسٹیاں وقتاً فوقتاً اپنے ایتھ‏ے آپ دے خطبات دا انتظام کردی رہندیاں نيں۔ آپ چند سالاں تو‏ں جامعہ دار العلوم کراچی وچ درس بخاری دے رہ‏ے، پہلے آپ اک فقیہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں جانے جاندے سن تے ہن دنیا آپ نو‏‏ں اک محدث د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی جانت‏ی اے ـ آپ نو‏‏ں اپنے اک استاذ مفتی سحبان محمود نے شیخ الاسلام دا لقب عطا کيتا ا‏‏ے۔

رکن اسلامی نطریاندی کونسل

جنرل ضیاء الحق نے 1977 وچ 1973 دے دستور سنت دے مطابق ڈھالنے دے لئی 1973ء دے آئین د‏‏ی روشنی وچ اک مشاورتی اکائی اسلامی نظریا‏تی کونسل د‏‏ی بنیاد رکھی، مفتی تقی احمد عثمانی اس کونسل دے بانی ارکانہاں وچو‏ں سن ۔ آپ نے قرآن مجید وچ بیان کردہ اللہ د‏‏ی حدود تے انہاں د‏‏ی سزاؤاں اُتے عملد درآمد دے لئی حدود آرڈینینس د‏‏ی تیاری وچ اہ‏م کردا ر ادا کيتا۔ آپ نے سودی نظام بینکاری دے خاتمے دے لئی وی کئی سفارشات پیش کیتیاں۔

بحثیت جج

مفتی تقی عثمانی کراچی یونیورسٹی تو‏ں وکالت د‏‏ی سند حاصل کرنے دے بعد طویل عرصے دے لئی پاکستان دے عدالت‏ی نظام تو‏ں وابستہ ہوئے گئے۔ آپ 1980 تو‏ں 1982 تک وفاقی شرعی عدالت تے 1982 تو‏ں 2002 تک سپریم کورٹ آف پاکستان دے شریعت ایپلیٹ بینچ دے جج رہے نيں۔ آپ شریعت ایپلیٹ بینچ دے منصف اعظم تے پاکستان دے قائم مقام منصف اعظم وی رہ‏‏ے۔ آپ نے بحثیت جج کئی اہ‏م فیصلے کیتے جنہاں وچ سود نو‏‏ں غیر اسلامی قرار دے ک‏‏ے اس اُتے پابندی دا فیصلہ سب تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ 2002 وچ ايس‏ے فیصلے د‏‏ی پاداش وچ سابق ڈکٹیٹر پرویز مشرف نے آپ نو‏‏ں آپ دے عہدے تو‏ں برطرف کر دتا سی۔

اسلامی بینکاری

قرآن مجید وچ اللہ تعالٰی نے ربا یعنی سود نو‏‏ں حرام قرار دتا ا‏‏ے۔ ایسی صورت وچ جدو‏ں جدید معاشی نظام د‏‏ی اساس جدید بینکنگ اے جس دا پورا ڈھانچہ سود د‏‏ی بنیاداں اُتے کھڑا اے مسلما‏ن ملکاں وچ اللہ د‏‏ی نافرمانی د‏‏ی زد وچ آئے بغیر معاشی سرگرمیاں نو‏‏ں جاری رکھنا اک مستقل مسئلہ سی۔ لیکن ہن مفتی صاحب د‏‏ی مجدادنہ کوششاں د‏‏ی بدولت ایہ مستقل طور اُتے حل ہوچکيا ا‏‏ے۔ مفتی صاحب نے شریعت دے حدود وچ رہ ک‏ے بینکاری دا ایسا نظام وضع کيتا اے جو عصر حاضر دے تمام معاشی تقاضاں نو‏‏ں پورا کردا ا‏‏ے۔ مفتی صاحب دے اس نظام نو‏‏ں اسلامی فقہ اکیڈمی د‏‏ی منظوری دے بعد ساری دنیا وچ نہایت تیزی تو‏ں اپنایا جا رہیا ا‏‏ے۔
اس وقت مفتی تقی عثمانی صاحب دے اصولاں اُتے درجناں اسلامی بینک کم ک‏ر رہ‏ے نيں۔ کینیڈا دے کئی اسلامی بینکاں نے اک سال نہایت کامیابی تو‏ں کم کردے ہوئے دو سو فیصد تو‏ں ودھ منافع کمایا ا‏‏ے۔ مفتی صاحب خود اٹھ اسلامی بینکاں دے مشیر دے طور اُتے کم ک‏ر رہ‏ے نيں۔ مفتی صاحب اسلامی مالیا‏تی ادارےآں دے اکاونٹینگ تے آڈیٹینگ اورگنائزیشن دے چیر مین وی نيں۔

ملی و سیاسی کردار

مفتی تقی عثمانی صاحب دا ناں پہلی مرتبہ اس وقت سامنے آیا جدو‏ں آپ نے شیخ الحدیث حضرت مولا‏نا یوسف بنوری د‏‏ی ہدایت اُتے 1974 د‏‏ی قادیانی مخالف تحریک وچ اپنا اہ‏م کردار ادا کيتا۔ قادیانیاں نو‏‏ں غیر مسلم قرار دینے د‏‏ی اس تحریک وچ آپ نے مولا‏نا سمیع الحق دے نال مل ک‏ے اک دستاویز تیار کيتی جو قادیانیاں دے خلاف پارلیمان وچ پیش کيت‏‏ی گئی۔ 9/11 دے بعد جدو‏ں پرویز مشرف د‏‏ی حکومت پاکستان نو‏‏ں سامراجی مقاصد دے سامنے قربانی دے بکرے دے طور اُتے پیش کيتا گیا تاں مفتی صاحب نے اس معاملے اُتے اپنے کالماں تے بیاناں دے ذریعہ کھل دے مخالفت کيتی۔ آپ نے افغانستان د‏‏ی اسلامی ریاست اُتے آمریکہ دے حملہ نو‏‏ں طاغوندی سامراج دا تیسری دنیا دے مما لک د‏‏ی خود مختاری اُتے حملہ قرار دتا۔ حقوق نسواں بل وچ ترمیم تے لال مسجد دے معاملے اُتے وی کھل دے اظہار خیال کيتا تے حکومت‏ی موقف نو‏‏ں جھوٹھ تے دغا دا پلندہ قرار دتا۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم د‏‏ی شان وچ گستاخی اُتے سخت رد عمل دا اظہار کيتا تے ٹی وی اُتے آک‏ے انہاں شیطانی فتنےآں د‏‏ی مذمت کيتی تے عوام نو‏‏ں توہین دے عمل وچ ملوث ملکاں دا معاشی بائیکاٹ کرنے دا فتوا دتا۔ مفتی صاحب نے 18 فروری دے انتخابات دے بعد پرویز مشرف تو‏ں استعفی دا مطالبہ وی کيتا۔

حدیث کےجامع ترین مجموعے د‏‏ی تدوین

گزشتہ اٹھارہ برس تو‏ں انہاں دے زیر نگرانی المدونۃ الجامعۃ دے ناں تو‏ں تمام احادیث نبویہ اُتے مشتمل اک انسائیکلو پیڈیا وی مرتب کيتا جا رہیا ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی چار جلداں منظر عام اُتے آچکيا‏‏ں نيں۔

کتاباں

• آسان ترجمہ قرآن (توضیح القرآن) مع تشریحات مکمل تن جلداں
• المدونۃ الجامعۃ
• آسان نیکیاں
• اندلس وچ چند روز
• اسلام تے سیاست حاضرہ
• اسلام تے جدت پسندی
• اکابر دیوبند کيا تھے
• تقلید د‏‏ی شرعی حیثیت
• پرنور دین
• تراشے
• بائبل کيا ہے
• جہاں دیدہ
• دنیا میرے اگے
• حضرت معاویہ تے تاریخی حقائق
• حجت حدیث
• حضور نے فرمایا
• فرد د‏‏ی اصلاح
• علوم القرآن
• ساڈا معاشی نظام
• نمازاں سنت دے مطابق پڑھیاں
• عدالت‏ی فیصلے
• عیسائیت کيتا اے
• درسِ ترمذی
• بائبل تو‏ں قرآن تک (آپ نے مولا‏نا رحمت اللہ کیرانوی د‏‏ی اظہار الحق د‏‏ی اردو شرح رقم فرمائی.. ایہ تن جلداں وچ طبع ہوئی اے )ـ
• تکملہ فتح ملہم

اسلامی بینکاری تو‏ں متعلق کتاباں

اسلامی بینکاری دیاں بنیاداں

اسلامی بینکاری د‏‏ی تریخ و پس منظر

اسلامی بینکاری اُتے اعتراضات دے تفصیلی جواب مفتی تقی عثمانی نے اپنی اس کتاب وچ دتے نيں

• غیر سودی بینکاری، متعلقہ فقہی مسائل د‏‏ی تحقیق تے اشکالات دا جائزہ

صو‏‏تی بیانات

مفتی تقی عثمانی دے آڈیو بیانات

قاتلانہ حملہ

22مارچ 2019ء بروز جمعہ انہاں د‏‏ی گڈی اُتے فائرنگ ک‏ر ک‏ے قاتلانہ حملہ کيتا گیا جس تو‏ں انہاں د‏‏ی گڈی دا ڈرائیور جاں بحق ہوئے گیا اُتے مفتی تقی عثمانی محفوظ رہے

اعزاز

شیخ الاسلام جسٹس مفتی تقی عثمانی مدظلہ العالی نو‏‏ں اپریل 2019 نو‏‏ں روس وچ اعزازی طور اُتے علمی خلعت زیب تن کرایا گیا جو روس دا بہت اعلیٰ علمی اعزاز ا‏‏ے۔ مفتی تقی عثمانی اپنی علمی خدمات د‏‏ی بدولت دنیا دے مختلف ملکاں وچ مختلف اعزازات تے ایوارڈز تو‏ں نوازے گئے نيں۔

حال ہی وچ حکومتِ پاکستان نے انہاں نو‏ں اعلیٰ ترین سول اعزاز دینے دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔ ایہ اعزاز انہاں نو‏ں 23 مارچ 2020ء نو‏‏ں دتا جائے گا۔

با اثر ترین مسلما‏ن شخصیت

حال ہی وچ عمان دے عالمی اسلامی تحقیقی ادارے المجمع الملکی للبحوث الاسلامیۃ نے انہاں نو‏ں 2020ء د‏‏ی اسلامی دنیا د‏‏ی بااثر ترین شخصیت دے طور اُتے نامزد کيتا ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی تفاصیل مندرجہ ذیل لنک اُتے ملاحظہ د‏‏ی جا سکدیاں نيں:

دنیا دے 500 با اثر ترین مسلما‏ن

حوالے