Šišava (Vlasotince)
Za ostale upotrebe, v. Šišava.| Šišava | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Jablanički |
| Opština | Vlasotince |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 1125 |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°59′13″N 22°07′01″E / 42.987°N 22.117°E |
| Nadmorska visina | 302 m |
  Šišava Šišava (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 016 |
| Registarska oznaka | VL |
Koordinate: 42° 59′ 13" SGŠ, 22° 07′ 01" IGD
Šišava je naselje u Srbiji u opštini Vlasotince[1] u Jablaničkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1125 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1057 stanovnika).
Selo Šišave leži u dolini Šišavice, desne pritoke Vlasine. Selo je na tri kilometara severozapadno od Vlasotinca, a graniči se sa atarima sela Sredora, Donje Lomnice, Vlasotinca, Konopnice i Skrapeža. Reka Šišavica protiče kroz selo, a nastaje od Goleme reke (Gunjetinka) i Male reke (Gornjolomnička) koje se sastaju u Donjoj Lomnici.
Selo Šišave se prvi put pominje 1516. godine, kao prikaz turskih poseda. Prema predanju selo Šišave je nastalo u vremenu kada su ovaj kraj držali Turci, pa je stanovništvo bežalo pred Turcima i sklanjalo se u šiblje, koje je bilo na mesto današnjeg sela, pa su ga „šišali“ i tako je nastalo selo Šišave.
Pre ulaska u selo, sa desne strane, nailazi se na mesto zvano latinsko groblje, a postoji i lokalitet Selište, gde je nekada postojalo staro selo. Dakle 1516. godine selo Šišave se pominje kao Donja i Gornja Šišava. U Donjoj Šišavi 1536. godine bilo je samo muslimana i to četrnaest domova, a od toga dva islamizirana.
Danas stara naselja sela Šišave treba tražiti na potesima Selište, Gramade i Plavište. Smatra se da su najstariji naseljenici iz familije Mladenovci, Džaninci i Džukinci. Samo naselje je nastalo u dolini reke Šišavice. Selo je zbijenog tipa. Kuće su grupisane po familijama. Počev od Donje Lomnice, na levoj obali Šišavice, familije su raspoređene ovako: Orozsovci, Stojanovci i Jovići, Minini, Katinci, Kolarci, Petrinci, Dućini, Kopilasovi, Pantini, Triparci-Viljinci, Gmitrovci, Čaninci, Mladenovci, Paljini, Džanabetovi, Pašini i Arsini, Džukinci, Nicini, Penkini, Zeljkini, Krstaninci, Gijini-Piskupovci, Simonovi, Papudžinci, Đurinci i Anđelikini.
Na desnoj obali Šišavice, počev od Donje Lomnice, raspored familija je: Rakičevci, Burdinci, Pkljini, Kokini, Ljubikini, Cuskovi, Kukavci, Đokini, Ristini, Vircini, Buđini, Zarini-Mladenovci, Andrejinci, Viljinci, Dakini, Pepeljuge, Kocini i Tukejinci, a na ovoj strani je i jedna romska porodica-Osmanovići.
Posle velikih poplava Šišavice, familija Đurinci se iselila na desnu stranu rečice-na mestu gde su im bile nekada trle za stoku. Nekada je selo bilo podeljeno na Gornju i Donju malu. Kuće su nekada bile cakmare, kovanice, potom sagrađene od cigala, a po stilu su „moravke“. Danas su napravljene velelepne kuće od opeke, betona armiranog, sa savremenim komforom.
Nekada su Šišavci bili stočari, potom su postali pečalbari-ciglari, a danas mahom većina njih radi u državnim službama, potom fabrikama i kod privatnika, a jedan deo njih se bavi i vinogradarstvom i voćarstvom. Među Šišavcima ima i obrazovanih ljudi pa i doktora nauka.
U naselju Šišave živi 870 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,1 godina (38,2 kod muškaraca i 40,0 kod žena). U naselju ima 295 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,81.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 1124 | 99.91% | ||
| nepoznato | 0 | 0.0% | ||
| m | ž | |||
| ? | 0 | 3 | ||
| 80+ | 9 | 17 | ||
| 75-79 | 10 | 15 | ||
| 70-74 | 30 | 40 | ||
| 65-69 | 37 | 39 | ||
| 60-64 | 28 | 30 | ||
| 55-59 | 28 | 26 | ||
| 50-54 | 36 | 35 | ||
| 45-49 | 46 | 42 | ||
| 40-44 | 38 | 29 | ||
| 35-39 | 45 | 35 | ||
| 30-34 | 37 | 32 | ||
| 25-29 | 39 | 43 | ||
| 20-24 | 45 | 33 | ||
| 15-19 | 28 | 43 | ||
| 10-14 | 30 | 35 | ||
| 5-9 | 42 | 36 | ||
| 0-4 | 35 | 29 | ||
| prosek | 38.2 | 40.0 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 278 | 75 | - | - | 49 | 3 | 100 | 17 | 1 | 8 |
| Ženski | 124 | 58 | - | - | 33 | 1 | 2 | 12 | 2 | - |
| Oba | 402 | 133 | - | - | 82 | 4 | 102 | 29 | 3 | 8 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 1 | 12 | 3 | 1 | - | - | - | 7 | |
| Ženski | - | 2 | - | 6 | 2 | 2 | - | - | 4 | |
| Oba | 1 | 3 | 12 | 9 | 3 | 2 | - | - | 11 |
U vlasotinačkom kraju u vremenu pod Turcima, ljudi ovog kraja su uvek težili da se oslobode turskog ropstva. Mnogo je pojedinaca koji su se odmetali u hajduke, a bilo je i nekoliko poznatih vlasotinačkih buna. U tim bunama za nacionalno oslobođenje od Turaka vidno mesto su zauzimali i Šišavci. Naročito su imali udela u borbi 1877/78 protiv Turaka za konačno oslobođenje ovih krajeva Srbije od Turaka.
Šišavci su učestvovali i u balkanskim ratovima, Prvom i Drugom svetskom ratu. Šišavci, kao i ostala okolina su mnogo propatili pod bugarskom okupacijom u Prvom i Drugom svetskom ratu.
Tako novembra 1915. godine Bugari pobili neke sveštenike iz vlasotinačkog kraja, među njima Svetozara Milenkovića iz konopničke crkve, rodom iz sela Šišave. Šišavci su učestvovali u poznatom topličkom ustanku 1917. godine, sa svojom četom od 30 komita. U toku trajanja ustanka Bugari su zapalili Šišavu i 1917. godine marta meseca streljali trideset tri Šišavaca.
U Drugom svetskom ratu šišavaca je bilo na svim stranama: četnicima, dražićevcima i partizanima. Mnogi su stradali u borbama sa Nemcima i Bugarima, a mnogi i u bratoubilačkom ratu.
Jedanest Šišavaca je bilo internirano 1941. godine od strane Nemaca na početku Drugog svetskog rata i tek su „odrobljeni“ i vratili se kući 1941. godine. U vreme od 1941. do 1945. godine u partizanskom pokretu u borbi protiv fašizma i konačno oslobođenje, vidno mesto je u istoriji ovoga kraja imao Mija Milenković, po kome je i osnovna škola u selu Šišava dobila ime, a poginuo je kao nesvršeni student. U dvorištu škole stoji i njegova bista.
I u vreme raspada bivše Jugoslavije, građanskog rata, bilo je šišavaca koji su bili na ratištima u Hrvatskoj i Kosovu.
Šišava ima osmogodišnju školu, koja nosi naziv po „Braći Milenković“, koji su učesnici NOB za oslobođenje od fašizma u Drugom svetskom ratu. Prema nekim podacima škola u selu Šišava kao četvorogodišnja škola je osnovana 1857., u privatnoj kući Konstantina Ilića - u kući porodice Konstatinović. Prvi učitelj je bio iz Smedereva, da bi Turci 1858. godine školu zatvorili i 1922. godine je ponovo otvorena, a prvi učitelj je bio šišavac Božidar-Bora Milenković, a radila je u zgradi Jove Milenkovića. 1927. godine tada predsednik Školskog odbora Živan Stamenković-Amerikanac iz sela Donje Lomnice, koje je spojeno sa Šišavom danas, je pomogao da se izgradi škola na njegovom zemljištu, na kome se i danas škola nalazi. To je od tada pa do danas na potesu sela Šišava-Donja Lomnica. Danas škola ima isturena odeljenja u selima: Crnoj Bari, Sredoru, Lipovici, Skrapežu, a odeljenje u Gornjoj Lomnici je zatvoreno zbog migracije stanovništva.
Selo je elektrificirano, ima asfalt i kocku, svaka kuća je uvela telefon. U selu ima dosta privatnih trgovinskih radnji, a nekada su bile državne. Takođe ima i privatna veterinarska stanica, a i ambulanta koja kao i meštanima Donje Lomnice služi svim okolnim selima. Danas skoro svaka kuća ima televizor, a i kablovsku televiziju. Mnogo je mladih koji posle škole napustaju selo i odlaze u grad, pa i van Vlasotinca.
Prvu fudbalsku loptu u selu Šišava 1944. godine su doneli braća Rade i Zoran Katić, potom formirali fudbalski klub i igrali fudbal sa susednim selima. Zvanično je formiran fudbalski klub u selu Šišava 1973. godine pod nazivom „Jedinstvo“, od igrača sela Šišave i Donje Lomnice., koji se takmičio u opštinskoj, regionalnoj ligi, a dospeo je i do niške zone, čak je bio i ispred gradskog tada rivala FK „Vlasine“, godine 1980. Klub je bio sagradio i veoma lep stadion, koji je bio pun gledalaca, koji su dolazili i sa susednih sela. Nažalost danas fudbalski klub „Jedinstvo“ je ugašen, jer je zbog teškog finansiskog stanja morao da napusti takmičenja u ligi.
1998. godine u Šišavi je formiran košarkaški klub „Šišava“, koji se takmiči u opštinskoj ligi. Septembra 2002. godine u Šišavi je formiran i karate klub „Đurđevdan“ koji danas učestvuje na mnogim međunarodnim karate turnirima. Ima dobre rezultate, mnogo osvojenih zlatnih, srebranih i bronzanih medalja, a njegovi članovi su učenici iz sela Šišave i Donje Lomnice.
- ↑ Statut opštine Vlasotince (sh)
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
