1632
- Ovo je članak o godini 1632.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1600-e 1610-e 1620-e – 1630-e – 1640-e 1650-e 1660-e |
| Godine: | 1629 1630 1631 – 1632 – 1633 1634 1635 |
| Gregorijanski | 1632. (MDCXXXII) |
| Ab urbe condita | 2385. |
| Islamski | 1041–1042. |
| Iranski | 1010–1011. |
| Hebrejski | 5392–5393. |
| Bizantski | 7140–7141. |
| Koptski | 1348–1349. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1687–1688. |
| • Shaka Samvat | 1554–1555. |
| • Kali Yuga | 4733–4734. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4268–4269. |
| • 60 godina | Yang Voda Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11632. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1632 (MDCXXXII) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- 10. 2. - Veliki vezir Hafiz Ahmed-paša smenjen i ubijen od pobunjenih vojnika; postavljen Bosanac Topal Redžep-paša - grabež i korupcija, ekonomski problemi i opšta nesigurnost se pojačavaju[1].
- 22. 2. - Objavljen Galilejev "Dijalog o dva glavna sistema sveta".
- 22. 2. - Praizvedba drame "Pavlimir" Junija Palmotića.
- mart - Gazi Husrev-paša, bivši veliki vezir, pogubljen u Tokatu jer je okrivljen za nerede.
- mart - Tridesetogodišnji rat: švedski kralj Gustav II Adolf ulazi u Bavarsku.
- 29. 3. - Ugovorom iz Saint-Germaina Englezi posle tri godine vraćaju Novu Francusku (Quebec itd.) Francuzima.
- 15. 4. - Bitka kod Raina na Lechu: Gustav II Adolf po drugi put u pola godine porazio carskog komandanta Tillyja, koji je i smrtno ranjen.
- 21. 4. - Dordrehtska ispovest vere holandskih menonita.
- maj - Šveđani zauzeli Minhen.
- 18. 5. - Sultan Murat IV naređuje da se pogubi v. vezir Topal Redžep-paša i preuzima vlast u svoje ruke. Novi veliki vezir je Tabanijasi Mehmed-paša (do 1637).
- 20. 6. - Cecilius Calvert, 2nd Baron Baltimore dobio od kralja Charlesa I povelju za Provinciju Maryland.
- 25. 6. - Novi etiopski car Fasilides opet proglasio etiopsko pravoslavlje državnom religijom, jezuitima oduzeta imovina, ograničeni na Fremonu.
- jun - Osamdesetogodišnji rat: holandski vođa Frederik Hendrik van Oranje zauzima gradove Venlo, Roermond i Sittard i zatim opseda Mastriht kojeg osvaja u avgustu.
- 12. 7. - Hrvatski sabor u Zagrebu: žalba jer su štajerski staleži prenijeli slobodno trgovanje sa Bakra na Rijeku[2].
- avgust - Hrvatski konjanici pod Holkom ulaze u Saksoniju, osvajaju Zwickau, pljačkaju i pustoše okolicu gradova Chemnitz[3], Oederan i Freiberg[2].
- 31. 8. - Hrvatski sabor se protivi novačenju u Hrvatskoj za rat u Njemačkoj: malo ljudi zbog ranije gladi i jer je već "nekoliko hiljada" u Njemačkoj, a Turci provaljuju velikim snagama (nije uvaženo)[2].
- 1. 9. - Bitka kod Castelnaudary-ja: poražena pobuna kraljevog brata Gastona Orleanskog.
- 9. 9. - Bitka kod Alte Veste: Albrecht von Wallenstein porazio kralja Gustava Adolfa pri pokušaju proboja iz Nirnberga. Hrvatski konjanici zarobili generala Torstenssona[2].
- septembar - Galileju naređeno da dođe u Rim na suđenje.
- oktobar - Počinje Smolenski rat (Rusko-poljski 1632-34) - Rusi pokušavaju uzeti Smolensk.
- 21. 10. - Hrvatski sabor: Turci "danomice" upadaju, otkrivene solane oko Ivanca i Bele na imanju obitelji Petev.
- 2. 11. - Wallenstein zauzeo Leipzig.
- 8. 11. - Vladislav IV Vasa izabran za kralja Poljske i Litvanije (do 1648).
- 16. 11. (6. 11. po j.k.)- Bitka kod Lützena: Šveđani odneli Pirovu pobedu nad Wallensteinom, jer je kralj Gustav Adolf poginuo početkom bitke.
- Kralja nasleđuje maloletna Kristina (do 1654), na čelu namesničkog veća je Axel Oxenstierna.
- Prvi pomen Čapljine.
- Ogulinski kapetan Gašpar Frankopan upao u cazinski srez i preveo sa sobom 50 pravoslavnih porodica - ko nije hteo, bio je ubijen[4].
- Patrijarh Pajsije Janjevac došao u vezu sa Rusijom preko vršačkog mitropolita Antonija[5].
- Turci proterali Isusovce iz Beograda, po nagovoru bosanskih franjevaca[6].
- Petar Masarek, smederevski administrator, boravi u Srbiji.[7]
- Tužba građana Koprivnice: kapetan uzurpirao vlast i posjede[8].
- Završena Kapucinska crkva u Beču, grobno mesto Habsburga.
- Englezi se naselili na Antigui i Montserratu.
- Osnovan Jakutsk u Sibiru.
- Počinje gradnja Taj Mahala.
- Rembrandtova slika "Čas anatomije doktora Nikolasa Tulpa".
- Novi kijevski mitropolit Petar Mogila osnovao Kijevo-mogiljansku kolegiju, prethodnicu Kijevske duhovne akademije.
- 29. 8. - John Locke, filozof empirista († 1704)
- 20. 10. - Christopher Wren, arhitekta, matematičar († 1723)
- 24. 10. - Antoni van Leeuwenhoek, nizozemski trgovac i znanstvenik († 1723)
- oktobar - Johannes Vermeer, slikar († 1675)
- 23. 11. - Jean Mabillon, paleograf i diplomatik († 1707)
- 24. 11. - Baruch Spinoza, filozof racionalista († 1677)
- 28. 11. - Jean-Baptiste Lully, kompozitor († 1687)
- 31. 12. - Abas II, iranski šah († 1666)
- ? - Saro Bunić, pjesnik i političar († 1721)
- 23. 2. - Giambattista Basile, književnik, sakupljač bajki
- 14. 3. - Tokugawa Hidetada, bivši japanski šogun (* 1579)
- mart - Gazi Husrev-paša, bivši veliki vezir
- 30. 4. - Johann ’t Serclaes Tilly, carski komandant (* 1559)
- 30. 4. - Sigismund III Vasa, poljsko-litvanski vladar (* 1566)
- 27. 5. - Nikola Brautić, pjesnik (* 1566)
- 8. 9. - Stijepo Giman Đurđević, pjesnik (* 1579)
- 16. 11. - Gustav II Adolf, kralj Švedske (* 1594)
- 29. 11. - Friedrich V od Falačke, "zimski kralj" Češke na početku Tridesetogodišnjeg rata (* 1596)
- 7. 12. - Susenios I, bivši etiopski car (* 1572)
- ↑ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1..., Stanford J. Shaw (Google Books) 196-7
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Horvat, Ban Sigismund Erdedi
- ↑ (de) Chemnitz im dreißigjährigen Krieg Arhivirano 2012-03-23 na Wayback Machine-u, historisches-chemnitz.de
- ↑ Proto Svetislav Davidović, Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini od 960. do 1930. godine, rastko.rs
- ↑ Pećka patrijaršija, rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 523
- ↑ "Politika", 11. nov. 1934
- ↑ Historija n. J., 710
- Literatura
- Rudolf Horvat, Ban Sigismund Erdedi (hr Wikisource)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959