Prijeđi na sadržaj

Dritëro Agolli

Izvor: Wikipedija
Dritëro Agolli
Dritëro Agolli na albanskoj poštanskoj marki 2016. godine
Biografske informacije
Rođenje(1931-10-13)13. 10. 1931.
Menkulas, Devoll, Albanija
Smrt3. 2. 2017. (dob: 85)
Tirana, Albanija
DržavljanstvoAlbansko
Obrazovanje
Zanimanje
  • Romanopisac
  • Pjesnik
Opus
Socijalistički realizam, Postmoderna književnost
Potpis

Dritëro Agolli (sh. Dritero Agoli, 13. oktobar 1931 – 3. februar 2017) bio je albanski pjesnik, pisac, političar i bivši predsednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika.[1] Studirao je u Lenjingradu u Sovjetskom Savezu i pisao prvenstveno poeziju, ali i kratke priče, eseje, drame i romane. Bio je predsjednik Albanskog udruženja književnika i umjetnika od 1973. do 1992. godine.[2] Bio je jedna od vodećih ličnosti albanske komunističke nomenklature.

Život

[uredi | uredi kod]

Rođen je u bektašijskoj seljačkoj obitelji u Menkulasu u okrugu Devoll, a srednju školu je završio 1952. u Đirokastri. Potom je studirao na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Lenjingradu i po povratku u Albaniju bavio se novinarstvom, radeći petnaest godina za dnevne novine Zëri i Popullit (sh. Narodni glas). Agolli je također bio zastupnik u albanskom parlamentu.[3] Bio je cijelog svog odraslog života strastveni pušač, umro je 2017. godine od plućne bolesti odnosno emfizeme [4].

Djelo

[uredi | uredi kod]

Pjesnički počeci

[uredi | uredi kod]

Agolli je prvo bio pjesnik. Njegove rane pjesničke zbirke bile su Izađoh na ulicu (alb. Nëlat dollar, Tirana, 1958), Moji koraci na kolniku (alb. Hapat e mija në asfalt, Tirana, 1961) i Planinske staze i pločnici (alb. Shtigje malesh dhe trotuare, Tirana, 1965). Privrženost njegovim korijenima stvorila je osnovu njegovog pjesničkog izraza.[4]

Prozna djela

[uredi | uredi kod]

Kao prozni pisac, Agolli je prvo napisao roman Komesar Memo (alb. Komisari Memo, Tirana, 1970), prvotno zamišljen kao pripovijetka, gdje opisuje ulogu komunista u buđenju narodnih masa.[5] Drugi Agollijev roman, Čovjek s topom (alb. Njeriu me top, Tirana, 1975) preveden na engleski jezik 1983. godine, obrađuje partizansku tematiku iz drugog kuta i obrađuje je na nešto suptilniji način.[4]

Nakon ova dva romana o partizanskom junaštvu, Agolli je sastavio i satirično djelo Uspon i pad druga Zyla (alb. Shkëlqimi dhe rënja e shokut Zylo, Tirana, 1973). Drug Zylo dobronamjerni je, ali nesposobni aparatčik, direktor opskurnog vladinog odjela za kulturne poslove. Njegovu jadnu taštinu, njegovu donkihotsku žestinu, groteskno javno ponašanje, uspon i pad, ironično je detaljno zabilježio njegov vrijedni i pronicljiviji podređeni i prijatelj Demkë, koji služi kao neutralan promatrač. Drug Zylo univerzalna je ličnost, lik koji se može naći u bilo kojem društvu ili dobi, a kritičari su brzo povukli paralele s djelom Denielam Defoa, Revizorom Nikolaja Gogolja te djelom Franza Kafke i Šalom Milana Kundere. Uspon i pad druga Zyla prvi se put pojavio 1972. godine u tiranskom satiričkom časopisu Hosteni, a objavljen je sljedeće godine u monografskom obliku.[4]

Sve u svemu, Agollijeva snaga u prozi leži u pripovijeci, a ne u romanu. Jedna od ranih zbirki priča, Zvuk prohujalih vjetrova (alb. Zhurma e ererave të dikurshme, 213 stranica, Tirana, 1964) bila je zabranjena i "pretvorena u karton". Autor je optužen za sovjetski revizionizam u vrijeme kada je patrija tražila više (maoističkih) revolucionarnih koncepata u književnosti i veću privrženost radničkim masama.[4]

Stvaralaštvo 1990-ih

[uredi | uredi kod]

Početkom 1990-ih bio je aktivan član parlamenta u redovima Socijalističke partije Albanije. Također je osnovao vlastitu izdavačku kuću "Dritëro", pomoću koje je objavio nove tomove proze i poezije.[4]

Agolli je pisao tijekom devedesetih. Objavio je zbirke pjesama: Vremenski prosjak (alb. Lypësi i demê, Tirana, 1995), Duh naših predaka (alb. Shpirti i gjyshërve, Tirana 1996), Čudni čovjek prilazi (alb. Vjen mirovu i çuditshëm, Tirana, 1996), Balada za mog oca i mene (alb. Balada za mog oca i sebe, Tirana, 1997), Ponoćna bilježnica (alb. Fletorka e mesnatë, Tirana, 1998) i Daleko zvono (alb. Kambana e largët, Tirana, 1998). Među svescima proze su: zbirka kratkih priča Ludi ljudi (alb. Njërsës të krisur, Tirana 1995), Goli konjanik (alb. Kalorësi lakuriq, Tirana, 1996) i Đavolja arka (alb. Arka e djallit, Tirana, 1997).[4]

Kao stilist, Agolli se oduševljava u rimama i neobičnim stilskim figurama. Njegov svježi, jasni i izravni stih, obojen toplim pjenušavim mlijekom smeđih krava u poljoprivrednim zadrugama, klasovima sazrijevanja kukuruza u dolini Devoll i tamnim brazdama obrađenog tla, nije izgubio ništa od bukoličnog fokusa, koji je ostao glavnom snagom ovog pjesnika a koju je on svjesno njegovao.[4] U zbirci Zakašnjeli hodočasnik (alb. Pelegrini i vonuar, Tirana, 1993), susrećemo jedno novo poglavlje. Agolli priznaje u postskriptumu: "Za pjesnike moje generacije svanulo je doba razočaranja i dilema, doba u kojem je moguće ponovno procijeniti ono što smo proizveli, a da se pritom ne zaborave ili negiraju one poštene i humane vrijednosti koje smo iznjedrili. Ali utvrda ideja i ideala u koje smo vjerovali, neki od nas potpuno, drugi djelomično, sva su se urušila i u njezinim zidovima izgaraju vatre naših snova. Te su vatre probudile drugu vrstu pjesništva...".[4]

Nasljeđe

[uredi | uredi kod]

Iako je Agolli bio jedna od vodećih ličnosti u komunističkoj nomenklaturi, u Albaniji ga još uvijek rado čitaju.[6] Kako zapaža Robert Elsie, "Dritëro Agolli ostao je plodan pisac tijekom devedesetih, rijedak glas čovječnosti i iskrenosti u albanskoj književnosti".[4]

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. „Dritëro Agolli | WHA”. www.worldhaiku.net. Arhivirano iz originala na datum 2019-12-30. Pristupljeno 2021-04-25. 
  2. Harold B. Segel (2008). The Columbia Literary History of Eastern Europe Since 1945. Columbia University Press. str. 83–. ISBN 978-0-231-50804-9. 
  3. „ANG - Dritero Agolli”. www.letersia.fajtori.com. 
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Robert Elsie. „Dritëro Agolii”. Albanian Literature. Pristupljeno 25 april 2021. 
  5. Këlmendi 1977, str.546
  6. Alexandre Zotos (1997). De Scanderberg à Ismael Kadaré. Université de Saint-Etienne. str. 141–153. ISBN 978-2-86272-114-9. 

Literatura

[uredi | uredi kod]

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]