Mali i Olimpit
| Mali i Olimpit | |
|---|---|
 Mali i Olimpit | |
| Pika më e lartë | |
| Ngritja | 2,917 m (9,570 ft)[1] |
| Prominenca | 2,355 m (7,726 ft)[2] |
| Izolimi | 254 km (158 mi)  |
| Listimi | Pika më e lartë e vendit Ultra |
| Gjeografia | |
.svg)  Mali i Olimpit (Earth) | |
| Vendodhja | Greqi |
| Vargmali | Maqedoni dhe Thesalinë, pranë Gjirit të Selanikut |
| Ngjitja | |
| Ngjitja e parë | 2 gusht 1913 Christos Kakkalos, Frederic Boissonnas dhe Daniel Baud-Bovy |
Mali i Olimpit ( /oʊˈlɪmpəs,_əˈlɪmʔ/;[3] greqisht: Όλυμπος Olympos, në greqishten moderne gjithashtu transliterohet si Olimbos, [ˈolimbos] ose [ˈolibos]; maqedonisht: Олимп/Olimp) është mali më i lartë në Greqi. Ai është e vendosur në vargmalet e Olimpit në kufirin midis Thesalisë dhe Maqedonisë , midis njësive rajonale të Pieria dhe Larisa, rreth 80 kilometres (50 mi) në jugperëndim nga Selaniku. Mali i Olimpit ka 52 maja, gryka të thella dhe biodiversitet të jashtëzakonshëm.[4] Pika më e lartë, Mytikas (Μύτικας Mýtikas ), që do të thotë "hundë", është në lartësi prej 2,918 metres (9,573 ft).[1] Kjo është një nga majat më të larta në Evropë në aspektin e rëndësisë topografike.
Olimpi është i njohur në mitologjinë greke si shtëpia e perëndive greke, në majën Mytikas. Mali Olimp është gjithashtu i njohur për florën e pasur. Ai ka qenë një Park Kombëtar, i pari në Greqi, që nga viti 1938. Është gjithashtu një Rezervë e Biosferës Botërore . [1]
Çdo vit, mijëra njerëz vizitojnë Olimpin për të admiruar faunën dhe florën e tij, për të vizituar shpatet e tij dhe për të ngjitur majat e tij. Vendstrehime malore dhe rrugë e ndryshme të alpinizmit dhe ngjitjeve janë në dispozicion për vizitorët që duan të eksplorojnë atë. Pika e zakonshme fillestare për ngjitje në Olimp është qyteti i Litochoro , në ultësirën lindore të malit, 100km nga Selaniku.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Forma e Olimpit u formua nga shiu dhe era, të cilat prodhuan një kullë të izoluar pothuajse 3,000 metres (9,800 ft) mbi det, e cila është vetëm 18 kilometres (11 mi) larg nga Litochoro. Olimpi ka shumë majat dhe një formë pothuajse rrethore. Mali ka një perimetër prej 150 kilometres (93 mi), një diametër mesatar prej 26 kilometres (16 mi) dhe 500 square kilometres (190 sq mi).[5] Në veriperëndim gjendet fshati Vlaç i Kokkinoplou. Përroi Makryrema ndan Olimpin nga masivi i Voulgaras. Fshatrat Petra, Vrontou dhe Dion shtrihen në veriperëndim, ndërsa në anën lindore gjendet qyteti i Litochoro, ku Enipeas ndan në dysh masivin e Olimpit. Në anën juglindore, gryka Ziliana ndan malin Olimpit nga Kato Olympos (Olimp i Ulët), ndërsa në ultësirën e saj jugperëndimore gjenden fshatrat Sykaminea dhe Karya. Manastiri Agia Triada Sparmou dhe fshati Pythion shtrihen në perëndim.[6]
Sipërfaqet e thata të Olimpit, të njohura si Xirokampi, janë të mbuluara me shkurre dhe sigurojnë habitatin për kafshët si derri i egër. Më tej në lindje, rrafshina e Dionit është pjellore dhe e ujitur nga rrjedhat që vijnë nga Olimpi.
Gjeologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mali i Olimpit është i formuar nga shkëmbinj sedimentar i vendosur 200 milion vjet më parë në një det të cekët. Ngjarje të ndryshme gjeologjike që çuan në shfaqjen e të gjithë rajonit dhe detit. Rreth një milion vjet më parë, akullnajat mbuluan Olimpin dhe krijuan rrafshnalta dhe gropa. Me ngritjen e temperaturës që pasoi, akulli u shkri dhe rrjedhat që u krijuan zhdukën sasi të mëdha të shkëmbinjve të grimcuar në vendet më të ulta, duke formuar aluvialë, të shpërndarë në të gjithë rajonin nga ultësirat e malit në det.[1] Muzeu Gjeologjik i Malit Olimp, i vendosur në Leptokarya, jep informacion të detajuar mbi strukturën gjeologjike të malit.
Morfologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
E kaluara e ndërlikuar gjeologjike e rajonit është e dukshme nga morfologjia e Olimpit dhe Parkut Kombëtar të tij. FKarakteristikat përfshijnë gryka të thella dhe dhjetra maja të larmishme, shumica prej tyre në lartësi prej më shumë se 2,000 metres (6,600 ft), duke përfshirë Aghios Antonios (2,815 metres (9,236 ft)), Kalogeros (2,700 metres (8,900 ft)), Toumpa (2,801 metres (9,190 ft)) dhe Profitis Ilias (2,803 metres (9,196 ft)). Megjithatë, është majat qendrore, pothuajse vertikale, shkëmbore, që i bëjnë përshtypje vizitorit. Mbi qytetin e Litochoro, në horizont, relievi i malit shfaq një V të dukshme, midis dy majave me lartësi pothuajse të barabartë. Krahu i majtë është maja e quajtur Mytikas (ose Pantheon – 2,918 metres (9,573 ft)). Është maja më e lartë e Greqisë. Pastaj, në të djathtë është Stefani (ose Thronos Dios [Froni i Zeusit – 2,902 metres (9,521 ft)]), i cili paraqet majën më mbresëlënëse dhe të pjerrët të Olimpit, me 200 metra të fundit të tij që po shfaqin sfidën më të madhe për alpinistët. Më tej në jug, Skolio () maja e dytë më e lartë – 2,912 metres (9,554 ft)) kompleton një hark prej rreth 200 shkallë, me shpatet e saj të pjerrta që formojnë në anën perëndimore, si një mur, një grykë mbresëlënëse amfiteatriale, 700 metres (2,300 ft) në thellësi dhe 1,000 metres (3,300 ft) në perimetër, 'Megala Kazania'. Në anën lindore të majave të larta, shpatet e pjerrëta formojnë zonën si palosje paralele, 'Zonaria'. Edhe rruga më e ngushtë dhe më e thellë e shënuar, "Loukia", të çon në majë.
Në anën veriore, midis Stefanit dhe Profitis Ilias, shtrihet Platia e Muses, në 2,550 metres (8,370 ft), ndërsa në jug, pothuajse në qendër të masivit, shtrihet rajoni i tundrës alpine, Bara, në një lartësi prej 2,350 metres (7,710 ft). Olimpi ka shumë lugina dhe gryka. Luginat më e dalluara janë ato të Mavrologos-Enipeas (14 km) dhe Mavratzas-Sparmos (13 km) pranë Bara-s dhe 'presin' masivin në dy pjesë ovale. Në ultësirat jugore gryka e madhe e Ziliana, e gjatë 13 km, përbëhet nga një kufi natyror që ndan malin nga Olimpi i Ulët. Ka edhe shumë humnera dhe një numër të shpellave, edhe sot të paeksploruara. Forma dhe shtrirja e shkëmbinjve favorizojnë daljen e burimeve të shumta, kryesisht më të ulëta se 2,000 m, ë liqeneve dhe rrjedhave të vogla sezonale dhe të një lumi të vogël, Enipeas, me burimet e saj në vendin Prionia dhe grykëderdhjen e saj në Detin Egje. [7][8][nevojitet citimi]
Emri dhe asociimi mitologjik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Klima
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Flora
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fauna
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Park kombëtar
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Qasja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Masivi i Olimpit gjendet në mes të Greqisë kontinentale dhe është lehtë të afroheni nga rrjeti hekurudhor kombëtar në linjën Athinë-Selanik dhe rrugët dytësore që lidhin qytete dhe fshatra rreth malit, me bazën kryesore për ekskursione që është qyteti i Litochoro, ku ka shumë hotele dhe taverna. Përveç kësaj, në zonën bregdetare të Pierës ka shumë vende për kampim dhe strehim. Aeroporti më i afërt ndërkombëtar është ai i Selanikut, dhe stacionet hekurudhore janë ato të Litochoro, Katerini dhe Leptokarya. Ka shërbime të shpeshta nga autobusët e KTEL dhe një stacion taksi është në sheshin qendror të Litochoro-s.
Harta për një vështrim të përgjithshëm:[9] Harta më e detajuar e rajonit të Olimpit:[6]
Strehët malore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c d NASA (korrik 7, 2005). "Mount Olympus". Olympus National Park. Management Agency of Olympus National Park. Marrë më 30 gusht 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Europe Ultra-Prominences". peaklist.org. Marrë më 31 dhjetor 2010.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Jones, Daniel (2003) [1917], Peter Roach, James Hartmann and Jane Setter (red.), English Pronouncing Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 3-12-539683-2
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kakissis, Joanna (17 korrik 2004). "Summit of the gods". The Boston Globe. Marrë më 4 nëntor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Management Agency of Olympus National Park". Arkivuar nga origjinali më 20 tetor 2018. Marrë më 6 shkurt 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "Maps of Mount Olympus" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 21 shtator 2018. Marrë më 6 shkurt 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "UNESCO".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Arne Strid. Wild Flowers of Mount Olympos, Introduction, p. ix.
- ^ "VIAMICHELIN Map of Greece".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Lidhjet e jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Commons: Mali i Olimpit – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale- Gabime CS1: Mungon parametri i gjuhës
- Pages using infobox mountain with unknown parameters
- Pages using infobox mountain with deprecated parameters
- Pages with plain IPA
- Artikuj që përmbajnë tekst në greqisht
- Artikuj me deklarata pa burim informacioni
- Wikipedia articles incorporating a citation from the 1911 Encyclopaedia Britannica with Wikisource reference
- Male në Greqi