Jump to content

Tartaria

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Tartaria ishte një term i përgjithshëm i përdorur në literaturën dhe hartografinë e Evropës Perëndimore për një pjesë të gjerë të Azisë të kufizuar nga Deti Kaspik, Malet Ural, Oqeani Paqësor dhe kufijtë veriorë të Kinës, Indisë dhe Persisë, në një kohë kur ky rajon ishte gjerësisht i panjohur për gjeografët evropianë.

Përdorimi aktiv i toponimit (emri i vendit) mund të gjurmohet nga shekulli XIII deri në shekullin XIX. Në burimet evropiane, Tartaria u bë emri më i zakonshëm për Azinë Qendrore që nuk kishte asnjë lidhje me politikat reale apo grupet etnike të rajonit; deri në shekullin e 19-të, njohuritë evropiane për këtë zonë mbetën jashtëzakonisht të pakta dhe fragmentare. Në traditën moderne anglishtfolëse, rajoni i njohur më parë si Tartaria zakonisht quhet Azia e Brendshme ose Euroazia Qendrore. Pjesa më e madhe e kësaj zone përbëhet nga fusha të thata, popullsia kryesore nomade e të cilave në të kaluarën merrej me blegtori.

Injoranca rreth përdorimit të Tartaria si një emër vendi ka shkaktuar teori konspirative duke përfshirë idetë e një "të kaluare të fshehur" dhe "përmbytjet e baltës". Teori të tilla pohojnë se Tartaria (ose "Perandoria Tartare") ishte një qytetërim i humbur me teknologji dhe kulturë të përparuar. Kjo injoron historinë e mirë-dokumentuar të Azisë, të cilës i referohet Tartaria. Në ditët e sotme, rajoni i Tartaria shtrihet nga Afganistani qendror në Kazakistanin verior, si dhe zonat në Mongolinë e sotme, Kinën dhe Lindjen e Largët Ruse në "Tartaria Kinez".

Historia e Tartarëve

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Origjina dhe Emri: Tartarët janë grupe etnike që flasin gjuhë turke dhe që kanë origjinën në Azinë Qendrore dhe rajonin e Kaukazit. Emri "Tartar" është përdorur historikisht për të përshkruar disa grupe të ndryshme, dhe përdorimi i tij ka evoluar me kalimin e kohës.

Tatarët e Mesjetës: Në periudhën mesjetare, termi "Tartar" shpesh përdorej nga evropianët për të përshkruar popuj mongole dhe turke që ishin pjesë e hordhive të Genghis Khanit dhe pasardhësve të tij. Këto hordhi mongole, që përfshinin edhe grupe turke, kanë pushtuar pjesë të mëdha të Azisë dhe Evropës, duke shkaktuar një ndikim të thellë në historinë e këtyre rajoneve.

Pushtimet dhe Ndikimi: Në shekullin e 13-të, hordhitë mongole, të udhëhequra nga Genghis Khan dhe më pas nga pasardhësit e tij, kanë ndërmarrë një seri fushatash të mëdha që kanë prekur territore të gjera. Pushtimet e tyre kanë ndikuar në zhvillimin politik, ekonomik dhe kulturor të rajoneve që kanë prekur. Në Evropë, pushtimet mongole kanë sjellë ndryshime të mëdha në strukturën e shoqërive dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Tatarët Modernë: Në kohët moderne, termi "Tatar" përdoret për të përshkruar disa grupe etnike që jetojnë në rajone të ndryshme, përfshirë Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore. Tatarët e Volgës, Tatarët e Krimesë dhe grupe të tjera janë të njohur për historinë e tyre të pasur dhe kulturën e veçantë. Tatarët e Krimesë, për shembull, janë një grup etnik me histori të gjatë dhe kanë përjetuar periudha të ndryshme të pushtimit dhe migracionit.

Kultura dhe Feja: Tatarët janë kryesisht myslimanë dhe kanë ruajtur një identitet të fortë kulturor dhe gjuhësor. Gjuhë tatare, që është një gjuhë turke, është një pjesë e rëndësishme e identitetit të tyre. Përveç fesë islame, ata kanë kontribuar në kulturën dhe historinë e rajoneve ku jetojnë, duke mbajtur tradita dhe zakone të veçanta.

Ndikimi dhe Trashëgimia: Përveç ndikimeve historike, Tatarët kanë një trashëgimi të pasur kulturore që përfshin artin, muzikën, dhe letërsinë. Historia e tyre është e lidhur ngushtë me zhvillimet historike të rajoneve që kanë prekur, duke lënë një ndikim të qëndrueshëm në kulturën dhe historinë e këtyre rajoneve