กรีฑาสถานแห่งชาติ (ไทย)

กรีฑาสถานแห่งชาติ

ภาพถ่ายสนามกีฬาหลัก
ชื่อเต็ม	กรีฑาสถานแห่งชาติ
ชื่อเดิม	สนามกรีฑาสถาน
ที่ตั้ง	154 ถนนพระรามที่ 1 แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร
พิกัด	13.7457°N 100.5289°E / 13.7457; 100.5289
ขนส่งมวลชน	สถานีสนามกีฬาแห่งชาติ
เจ้าของ	กรมพลศึกษา และ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ความจุ	19,793 ที่นั่ง
พื้นผิว	หญ้า
การก่อสร้าง
ลงเสาเข็ม	10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480
ก่อสร้าง	พ.ศ. 2480
เปิดใช้สนาม	พ.ศ. 2481
ปรับปรุง	พ.ศ. 2551
ต่อเติม	พ.ศ. 2484
งบประมาณในการก่อสร้าง	170,000 บาท
สถาปนิก	พระสาโรชรัตนนิมมานก์ (สาโรช สุขยางค์)
การใช้งาน
ฟุตบอลทีมชาติไทย กีฬาแหลมทอง 1959 เอเชียนเกมส์ 1966 กีฬาแหลมทอง 1967 เอเชียนเกมส์ 1970 กีฬาแหลมทอง 1975 เอเชียนเกมส์ 1978 ซีเกมส์ 1985 กีฬาเขตแห่งประเทศไทย ครั้งที่ 1 งานฟุตบอลประเพณีจตุรมิตรสามัคคี งานฟุตบอลประเพณีจุฬาฯ-ธรรมศาสตร์
โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร
ชื่อที่ขึ้นทะเบียน	อาคารกรีฑาสถานแห่งชาติ (สนามศุภชลาศัย)
ขึ้นเมื่อ	ยังไม่ขึ้นทะเบียนตาม พ.ร.บ.
เป็นส่วนหนึ่งของ	โบราณสถานในเขตกรุงเทพมหานคร
เลขอ้างอิง	0008891

กรีฑาสถานแห่งชาติ (The National Stadium of Thailand) เป็นศูนย์กีฬาหลัก และสนามกีฬาแห่งชาติของประเทศไทย อยู่ในความดูแลของกรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เดิมเคยเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วิทยาเขตพลศึกษา และคณะพลศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ซึ่งหมดสัญญาเมื่อปี พ.ศ. 2540 ในปัจจุบันกรมพลศึกษาได้ส่งคืนสถานที่บางส่วนแก่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อใช้ประโยชน์ทางการศึกษา และใช้อาคารสถานที่ในส่วนที่ยังเช่าอยู่ เพื่อเป็นที่ทำการของกรมฯ ตลอดจนสมาคมหรือองค์กร ที่เกี่ยวข้องกับการกีฬา และนันทนาการต่าง ๆ

กรีฑาสถานแห่งชาติ ตั้งอยู่ภายในพื้นที่ของกรมพลศึกษา เลขที่ 154 ถนนพระรามที่ 1 แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร

ประวัติ

ไฟล์:การแข่งขันกรีฑานักเรียน.jpg

การแข่งขันกรีฑานักเรียน และมวยกลางแจ้ง ที่สนามกีฬาโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย

กรีฑาสถานแห่งชาติมีต้นกำเนิดจากการแข่งขันกรีฑานักเรียน ซึ่งโดยปกติจะจัดขึ้นในสนามกีฬาของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ต่อมาในปี พ.ศ. 2477 นาวาโทหลวงศุภชลาศัย (บุง ศุภชลาศัย) อธิบดีกรมพลศึกษาคนแรก มีดำริในการจัดหาสถานที่ตั้ง สนามกีฬากลางกรมพลศึกษา, โรงเรียนฝึกหัดครูพลศึกษากลาง (ปัจจุบันคือคณะพลศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ) และสโมสรสถานลูกเสือ (ปัจจุบันเป็นที่ทำการของคณะลูกเสือแห่งชาติ) จนกระทั่งได้ทำสัญญากับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อเช่าที่ดินขนาด 77 ไร่ 1 งาน ที่ตำบลหอวัง บริเวณวังวินด์เซอร์เดิม เมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2478 เป็นระยะเวลาทั้งสิ้น 29 ปี

ต่อมา เมื่อวันพุธที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2480 เวลาเช้า มีพระราชพิธีก่อพระฤกษ์ (พิธีวางศิลาฤกษ์) โดยคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ขณะเดียวกันก็ให้ย้ายการแข่งขันกรีฑานักเรียนไปจัดที่ท้องสนามหลวงเป็นการชั่วคราว ในปีต่อมา (พ.ศ. 2481) กรมพลศึกษาจึงย้ายที่ทำการเข้ามาอยู่ภายในบริเวณกรีฑาสถานแห่งชาติ การใช้กรีฑาสถานแห่งชาติเป็นครั้งแรก เกิดขึ้นเมื่อ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดการแข่งขันกรีฑาประชาชนชาย ประจำปี พ.ศ. 2481 ซึ่งเปลี่ยนสถานที่จัดมาจากท้องสนามหลวง

ทั้งนี้ สนามกรีฑาสถานจัดสร้างแล้วเสร็จพร้อมใช้งาน ในราวปี พ.ศ. 2484 ซึ่งประกอบไปด้วย สนามฟุตบอลพื้นหญ้าขนาดมาตรฐานพร้อมลู่วิ่งรอบนอก, อัฒจันทร์ทิศตะวันตก จำนวน 20 ชั้น ตอนกลางมีที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว,พระบรมวงศานุวงศ์ หรือผู้แทนพระองค์ เบื้องหลังประดับตราพระมหาพิชัยมงกุฏและอุณาโลม พระราชสัญลักษณ์ประจำพระองค์พระมหากษัตริย์ไทย มีหลังคารูปเพิงแหงนไม่มีเสาค้ำปกคลุมตลอดแนว และอัฒจันทร์ทิศเหนือ จำนวน 20 ชั้นเท่ากัน ส่วนด้านนอกสนาม ที่ยอดเสามุมซ้ายขวาของมุขกลาง มีรูปปั้นนูนสูงขนาดใหญ่ เป็นภาพพระพลบดีทรงช้างไอยราพต สัญลักษณ์ประจำกรมพลศึกษา ส่วนริมสุดทางซ้ายขวา ขนาบด้วยหอคอยสองข้าง พร้อมประตูทั้งสองฝั่ง ทิศตะวันออกเรียกว่าประตูช้าง ทิศตะวันตกเรียกว่าประตูไก่ และมีห้องทำงานกับห้องน้ำอยู่ในช่วงเชื่อมต่อ ระหว่างมุขกลางและหอคอยทั้งสองข้าง ทั้งนี้ การก่อสร้างอัฒจันทร์ทิศตะวันออกและทิศใต้ ก็ดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง จนแล้วเสร็จสมบูรณ์ตามมาในภายหลัง

ล่าสุด ในปี พ.ศ. 2551 มีการปรับปรุงบริเวณกรีฑาสถานแห่งชาติครั้งใหญ่ เนื่องในโอกาสครบรอบ 70 ปี ซึ่งประกอบด้วย ส่วนหน้าปะรำที่ประทับ ในสนามศุภชลาศัย ประดับด้วยพระบรมมหาราชวังจำลอง หน้ามุขทางขึ้น ตกแต่งคล้ายกับพระราชวังวินด์เซอร์ ที่สหราชอาณาจักร ปลูกต้นไม้รอบบริเวณสนาม ติดตั้งเก้าอี้บนอัฒจันทร์ทั้งหมด และปรับพื้นสนามหญ้าใหม่ ในส่วนสนามเทพหัสดิน อาคารกีฬานิมิบุตร และ อาคารจันทนยิ่งยง มีการปรับปรุงตกแต่ง ทาสี ติดตั้งเก้าอี้ ทำพื้นสนามหญ้า ตลอดจนปรับปรุงพื้นถนนภายในบริเวณกรีฑาสถานแห่งชาติทั้งหมด

อาคารสถานที่ภายในกรีฑาสถานแห่งชาติ

สนามกีฬาแห่งชาติ

มุขหน้าของสนามศุภชลาศัย หรือ สนามกีฬาแห่งชาติ ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2566

ภายในสนามกีฬาแห่งชาติ

สนามศุภชลาศัย เป็นสนามกีฬาหลักของกรีฑาสถานแห่งชาติ มีลู่วิ่งสังเคราะห์สำหรับจัดการแข่งขันกรีฑา ใช้ในการแข่งขันกีฬานัดสำคัญ มีหลังคา 1 ด้าน พร้อมทั้งอัฒจันทร์โดยรอบ ปัจจุบันมีความจุผู้ชมรวม 19,793 ที่นั่ง มีชื่อเดิมว่า สนามกรีฑาสถาน ต่อมาเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 กรมพลศึกษาเปลี่ยนมาใช้ชื่อปัจจุบันตามชื่อของหลวงศุภชลาศัย ผู้จัดสร้างกรีฑาสถานแห่งชาติ

สนามฟุตบอลเทพหัสดิน

สนามฟุตบอลเทพหัสดิน เป็นสนามกีฬากลางแจ้ง มีลู่วิ่งสำหรับจัดการแข่งขันกรีฑา ใช้ในการแข่งขันและฝึกซ้อมกีฬาทั่วไป ความจุรวม 6,378 ที่นั่ง สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2508 มีชื่อเดิมว่า สนามฮอกกี้ เนื่องจากใช้เป็นสนามแข่งขันฮอกกี้ ในกีฬาเอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 5 ประจำปี พ.ศ. 2509

ต่อมาในปี พ.ศ. 2526 กรมพลศึกษาเปลี่ยนมาใช้ชื่อปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึง มหาเสวกเอก เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา) บิดาแห่งกีฬาฟุตบอลในประเทศไทย และ นาค เทพหัสดิน ณ อยุธยา อดีตรักษาการอธิบดีกรมพลศึกษา

สนามจินดารักษ์

สนามจินดารักษ์ ปัจจุบันเป็นศูนย์สาธิตและฝึกซ้อมกีฬาชายหาดแห่งชาติ ในอดีตเป็นสนามกีฬากลางแจ้ง สำหรับใช้ในการแข่งขันระดับรองและการฝึกซ้อมกีฬาทั่วไป มีชื่อเดิมว่า สนามกีฬาต้นโพธิ์ สร้างขึ้นภายหลังสงครามมหาเอเชียบูรพา ต่อมาในปี พ.ศ. 2526 กรมพลศึกษาเปลี่ยนมาใช้ชื่อปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึง มหาเสวกโท พระยาจินดารักษ์ (จำลอง สวัสดิ์-ชูโต) อดีตอธิบดีกรมพลศึกษา

สระว่ายน้ำวิสุทธารมณ์

สระว่ายน้ำวิสุทธารมณ์ เป็นสระว่ายน้ำขนาดมาตรฐานแข่งขัน พร้อมทั้งหอกระโดดและอุปกรณ์ต่าง ๆ รวมถึงมีอัฒจันทร์สองฝั่ง ใช้ในการแข่งขันและฝึกซ้อมกีฬาทางน้ำ สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2504 โดยดำริของ กอง วิสุทธารมณ์ อธิบดีกรมพลศึกษาในขณะนั้น ต่อมากรมพลศึกษาจึงเปลี่ยนจากชื่อเดิมคือ สระว่ายน้ำโอลิมปิก เป็นชื่อปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงผู้ริเริ่มจัดสร้าง

อาคารกีฬานิมิบุตร

อาคารกีฬานิมิบุตร ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2566

อาคารกีฬานิมิบุตร เป็นสนามกีฬาในร่ม สำหรับการแข่งขันและฝึกซ้อมกีฬาในร่ม สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2506 เพื่อให้สมาคมมวยสากลสมัครเล่นแห่งประเทศไทย ใช้เป็นสถานที่จัดแข่งขันมวยสากลสมัครเล่นชิงชนะเลิศแห่งเอเชีย ครั้งที่ 1 มีชื่อเดิมว่า อาคารยิมเนเซียม 1 ต่อมาเมื่อวันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2528 กรมพลศึกษาเปลี่ยนมาใช้ชื่อปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึง พลโท เผชิญ นิมิบุตร อดีตอธิบดีกรมพลศึกษา

อาคารจันทนยิ่งยง

อาคารจันทนยิ่งยง เป็นสนามกีฬาในร่ม สำหรับการแข่งขันและฝึกซ้อมกีฬาในร่ม ตลอดจนฝึกกายบริหาร สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2508 เพื่อใช้ในการแข่งขันกีฬาเอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 5 มีชื่อเดิมว่า อาคารยิมเนเซียม 2 และในปีถัดมา (พ.ศ. 2509) กรมพลศึกษาเปลี่ยนมาใช้ชื่อปัจจุบัน เพื่อเป็นอนุสรณ์ถึง หลวงประเวศวุฑฒศึกษา (ประเวศ จันทนยิ่งยง) อดีตอธิบดีกรมพลศึกษา

สถานที่อื่น

• สนามวอร์ม 200 เมตร เป็นสนามฝึกซ้อมขนาดเล็ก ตั้งอยู่ระหว่างสนามศุภชลาศัย และสนามเทพหัสดิน สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2521 เพื่อเป็นสถานที่อบอุ่นร่างกายของนักกรีฑา ที่เข้าแข่งขันในกีฬาเอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 8 ตามมาตรฐานการแข่งขันกรีฑาระดับนานาชาติ
• ลานอุทยานนันทนาการ เป็นสถานที่สำหรับจัดกิจกรรมนันทนาการต่างๆ สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2549
• ลานกีฬาอเนกประสงค์ เป็นสถานที่สำหรับออกกำลังกาย และจัดกิจกรรมต่างๆ ตั้งอยู่หน้าอาคารกีฬานิมิบุตร

รูปแบบสถาปัตยกรรม

สนามศุภชลาศัยมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบอาร์ตเดโค หรือ อลังการศิลป์ ที่เน้นการออกแบบเล่นกับเส้นสายแนวตั้งที่ชัดเจน กันสาดแผ่นบาง ๆ หน้าต่างเข้ามุมอาคาร หรือการออกแบบแนวเสาอิงให้แสดงออกถึงเส้นแนวตั้ง เป็นต้น มีซุ้มประตูทางเข้าใหญ่ที่มีอาคาร เป็นรูปทรงเรขาคณิตหนักแน่นเป็นมวลทึบ มีการตกแต่งอาคารด้วยองค์ประกอบของแท่งตั้งของซุ้มประตูทางเข้าใหญ่ที่มีการซอยเส้นเหมือนการย่อมุมทำให้เกิดเส้นทางตั้งถี่ ๆ และปลายของแท่งทางตั้งที่โค้งน้อย ๆ ตรงปลายที่มีการซอยเส้นตามเส้นกรอบของแต่งตั้งเป็นลักษณะของอาคาร และการใช้องค์ประกอบที่หนักแน่นแต่แฝงรายละเอียดของเส้นลดหลั่นเป็นจังหวะ

การแข่งขันกีฬารายการสำคัญที่ใช้งาน

• กีฬาเอเชียนเกมส์
  • เอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 5 ประจำปี พ.ศ. 2509
  • เอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 6 ประจำปี พ.ศ. 2513
  • เอเชียนเกมส์ ครั้งที่ 8 ประจำปี พ.ศ. 2521
• กีฬาแหลมทอง (ซีเกมส์)
  • กีฬาแหลมทอง ครั้งที่ 1 ประจำปี พ.ศ. 2502
  • ซีเกมส์ ครั้งที่ 13 ประจำปี พ.ศ. 2528
• ฟุตบอลถ้วยพระราชทาน
• ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานคิงส์คัพ
• ฟุตบอลชิงถ้วยพระราชทานควีนสคัพ
• ฟุตบอลโลกหญิง รอบคัดเลือกโซนเอเชีย ประจำปี พ.ศ. 2550
• ฟุตบอลในกีฬามหาวิทยาลัยโลก ครั้งที่ 24 ประจำปี พ.ศ. 2550
• เอเอฟซี เอเชียนคัพ 2007
• ไทยลีกคัพ (ระหว่างปี พ.ศ. 2553 – 2560)
• ไทยเอฟเอคัพ (ระหว่างปี พ.ศ. 2517 – 2561)
• งานฟุตบอลประเพณีจุฬาฯ-ธรรมศาสตร์
• งานฟุตบอลประเพณีจตุรมิตรสามัคคี
• กรีฑาชิงแชมป์เอเชีย 2023

กิจกรรมอื่น

• พิธีทบทวนคำปฏิญาณตนและสวนสนาม ของลูกเสือและเนตรนารี เนื่องในโอกาสคล้ายวันสถาปนาคณะลูกเสือแห่งชาติ วันที่ 1 กรกฎาคม ของทุกปี ปัจจุบันจัดที่ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ ตำบลบางพระ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี
• พิธีมหาบูชามิสซา เนื่องในโอกาสที่ สมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอลที่ 2 เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ วันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2527
• งานสวัสดีใหม่พี่น้องชาวไทย และสวัสดีปีใหม่ทั่วโลก โดยบริษัท อสมท จำกัด (มหาชน) วันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2545 และ พ.ศ. 2546
• งานไชโยปีใหม่ 2549 โดยบริษัท อสมท จำกัด (มหาชน) วันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2548
• ความจริงวันนี้สัญจร ครั้งที่ 3 วันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2551
• พิธีปิดโครงการไทยสามัคคี ไทยเข้มแข็ง วันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2552 เวลา 18.00 น.
• พิธีมหาบูชามิสซา เนื่องในโอกาสที่ สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส เสด็จฯ เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ วันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562

คอนเสิร์ต

• คอนเสิร์ต เดนเจอรัสเวิลด์ทัวร์ โดย ไมเคิล แจ็กสัน วันที่ 24 และ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2536
• คอนเสิร์ต บอร์นพิงก์เวิลด์ทัวร์ โดย แบล็กพิงก์ วันที่ 7 และ 8 มกราคม พ.ศ. 2566
• Stray Kids World Tour <dominATE BANGKOK> โดย สเตรย์คิดส์ วันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2567

มหกรรมกีฬา

• งานมหกรรมฉลองครบรอบ 54 ปี ไทยทีวีสีช่อง 3 วันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2567

สถานที่สำคัญใกล้เคียง

• สนามฟุตบอลเทพหัสดิน
• สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน
• โลตัส สาขาพระราม 1
• สำนักงานลูกเสือแห่งชาติ (ปัจจุบันย้ายที่ทำการไปที่ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ ตำบลบางพระ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี)
• ศูนย์การค้าเอ็มบีเค เซ็นเตอร์
• รถไฟฟ้าบีทีเอส สถานีสนามกีฬาแห่งชาติ

ดูเพิ่ม

• ศูนย์กีฬาหัวหมาก (ราชมังคลากีฬาสถาน)
• ศูนย์เยาวชนกรุงเทพมหานคร (ไทย-ญี่ปุ่น) ดินแดง

แหล่งข้อมูลอื่น

• รายละเอียดสนามกีฬาแห่งชาติ เก็บถาวร 2012-07-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์กรมพลศึกษา