Abdera, Trakya
Abdera, Batı Trakyada İskeçe sınırları içinde kalan Nestos ırmağı ağzı yakınlarında deniz kıyısında yer alan Antik Yunan kentidir.
Abdera kentinin insanları çabuk parlayan, sükunetle düşünerek hareket etmeyi bilmeyen; ön yargılı, dar ufuklu insanlar olarak tanındıklarından Eski Çağ'ın yergi ve taşlama yazarlarına sık sık konu olmuşlardır.[1] Şehir halkının zihinsel tuhaflıkları, garip mantık yürütmeleri ile ilgili öyküler günümüze kadar gelmiştir.
İlkçağ felsefesinin ünlü düşünürlerinden Leukippos ile öğrencisi Demokritos M.Ö. 5. yüzyılda Abdera'da yaşamış ve doğumyerleri Abdera olmasa da “Abderalı düşünürler” olarak tanınmışlardır. Abdera kenti, bu iki düşünürün kurucusu olduğu düşünce ekolüne adını vermiştir.
.jpg)
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kent ilk kez bir koloni olarak Klazomenai şehrinden Timesias tarafından MÖ 654'te kurulmuştu. Ancak bir sonra kolonistler Trakyalılar tarafından kovuldu.[2] İ.Ö.540 dolaylarında istila edilmesi üzerine İonya'yı terk eden Perslerden kaçan Teosluların şehre sığınması ile Abdera yeniden kurulmuş oldu ve Trakya'nın iç bölgesinde canlı bir ticaret geliştirdi. İ.Ö. 5. yüzyılda Delos birliğinin zengin bir üyesiydi. İ.Ö. 4. yüzyılın başında Trakya akınlarından büyük zarar gördü ve önemini büyük ölçüde yitirdi. Abdera'nın yerinde bugün Yunanistan'ın Avdhira adlı kenti bulunmaktadır.
Antik Abdera öyküleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Abderalıların mantığı garip bir şekilde kullanışına ilişkin birçok hikâye anlatılmıştır.[3] Örneğin şehir doğu ve batı olarak ikiye ayrıldığında batıda kalanların "kendilerine ait olan Doğuyu" kaybetmekten şikayet ettiği, doğuda kalanların ise "kendilerine ait Batı" için yas tuttukları anlatılır.[4]
Abdera, müstesna bir zekâya sahip, devasa atlarıyla da tanınmıştı. Kentin en güzel tapınağı, Poseidon'un üç dişli mızrağının bir darbesiyle denizden çıkardığı Arion adlı ata adanmıştı. Evler, gemiler ve sütunlar at motifleriyle bezenirdi; ahırlar ise evin bir parçası sayılır ve basit fresklerle bezenirdi. Ancak bazı atlar daha da yüksek derecede lüksün peşindeydi. Bir kısrağın, ahırdaki odası için aynalar istediği, sahibinin yatak odasındaki aynaları dişleriyle söktüğü; zevkine uymayan tahta kaplama kısımları parçalayarak ayırdığı anlatılır.[4]
Abdera tarihinin bir diğer ünlü olayı, at ayaklanması idi. Bu ayaklanmada kentin atları şaha kalkıp şehrin altını üstüne getirmiş; erkeklerle katırları öldürmüş; kadınlara tecavüz etmişler ancak kahraman Herakles, Abderalıların yardımına koşunca teslim olmuşlardı.[4]
Abderalılar hakkında eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]Alman şair Christo Martin Wieland, 1781'de “Dahi ile Dar Kafalılar Üzerine Bir Felsefe Romanı” alt başlığı taşıyan Abderalılar adlı bir roman yazmıştır. Eser muhtemelen Corpus Hippocraticum da denen Hipokrat külliyatı arasına karışmış birkaç mektuptan ilham ile kaleme alınmıştır. Ana teması, dogmacılık, dar kafalılık, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmak gibi konularla ilgili taşlamalardır.
Haldun Taner'in Eşeğin Gölgesi adlı oyunu da Abderalılardan ilham alır. Oyunda Abdera adı,” “Abdalya ülkesi” olarak değiştirilmiştir.[5]
Abdera Okulu
[değiştir | kaynağı değiştir]Atomculuk düşüncesinin kurucularından Miletli Leukippos, Abdera'ya gelerek bir okul kurmuş ve kendisi gibi oraya göçen Teos'lu genç Demokritos'u yetiştirmiştir. Sicilyalı Empedokles ve İzmirli Anaksagoras da kimi felsefe tarihçilerine tarafından Abdera Okulu'ndan kabul edilmişler ve Abdera'da yaşamamış olsalar da Abderalı düşünürler olarak anılmışlardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türker Göksel, Toparlanın Gitmiyoruz Abderadan Dönüyoruz, Kocatepe Günlük Tarafsız Siyasi Gazete". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015.
- ^ "Irad Malkin, Abdera: The Failure of Timesias, Religion and Colonization in Ancient Greece, E J Brill, Hollanda 1987". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015.
- ^ Crompton, Dan (2016). "Abderalılar". Dünyanın En Eski Fıkra Kitabı: Antik Yunan Şakaları. Maya Kitap. s. 73. ISBN 978-605-9902-45-8.
- ^ a b c Alberto Manguel ve Gianni Guadalupi (Ocak 2007). Hayali Yerler Sözlüğü (I. Cilt). Yapı Kredi Yayınları.
- ^ "Selim İleri, Abderalılar Türk müydü?, Cumhuriyet gazetesi 07.04.206". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015.
