İçeriğe atla

Carolyne zu Sayn-Wittgenstein

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Carolyne zu Sayn-Wittgenstein
Prenses Sayn-Wittgenstein, 1847 tarihli bir dagerotipe'de
Doğum8 Şubat 1819
Monasterzyska, Galiçya
Ölüm9 Mart 1887
Roma, İtalya
MeslekYazar

Prenses Carolyne zu Sayn-Wittgenstein (kızlık soyadı Iwanowska, Lehçe; Karolina Elżbieta Sayn-Wittgenstein; d. 8 Şubat 1819 – ö. 9 Mart 1887 ), müzisyen Franz Liszt ile 40 yıllık ilişkisiyle tanınan Polonyalı soylu bir kadındı.[1] Aynı zamanda amatör bir gazeteci ve denemeciydi. Liszt'in birçok yayınının, özellikle de 1852 Chopin'in Hayatı'nın fiili yazımının çoğunu onun yaptığı tahmin ediliyor. Liszt ve diğer pek çok kişiyle hayati öneme sahip olan yazışmalar sürdürdü. Kapsamlı yazışmalarından da anlaşılacağı üzere Hector Berlioz'a hayran kaldı. Onu cesaretlendirdiği için Berlioz, Les Troyens' adlı eserini ona adadı.[2]

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yıllar ve ilk evlilik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Carolyne, kızı Marie ile 1840'ta

Karolina Elżbieta Iwanowska, anne tarafından büyükbabasının Monasterzyska'daki evinde doğdu. Kasaba şu anda Ukrayna'nın batısında yer almaktadır, ancak önceleri Avusturya İmparatorluğu'nun bir bölgesi olan Galiçya Krallığı ve Lodomeria'nın bir parçasıydı. Podolya'daki muazzam toprakları 30.000'den fazla serfi barındıran isimsiz Polonya soyluları olarak kabul edilen varlıklı Piotr Iwanowski ve Paulina Leonharda Podowska'nın tek çocuğuydu.[3] Carolyne, 26 Nisan 1836'da, 17. yaş gününden sadece iki ay sonra (ve babasının baskısıyla), Rus hizmetinde bir subay olan Prens Nicholas von Sayn-Wittgenstein-Berleburg-Ludwigsburg (1812-1864) ile evlendi. Prens, Peter zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg-Ludwigsburg'un oğluydu ve soylu bir aileden geliyordu.[4] Kısa bir süre Kiev'de (Nicholas'ın vali olarak görev yaptığı yer) birlikte yaşadılar. Ancak o şehirde mutsuz oldu ve ailesinin birçok mülkünden biri olan Woronińce'deki (bugün Voronivtsi (Воронівці), Hmilnyk Rayon'undaki kır evine taşındı.[5] tTek çocuklarıMarie Pauline Antoinette (1837–1920) 1859'da Hohenlohe-Schillingsfürst Prensi Konstantin ile evlendi.

Bağımsızlık ve Liszt

[değiştir | kaynağı değiştir]

Prenses Carolyne ateşli bir Roma Katoliğiydi. Ama yalnızca birkaç yıllık evlilikten sonra kocasından ayrıldı. 1844'te babası öldü ve ona bir servet bıraktı.[6] 2 Şubat 1847'de Kiev'e yaptığı bir iş gezisinde, Franz Liszt uluslararası şöhretinin zirvesindeyken bir piyano resitaline katıldı.[7] Şahsen görüştükten sonra onu önce kızının 10. doğum günü partisine, ardından da uzun süre kalmak üzere Woronińce'ye davet etti. Eylül 1847'de Liszt turneyi bıraktı ve Harmonies poétiques et religieuses'in önemli bölümlerini bestelediği Woronińce'de Carolyne ile birlikte yaşamaya başladı. Ertesi yıl, Liszt'in Kapellmeister Extraordinaire olarak atandığı ve çiftin on yıldan fazla süre kalacağı Almanya'nın Weimar şehrine birlikte taşındılar.

Roma ve iptal girişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonrasında Carolyne durumlarını düzene sokmak ve Liszt ile evlenmek istedi. Ancak kocası hala hayatta olduğundan, Roma Katolik yetkililerini onunla evliliğinin geçersiz olduğuna ikna etmek zorunda kaldı. Roma'ya taşınmayı ve papalıkla doğrudan iki görüşme yapmayı içeren karmaşık bir süreçten sonra, geçici olarak başarılı oldu (Eylül 1860) ve çift, Liszt'in 50. doğum günü olan 22 Ekim 1861'de Roma'da evlenmeyi planladı.[8] Liszt bir gün önce Roma'ya geldi ancak prensesin onunla evlenemeyeceğini gördü. Hem kocasının hem de Rusya çarının Vatikan'daki evlilik iznini iptal etmeyi başarmış olması mümkün görünüyordu. Rus hükûmeti ayrıca onun birkaç mülküne de el koydu (binlerce serfe sahipti). Bu da onun daha sonra Liszt veya herhangi biriyle evlenmesini olanaksız hale getirdi. Dahası, oluşan skandal kızının evlenebilirliğine de ciddi şekilde zarar verebilirdi. Bu da prensin, karısının planlanan yeniden evliliğine son vermesinin ana nedeniydi. Durum kızlarının 1859'da evlenmesinden önceki ana sorundu.

Yalnız başına Roma

[değiştir | kaynağı değiştir]

1865'ten sonra, iptal edilen düğünün ardından Carolyne'nin Liszt'le ilişkisi platonik bir arkadaşlığa dönüştü. Artık birlikte yaşamasalar da bağlantılarını sürdürdüler. Örneğin Liszt Roma'dayken birlikte yemek yiyorlardı ve birbirlerini vasiyetlerinin baş yararlanıcısı olarak gösteriyorlardı.[9]

Carolyne son birkaç on yılını Roma'da kilise meseleleri üzerine kapsamlı (ve çok eleştirel) yazarak geçirdi. Liszt'in ölümüyle yıkıldı ve ondan yalnızca birkaç ay sonra 9 Mart 1887'de Roma'da öldü.

Çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Carolyne zu Sayn-Wittgenstein, 1868'den 1887'ye kadar en az 44 cilt düzyazı yayınlayan üretken bir yazardı. Eserlerinin çoğu özel olarak basılmıştır. Bunlardan en önemlisi, 24 ciltlik devasa bir çalışma olan Causes intérieures de la faiblesse extérieure de l'Église en 1870'ti (başlık "Kilisenin Dış Görünüşteki Zayıflığının İç Sebepleri" olarak çevrilebilir). Bu çalışma Lamennais'in liberal heterodoksluğuyla karşılaştırıldı. Cilt III ve V, Katolik Kilisesi'nin yasaklı kitaplar listesi olan Index Librorum Prohibitorum'a alındı.[10] Birinci cildin önsözünde, "Kilise'nin zayıflıklarını ortaya koyuyormuş gibi görünen yazılarının aslında onun gücünü ortaya çıkardığı" iddia ediliyor. Zayıflığının "iç nedenlerini" göstererek aynı zamanda bu nedenlerin insan kaynaklı olduğunu da gösteriyorlar. Bu nedenle bu durum mazur görülebilir. Çünkü "Kilise'nin yönetimi onu meleklere değil, her zaman kusurlu olan insan-Tanrı ilişkisine emanet etmiştir." Kilise bu hastalıkların varlığını, nedenlerini ve sonuçlarını kabul ederse "Kilisenin hastalıklarının iyileştirilebileceğini" savundu.[11][12]

Ölümünden sonra yayınlanan bir yayın La vie chrétienne au milieu du monde et en notre siècle (Dünyanın ortasında ve yüzyılımızda Hıristiyan yaşamı) idi. Entretiens pratiques recueillis et publiés par Henri Lasserre, Paris 1895.

Ayrıca yalnızca Liszt'le değil aynı zamanda Berlioz, Émile Ollivier, Mieczysław Kamieński ve diğer isimlerle de sayfalar dolusu yazışmalar bıraktı. Liszt'in biyografi yazarı Alan Walker, tarzını "ağır tempolu, inatçı ısrarlı" olarak tanımlayarak ekledi; "bazı mektupları yirmi veya otuz sayfalık yoğun bir şekilde paketlenmiş düzyazıdan oluşuyor. Bu durum düzyazının uzunluğu nedeniyle hissiyatını kaybettiği durumlara yol açabiliyor."[13]

Daha fazla okuma

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Francesco Barberio, Liszt ve la Principessa de Sayn-Wittgenstein, Roma: Unione Editrice 1912.
  • Hector Berlioz, Lettres à la Princesse, Paris: L'Herne 2001 (prenses Sayn-Wittgenstein ile yazışmalar) (Fransızca)
    • Briefe von Hector Berlioz ve die Fürstin Caroline Sayn-Wittgenstein (hrsg. v. La Mara), Leipzig: Breitkopf & Härtel 1903.
    • IdealE Freundschaft ve Romantische Liebe. Fürstin Carolyne Sayn-Wittgenstein ve Frau Estelle Fornier hakkında kısa bilgi (hrsg. v. La Mara; = Literarische Werke, Bd. 5), ad Frz. v. Gertrud Savić, Leipzig: Breitkopf & Härtel 1903.
  • Marcel Herwegh, Au Soir des dieux ; Des derniers, Wagneriens à la mort de Liszt', Paris: Peyronnet 1933.
  • La Mara (yani Marie Lipsius, Hrsg.), Franz Liszt's Briefe an die Fürstin Carolyne Sayn-Wittgenstein, Leipzig: Breitkopf & Härtel 1899 (Fransızca)
  • La Mara (yani Marie Lipsius, Hrsg.), Aus der Glanzzeit der Weimarer Altenburg. Bilder und Briefe aus dem Leben dem Fürstin Carolyne Sayn-Wittgenstein, Leipzig: Breitkopf & Härtel 1906.
  • La Mara (yani Marie Lipsius, Hrsg.), An der Schwelle des Jenseits. Letzte Erinnerungen ve die Fürstin Carolyne Sayn-Wittgenstein, die Freundin Liszts, Leipzig: Breitkopf & Härtel 1925.
  • Émile Ollivier, Yazışma. Emile Ollivier ve Carolyne de Sayn-Wittgenstein, Paris: Presse universitaire 1984.
  • Sammlung von Handzeichnungen aus dem Besitze der Fürstin Carolyne Sayn-Wittgenstein (1819-1889), Münih: Emil Hirsch, Antiquariat, 1922.
  • Adelheid von Schorn (Hrsg.), Zwei Menschenalter. Erinnerungen und Briefe, Berlin: S. Fischer 1901.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Franz Liszt: The Final Years, 1861-1886, 1997, s. 536 
  2. ^ "Carolyne Zu Sayn-Wittgenstein". 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Franz Liszt: The Weimar Years, 1848-1861, Alfred A. Knopf, 1989, s. 26 
  4. ^ ""Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften, Teil 2, 3: Estland", Görlitz. 1930. p. 297". 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  5. ^ Walker (1989), Franz Liszt: The Weimar Years, 1848-1861, Alfred A. Knopf, s. 28 
  6. ^ Walker (1989), Franz Liszt: The Weimar Years, 1848-1861, Alfred A. Knopf, s. 29 
  7. ^ Walker (1983), Franz Liszt: The Virtuoso Years, 1811-1847, Alfred A. Knopf, s. 439 
  8. ^ Walker (1989), Franz Liszt: The Weimar Years, 1848-1861, Alfred A. Knopf, ss. 514-552 
  9. ^ Walker (1997), Franz Liszt: The Final Years, 1861-1886, Cornell University Press 
  10. ^ "Index Librorum Prohibitorum". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  11. ^ Sayn-Wittgenstein (1889) [First published 1870], Causes intérieures de la faiblesse extérieure de l'Eglise en 1870, 1, Rome: J. Aurelie, s. 902, erişim tarihi: 23 Eylül 2019, Ces pages qui semblent révéler les faiblesses de l'Eglise, révèlent en vérité sa force. En montrant les causes intérieures de sa faiblesse, elles démontrent du même coup que ces causes proviennent de fautes humaines. Celles-ci sont par conséquent excusables, le gouvernement de l'Eglise n'ayant pas été confié par l'Homme-Dieu qui l'institua aux anges, mais aux hommes, toujours imparfaits et ne pouvant jamais faire un bien sans y mêler un mal ou sans le tourner à mal en quelque manière. Les maux de l'Eglise sont guérissables, parceque tout corps moral qui renferme une forte vitalité, (combien plus celui en qui réside une vitalité divine), guérit les maux dont il a reconnu la présence, l'origine, les effets. 
  12. ^ "In the name of the Father, Son and Holy Franz!". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ Walker (1989), Franz Liszt: The Weimar Years, 1848-1861, Alfred A. Knopf, s. 35 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Carolyne_zu_Sayn-Wittgenstein&oldid=33485774" sayfasından alınmıştır