Hendek
Hendek, özellikle kale, bina veya kenti çevreleyen geniş, derin ve genellikle suyla dolu tahkimattır. Bazı örneklerde su engeli olarak da daha karmaşık yapay göllere evrildiği görülmüştür. Modern dönemlerde hendek veya su engelleri artık önleyici etkileri kaybolduğundan görsel olarak tercih edilmeye başlanmıştır.
Geliştirilmesi ve kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Savunma amaçlı
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilinen en eski hendekler Mısır'daki kazılarda ortaya çıkmıştır. Antik Mısır'ın Nubiya bölgesindeki Buhen tahkimatı bunun örneklerindendir. Babil, Asur uygarlıklarında da hendek görülmüştür.
Orta Çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Çağ boyunca kalelerin etrafına açılan hendekler tahkimatı artırmak amacıyla kullanılmaya başlanılmıştır. Uygun koşullarda hendekler suyla doldurulurdu. Hendek sayesinde kuşatmada kullanılan silahların kale surlarına yaklaşmasına engel olunur. Ayrıca istihkamcıların yerin altından surlara yaklaşması da engellenmiş olur. Sonraki dönemde özellikle topçuluğun gelişmesiyle hendek yerine kale savunmasında ilave koruma sağlayan tabya ortaya çıkmıştır. Yıldız kale tasarımlı kalelerde hendekler kullanılmaya devam edilmiştir.
Afrika
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Nijerya sınırları içindeki Benin kentinin savunma tahkimatında sur ve hendek kullanılmıştır.[1]
Asya
[değiştir | kaynağı değiştir]Japonya'da kalelerin etrafındaki su dolu hendekler yoğunlukla kullanılmıştır. Kentin merkezinde yer alan bu kaleler sayesindeki hendekler su yoluyla taşıma konusunda da kullanılmıştır. Hendekler Çin'deki Yasak Şehir, Hindistan'daki Vellore, Kamboçya'daki Angkor Vat ve Tayland'daki Chiang Mai'de hendek kullanılmıştır.
Amerika
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika kıtasında Mississipi kültüründe tahkim edilmiş köylerin dışına hendekler yapıldığı bilinmektedir.[2] Bunun yanı sıra Mayalar Becan kentinde hendek kullanmıştır.
Modern kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Hendekler günümüzde askeri tahkimat olarak kullanılmasa da modern tehlikelere göre hâlen engel olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte ortaya çıkan çeşitli ayaklanma ve çatışmalarda bir eylem türü veya savunma aracı[3] olarak olarak zaman zaman kullanılır.
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD'nni Güney Karolina eyaletinde Wylie Gölü üzerinde kurulu olan Catawba Nükleer Santralinin etrafı güvenlik amacıyla doğal gölün yanı sıra suni beton hendeklerle çevrilidir. Ayrıca çeşitli sınır bölgelerinde yasadışı geçişlerin engellenmesi için doğal engel olarak kullanılmaktadır.[4]
Hayvanat bahçeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzdeki çok sayıda modern hayvanat bahçesi artık hayvanları kafeslerin yerine diğer tarafına geçilemez hendeklerle insanlardan ve birbirlerinden ayırmaktadır.[5]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Hollanda Naarden'deki hendek -
ABD Florida'daki hendek -
Mayalara ait Becan kentinin hendek sistemi -
İskoçya'daki Caerlaverock Kalesi ve hendeği -
Japonya'daki Matsumoto Kalesi ve hendeği -
İngiltere'deki Bodiam Kalesi ve hendeği
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uzunluk olarak Çin Seddinden sonra en uzun insan yapısıdır, 16 bin km uzunluğundadır. Yapımı MÖ 800 - MS 1400 arasında sürmüştür. İngilizler tarafından 1897 yılında yıkılmıştır.
- ^ Günümüze kadar gelebilmiş bu yapılar Arkansas'daki Parkin Archeological State Park bünyesindedir Resmî internet sitesi 16 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Asker Rojava-Nusaybin arasına hendek kazıyor 25 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BirGün, 13 Şubat 2016, Erişim tarihi: 26 Mart 2016.
- ^ Mısır tarafından Gazze Şeridi ile sınır bölgesine hendek inşa edilmesi planları 2004 yılında düşünülüyordu İlgili The Guardian haberi 20 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Bu sistem ilk kez Almanya'nın Hamburg kentindeki Hagenbeck Hayvanat Bahçesinde uygulanmıştır Resmî internet sitesi 7 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
Tahkimat (İlk olarak ortaya çıktıkları tarihsel döneme göre) | ||
|---|---|---|
| İlk Çağ |  | |
| Orta Çağ | ||
| Yeni Çağ | ||
| Yakın Çağ | ||
