Mason Tapınağı
| Makale serilerinden |
| Masonluk |
|---|
 |
Mason Tapınağı veya Masonik Tapınak, Masonluk için yaygın şekilde ve birden fazla ancak ilgili alanlarda kullanılan bir terimdir. Terim mason localarında bulunan fiziksel oda ve yapıları tanımlarken, aynı zamanda bu odalarda ruhsal bir hedefe varılması için kavramsal olarak yapılan törenleri tanımlamak içinde kullanılır. Bu nedenle yapının terimini açıklamak için kullanıldığında bunun yerine Masonik Salon terimi de kullanılabilir.
Tarihi ve gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Masonluğun ilk yılları olan 17. ve 18'nci yüzyıllarda, Mason Locaları yaygın olarak lokaller veya kamuya ait salonlar kiralar ve bunları Masonik Tapınak haline getirirdi. Ancak bu durum daha sonra her kamusal alandan Mason Tapınaklarının sökülerek yeni kiralanan alana taşınmasının gerekmesi nedeniyle, zahmetli olduğundan dolayı daha az tercih edilir hale geldi. Localar Masonik kullanımına tamamen adanmış kalıcı tesisler aramaya başladı.
İlk tapınaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk Masonik Salon Fransa'nın Marsilya şehrinde 1765 yılında inşa edilmiştir.[1] Bundan on yıl sonra, 1765 yılının Mayıs ayında gelecekte Londra Masonlar Salonu olarak bilinen yapının temeli, günümüze kadar devam edecek bir eğilimi teşvik etmesi amacıyla ciddi bir törenle atıldı.[2] Pek çok locanın kendi tesislerini kurmaya gücü yetmezdi. Bunun yerine ticari kuruluşlara ait (otel, banka, opera en sık görülen ev sahipleriydi) yerler kiralarlardı.[3] Yapılmaya başlanan kalıcı tesisler ile birlikte "Mason Tapınağı" sembolik ve aynı zamanda fiziksel olarak da uygulanmaya başlanmış oldu. Localar bunu kendi kendilerine uygulamaya başladılar.
Masonluğun popülerliği ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren daha fazla büyüdü. Localar mali güçlerinin artması ile birlikte kendi tesislerini kurmaya başladılar. Pek çok yerde kurulan veya kiralanan bu tesislere vergilendirme yapılmadı ve hayırsever toplumlar tarafından vergi kanunları değiştirilerek bu tür tesislerin açılması kolaylaştırıldı. Büyük kasaba ve şehirlerde birçok loca bulunuyordu ve bu localar gruplaşarak ekonomilerini büyüttüler. Böylelikle ya aynı binayı kiralayarak kullandılar veya ortak olarak kendilerine büyük tesisler inşa ettiler. Bu tesisler aynı zamanda ticari olarak da işletildi ve alınan ücretler locaların bakımı için harcandı. Özellikle bu durum büyükşehirlerde bulunan localar için daha geçerli oldu.[4] Bu tür yapılar veya tesisler bu gelişmeyle birlikte "Masonik Salonlar" ya da "Masonik Localar", "Masonik Tapınak" olarak adlandırılmaya başlandı.[2]
Küçük yerleşim yerlerinde ise eğilim farklıydı. Bazı yerel localar ticari amaçlı olarak tek bir kiracı yerine birden çok kiracı çekebilmek umuduyla çok büyük localar inşa etti, bazıları ise küçük kamu alanları kiralamayı ya da daha mütevazı yapılar inşa etme eğilimine gittiler. Buna ek olarak Amerika Birleşik Devletleri'ndeki localar benzeri bazı kuruluşların yaptıkları gibi kendi toplumunun tarihiyle yakın ilişkiler içerisinde olduklarını veya tarihi değeri bulunduğunu düşündükleri binaları satın aldılar. Böylece bu localar eski kiliseleri, okulları veya topluluk kurucularının evlerini satın alarak, bu yapıların bakımını yaparak toplantı alanlarına dönüştürdüler. Bunlarında pek çoğu "Masonik Tapınaklar" olarak adlandırılmaya başlandı.[5]
Altın çağ ve gerileme
[değiştir | kaynağı değiştir]
1920'li yıllarda özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde Masonluk altın çağını yaşadı. 1930'larda ABD'deki yetişkin erkek nüfusun %12'si kardeşliğin üyesiydi.[6] Eyaletler tarafından izin verilen aidatlar sayesinde Büyük Localar çok büyük anıtsal ölçeklerde yapılar inşa ettiler. Bu döneme örnek olarak Dayton Masonik Merkezi ve dünyanın en büyük masonik tapınağı olan Detroit Mason Tapınağı örnek olarak verilebilir.
Ancak bu iyi zamanlar sonsuz değildi. Büyük Buhran dünyanın geriye kalanını vurduğu gibi Masonluğu da vurdu. Yerel Localar ve Büyük Localar büyük binaların yapımından ihtiyacı olanlara yardıma doğru yön değiştirdi. Kaynaklar ile II. Dünya Savaşı desteklenmeye çabalandı. 1950'lere kadar bir canlanma kısmen yaşanırken, 1960 ve 1970'lerde karşıt tutumlar nedeniyle üye sayılarında düşüş yaşandı. Localar kapatılmaya ve birleştirilmeye başlandı. Birçok Loca binaların bakımını sağlamayı göze alamadığından ve geliştiremediğinden dolayı sattılar. Birçok Masonik Tapınak ve Salonlar masonik olmayan amaçlar için kullanılmaya başlandı. Hatta bazıları otel, gece kulübü veya ortak mülk gibi tamamen ticari kullanım alanlarına dönüştü. Birçok Loca yeniden oda kiralamaya başladılar. Hatta Masonluğun kökenine inmek amacıyla kendi Masonik Tapınaklarını tekrar oluşturmak için lokaller açılması amacıyla küçük çaplı çağrılar dahi yapıldı.
Adlandırma kuralları
[değiştir | kaynağı değiştir]Masonların ilk özel yapılarında "Masonik Salon" olarak kullanılan terim, Localar kendi tesislerini inşa etmeye başladıktan sonra "Masonik Tapınak" olarak adlandırılmaya başlandı. Bu durum genellikle büyükşehirlerde bulunan büyük Mason localarının Mason salonlarına 19'uncu yüzyılda "Masonik Tapınak" adını vermeleriyle değişmeye başladı. Zaman geçtikçe Amerika Birleşik Devletleri'nde büyüklükleri ne olursa olsun, kurulan tesisleri için Mason Tapınağı terimi kullanılmaya başlandı.[2] Amerika Birleşik Devletleri'nde bugün Masonik Salonu terimi yeniden canlanma yaşamaya başlamıştır. Ancak kamuda kısmen Masonların kendi tapınaklarında dini ibadet ettiği biçiminde yanlış bir nakletme bulunmaktadır.[7]
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mason Tapınakları bir Mason locası için ev olarak hizmet verebileceği gibi aynı zamanda diğer pek çok amaca da hizmet edebilir. Küçük Masonik Tapınaklar genellikle bir toplantı odası, bir yemek odası/buna bağlı bir mutfak veya diğer başka alanlardan oluşabilir. Büyük Masonik Tapınaklar birden fazla toplantı salonu, konser salonu, kütüphane veya müze gibi alanlar veya ticari ofis ve işyeri alanlarından oluşabilir.[8]
Masonik mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]
Uygulanmasına başlandığı günden bu yana Mason Tapınakları, Mason bilim adamları arasında sürekli ciddi bir tartışma konusu olmuştur. Çünkü devam eden tartışmalar boyunca sürekli bir takım farklı standartlar önerilmiştir.[9] Tüm bu standardizasyon girişimlerine rağmen Masonik Tapınakların genellikle tasarımları çok farklıdır ve yalnızca loca düzenleri tüm dünya çapındaki Masonik Tapınaklarında oldukça tutarlıdır. Çeşitli Masonik Tapınakları Burnham & Root, John Henry Devereux, Napoleon LeBrun, Osgood & Osgood, John Russell Pope ve John C. Austin gibi mimarlar tarafından tasarlanmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Smith, G: Use and Abuse of Freemasonry, sayfa 165., 1783.
- ^ a b c Mackey, A: Masonluk Ansiklopedisi: And Its Kindred Sciences Comprising the Whole Range of Arts, Sciences and Literature As Connected With the Institution, sayfa 314. Moss & Co., 1873.
- ^ Moore, Masonic Temples, syf.121–123
- ^ Moore; Masonic Temples; pp 124–129
- ^ Moore; Masonic Temples; pp.129 – 131
- ^ Tabbert, Mark A.; American Freemasons, Three Centuries of Building Communities; New York University Press, New York, 2005. p.168
- ^ Hodapp, Christopher. Freemasons for Dummies. Indianapolis: Wiley, 2005. p.95
- ^ Lundberg, Alex and Greg Kowalski (2006). Detroit's Masonic Temple. Arcadia Publishing. ISBN 0-7385-4034-X
- ^ Mackey, A: Encyclopedia of Freemasonry: And Its Kindred Sciences Comprising the Whole Range of Arts, Sciences and Literature As Connected With the Institution, page 315. Moss & Co., 1873.