کتاب در واقع مجموعه‌ایست از مقالاتی که حمیدرضا یوسفی درباره موضوعات مختلف نوشته است و خانم صدیقه خوانساری از آلمانی به فارسی ترجمه کرده است. اگرچه در کتاب در واقع مجموعه‌ایست از مقالاتی که حمیدرضا یوسفی درباره موضوعات مختلف نوشته است و خانم صدیقه خوانساری از آلمانی به فارسی ترجمه کرده است. اگرچه در کل مقالات کتاب پراکنده هستند، با این حال با کمی چشمپوشی میتوان همۀ آنها را حول «فلسفه میان فرهنگی» دانست. البته در کل به جز یکی دو مقاله، سایر مقالات حرف چندانی برای گفتن ندارند و عملا برای خوانندۀ ایرانی فارسیزبان جذابیتی ندارند، چرا که روشن است که با نظر داشتن به مخاطب غیرایرانی (به ویژه اروپاییها) و با هدف روشنگری درباره ایران، اسلام و جمهوری اسلامی نوشته شدهاند....more
شروع مقاله خوب و نیرومند بود و به نوعی یک آغاز هیجان‌انگیز و نوید بخش بود که مرا جذب کرد. اما هر چه مقاله پیشتر رفت ضعیف‌تر شد و مانند یک کلاف سردرگم شروع مقاله خوب و نیرومند بود و به نوعی یک آغاز هیجان‌انگیز و نوید بخش بود که مرا جذب کرد. اما هر چه مقاله پیشتر رفت ضعیف‌تر شد و مانند یک کلاف سردرگم در هم گره خورد و در نهایت هم این گره باز نشد و نوشته بی آنکه به تحلیلی نهایی دست یابد و به اصطلاح «حرف حسابش» را بزند، همانطور گم و درهمگره خورده به پایان رسیبد، شاید این وضعیت ناتمام و این درهمگرهخوردگی و واماندگی هم، خواسته یا ناخواسته، بازنمایی همان وضعیتی باشد که نویسنده آن را دیالکتیک تنهایی نامیده است. گویی در اینجا فرم از محتوا پیشی گرفته و گویاتر از محتوا، حرف نویسنده را بیان کرده است...more
این کتاب را پنج-شش سال پیش برای اولین بار خواندم و یادم هست که از خواندن آن خیلی لذت بردم! هر چند که در فهم بخشهادرباب دومین خوانش کتاب تنهایی دم مرگ
این کتاب را پنج-شش سال پیش برای اولین بار خواندم و یادم هست که از خواندن آن خیلی لذت بردم! هر چند که در فهم بخشهایی از آن ناکام بودم و البته ترجمه کتاب نیز برای من به نوعی دشوارخوان و نه چندان روان بود. چند روز پیش این کتاب که چندسالی به امانت نزد یکی از دوستانم بود را در کتابخانه او به صورت اتفاقی دیدم و به زور از او پس گرفتم و دوباره خواندن آن را شروع کردم! تجربه بسیار جالبیست دوباره خواندنِ یک کتاب پس از چند سال! به ویژه اگر مانند من باشید و در حاشیه کتابها حاشیهنویسی کنید و خلاصه رد پایی از اندیشه و نگاه آن روزهای خود در کتاب باقی گذاشته باشید! تجربۀ ناب و لذتبخشی است! حتما امتحان کنید
همانگونه که اشاره کردم، دومین خوانش این کتاب، و البته به باور من هر کتاب دیگری، هم آموزنده است و هم لذتبخش و به نوعی تجربۀ نابی از سفر در زمان. به ویژه اگر در حاشیه کتاب یادداشت و نظری نوشته شده باشد. به هر روی این کتاب از یکسو به موضوعی ژرف و ناب پرداخته است که تا کنون کمتر بدان پرداخته شده است و از سوی دیگر به خوبی به این موضوع و ابعاد گوناگون آن پرداخته است. نویسنده در این کتاب میکوشد تا با بررسی چگونگی تحول و تغییر دیدگاهها و رفتارهای ما در قبال مرگ و افراد دم مرگ (محتضران) ابعاد پوشیده و پنهان فرهنگ مدرن را بررسی و نقد کند. او در واقع در تلاش است تا به دور از هر گونه رازآلود کردنِ مرگ، به دور از هر گونه توهم اسطورهای/متافیزیکی و به تعبیری به دور از نگریستن به مرگ به مثابۀ یک امر متافیزیکی، مرگ را همانگونه که در واقعیت در جامعه رخ میدهد ببیند و چگونگی مواجهه انسان با آن را در ساحت فردی و اجتماعی بررسی کند. از این روست که به تعبیر مترجمان، «این کتاب دربارۀ سوگ یا ماتمِ ناشی از مرگ عزیزان نیست، بلکه دربارۀ سوگِ احتمالی عزیزان/دیگرانی است که دارند میمیرند. الیاس قصد ندارد همچون هایدگر از «تجربۀ مواجهه با مرگ» و اصالت آن سخن بگوید؛ نهایتا به نظر میرسد که او نیز با آدورنو متفقالقول است که مرگ چیز کثیفی است». صفحه 11.
درنمایۀ کلی این کتاب
اگر چه همۀ موجوداتِ زنده روزی میمیرند، اما در این میان تنها انسان است که به مرگِ خود آگاه است و مرگ او را به هراس میافکند. از این روست که در طول تاریخ، یکی از مهمترین کارکردهایِ اجتماعات انسانی و نیز بسیاری از ایدهها و باورهای آدمی ناشی از «تلاش برای رهایی از مرگ و هراس آن» بوده است و چهبسا که همین امر یکی از مولفههای مهم قدرت و تسلطِ گروهی از انسانها بر گروهی دیگر بوده است. افزون بر این در طول تاریخ بشر، فانتزیهای فردی و جمعی بسیاری حول «نامیرندگی انسان» شکل گرفته است که با وعدههایی همچون زندگیِ پس از مرگ، انسانها را از هراس و دلهرۀ مرگ رهایی داده است. از این روست که گرایشات و رفتارهای آدمی در برابر مرگ و محتضران، همواره ناشی از ویژگیهای ساختِ اجتماعی جامعه بشری در هر مرحله از تمدن بوده است و در واقع چگونگیِ مردنِ انسانها و نگاه آنها به مرگ و محتضران، همواره ناشی از چگونگیِ زیستنِ آنان و سبکِ زندگی آنها بوده است
با بررسی کلی رویکردهای آدمی به مرگ و محتضران در جامعه معاصر در مییابیم که این رویکردها در مقایسه با گذشته به کلی دگرگون شدهاند و در تمامی ابعاد فردی و اجتماعی انسان، مرگ و هر آنچه که بدان مرتبط است واپس رانده شده است (در معنای فرویدی)، از دلایل این دگرگونی میتوان به این موارد اشاره کرد: افزایش متوسط طول عمر و امید به زندگی؛ بهبود شرایط بهداشت عمومی و پزشکی که خود منجر به فاصلهگیری از مرگ شده است و این تصور که میتوان تا حدودی مرگ را نیز کنترل کرد را پدید آورده است؛ نگریستن به مرگ به مثابۀ نقطۀ پایان گریزناپذیرِ یک فرآیندِ طبیعی؛ فردیت روزافزون و نگریستن به انسان همچون سوژهای منحصر به فرد و تکافتاده که خود باید به زندگی خود معنا بخشد؛ آرامش درونیِ بالا در جوامع امروزی و غیره
چنین است که امروزه مردن در تنهایی و انزوا به پدیدهای رایج تبدیل شده است که البته این رایج بودن، هرگز از دردناکی و عذابِ آن برای محتضران نمیکاهد. چهبسا که برای محتضر، دردِ این تنهایی و انزوا از خودِ درد مرگ عذابآورتر باشد و هراس از مردنِ در تنهایی، از هراس از خودِ مردن بیشتر. اکنون «وظیفۀ ما شاید این باشد که بیپردهتر و سرراستتر دربارۀ مرگ سخن بگوییم، دستکم اینکه دیگر آنرا همچون یک راز معرفی نکنیم. مرگ هیچ رمز و رازی ندارد. مرگ هیچ دری [به ساحتی دیگر] نمیگشاید. مرگ پایانِ کار آدمی است. آنچه بر جای میماند همان چیزی است که فرد به دیگران داده است، همان چیزی که در خاطرۀ دیگران باقی خواهد ماند». صفحه 92
اما درباب ترجمه کتاب نیز باید گفت که به طور کلی ترجمه کتاب خوب، روان و شیوا است و از این روست که کتاب به واقع به دل مینشیند؛ هر چند که در مواردی انگشتشمار، به کارگیریِ واژگان دهان پر کن و به اصطلاح مد روز، ترجمه را گنگ کرده است
Loading...
