KONSEP GREEN COMPUTING DENGAN MENGURANGI LIMBAH KOMPUTER

UNTUK MENCAPAI KOMPUTASI YANG RAMAH LINGKUNGAN

HERU HERDIANTO
STAF LABORAN TEKNIK INDUSTRI
[email protected]
UNIVERSITAS GUNADARA
ABSTRAK
Sudah !u"an ha# !aru #agi "a#au #im!ah $udah !an%a" !er$era"an di Negara Ind&ne$ia
ini' $a#ah $a(u n%a ada#ah #im!ah %ang !era$a# dari !arang)!arang $e*er(i "&m*u(er !e"a$' ma#ah
ind&$e$ia ada#ah $a#ah $a(u Negara *engim*&r #im!ah !e"a$ dari Negara)negara !er"em!ang
$e*er(i +e*ang d##' a*a"ah ma$%ara"a( Ind&ne$ia $adar !ah,a #im!ah)#im!ah (er$e!u( $anga(
menganggu dan da*a( mem!aha%a"an -i"a di !iar"an $a-a' $udah $aa( n%a Negara Ind&ne$ia ini
$adar dan !angun un(u" mengurangi #im!ah)#im!ah (er$e!u(' $a#ah $a(u n%a dengan *eman.aa(an
green c&m*u(ing a(au dengan mengurangi im*&r( #im!ah !e"a$ dari Negara)negara #ain'
mung"in dengan mendaur)u#ang hard,are c&m*u(er !e"a$ agar (ida" men-adi #im!ah)#im!ah
%ang (ida" (er*a"ai' dengan me(&de "&m*u(a$i ini mung"in a"an mem!a(u #ing"ungan agar (ida"
(ercemar #agi' minima# "i(a (ida" menam!ah !e!an #ing"ungan %ang $udah cu"u* ru$a" dengan
#im!ah)#im!ah %ang !i$a meru$a" a#am' *enu#i$ mengangga* dengan $%$(em "&m*u(a$i a(au
mendaur)u#ang hard,are !e"a$ a"an (erci*(a green c&m*u(ing %ang a"an mem!eri"an dam*a"
!ai" un(u" #ing"ungan "i(a %ang $udah (ercemar ini.
Kata kunci : Green Coputing, limbah Computer, Komputasi, ramah lingkungan.
PENDAHULUAN
Se-a#an dengan mere!a"n%a !er!agai i$$ue $e*u(ar g#&!a# ,arming' ma"a muncu#ah
$e-um#ah i$(i#ah $e!agai $&#u$i !agi ma$a#ah g#&!a# ,arming (er$e!u(' mi$a# green car' green
(echn&#&g%' green h&u$e d##. I$$ue $e*u(ar ini ada#ah ada#ah (er"ai( dengan !er!agai a"(i/i(a$
"e$eharian manu$ia %ang $e#a#u mengha$i#"an car!&n di&0ide 12O34 dimana un$ur ini ada#ah
$a#ah un$ur %ang $anga( !er*engaruh (erhada* #ing"ungan dan !erdam*a" *ada *emana$an
g#&!a#.
5ada da$arn%a' Green 2&m*u(ing ada#ah $ua(u $(ud% dan *ra"(e" *enggunaan $um!er
da%a "&m*u(er $ecara e.i$ien. E.i$ien$i ini da*a( di#a"u"an an(ara #ain me#a#ui *engurangan
*ema"aian #i$(ri" dan *em!uangan #im!ah #ing"ungan $ecara !er#e!ihan "e(i"a mengguna"an
"&m*u(er. Da#am ha# ini dia"ui a(au (ida"' *enggunaan $e-um#ah a#a()a#a( "&m*u(er $ering dii"u(i
dengan "e!ia$aan da#am ha# *em!&r&$an *enggunaan $um!er da%a $e*er(i #i$(ri"' "er(a$.
enginga( #i.e c%c#e dari "&m*u(er $anga( ce*a( $e"a#i' ma"a dari ,a"(u "e ,a"(u -um#ah
"&m*u(er u$ang $ema"in !er(am!ah. Bi$a anda #iha( di #ing"ungan anda $endiri !era*a !an%a"
"&m*u(er u$ang %ang "ini (er(um*u" di gudang.
Di $e-um#ah negara ma-u' "arena !an%a"n%a "&m*u(er u$ang ini' ma"a muncu# $e-um#ah
a(uran (er"ai( dengan daur u#ang. A(urann%a $e!earn%a (ida" han%a un(u" "&m*u(er $a-a' namun
#e!ih genera# *ada !er!agai a#a( dimana me"ani$me daur u#angn%a dia(ur un(u" "emudahan
"&n$umen. a"a un(u" "emudahan *r&$e$ daur u#ang' di!eri"an $e-um#ah $aran !agi *r&du$en
"&m*u(er dengan i$(i#ah "&m*u(er green c&m*u(ing a(au ramah #ing"ungan.
Un(u" da*a( me,u-ud"an green c&m*u(ing ma"a (erda*a( !e!era*a ha# menda$ar %ai(u 6
*ema"aian !ahan *r&du"$i %ang ramah #ing"ungan' *enggunaan energi a#(erna(i/e' (e"n&#&gi
/ir(ua#i7a(i&n' managemen *enggunaan da%a' $er(a *ema"aian *iran(i %ang hema( energi.
METODE PENELITIAN
e(&de *ene#i(ian %ang diguna"an da#am *enu#i$an ini (erdiri dari !er!agai cara dan
"egia(an %ang di#a"u"an da#8am rang"a mengum*u#"an da(a)da(a dan !ahan)!ahan %ang
di*er#u"an un(u" me#eng"a*i *en%u$unan (u#i$an ini. 5enu#i$ mengguna"an me(&de *ene#i(ian
"e*u$(a"aan 9Library Research: %ai(u *ene#i(ian %ang di#a"u"an dengan cara mene#i(i dan
mengada"an *ene#u$uran #i(era(ure "&m*u(er $er(a mengana#i$a da(a $e"under' (u-uan un(u"
mem*er&#eh da(a)da(a a(au "e!enaran %ang a"ura( $e$uai dengan da(a dan .a"(a.
HASIL DAN PEMBAHASAN
ung"in !e#um !an%a" &rang %ang mendengar i$(i#ah Green 2&m*u(ing' a(au !e#um
memahami a*a ma"$udn%a dan !agaimana *enera*ann%a di "ehidu*an $ehari)hari "i(a..
Se*er(i %ang mung"in udah "i(a $adari' (e"n&#&gi memang $anga( mem!an(u'' (a*iii.. (e"n&#&gi
%ang $e#ama ini "i(a guna"an han%a !er&rien(a$i memudah"an "ehidu*an "i(a (an*a
mem*erdu#i"an dam*a"n%a *ada !umi ini. Dan $e"arang di $aa( !umi "i(a mu#ai menderi(a
a"i!a( "e#a"uan !uru" "i(a' $udah $aa(n%a "i(a #e!ih a,are um(u" men-aga #ing"ungan ini.
Green 2&m*u(ing ada#ah $a#ah $a(u gaga$an da#am dunia I2T %ang memi#i"i (u-uan un(u"
mem*ermudah hidu* "i(a $am!i# (e(a* men-aga !umi ini dari "eru$a"an. K&n$e* green
c&m*u(ing mem*er(im!ang"an (ri*#e !&((&m #ine 9;BL:<manu$ia' *#ane(' dan *r&.i(. Green
c&m*u(ing ada#ah *eri#a"u mengguna"an $um!er da%a "&m*u(a$i $ecara e.i$ien' dengan cara
mema"$ima#"an e.i$ien$i energi' mem*er*an-ang ma$a *a"ai *erang"a( "era$' meminima#"an
*enggunaan "er(a$' dan !e!era*a ha# (e"ni$ #ainn%a.
Se(ia* !agian dari *erang"a( "&m*u(er 9m&ni(&r' 52' n&(e!&&"' *rin(er: ini mengandung
!er!agai macam 7a( racun %ang da*a( mem!aha%a"an ma"h#u" hidu* di $e"i(arn%a' (ermau$"
manu$ia. O#eh "arena i(u' da#am *endauru#angann%a haru$ $anga( ha(i)ha(i dan dengan *r&$edur
%ang !enar. +i"a (ida"' ma"a 7a()7a( (er$e!u( a"an #e*a$ "e udara' air dan (anah dengan (ida"
(er"enda#i.
enuru( -eni$ *erang"a( dan 7a( *encemarn%a an(ara #ain6
Printer
5rin(er ada#ah *erang"a( %ang *a#ing $ederhana un(u" didaur u#ang. Tida" han%a car(ridge)n%a
%ang da*a( didaur u#ang' namun -uga *rin(ern%a. ung"in un(u" car(ridgen%a' $e!agian
ma$%ara"a( -uga $udah menge(ahui !ah,a *#a$(i" men-adi !ahan da$ar un(u" mem!ua( (em*a(
*enam*ung (in(an%a. Sehingga *r&$e$ *endauru#angann%a $ama dengan $e*er(i mendaur u#ang
*#a$(i" !ia$a. Namun' i$i dari car(ridge( i(u $endiri %ang !an%a" mengandung "ar!&n hi(am' haru$
di!er$ih"an (er#e!ih dahu#u.
+i"a car(ridge !eri$i"an (in(a cair' ma"a air #im!ah cucian haru$ di*r&$e$ $edemi"ian ru*a agar
(ida" mencemari $um!er air dan (anah di $e"i(arn%a. Sedang"an -i"a car(ridge !eri$i"an *e,arna
$er!u"' ma"a dengan mem!er$ih"ann%a $ecara manua# a"an men%e!a!"an *&#u$i udara %ang
$anga( !er!aha%a !agi $i *e"er-a. Se!a! "ar!&n hi(am %ang (erhiru* me#a#ui udara (er$e!u( da*a(
men%e!a!"an !er!agai *en%a"i( *erna.a$an %ang $anga( !er!aha%a' $e*er(i a$ma 9$e$a" na.a$:.
Sedang"an -i"a "ar!&n (er$e!u( mencemari air' ma"a manu$ia mau*un ma"h#u" hidu* #ainn%a
(ida" a"an da*a( meman.aa("an air (er$e!u( un(u" di"&n$um$i' me$"i*un (e#ah me#a#ui *r&$e$
*endidihan (er#e!ih dahu#u. 5e#e!uran *#a$(i" %ang (ida" me#a#ui *r&$e$ %ang $eme$(in%a
9*em!a"aran (ida" $em*urna:' a"an men%e!a!"an *&#u$i udara %ang mengandung 7a( di&0in dan
.uran$ %ang $anga( !er!aha%a !agi "e$eha(an' (eru(ama $ia*a $a-a %ang menghiru* $ecara
#ang$ung. Sa#ah $a(u *en%a"i( %ang da*a( di$e!a!"an &#eh di&0in dan .uran$ i(u $endiri ada#ah
(erganggun%a $i$(em $%ara.. di$am*ing i(u di&0in dan .uran$ (erg&#&ng 7a( %ang mudah #aru(
da#am #ema"' $ehingga -anin da#am i!u hami# a(au air $u$u i!u men%u$ui a"an $anga( mudah i"u(
*u#a (ercemar.
Ber!eda dengan me$in *rin(ern%a $endiri %ang (ida" han%a mengandung *#a$(i" dan "ar!&n
hi(am $a-a' me#ain"an -uga i"u( (er"andung !e$i di da#amn%a. =a# ini#ah %ang i"u( mem!ua(
!an%a" ma$%ara"a( 9"e#a$ !a,ah: (er(ari" mendaur u#ang e),a$(e. Karena harga *er "i#&gram
!e$i !e"a$ %ang (er"um*u# da*a( menca*ai R*. >?.@@@'). =arga %ang cu"u* menggiur"an !agi
$e!agian &rang' a*a#agi di -aman $e*er(i $e"arang.
Se#ain (ida" adan%a *era(uran %ang me#arang daur u#ang $ecara (radi$i&na#' "&ndi$i
*ere"&n&mian %ang "urang !ai" di !e!era*a negara *enerima e),a$(e -uga (e#ah men-adi *emicu
!agi $e!agian ma$%ara"a( un(u" !er$edia me#a"u"an *e"er-aan (er$e!u(' (an*a mem*edu#i"an
dam*a" #ing"ungan %ang di(im!u#"ann%a. Bah"an "e$eha(an mere"a $endiri*un i"u( diacuh"an.
CPU
Di da#am 25U #e!ih !an%a" #agi !ahan %ang memang da*a( diman.aa("an' namun *r&$e$
*engam!i#ann%a -uga memi#i"i dam*a" !uru" %ang #e!ih !e$ar #agi !agi #ing"ungan mau*un
"e$eha(an. Se*er(i %ang "i(a "e(ahui !ah,a da#am $e!uah 25U $e(ida"n%a (erda*a( $a(u !uah
*a*an e#e"(r&ni" 952B: %ang !er.ung$i $e!agai main!&ard. Be#um #agi !agian #ain $e*er(i =DD'
Di$" dri/er' 2D)RO' dan ma$ih !an%a" #agi. O(&ma(i$ i$i dari 25U ini memi#i"i #e!ih !an%a"
"&m*&nen %ang da*a( didaur u#ang. Dan (en(u $a-a dengan ma$ing)ma$ing cara %ang !er!eda
*u#a. K&m*&nen)"&m*&nen da#am 25U a"an di*i#ah)*i#ah menuru( !agiann%a ma$ing)ma$ing.
Kabel
Ka!e#)"a!e# da#am "&m*u(er a"an di"um*u#"an men-adi $a(u' "emudian di!a"ar un(u" diam!i#
"a,a( (em!agan%a. 5adaha# "i(a "e(ahui !ah,a !agian #uar dari "a!e#)"a!e# (er$e!u( meru*a"an
!ahan "are( %ang "e(i"a di!a"ar da*a( menim!u#"an *&#u$i udara !agi $e"i(arn%a. Be#um #agi
$i$a *em!a"arann%a %ang (ida" han%a !eru*a "a,a( (em!aga $a-a' (en(u $a-a a"an i"u(
mencemari #ing"ungan $e"i(ar *em!a"aran (er$e!u(.
Papan Sir!it "PCB#
Ada !e!era*a 7a( !er!aha%a dan !eracun da#am "&m*&nen %ang (er*a$ang di a(a$ *a*an $ir"ui(
(er$e!u(' %ang men-adi a#a$ an menga*a *a*an $ir"ui( (ida" !&#eh didaur u#ang $em!arangan. Di
an(aran%a ada#ah 7a()7a( $e*er(i (imah' mercur% dan cadmium' %ang ma$ing ma$ing memi#i"i
dam*a" %ang $anga( !er!aha%a. i$a#n%a (imah. +i"a ua* (imah ini (erhiru* (er#a#u !an%a" "e
da#am (u!uh' ma"a da*a( mengham!a( *er"em!angan &(a"' "hu$u$n%a ana")ana". Sedang"an
mercur% %ang menga#ir da#am *erairan a"an mengenda* dan (erma"an &#eh i"an' %ang "emudian
-i"a (ida" $enga- (erma"an &#eh manu$ia da*a( men%e!a!"an "eru$a"an &(a" %ang $anga( .a(a#.
Se#ain i(u' cadmium %ang (erhiru* &#eh (u!uh manu$ia %ang da*a( men%e!a!"an "eru$a"an
gin-a#. enga*a !an%a" &rang %ang (er(ari" un(u" mendaur u#ang *a*an $ir"ui(A Karena
"&m*&nen %ang (er*a$ang di a(a$n%a mengandung !e!era*a 7a( %ang memi#i"i harga -ua#'
c&n(&hn%a ema$. 5r&$e$ un(u" menda*a("an ema$ ini $endiri $anga( rumi( dan *an-ang. Bah"an
*r&$e$ "imian%a $anga( !er!aha%a -i"a (er$en(uh &#eh "u#i(' "arena mengguna"an 7a( %ang
dinama"an a$am ni(ra(.
M$nit$r
Khu$u$n%a un(u" m&ni(&r 2RT. Ta!ung %ang men-adi "&m*&nen u(ama m&ni(&r ini dini#ai
$anga( !er!aha%a -i"a haru$ di#e*a$"an $ecara manua# dengan (angan. enginga( (a!ung ini
(erma$u" !arang %ang mudah me#eda". Se#ain i(u' mercur% dan cadmium di da#amn%a -uga
$anga( !er!aha%a $e*er(i %ang (e#ah di(u(ur"an $e!e#umn%a.+i"a mercur% dan cadmium %ang di
da#amn%a #e*a$ "e a#am !e!a$' ma"a a"an (er-adi *encemaran #ing"ungan . A*a#agi -i"a "edua
7a( ini ma$u" "e da#am (u!uh manu$ia $ecara #ang$ung. a"a da*a( di*a$(i"an &rang (er$e!u(
a"an menga#ami gangguan .ung$i $ara. dan &(a".
Un(u" da*a( me,u-ud"an Green 2&m*u(ing ma"a (erda*a( !e!era*a ha# menda$ar %ai(u 6
*ema"aian !ahan *r&du"$i %ang ramah #ing"ungan' *enggunaan energi a#(erna(i/e' (e"n&#&gi
/ir(ua#i7a(i&n' managemen *enggunaan da%a' *ema"aian *iran(i %ang hema( energi' $er(a
*enera*an $&.(,are engineering dengan !enar.
Pr$%! ra&a' lin(!n(an.
Da#am $e(ia* *r&du" %ang !er"ai(an dengan dunia c&m*u(er me$(i memerha(i"an e.e"
#ing"ungan. Bahan %ang diguna"an me$(i#ah $e)!i$a mung"in ada#ah !ahan %ang !i$a
didaur)u#ang 1rec%c#ing4. Rec%c#ing di $ini !erma"na !ah,a *enggunaan !ahan !a"u "&m*&nen
$e#ain %ang !i$a didaur)u#ang -uga "&m*&nen %ang ma$ih !i$a di man.aa("an un(u" "e*en(ingan
"&m*u(er #ainn%a 1"&m*&nen ma$ih !i$a di-adi"an $*are *ar( u(u" "&m*u(er #ain%a4.
Pen((!naan ener(i alternati)e*
Se#ain mengguna"an $um!er energi %ang $udah ada di rumah)rumah 15LN4' *ema"aian
"&m*u(er -uga !i$a meman.aa("an $um!er energi a#(erna(i/e #ain %ang #e!ih ramah #ing"ungan
$e*er(i8 "incir angin' h%dr&e#ec(ric' *ane# *h&(&/&#(aic 9*ane# $ur%a:' $er(a %ang #ain%a.
Pen((!naan +i+te& &$bilita+*
In.ra$(ru"(ur %ang ada $e*er(i $a#uran "a!e# (e#*&n mung"in $aa( ini da*a( !er"urang !er"a(
adan%a in&/a$i da#am (e"n&#&gi in.&rma$i dimana "i(a $udah da*a( me#a"u"an "&muni"a$i
mengguna"an VOI5 9V&ice O/er In(erne( 5r&(&c&#:. Secara (ida" #ang$ung "i(a $udah
mengurangi *enggunaan !ahan)!ahan dari #&gam %ang !er!aha%a dari $(ru"(ur "a!e# (er$e!u(.
Penerapan +i+te& !p(ra%e*
Di$aran"an un(u" me#a"u"an u*grading *er "&m*&nen dari*ada mem!e#i $a(u !uah uni(
"&m*u(er %ang #eng"a*. =a# ini da*a( mengurangi B$am*ahC *erang"a( a(au "&m*&nen
"&m*u(er' $e*er(i Vide& Gra*hic Ada*(er 9VGA:' *r&$e$&r' mem&r%' hard di$"' d##.
Ten$l$(i )irt!ali+a+i*
Te"n&#&gi ini meru*a"an (e"n&#&gi %ang memung"in"an men-a#an"an !e!era*a #&gi"a "&m*u(er
di da#am $a(u $e( hard,are *emr&$e$ u(ama 125U4' dengan mengguna"an (e"n&#&gi ini !erar(i
(erda*a( !an%a" "eun(ungan $er(a "e#e!ihan %ang dida*a(.
Mana,e&en pen((!naan %a-a*
Un(u" -eni$ *r&du" "&m*u(er era $e"arang' $udah di(era*"an $i$(em mana-emen *enggunaan
da%a %ang #e!ih !ai"' "e(i"a da#am "eadaan id#e' $emua $i$(em a"an di n&n)a"(i."an' ha# ini
!erar(i *enghema(an da%a. Da*a( -uga $e((ing *&,er managemen( $endiri caran%a6 Bu"a 2&nr&#
5ane# "emudian 5i#ih 5er.&rmance D ain(enance #a#u 5i#ih 5&,er O*(i&n dan A(ur ni#ai $e((ing
$e$uai "e!u(uhan.
Pen((!naan 'ar%.are l$. p$.er*
Se-a" (ahun 3@@E (e#ah !an%a" !ermuncu#an *r&du" "&m*u(er %ang #e!ih hema( energi 1#&,
*&,er4' !ai" da#am -eni$ *r&ce$$&r' $(&rage' m&(her!&ard' chi*$(' /ide& card' 5SU' &*(ica# dri/e'
m&ni(&r' d##.
Menerapan +$/t.are en(ineerin( %en(an benar*
Da#am $&.(,are engineering (erda*a( !an%a" me(&de)me(&de *engem!angan $&.(,are mau*un
Bu$ine$$ 5r&ce$$ anagemen( 9B5:. 5erancangan !i$ni$ *r&$e$' *emi#ihan !aha$a
*emr&graman dan *enu#i$an "&de F a#g&ri(ma 9.unc(i&n: -e#a$ $anga( mem*engaruhi "iner-a
*r&$e$&r dan mem&ri. Sema"in (ida" e.i$ien da#am *erancangan dan de$ain' $ema"in !an%a"
*r&$e$ %ang di#a"u"an. Sema"in !an%a" *r&$e$ !erar(i mema"an re$&urce %ang !an%a" dari
mem&ri dan "iner-a *r&$e$&r. Sehingga' *r&$e$&r dan mem&ri menge#uar"an energi *ana$ %ang
!e$ar. K&n$e"uen$in%a' *endinginan (erhada* *r&$e$&r dan mem&ri %ang mem!u(uh"an energi
#i$(ri" %ang (ida" $edi"i(.
KESIMPULAN DAN SARAN
Ke$im*u#an
Se(ia* !arang %ang memi#i"i ni#ai e"&n&mi$ $udah !arang (en(u #ama)"e#amaan a"an
ha!i$ di guna"an da*a( di $e!u( $e!agai #im!ah. Lim!ah $e!agai !ahan !uangan $udah (en(u
mem#i"i dam*a" %ang "urang !ai" !agi #ing"ungan dan manu$ia' ma"a dari i(u di*er#u"an
*enangan %ang (e*a( agar nan(in%a (ida" !era"i!a( #e!ih !uru" #agi. Se#ain i(u di *er#u"an -uga
"e$adaran dari $emua *iha" a"an "e*edu#ian (erhada* #ing"ungan (eru(aman%a dari ancaman
#im!ah.
Saran
Se!ai"n%a !agi "i(a $emua haru$ i"u( $er(a da#am menangani #im!ah %ang ada di
#ing"ungan (erde"a( "i(a agar (ida" !erdam*a" #e!ih !uru" #agi. =a# (er$e!u( da*a( dimu#ai
dengan ha# %ang *a#ing "eci# %ai(u B-angan meng&(&ri a*a!i#a (ida" mau mem!er$i"anC. Karena
$a%a *erca%a dimu#ai dari ha# %ang "eci# a"an menda(ang"an $e$ua(u %ang !e$ar nan(in%a a*a!i#a
(eru$ !er#an-u( di"er-a"an.
DA0TAR PUSTAKA
Adrian(&' 3@@G' 5en(ingn%a e(&de 5ende"a(an Green 2&m*u(ing.
2ha"ra!&r(%' 5aricha%8 Bha((achar%%a' De!na(h8 Nargi7a' H. Sa((ar&/a8 Beda-na' S&/an
93@@I:' _Green 2&m*u(ing6 5rac(ice &. E..icien( and Ec&)Friend#% 2&m*u(ing
Re$&urce$_' In(erna(i&na# +&urna# &. Grid and Di$(ri!u(ed 2&m*u(ing' V&#.3 N&.;
Se*(em!er 3@@I.
Feng' Ben-amin Jh&ng ing8 Lung' 2hung)=&rng 93@>@:' _A Green 2&m*u(ing Ba$ed
Archi(ec(ure 2&m*ari$&n and Ana#%$i$_' 3@>@ IEEEFA2 In(erna(i&na# 2&n.erence
&n Green 2&m*u(ing and 2&mmunica(i&n$ D 3@>@ IEEEFA2 In(erna(i&na#
2&n.erence &n 2%!er' 5h%$ica# and S&cia# 2&m*u(ing' IEEE 2&m*u(er S&cie(%.
=arm&n' R. R&!er(8 Au$e"#i$' N&ra 93@@I:' _Su$(aina!#e IT Ser/ice$6 A$$e$$ing (he Im*ac( &.
Green 2&m*u(ing 5rac(ice$_' 5I2ET 3@@I 5r&ceeding$.
K&chhar' Na/dee*8 Garg' Arun 93@>>:' _Ec&)Friend#% 2&m*u(ing6 Green 2&m*u(ing_'
In(erna(i&na# +&urna# &. 2&m*u(ing and Bu$ine$$ Re$earch' V&#ume 3 I$$ue 3 a%
3@>>.
uruge$an' San 93@@G:' _=arne$$ing Green IT6 5rinci*#e$ and 5rac(ice$_' IEEE 2&m*u(er
S&cie(%.
Organi$a(i&n .&r Ec&n&mic 2&)&*era(i&n and De/e#&*men( _ OE2D 93@@I:' _T&,ard$ Green
I2T S(ra(egie$6 A$$e$$ing 5&#icie$ and 5r&gramme$ &n I2T and (he En/ir&nmen(_'
Organi$a(i&n .&r Ec&n&mic 2&)&*era(i&n and De/e#&*men(.
Sunda,a' Ka,a 93@@G:. _Green 2&m*u(ing_' a-a#ah 52)edia' +a"ar(a6 Dian Digi(a#
edia.
Kang' Da/id 93@@E:' _ee(ing Green 2&m*u(ing 2ha##ange$_' 5r&ceeding$ &. =igh Den$i(%
*ac"aging and icr&$%$(em In(egra(i&n 3@@E 9=D5 L@E:' IEEE 2&m*u(er S&cie(%
A"i"icri$(&. 3@@I. Green 2&m*u(ing. ,,,.a"i"icri$(&.c&m. =(m#.
Kah%&n&. S. R&mi. 3@@G.green)c&m*u(ing)un(u")&rang)#ugu.
h((*6FFr&mi$a(ria,ah&n&.ne(F3@@GF>3F33Fgreen)c&m*u(ing)un(u")&rang)#uguF.h(m#.
h((*6FF$a#ha%a.ne(F3@@GF@EFgreen)c&m*u(ingF h((*6FFh$i.#e$.,&rd*re$$.c&mF3@@IF@;F>;Fgreen)c&m
*u(ingF
h((*6FFr&mi$a(ria,ah&n&.ne(F3@@GF>3F33Fgreen)c&m*u(ing)un(u")&rang)#uguF h((*6FF,$$)id.&rgF!#&
g$Fadrian(Farchi/eF3@@GF>@F3MF*en(ingn%a)*ende"a(an)me(&de)green)c&m*u(ing.a$*0
h((*6FFg&e$(&e("-;$(m.,&rd*re$$.c&mFa!&u(F>;)3F