INDEKS PEMBANGUNAN MANUSIA KORIDOR EKONOMI WILAYAH

BAGI NEGARA MALAYSIA DAN BEBERAPA NEGARA ASIA

TENGGARA
Noraniza Binti Yusoff
Universiti Utara Malaysia
Sintok, Kedah

Pendahuluan

Indeks Pembangunan Manusia dicipta sebagai satu alternatif kepada amalan biasa
untuk memeringkat pembangunan manusia. Indeks Pembangunan Manusia (Human
Development IndexHDI) menyediakan satu prisma untuk melihat kemajuan
manusia dan hubungan kompleks antara pendapatan dan kesejahteraan. Ia
mengukur purata kesejahteraan di satu negara tetapi tidak pada ketidaksamaanketidaksamaan antara wilayah-wilayah atau kumpulan-kumpulan berbeza di dalam
satu negara, yang adalah kadang-kadang sangat luas (Borin, 2009; About.com,
2012; Datablog, 2013).

Konsep Indeks Pembangunan Manusia

Indeks Pembangunan Manusia (HDI) mengukur pembangunan keseluruhan satu

negara yang dibangunkan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) dan
mengukur serta memeringkat tahap-tahap negara dalam pembangunan sosial dan
ekonomi berasaskan empat kriteria. HDI adalah satu cara piawai dalam mengukur
kesejahteraan, terutama kebajikan kanak-kanak dan juga untuk mengukur impak
dasar-dasar ekonomi ke atas kualiti kehidupan (Turkcebilgi.com, 2010).
Pengukuran HDI dikira melalui mengukur purata pencapaian dalam satu
negara. Kriteria tersebut ialah jangkaan hayat ketika lahir, purata tahun
persekolahan, tahun persekolahan dijangka dan pendapatan negara kasar per kapita
(Investopedia, 2012; Cleveland, 2008; Human Development Index, 2013).
Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu telah mengira HDI bagi negara-negara ahli
sejak 1975. HDI memeringkat negara-negara dunia dari segi pembangunan manusia

dan menentukan satu negara ialah bukan maju, sedang membangun atau maju. HDI
dikira setiap tahun oleh U.N. Development Program sebagai satu indikator
ringkasan tentang Pembangunan Manusia (Borin, 2009; Investopedia, 2012;
About.com, 2012; Answers.com, 2012a). Sizes (2002), menyatakan bahawa indeks
HDI dikira daripada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) per kapita
diselaraskan bagi kuasa beli tempatan, jangkaan hayat ketika lahir, celik huruf
dewasa dan bilangan orang berdaftar dalam institusi pendidikan. IESE Business
School University of Navarra (2009) menerangkan bahawa HDI ialah satu indeks
gabungan

meliputi

aspek

pendidikan,

kesihatan

dan

pendapatan

dalam

kesejahteraan. HDI ialah dikira melalui menggabungkan KDNK per kapita negara,
jangkaan hayat, kadar celik huruf dan pendaftaran sekolah di tahap primer,
sekunder dan tertiari untuk mencipta satu skor bermula dari 0 ke 1.
Laporan Pembangunan Manusia pertama dalam tahun 1990 mencirikan HDI
baru direka. Premis, pembangunan kebangsaan harus diukur tidak hanya melalui
pertumbuhan ekonomi tetapi juga melalui kesihatan dan pencapaian pendidikan,
yang juga boleh diukur bagi kebanyakan negara (Scoop world, 2010).
HDI menetapkan satu cara piawai dalam mengukur pembangunan manusia
dan ciri sangat penting dalam Laporan Pembangunan Manusia PBB. Terdapat tiga
dimensi yang digunakan untuk mengukur Indeks Pembangunan Manusia,
membincangkan dimensi kehidupan panjang dan sihat, pengetahuan dan piawai
kehidupan untuk menerangkan berkenaan pembangunan manusia. About.com
(2012) membincangkan dimensi kesihatan, tahap pengetahuan dan piawai
kehidupan negara. Despotis (2005) membincangkan dimensi kelanjutan usia,
pencapaian pendidikan dan piawai kehidupan. Dimensi kesihatan diukur melalui
jangka hayat ketika lahir iaitu purata bilangan tahun orang ialah dijangka untuk
hidup dari masa lahir. Komponen jangkaan hayat ialah dikira menggunakan satu
nilai minimum untuk jangkaan hayat dalam 25 tahun dan nilai maksimum dalam 85
tahun. Dimensi pengetahuan atau pendidikan diukur melalui purata tahun
persekolahan dan tahun persekolahan dijangka, dan dimensi piawai kehidupan
diukur melalui pendapatan negara kasar per kapita (Borin, 2009; Cleveland, 2008;
Riley, 2011; Despotis, 2005).
Indikator bagi dimensi kesihatan HDI (33 peratus) ialah jangkaan kehidupan
ketika lahir pada 25-85 tahun dan indeks kesihatan (0-1), indikator dimensi

pendidikan (33 peratus) ialah 1/3 kadar pendaftaran kasar dalam peratus dan 2/3
kadar celik huruf dewasa dalam peratus, dan indikator piawai kehidupan (33
peratus) ialah KDNK per kapita dalam dolar Amerika Syarikat 100-40,000. Setiap
dimensi digambarkan melalui satu indeks di antara 0 dan 1 dan menggabungkan
fakta-fakta

bersesuaian

dan

konkrit

bagi

setiap

negara

(http://humandevelopment.weaintplactic.com/).
Tulisan-tulisan yang lain memberikan penjelasan berbeza berkenaan
dimensi HDI sebagai contohnya Answers.com (2012b) menyatakan dimensi HDI
ialah jangkaan hayat ketika lahir, kadar celik huruf dewasa dan purata tahun
persekolahan, dan pendapatan diukur melalui KDNK benar per kapita. Dalam
Human Development Reports (n.d.) dimensi Indeks Pembangunan Manusia ialah
kesihatan, pendidikan dan piawai kehidupan.
Satu skala daripada 0 kepada 1 memeringkat negara-negara dari segi kualiti
kehidupan dalam penduduknya. Kosong ialah bermaksud kosong pembangunan,
manakala 1 bermaksud tahap tertinggi pembangunan (Sizes, 2002; Investopedia,
2012). Negara-negara berbeza di dunia akan diperingkatkan dan dikelaskan melalui
skor yang diperolehi kepada empat tahap pembangunan iaitu sangat tinggi
pembangunan manusia, tinggi pembangunan manusia, medium pembangunan
manusia dan rendah pembangunan manusia. Terdapat perubahan kepada HDI dari
tahun 1990 hingga tahun 2010 sebagai contohnya Pendapatan Negara Kasar per
kapita mengantikan KDNK per kapita (Human Development Index, 2013; Scoop
world, 2010).

Kekurangan Dan Kelebihan Indeks Pembangunan Manusia

Economics concepts (n.d.) berpendapat bahawa ukuran HDI tidak membuat

pertimbangan ketidaksamaan pendapatan dalam satu negara. Riley (2011)
menjelaskan berkenaan batasan HDI iaitu HDI tidak mengambil kira faktor-faktor
kualitatif seperti identiti berkenaan kebudayaan dan kebebasan berkenaan dengan
politik meliputi keselamatan manusia, peluang-peluang gender dan hak asasi
manusia. Batasan seterusnya ialah pengiraan HDI iaitu angka Keluaran Negara
Kasar (KNK) per kapita tidak mengambil kira tentang taburan pendapatan. Jika

pendapatan ialah diagih dengan tidak rata, jadi KNK per kapita akan sebenarnya
menjadi satu ukuran tidak tepat tentang kesejahteraan kewangan rakyat (Riley,
2011). Harttgen dan Klasen (2011) menyebut bahawa kelemahan HDI ialah tidak
mengambil kira taburan pembangunan manusia di dalam satu negara dan untuk
memperolehi data ketidaksamaan dalam HDI telah juga menggunakan maklumat
agregat dan tidak ada HDI pada tahap isirumah. Dalam ITS Tutorial School (n.d.),
HDI dikritik sebagai indeks yang mengukur pemeringkatan dan bukan idea mutlak
tentang pembangunan serta terlalu berat sebelah memihak faktor-faktor bergantung
kekayaan. Menurut Abdul Rahman Embong (2004), HDI dirumuskan berdasarkan
pendapatan purata yang menyembunyikan jurang ketaksamaan yang wujud dalam
masyarakat antara pelbagai golongan. Isu ketaksamaan antara golongan berada dan
kurang berada termasuk golongan miskin amat penting ditangani bagi memastikan
keharmonian sosial sebuah masyarakat. Pada masa yang sama, indeks ini mengukur
pencapaian dalam kerangka negara-bangsa, iaitu meliputi penduduk dalam wilayah
negara berkenaan, dan tidak meliputi nasib manusia yang ada kaitan dengannya dan
yang tidak semestinya berada dalam lingkungan wilayah mereka (Abdul Rahman
Embong, 2004).
Bagolin (n.d.) yang mengambil hujah Streeten (1994 dan 1995) bagi
membincangkan kelebihan HDI. Kelebihan HDI merangkumi aspek seperti
keputusan HDI boleh menjelaskan kekurangan indikator-indikator terdahulu dan
maklumat daripada HDI ialah lebih lengkap dan berguna kepada keputusan dasar
awam. Faedah-faedah dari HDI yang lain ialah kemampuan untuk menggambarkan
keadaan manusia dalam satu cara lebih sesuai daripada ukuran terdahulu (Bagolin,
n.d.). Tulisan lain yang membincangkan kelebihan HDI ialah Economics concepts
(n.d.) iaitu menyebut bahawa HDI ialah lebih baik (nilai skor lebih besar di antara 0
hingga 1) apabila kita melihat bahawa satu negara ialah dari segi ekonominya baik
apabila indeks-indeksnya yang lain (seperti kesihatan dan pendidikan) adalah lebih
baik meskipun pendapatan per kapitanya rendah. Indeks HDI juga menunjukkan
indeks-indeks yang lain (seperti kesihatan dan pendidikan) mengurangkan
perbezaan jelas antara pendapatan. Kesihatan dan pendidikan adalah tidak hanya
input dalam sebarang fungsi pengeluaran, tetapi mereka adalah juga hasil akhir
dalam pembangunan ekonomi. Oleh kerana itu, jika satu negara mempunyai satu
pendapatan per kapita lebih tinggi, tetapi tahap kesihatan lebih rendah sementara

dalam satu negara yang lain pendapatan per kapita ialah lebih rendah, sedangkan
tempoh jangkaan hayat ialah lebih tinggi bersama dengan pendidikan lebih tinggi,
negara kedua akan menjadi satu negara maju (Economics concepts, n.d.).

Konsep Pembangunan Manusia

Pembangunan manusia menurut Mazumdar (2011) ialah satu fenomena

multidimensi dan bergantung kepada satu bilangan aspek-aspek bukan-kewangan
dalam kehidupan (indikator-indikator sosial dalam pembangunan). Rout dan Panda
(2009) menyatakan bahawa pembangunan manusia ialah satu konsep relatif dan ia
perlu untuk difahami daripada satu perspektif antara disiplin. Ia termasuk
meluaskan pilihan-pilihan, pengembangan kebebasan, dan pencapaian dalam hak
asasi manusia. Microsoft Academic Search (2013) pula menyatakan bahawa
pembangunan manusia ialah permulaan dalam pertumbuhan ekonomi. European
Commission (2012) memberikan tema pembangunan manusia meliputi pendidikan,
hak asasi kanak-kanak, kesihatan, budaya, pekerjaan dan kepaduan sosial serta tema
kesamaan gender. Pembangunan manusia ialah bahagian paling penting atau asas
proses pembangunan dan objektif akhir dalam dasar pembangunan. Ia adalah satu
konsep meluas yang meliputi tidak hanya pembangunan sosial konvensional dalam
bidang seperti kesihatan dan pendidikan, tetapi juga kesamaan gender, kanak-kanak
dan belia, pekerjaan dan kepelbagaian berkenaan kebudayaan (European
Commission, 2012).
Paradigma pembangunan manusia ialah satu model pembangunan holistik
merangkumi setiap isu pembangunan, termasuk pertumbuhan ekonomi, pelaburan
sosial, peruntukan pengupayaan orang dalam keperluan asas dan jaringan
keselamatan sosial, kebebasan berkenaan kebudayaan dan berkenaan politik dan
semua aspek-aspek lain dalam hidup orang (YesPakistan.com, 2004). Paradigma
pembangunan manusia ialah berkenaan dengan membina kebolehan-kebolehan
manusia dan berkenaan dengan menggunakan kebolehan-kebolehan itu dengan
sepenuhnya. Pembangunan manusia mempunyai empat tonggak penting iaitu
keadilan/kesaksamaan,

kemampanan,

pengeluaran

dan

pengupayaan

(YesPakistan.com, 2004). Dalam tulisan bertajuk Human development: definition,

concept

and

larger

context

(http://www.arab-

hdr.org/publications/contents/2002/chl-e.pdf) pembangunan manusia boleh dengan

mudah ditakrifkan sebagai satu proses membesarkan pilihan. Siri pilihan terdiri
daripada pilihan ekonomi, sosial, politik dan berkenaan kebudayaan. Persoalan
pokok adalah para pengkaji dan pembuat dasar pembangunan serta para intelektual
awam dan aktivis untuk suatu masa yang lama iaitu apakah matlamat akhir
pembangunan? Pertumbuhan ekonomi ataupun kesejahteraan umat manusia?
(Abdul Rahman Embong, 2004).
Empat indeks utama pembangunan manusia dibangunkan oleh Laporan
Pembangunan Manusia iaitu Indeks Pembangunan Manusia (Human Development
Index/HDI), Indeks Pembangunan berkaitan-Gender (Gender-related Development
Index/GDI), Ukuran Pengupayaan Gender (Gender Empowerment Measure/GEM)
dan Indeks Kemiskinan Manusia (Human Poverty Index/HPI). HDI untuk
mengukur pembangunan melalui menggabungkan indikator-indikator dalam
jangkaan hayat, pencapaian pendidikan dan pendapatan. GDI mengukur pencapaian
dalam kebolehan-kebolehan asas yang sama sebagaimana HDI buat, tetapi
mengambil perhatian terhadap ketidaksamaan dalam pencapaian antara wanita dan
lelaki. GDI jatuh apabila ketidaksamaan antara pencapaian wanita dan lelaki
bertambah. Lebih besar ketidaksamaan gender dalam kebolehan-kebolehan asas,
lebih rendah GDI negara berbanding dengan HDI. GEM menilai kemajuan dalam
memajukan kedudukan wanita dalam forum-forum berkenaan politik dan ekonomi.
Ia memeriksa takat yang wanita dan lelaki adalah mampu untuk turut serta dengan
aktif dalam ekonomi dan kehidupan berkenaan politik dan mengambil bahagian
dalam pembuatan keputusan. GEM berkenaan dengan penggunaan kemampuankemampuan untuk mengambil kesempatan dalam peluang-peluang dalam
kehidupan. HPI menggunakan indikator-indikator dimensi paling asas dalam
kehilangan hak iaitu kehidupan pendek, kekurangan pendidikan asas dan
kekurangan akses kepada sumber awam dan persendirian. HPI menumpukan pada
kehilangan hak dalam tiga elemen penting dalam kehidupan manusia yang telah
digambarkan dalam HDI iaitu kelanjutan usia, pengetahuan dan piawai hidup yang
layak atau baik (The human development concept, n.d.).

Koridor Ekonomi Wilayah

Wilayah ekonomi ialah satu kawasan atau satu bahagian pentadbiran satu bandar
atau kawasan iaitu direka bentuk menurut beberapa pembahagian kebendaan atau
kriteria-kriteria menghasilkan barang-barang (Answers.com, 2012c). Ekonomi
serantau atau ekonomi wilayah ialah kajian ekonomi rantau berdasarkan
pertimbangan ruang, kos pengangkutan dan lokasi dalam pengeluaran dan
penggunaan. Ekonomi serantau mengkaji pelbagai topik yang luas, termasuk
penghijrahan buruh, aktiviti ekonomi makro di bandar-bandar dan negeri, dan
pilihan lokasi firma. Satu bidang yang berhubungan secara dekat dengan kajian
yang memberi tumpuan pada aktiviti ekonomi di dalam dan antara bandar-bandar
ialah diistilahkan ekonomi bandar (Economic Glossary, 2008). Pembangunan
ekonomi serantau adalah satu cara utama yang kerajaan cuba untuk mengurangkan
dan menghapuskan ketidaksamaan-ketidaksamaan serantau dalam ekonomi dan
kesejahteraan sosial (WYG Group, n.d.). Ekonomi serantau, merangkumi dan
merentasi beberapa sempadan-sempadan bidang kuasa bandar dan desa. Kepada
semua orang di dalam sebuah negara, ahli ekonomi dan kerajaan persekutuan
mengakui nilai menjajarkan strategi-strategi dan sumber-sumber dengan keperluan
ekonomi serantau (Prosperity, 2012).
Segitiga pertumbuhan boleh dilihat sebagai ruang transaksi ekonomi dan
sosial meliputi bahagian beberapa negara-negara bersebelahan untuk membaiki
daya saing kawasan mereka. Beberapa contoh segitiga pertumbuhan dan kerjasama
kawasan adalah SIJORI, IMT-GT, BIMP-EAGA dan Suruhanjaya Sungai Mekong
(ForUm, 2007). Segitiga pertumbuhan ialah satu bentuk kerjasama ekonomi
kawasan atau wilayah yang telah memperolehi persetujuan pantas di Asia semasa
dekad masa lalu, membawa bersama sumber-sumber tiga negara-negara secara
kolektif mengalakkan pembangunan ekonomi antara setiap dari mereka
(Amazon.com, n.d.). Segitiga pertumbuhan adalah dengan jelas orang Asia
membentuk kerjasama kawasan atau rantau yang telah berkembang dari kawasan
mengalami zon pemprosesan eksport, taman perindustrian dan teknologi. Segitiga
pertumbuhan membentuk satu zon ekonomi sempadan-sempadan kebangsaan
biasanya

termasuk

kawasan

dari

tiga

atau

lebih

negara-negara,

walau

bagaimanapun, mereka tidak terdiri daripada negeri-negeri secara keseluruhan (A.

M. Dayang-Affizzah dan Muzafar Shah Habibullah, 2006).
Segitiga pertumbuhan Indonesia-Malaysia-Thailand (Indonesia-MalaysiaThailand Growth Triangle/IMT-GT) ialah daya usaha kerjasama sub bahagian
wilayah dibentuk dalam 1993 oleh kerajaan Indonesia, Malaysia dan Thailand
untuk mempercepat transformasi ekonomi di wilayah kurang maju. Sektor swasta
telah memainkan dan akan berterusan untuk memainkan satu peranan penting
dalam mengalakkan kerjasama ekonomi di IMT-GT. Sejak pembentukannya, IMTGT telah berkembang dalam skop geografi dan aktiviti-aktiviti untuk merangkumi
lebih daripada 70 juta orang. Ia ialah sekarang terdiri daripada 14 wilayah di
Thailand Selatan, 8 negeri Semenanjung Malaysia, dan 10 wilayah Sumatra di
Indonesia (IMT-GT, n.d.). Segitiga pertumbuhan Indonesia-Malaysia-Singapura
(IMS-GT) telah ditubuhkan dalam tahun 1994 antara tiga negara, Indonesia,
Malaysia dan Singapura, untuk menguatkan hubungan ekonomi di dalam kawasan
atau rantau dan mengoptimumkan keadaan saling melengkapi antara tiga negara. Ia
bermula sebagai segitiga pertumbuhan SIJORI, yang hanya termasuk Singapura,
Johor (di Malaysia), dan Kepulauan Riau (di Indonesia) dalam tahun 1989
(Indonesia-Malaysia-Singapore Growth Triangle, 2011).
BIMP-EAGA mewakili Brunei Darussalam Indonesia Malaysia dan Filipina
Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur (Brunei Darussalam-Indonesia-MalaysiaPhilippines East ASEAN Growth Area). Ia telah dipertimbangkan kumpulan
kawasan terbesar Asia, melibatkan wilayah-wilayah empat negara-negara ASEAN
terdiri daripada kawasan tanah secara kasar 1.54 juta kilometer persegi. EAGA
terdiri daripada seluruh kesultanan Brunei Darussalam; 10 wilayah di Kepulauan
Indonesia dari Kalimantan (Timur, Tengah, Selatan dan Barat), Sulawesi (Tengah,
Utara, Selatan dan Tenggara), Maluku, dan Irian Jaya, Sabah, Sarawak, dan Labuan
di Malaysia; dan 5 kawasan di Pulau Filipina dari Mindanao (Barat, Utara, Selatan
dan Tengah) dan Palawan. BIMP-EAGA adalah secara rasmi ditubuhkan dalam
tahun 1994 dengan matlamat utama untuk menambah perdagangan, pelancongan
dan pelaburan dalam kawasan pertumbuhan melalui kerjasama merentas sempadan.
Pertumbuhan ekonomi dalam kawasan ini dijangka akan didorong oleh pelaburan
baru daripada syarikat tempatan dan asing. Kerajaan empat negara-negara yang
menyertai adalah mengalakkan sektor swasta untuk mengambil peranan terkemuka

untuk terlibat dalam aktiviti-aktiviti usaha sama antara kawasan (A.M.DayangAffizzah dan Muzafar Shah Habibullah, 2006).
ASEAN terus menyokong pelaksanaan dan pembangunan selanjutnya
kawasan pertumbuhan Brunei Darussalam Indonesia Malaysia Filipina
Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur (BIMP-EAGA), Segitiga Pertumbuhan
Indonesia Malaysia Singapura (IMS-GT), Segitiga Pertumbuhan Indonesia
Malaysia Thailand (IMT-GT) dan kawasan antara negara sepanjang Koridor Barat
Timur (West East Corridor/WEC) Lembangan Mekong di Vietnam, Laos,
Kemboja dan Timur-Laut Thailand dalam Skim Kerjasama Pembangunan
Lembangan Mekong ASEAN (ASEAN growth Areas: Development of Growth
Areas, n.d.). Bank Pembangunan Asia (Asian Development Bank/ADB) berikrar
untuk terus menyokong pembangunan bahagian timur kawasan pertumbuhan
Persatuan Negara-negara Asia Tenggara (ASEAN). Kawasan Pertumbuhan ASEAN
Timur dari Brunei, Indonesia, Malaysia dan Filipina (BIMP-EAGA) masih belum
mencapai kejayaan dalam memudahkan aliran pelaburan, pelancongan dan projek
pembangunan yang diperlukan untuk mengurangkan insiden kemiskinan tinggi di
dalam kawasan itu (Manila Standard, 2006).

Indeks Pembangunan Manusia Koridor Ekonomi Wilayah Bagi Negara

Malaysia dan Beberapa Negara Asia Tenggara

Jadual 1 menunjukkan sembilan negara Asia Tenggara mengikut peringkat HDI.

Malaysia pada tahun 2011 dikategorikan sebagai negara tinggi pembangunan
manusia, kedudukan ke 61 dalam peringkat HDI dengan HDI 0.761 (tahun 2011).
Pendapatan Negara Kasar per kapita pada tahun 2011 ialah AS$13,685. Jangkaan
hayat ketika lahir (tahun) ialah 74.2, dan tahun persekolahan purata dan dijangka
ialah 0.730 bagi tahun 2011. Brunei Darussalam diperingkatkan ke kedudukan 33
dengan HDI 0.838 (tahun 2011) adalah dikategorikan sebagai negara sangat tinggi
pembangunan manusia. Pendapatan Negara Kasar per kapita pada tahun 2011 ialah
AS$45,753, jangkaan hayat ketika lahir (tahun) ialah 78.0 dan tahun persekolahan
purata dan dijangka ialah 0.733 bagi tahun 2011 (International Human

Development Indicators, 2011a; International Human Development Indicators,

2011b).

Jadual 1: Indeks Pembangunan Manusia (HDI) mengikut peringkat bagi negara

Malaysia dan beberapa negara Asia Tenggara tahun 1980 hingga 2011

Peringkat

Indeks Pembangunan Manusia (HDI)

HDI

1980

1990

2000

2005

2009

2010

2011

0.801

0.835

0.856

0.864

0.866

0.750

0.784

0.818

0.830

0.835

0.837

0.838

0.559

0.631

0.705

0.738

0.752

0.758

0.761

0.486

0.566

0.626

0.656

0.673

0.680

0.682

Filipina (112)

0.550

0.571

0.602

0.622

0.636

0.641

0.644

Indonesia

0.423

0.481

0.543

0.572

0.607

0.613

0.617

0.435

0.528

0.561

0.584

0.590

0.593

(Lao -

0.376

0.448

0.484

0.514

0.520

0.524

Sangat Tinggi
Pembangunan
Manusia
Singapura
(26)
Brunei
Darussalam
(33)
Tinggi
Pembangunan
Manusia
Malaysia (61)
Medium
Pembangunan
Manusia
Thailand
(103)

(124)
Vietnam (128)
Laos
Peoples
Democratic

10

Republic
(138)
Kemboja

0.438

0.491

0.513

0.518

0.523

(139)
Sumber: Human Development Report (2011)

Singapura diperingkatkan ke kedudukan 26 dengan HDI 0.866 (tahun 2011)

dikategorikan sebagai negara sangat tinggi pembangunan manusia. Singapura, pada
tahun 2011 mempunyai Pendapatan Negara Kasar per kapita AS$52,569, jangkaan
hayat ketika lahir (tahun) ialah 81.1 dan tahun persekolahan purata dan dijangka
ialah 0.751. Thailand berada pada kedudukan di peringkat ke 103 dengan HDI
0.682 pada tahun 2011 dikategorikan sebagai negara medium pembangunan
manusia. Thailand, pada tahun 2011 mempunyai Pendapatan Negara Kasar per
kapita AS$7,694, jangkaan hayat ketika lahir (tahun) ialah 74.1 dan tahun
persekolahan purata dan dijangka ialah 0.597. Filipina pada tahun 2011
dikategorikan sebagai negara medium pembangunan manusia, kedudukan ke 112
dengan HDI 0.644. Filipina, pada tahun 2011 mempunyai Pendapatan Negara Kasar
per kapita AS$3,478, jangkaan hayat ketika lahir (tahun) ialah 68.7 dan tahun
persekolahan purata dan dijangka ialah 0.684. Indonesia pada tahun 2011
dikategorikan sebagai negara medium pembangunan manusia, kedudukan ke 124
dalam peringkat HDI dengan HDI 0.617. Pada tahun 2011 Pendapatan Negara
Kasar per kapita Indonesia ialah AS$3,716, jangkaan hayat ketika lahir (tahun)
ialah 69.4 dan tahun persekolahan purata dan dijangka ialah 0.584 (International
Human Development Indicators, 2011c; International Human Development
Indicators,

2011d;

International

Human

Development

Indicators,

2011e;

International Human Development Indicators, 2011f).

Vietnam diperingkatkan ke kedudukan 128 dengan HDI 0.593 (tahun 2011)
dikategorikan sebagai negara medium pembangunan manusia. Vietnam, pada tahun
2011 mempunyai Pendapatan Negara Kasar per kapita AS$3,260, jangkaan hayat
ketika lahir (tahun) ialah 75.2 dan tahun persekolahan purata dan dijangka (indeks
pendidikan) ialah 0.503. Laos diperingkatkan ke kedudukan 138 dengan HDI 0.524
(tahun 2011) dikategorikan sebagai negara medium pembangunan manusia. Laos,
pada tahun 2011 mempunyai Pendapatan Negara Kasar per kapita AS$2,600,

11

jangkaan hayat ketika lahir (tahun) ialah 67.5 dan indeks pendidikan iaitu tahun
persekolahan purata dan dijangka ialah 0.432. Kemboja diperingkatkan ke
kedudukan 139 dengan HDI 0.523 (tahun 2011) dikategorikan sebagai negara
medium pembangunan manusia. Pendapatan Negara Kasar per kapita Kemboja
pada tahun 2011 ialah sebanyak AS$2,260, jangkaan hayat ketika lahir (tahun) ialah
63.1 dan indeks pendidikan iaitu tahun persekolahan purata dan dijangka ialah
0.502 (List of countries by GNI (PPP) per capita, 2013; International Human
Development Indicators, 2011g; International Human Development Indicators,
2011h).

Kesimpulan

Indeks Pembangunan Manusia bertujuan mengukur pembangunan keseluruhan

dalam satu negara dan dibangunkan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu
(PBB). HDI juga mengukur serta memeringkat tahap-tahap negara dalam
pembangunan sosial dan ekonomi. Tiga dimensi digunakan untuk mengukur
pembangunan manusia iaitu dimensi kehidupan panjang dan sihat, pengetahuan dan
piawai kehidupan. Dalam indeks HDI, satu skala daripada 0 kepada 1 memeringkat
negara-negara dari segi kualiti kehidupan dalam penduduk. Terdapat beberapa
kelemahan HDI seperti ukuran HDI tidak membuat pertimbangan ketidaksamaan
pendapatan dalam satu negara dan terdapat kelebihan HDI seperti boleh
menjelaskan kekurangan indikator-indikator terdahulu dan maklumat daripada HDI
ialah lebih lengkap dan berguna kepada keputusan dasar awam.

12

Rujukan

Abdul Rahman Embong. (2004). Memikir semula persoalan pembangunan

manusia: Antara teori dengan realiti Rethinking the question of human
development: Between theory and reality. Dalam Akademika [online],
64 (Januari) 2004, 15-26. Atas talian pada 14 Mac 2012, dari
http://www.ukm.my/penerbit/akademika/ACROBATAKADEMIKA64
/akademika64[02].pdf
About.com.

(2012).

Briney,

A.

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

http://geography.about.com/od/countryinformation/a/unhdi.htm
A.M. Dayang-Affizzah dan Muzafar Shah Habibullah. (2006). Growth

triangles

and its implication on regional economies in Malaysia: A stochastic

convergence analysis [online]. Kertas kerja dibentangkan di National
Statistics Conference, Putrajaya International Convention Centre, Putrajaya,
Malaysia, 4-5 September, 2006. Atas talian pada 28 Mac

2012,

dari

http://www.digitalibrary.my/dmdocuments/
malaysiakini/266_07Muzafar.pdf
Amazon.com. (n.d.). Myo Thant, Min Tang dan Hiroshi Kakazu (Ed.).

Atas

talian pada 29 Mac 2012, dari http://www.amazon.com/Growth-

Triangle-

Asia-Approach-Cooperation/dp/0195877586
Answers.com.

(2012a).

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

http://wiki.answers.com/Q/What_are_the_advantages_of_Human_Dev
elopment_index
Answers.com.

(2012b).

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

2012,

dari

http://www.answers.com/topics/human_development_index
Answers.com.

(2012c).

Atas

talian

pada

28

Mac

http://wiki.answers.com/Q/What_is_an_economic_region
ASEAN growth Areas: Development of Growth Areas. (_). Atas talian pada 1
April 2012 dari http://lakleydor.chez.com/asean_growth_areas.htm
Asian

Development

Bank.

(2012).

Brunei

Darussalam-Indonesia-

Malaysia-The Philippines East ASEAN Growth Area (BIMP-EAGA)

[online].

Atas

talian

pada

April

2012,

http://beta.adb.org/countries/subregional-programs/bimp-eaga

13

dari

Bagolin, I. (n.d.). Human development index (HDI) A poor representation to

human development approach [online]. Atas talian pada 6 Mac 2012,
dari http://www-3.unipv.it/deontica/ca2004/papers/bagolin.pdf
Borin, S. (2009). What is the human development index? Dalam Helium
2012)

[online].

Atas

talian

pada

Mac

(2002-

2012,

dari

http://www.helium.com/items/1535906-human-development-index
Cleveland, C. (2008). Human development index. Dalam The Encyclopedia of
Earth

[online].

Atas

talian

pada

29

Februari

2012,

dari

2013,

dari

http://www.eoearth.org/article/Human_Development_Index
Datablog.

(2013).

Atas

talian

pada

Februari

http://www.guardian.co.uk/globaldevelopment/datablog/2010/nov/04/human-development-index-equalitymatters
Despotis, D.K. (2005). A reassessment of the human development index via
data envelopment analysis. Dalam Journal of the operational research
society [online], vol. 56, No. 8, 969-980. Palgrave Macmillan Journals.
Atas talian pada 29 Februari 2012, dari JSTOR
Economics

concepts.

(n.d.).

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

http://www.economicsconcepts.com/human_development_index_(hdi)
.htm
European Commission. (2012). Development and cooperation Europeaid.
Atas

talian

pada

14

Mac

2012,

dari

http://ec.europa.eu/europeaid/what/development-policies/interventionareas/humandev/index_en.htm
Economic Glossary. (2008). Atas talian pada 5 April 2012, dari
http://glossary.econguru.com/economic-term/regional+economics
ForUm. (2007). Lee Boon Thong dan Tan Thean Siew. Atas
29

Mac

2012,

dari

talian pada

http://www.forum-urban-

futures.net/activities/papers/impact-growth-triangles-and-regionalcooperations-driving-force-urban-growth-and-d
Harttgen, K. Dan Klasen, S. (2011). A human development index at the
household level (Discussion papers). Dalam Courant Research Centre,
Georg-August-Universitat Gottingen. Poverty, equity and growth in

14

developing and transition countries: Statistical methods and empirical

analysis

[online].

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

http://www2.vml.wiso.uni-geottingen.de/courant-papers/CRCPEG_DP_75.pdf
Human development: definition, concept and larger context. (n.d.). Atas
pada

18

Mac

2012,

dari

talian

http://www.arab-

hdr.org/publications/contents/2002/chl-e.pdf
Human Development Index. (2013). Atas talian pada 7 Februari 2013, dari
http://humandevelopmentindex.net/
Human Development Report. (2011). Atas talian pada 7 Februari 2013, dari
http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table2.pdf
Human Development Reports. (n.d.). Atas talian pada 29 Februari 2012, dari
http://hdr.undp.org/en/statistics/hdi
IESE Business School University of Navarra. (2009). 2009 human development
index. Dalam BizKnowledge Watch, IESE Library Blog
talian

pada

Mac

[online].
2012,

Atas
dari

http://blog.iese.edu/bizknowledgewatch/tag/human_development_indx
IMT-GT. (n.d.). Atas talian pada 28 Mac 2012, dari http://www.imtgt.org/
Indonesia-Malaysia-Singapore Growth Triangle. (2011). Wikipedia The Free
Encyclopedia [online]. Atas talian pada 28 Mac

2012,

dari

http://en.wikipedia.org/wiki/Indonesia-Malaysia-Singapore_Growth_
Triangle
International Human Development Indicators. (2011a). Atas talian pada 2
April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/MYS.html
International Human Development Indicators. (2011b). Atas talian pada 2
April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/BRN.html
International Human Development Indicators. (2011c). Atas talian pada 2
April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/SGP.html
International Human Development Indicators. (2011d). Atas talian pada 2
April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/THA.html
International Human Development Indicators. (2011e). Atas talian pada 2
April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/PHL.html

15

International Human Development Indicators. (2011f). Atas talian pada 2

April 2012, dari http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html
International Human Development Indicators. (2011g). Atas talian pada 12
Februari 2013, dari http://hdrstats.undp.org/en/indicators/69206.html
International Human Development Indicators. (2011h). Atas talian pada 12
Februari 2013, dari http://hdrstats.undp.org/en/indicators/103706.html
Investopedia. (2012). Atas talian pada 1 Mac 2012, dari
http://www.investopedia.com/terms/h/human-development-index-hdi.asp#
axzzlnpTYUbnQ
ITS Tutorial School. (n.d.). Atas talian pada 19 Mac 2012, dari
http://www.tuition.com.hk/geography/h.htm
List of countries by GNI (PPP) per capita. (2013). Wikipedia The Free
Encyclopedia.

Atas

talian

pada

Februari

2013,

dari

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GNI_%28PPP%29_per_
capita
Manila Standard. (24 Mac 2006). Atas talian pada 1 April 2012, dari
http://www.accessmylibrary.com/article-IGI-143610034/adb-vowssupport-east.html
Mazumdar, K. (2011). Level of development of a country: A possible new
approach.

Atas

talian

pada

18

mac

2012,

dari

http://libra.msra.cn/Publication/39839351/level-of-development-of-acountry-a-possible-new-approach
Microsoft Academic Search. (2013). Kefela, G. dan Ren, R. Atas talian pada 7
Februari

2013,

dari

http://libra.msra.cn/Publication/10257254/human-

capital-investment-is-a-continuous-proposition-a-study-of-north-eastafrican-states
Prospertiy. (2012). Atas talian pada 5 April 2012, dari
http://northcoastprosperity.com/local-economy/regional
Riley, G. (2011). Unit 2 macro: Human development index (HDI). Dalam Tutor2u
[online].

Atas

talian

pada

Mac

2012,

http://tutor2u.net/blog/index.php/economics/comments/unit-2-macrohuman-development-index-hdi

16

dari

Rout, H. S. Dan Panda, P. K. (2009). Human development. Dalam International

Specialized Book Services. USA: New Century
Atas

talian

pada

18

Publications

[online].

2012,

dari

Mac

http://www.isbs.com/partnumber.asp?pnid=298009
Scoop world. (2010). United Nations. Atas talian pada 6

Mac

2012,

dari

http://www.scoop.co.nz/stories/WO1011/S00083/undp_releases_2010
_human_development_index.htm
Sizes. (2002). Human development index [online]. Atas talian pada 5 Mac
2012, dari http://www.sizes.com/society/human_development_index.htm
The Heritage Foundation. (2012). Atas talian pada 2 April 2012 dari
http://www.heritage.org/index/country/malaysia
The human development concept. (n.d.). Atas talian pada 19 Mac 2012, dari
hrsbstaff.ednet.ns.ca/.../human...concept.../...
Turkcebilgi.com.

(2010).

Atas

talian

pada

Mac

2012,

dari

http://english.turkcebilgi.com/Human+Development+Index
WYG Group. (n.d.). Atas talian pada 5 April 2012, dari
http://www.wyg.com/sectors/sectors.php?sectors=19
YesPakistan.com. (2004). Human Development Foundation. Atas talian pada
19

Mac

2012,

http://www.yespakistan.com/hdf/whywedoit/hdconcept.asp
__. (n.d.). Atas talian pada 7 Februari 2013, dari
http://humandevelopment.weaintplactic.com/

17

dari