Sa Pula Sa Puti Dula
Sa Pula Sa Puti Dula
Sa Pula Sa Puti Dula
Celing : Sapagkat pagkadilat ng mata mo sa umaga, wala ka ng iniisip kumustahin at himasin kundi ang iyong tinali. Tila
mahal mo ang tinali mo kaysa sa akin.
Kulas : Ano ka ba naman, Ceiling, wala ng mas mahal pa sa akin sa buhay na ito kundi ang asawa. (Ilalagay ang kamay sa
balikat ni Ceiling).
Celing : Siya nga ba? Ngunit kung nakikita kong hinihimas mo ang iyong tinali, ibig ko ng kung minsang mainggit at
magselos.
Kulas : Nguni’t Celing, alam mo namang kaya ko lamang inaalagaang mabuti ang mga tinaling ito ay para sa atin din. Sila
ang magdadala sa atin ng grasya.
Kulas : Huwag mo sanang ungkatin ang nakaraan. Oo, ako nga’y napagtalo noong mga nakaraang araw, sapagkat noon ay
hindi pa ako bihasa sa pagpili at paghimas ng manok. Ngunit ngayon ay marami na akong natutuhan, mga bagong
sistema.
Celing : At noong nakaraang Linggo, noong matalo ang iyong talisain, hindi mo pa ba alam ang mga bagong sistema.
Kulas : Iyon ay disgrasya lamang, Celing, makinig ka. Alam mo, kagabi ay nanaginip ako. Napanaginipan kong ako’y
hinahabol ng isang kalabaw na puti. Kalabaw na puti, Celing!
Celing : E ano kung puti?
Kulas : Ang pilak ay puti, samakatwid ang ibig sabihin ay pilak. At ako’y hinahabol… Hinahabol ako ng pilak… ng
kuwarta!
Kulas : Mayroon pa, nakabaon lang. Kaya walang duda, Celing. Bigyan mo lamang ako ng limang piso ngayon ay walang
salang magkakakuwarta tayo.
Celing : Ngunit, Kulas, hindi ka pa ba nadadala sa mga panaginip mong iyan? Noong isang buwan, nanaginip ka ng ahas na
numero 8. Ang pintakasi noon ay nataon sa a-8 ng Pebrero at sabi mo’y kuwarta na ngunit natalo ka ng anim na piso.
Kulas : Oo nga, ngunit ang batayan ko ngayon ay hindi lamang panaginip. Pinag-aralan kong mabuti ang kaliskis at ang
tainga ng manok na ito. Ito’y walang pagkatalo, Celing. Ipinapangako ko sa iyo, walang salang tayo ay mananalo.
Celing : Kulas, natatandaan mo bang ganyan-ganyan din ang sabi mo sa akin noong isang Linngo tungkol sa manok mong
talisain? At ano ang nangyari? Nagkaulam tayo ng pakang na manok.
Kulas : Sinabi ko nang iyon ay disgrasya! (Maririnig uli ang sigawan sa sabungan. Maiinip si Kulas). Sige na, Celing. Ito na
lamang. Pagnatalo pa ang manok na ito, hindi na ako magsasabong.
Celing : Totoong-totoo?
Kulas : Totoo, Sige na, madali ka at nagsusultada na. Sige na, may katrato ako sa susunod na sultada. Pag hindi ako
dumating ay kahiya-hiya. (Titingnan ni Celing ang pagkakabalisa ni Kulas at maisip na walang saysay ang
pakikipagtalo pa, iiling-iling na duudkot ng salapi sa kanyang bulsa.)
Celing : O, buweno, kung sa bagay, ay tatago lamang ako ng pera. O, heto. Huwag mo sana akong sisihin kung mauubos ang
kaunting pinagbilhan ng ating palay.
Kulas : (Kukunin ang salapi) Huwag kang mag-alala, Celing, ito’y kuwarta na. Seguradong-segurado! O, buweno, diyan ka
muna. (Magmamadaling lalabas si Kulas, ngunit masasalubong si Sioning sa may pintuan.)
Sioning : Celing, ano ba ang nangyayari sa iyong asawa? Tila pupunta sa sunog.
Celing : Ay, Sioning, masahol pa sa sunog ang pupuntahan. Pupunta na naman sa sabungan.
Celing : Sandali lang ha, Sioning. (Sisigaw sa gawing kusina)Teban! Teban! Teban!
Teban : (Masunurin ngunit may kahinaan ang ulo.) Ano po iyon Aling Celing?
Celing : Kukuha ng limang piso sa bulsa at ibibigay kay Teban.) O heto, Teban, limang piso…Nagpunta na naman ang amo
mo sa sabungan. Madali, ipusta mo ito. Madali ka at baka mahuli!
Sioning : (Lalabas si Teban). Ipusta ang limang piso! Ano ba ito, Celing, ikaw man ba’y naging sabungera na rin? (Magugulat)
Celing : Si Sioning naman. Hindi ako sabungera! Ngunit sa Tuwing magsasabong si Kulas ay pumupusta rin ako.
Sioning : A…Hindi ka sabungera, ngunit pumupusta ka lamang sa sabong? Hoy, Celing, ano ba ang pinagsasabi mo?
Celing : O buweno, Sioning, maupo ka’t ipaliliwanag ko sa iyo. Ngunit huwag mo namang ipaalam kaninuman.
Celing : Alam mo, Sioning, ako’y pumupusta sa sabong upang huwag kaming matalo.
Sioning : Ah, pumupusta ka sa sabong upang huwag kayong matalo. Celing pinaglalaruan mo yata ako.
Celing : Hindi. Alam mo’y marami kaming nawawalang kuwarta sa kasasabong ni Kulas. Nag-aalaala akong darating ang
araw na magdidildil na lamang kami ng asin. Pinilit kong siya’y pigilin. Ngunit madalas kaming magkagalit. Upang
huwag kaming magkagalit at huwag maubos ang aming kuwarta, ay umiisip ako ng paraan. May isang buwan na
ngayon, na tuwing pupusta si Kulas sa kaniyang manok ay pinupusta si Teban sa sabungan upang pumusta sa
manok ng kalaban.
Celing : Puwes, kung matalo ang manok ni Kulas ay nanalo ako. At kung ako nama’y matalo ay nanalo si Kulas, kaya’t
anuman ang mangyari ay hindi nababwasan ang aming kuwarta.
Sioning : a siya nga. Siya nga pala naman. (Mag-uumpisang maririnig ang sigawan buhat sa sabungan.)
Celing : Hayan, nagsusultada na marahil. Naku, sumasakit ang ulo ko sa sigawang iyan.
Sioning : Ikaw kasi, eh. Sukat ka bang pumili ng bahay sa tapat ng sabungan.
Celing : Ano bang ako ang pumili ng bahay na ito. Ang gusto kong bahay ay sa tabi ng simbahan, ngunit ang gusto ni Kulas
ay sa tabi ng sabungan.
Sioning : (Lalong lalakas ang sigawan.) Ah, siya nga pala, Celing naparito ako upang ibalita sa iyo na dumating na ang rasyon
ng sabon sa tindahan ni Aling Kikay. Baka tayo maubusan.
Celing : Hindi, siyempre ipagtitira tayo ni Along Kikay. Sayang lamang ang pagkukumare namin. (Dudungaw si Celing.) O
heto na nga si Teban. Tumatakbo. (Papasok si Teban na may hawak na dalawang lilimahin.)
Teban : (Tuwang-tuwa.) Nanalo tayo, Aling Celing, nanalo tayo! (Ibibigay ang salapi kay Aling Celing. Agad-agad naming
itatago ito.)
Celing : Mabuti Teban, o magpunta ka na sa kusina. Baka dumating na si Kulas ay mahalaga ang ating ginagawa.
(Magmamadaling lalabas si Teban.)
Sioning : O, buweno, lumakad na tayo, Celing (Kukunin ni Celing ang tapis niyang nakasampay sa isang silya. Aalis na sila.
Papasok si Kulas na tila walang kasigla-sigla.)
Kulas : (Mainit ang ulo) Huwag mo ngang banggitin iyan. Talagang ako’y malas. Celing, iyo’y disgrasya lamang. Ang aking
manok ay nananalo hanggang sa huling sandali. Talagang wala akong suwerte!
Celing : Iyang ang hirap sa sugal, Kulas, walang pinaghahawakan kundi
suwerte!
Kulas : Talagang buwisit anag sabong! Isinusumpa ko na ang sabong! Ni ayaw ko nang makita ang anino ng sabungang
iyan.
Celing : Buweno, magpalamig ka muna ng ulo. Pupunta lang kami kay Kumareng Kikay upang bumili ng sabon.
(Lalabas sina Celing at Sioning. Sisindihan ang natitirang kalahati ng sigarilyo, hihithit at pagkatapos ay ihahagis sa sahig at papadyakan. Pupunta
sa isang silya at uupong may kalumbayan.)
Castor : Hoy, Kulas kumusta ka?
Kulas : Ay, Castor…at lagi na lamang akong natatalo. Talagang ako’y malas! Akalain mo bang kanina’y natalo pa ako?
Tingnan mo lang, Castor . Noong magsagupaan ang mga manok ay lumundag agad ang manok ko at pinalo nang
pailalim ang kalaban. Nagbuwelta pareho, at naggirian na parang buksingero. Biglang sabay na lumundag at
nagsugapaan sa hangin. Palo diyan, palo dini ang ginawa ng aking manok. Madalas tamaan ang kalaban, ngunit
namortalan. Sige ang batalya nila sa hangin, at tumaas ang balahibo. Unang lumagpak ang kalaban, patihaya.
Lundag ang aking manok. Walang sugat at patayo, ngunit alam mo kung saan lumagpak?
Castor : O saan?
Kulas : Ano bang walang marami? Halos, tutong na laang ang natitira sa aming natitipon.
Castor : Sapagkat pag hindi ka na nagsabong ay talagang patuluyan nang perdida ang kuwartang natalo sa iyo. Samantalang
kung ikaw ay magsasabong pa maaaring makabawi?
Kulas : Hindi, Castor, lalo lang akong mababaon. Tama si Celing. Ang sugal ay suwerte-suwerte lamang, at masama ang
aking suwerte.
Castor : Ano bang suwerte-suwerte? Iyan ay hindi totoo. Tingnan mo ako. Kulas, ako’y hindi natatalo sa sabong.
Kulas : Mano nga lang magtigil ka Castor. Kung hindi sana nakikita na ang lahat ng manok mo ay laging nakabitin kung
iuwi.
Castor : Ito si Kulas, nabastos ka na nga pala sa huwego. Oo, natatalo nga ang aking manok nguni’t nananalo ako sa
pustahan!
Kulas : Hoy, Castor, maano nga lang huwag mo akong biruin. Masama ang ulo ko ngayon.
Castor : Ano bang biro ang sinasabi mo? Ito’y totoo. At kung di lamang kita kaibigan, ay hindi ko sasabihin sa iyo.
Castor : O, buweno, kunin mo ang isa sa iyong mga tinali at ipapaliwanag ko sa iyo.
Castor : Oo, kahit alin, sige, kunin mo. (Lalabas si Kulas patungo sa kusina. Babalik na may dalang tinali.)
Kulas : Karayom?
Kulas : Ah…(Pupunta sa kahong kinalalagyan ng panahi ni Celing at kukuha ng isang karayom.) O heto ang karayom.
Castor : (Hawak ang tinali sa kaliwa at ang karayom sa kanan). O halika rito at magmasid ka. Ang lahat ng manok ay may
litid sa paa na kapag iyong dinuro ay hihina ang paa. Tingnan mo…(Anyong duduruin ni Castro ang hita ng tinali.)
Hayan! (Ibababa ang tinali). Tingnan mo. Matuwid pang lumakad ang tinaling iyan. Walang sinumang
makahahalata sa ating ginawa, ngunit mahina na ang paang ating dinuro, at ang manok na iyan ay hindi
makapapalo.
Kulas : Samakatuwid ay hindi na nga maaaring manalo ang manok na iyan…Siguradong matatalo.
Castor : Natural, ngayon, ang dapat na lamang gawin ay magpunta sa sabungan…ilaban ang manok na iyan…at pumunta
nang palihim sa kalaban.
Castor : Nakita mo na? Ang hirap sa iyo ay hindi mo ginagamit ang ulo mo.
Castor : Oo, pandaraya…ngunit po Diyos! Sino bang tao ang nagkakuwarta sa sugal na hindi gumagamit ng daya? At bukod
diyan, ay marami nang kuwartang natalo sa iyo. Ito’y gagawin mo lamang upang makabawi. Ano ang sama niyan?
Kulas : Siya nga, Castor, kung sa bagay, malaki na ang natatalo sa akin.
Kulas : Alam mo’u ang aking asawa ang ang may hawak ng supot sa bahay na ito.
Castor : Naku itong si Kulas! Talunan na sa sabungan ay dehado pa sa bahay…Buweno, hintayin mo siya, ngunit laki-lakihan
mo ang iyong hihingin, ha? At nang makatipak tayo ng malaki-laki.
Kulas : Oo…Este…Castor…
Kulas : Eh…malapit na segurong dumating si Celing…alam mo’y ayaw kong makita ka niya rito. Huwag ka sanang
magagalit kung maaari lang ay umalis ka na.
Castor : (Tatawa) Oo…aalis na ako. Mabuti nga at nang makahanap na ako ng kareto ng manok mo. Sumunod ka agad, ha?
Pagdating mo roon malalaban agad iyan.
Kulas : Buweno, diyan ka na. Laki-lakihan mo lang ang tipak, ha? (Lalabas si Castor. Ngingiti si Kulas, hihimas-himasin ang
kanyang tinali, at hahangaan ang nadurong hita ng tinali. Papasok sina Celing at Sioning).
Celing : (Pagkakita sa tinali). Ano ba iyan, Kulas? At akala ko ba’y isinusumpa mo na ang sabungan?
Kulas : (Lulundag na palapit.) Celing, ngayon na lamang. Walang salang tayo ay makababawi.
Sioning : (Kiindatan si Celing) Siya nga naman, Celing bigyan mo na, ako ang testigo.
Sioning : Susmaryosep!
Kulas : Oo, Celing. Dalawampung piso, upang tayo ay makabawi. (Mag-aatubili si Celing.)
Kulas : (Kukunin ang salapi) Ay, salamat sa iyo, Celing. Ito’y kuwarta na, Hindi ka magsisisi. O buweno, diyan na muna
kayo, hane? (Magmamadaling lalabas si Kulas na dala ang kanyang tinali.)
Celing : (Susundan ng tingin si Kulas hanggang nasa malayo na) Teban! Teban!
Celing : O heto ang pera. Nasa sabungan na naman ang iyong amo.
Celing : Kung sa bagay. Nguni’t hindi lamang ang kuwarta ang aking ipinagdaramdam.
Celing : Ang iba pang masasamang bunga ng bisyo…Sioning, alam mo namang ang bisyo ay nagbubuntot. Karaniwang
kasama ng bisyo ay ang pandaraya, pagnanakaw…at kung anu-ano pa.
Celing : Oo nga, ngunit isulat mo sa tubig ang pangakong iyan. (Lalong, lalakas ang sigawan).
Sioning : Ang hirap sa iyo, Celing, e…hindi mo tigasan ang loob mo. Tingnan mo ako. Noong ang aking asawa ay hindi
makatkat sa monte, pinuntahan ko siya isang araw sa kanilang klub at sa harap ng lahat minura ko siya mula ulo
hanggang sa talampakan. E, di mula noo’y hindi na siya nakalitaw sa klub.
Celing : Ngunit natatandaan mo ba Sioning na ikaw nama’y hindi nakalabas ng bahay nang may limang araw, hindi ba dahil
sa nangitim ang buong mukha mo?
Sioning : Oo nga, ngunit iyon ay sandali lamang. Pagkaraan niyon ay esta bien, tsokolate na naman kami.
Celing : Hindi ko yata magagawa iyon. Magaan pa sa akin ang magtiis na lamang. (Agad huhupa ang sigawan.)
Sioning : Ayan, tila tapos na ang sultada. Sino kaya ang nanalo?
Celing : Malalaman natin pagdating ni Teban. Siya’y umuuwi agad, upang huwag silang mag-abot ni Kulas.
Sioning : Siya nga, ngunit tandaan mong ang kuwarta ay mainit kapag nasa palad na ng tao.
Celing : A, natalo. O hindi bale. Total nanalo naman si Kulas. Buweno, Teban, magpunta ka na sa kusina at baka dumating
ang iyong amo. (Lalabas si Teban.)
Sioning : O, e ano ngayon. Kay nanalo si Kulas, kay manalo ka, hindi naman mababawasan ang iyong kuwarta. At ikaw pa rin
lamang ang maghahawak ng supot.
Celing : Oo nga, ngunit ang alaala ko’y…Ngayong manalo si Kulas, lalo siyang maninikit sa sabungan. (Papasok si Kulas na
nalulumbay.)
Kulas : Ay, Celing, talagang napakasama ng aking suwerte! Hindi na ako magsasabong kailanman.
Sioning : Ha?
Celing : (May hinala) Kulas, huwag mo sana akong ululin. Alam kong nanalo ka.
Kulas : Sino ba ang may sabi sa iyong ako’y nanalo? Bakit ba ako nakinig sa buwisit na si Castor.
Celing : Kulas, hindi mo ako makukuha sa drama. Isauli mo rito ang dalawampung piso.
Celing : (Lalo pang maghihinala) Teka, baka kaya ikaw Kulas, ay mayroon nang kulasisi…at ipinatuka ang dalampung piso.
Kulas : Celing, ano bang kaululan ito? Isinusumpa kong natalo ang dalampung piso. Sino baga ang nagkuwento sa iyo na
ako’y nanalo.
Sioning : (Maglilliwanag ang mukha.) A teka, Celing baka si Teban ang kumupit ng kuwarta.
Sioning : Sinabi ko na sa iyo, huwag kang masyadong magtitiwala. (Pupunta si Celing sa pintuan ng kusina).
Celing : Sinungaling! Ano bang natalo! Kung natalo ka, nanalo sana si Kulas. Ngunit nataalo si Kulas, samakatwid nanalo ka.
Kulas : ‘Tay kayo. Tila gumugulo ang salitaan. Teban, ikaw ba’y pumusta sa sabong kangina?
Teban : Opo.
Kulas : A, ganoon! Hoy, Celing pinipigilan mo ako sa pagsabong, ha? Ikaw pala’y sabungerang pailalim.
Celing : Huwag kang magalit, Kulas. Ako’y pumupusta sa manok na kalaban para kahit ikaw ay manalo o matalo ay hindi
tayo mawawalan.
Kulas : Samakatwid, kahit pala manalo ang aking manok ay bale wala rin.
Sioning : Siya nga at kahit naman matalo ay bale mayroon din.
Kulas : E, sayang lamang ang kahihimas at kabubuga ko ng usok sa manok. Ako pala’y parang ulol na…
Celing : Teka muna. Ang liwanagin muna natin ay ang dalawampung piso. Teban, saan mo dinala ang pera?
Kulas : Celing, ako man ay natalo sa pinupustahan sapagkat sa manok na kalaban din ako pumupusta.
Kulas : Oo, alam mo’y pinilayan ko ang aking tinali upang seguradong matalo at pumusta ako sa manok ng kalaban.
Ngunit, kabibitiw pa lamang ay tumakbo na ang diyaskeng manok ng kalaban at nanalo ang aking manok.
Celing : (Tumatawa pa) Sapagkat ako’y tuwang-tuwa, Sioning, dito ka maghapunan mamayang gabi. At anyayahan mo sina
Kumareng Kikay at ang iba pang kaibigan. Ako’y maghahanda.
Celing : Oo, Teban, ihanda mo ang mga palayok, ha? At hiramin mo ang kaserola ni Ate Nena.
Kulas : Ngunit paano tayo maghahanda? Ngayon lang ay natalunan tayo ng mahigit apatnapung piso.
Celing : Hindi bale. Ibig kong ipagdiwang ang iyong huling paalam sa sabungan.
Celing : Oo, sapagkat ikaw ay nangako at nanumpa at bukod diyan hindi na tayo kailangang bumili pa ng ulam.
Kulas : Bakit?
Celing : Mayroon pang anim na tinali sa kulungan. Aadobohin ko ang tatlo at ang tatlo ay sasabawan. (Tatawa sina Sioning
at Celing. Hindi tatawa si Kulas ngunit pagkailang saglit at tatawa rin siya. Mag-uumpisa na naman ang sigawan sa
sabungan ngunit makikita sa kilos ni Kulas na kailanman ay hindi na siya magsasabong.)