ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ
ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΛΗΨΗ
ΑΠΟΦΑΣΕΩΝΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ
Δημήτρης ΜΠΑΙΡΑΜΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΟΤΖΑΙΒΑΖΟΓΛΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗΣ

19
Αν θεωρήσουμε ότι το αίτημα για ένα αποτελεσματικό σχολείο είναι
συνυφασμένο με την ίδια τη λειτουργία του αυτό τότε συνίσταται στην
πετυχημένη επίδραση της συστηματικής εκπαίδευσης που παρέχεται στους
μαθητές.

H έννοια ενός αποτελεσματικού σχολείου δεν αφορά μόνο το αν οι μαθητές

επιτυγχάνουν υψηλές αποδόσεις αλλά και αν υπάρχει συμβολή του σχολείου
στην επιτυχή κοινωνικοποίηση των μαθητών. Μία παράμετρος το ότι μαθητές
και εκπαιδευτικοί είναι ευτυχισμένοι στο σχολείο και βρίσκονται σε μία διαρκή
διαδικασία μάθησης. Το σχολείο θεωρητικά, προωθεί την ισότητα και τις
ευκαιρίες. Όλα αυτά θα έλεγα ότι αποτελούν στοιχεία ενός αποτελεσματικού
σχολείου έτσι η έννοια της αποτελεσματικότητας αποτελεί μία έννοια τυπική
και δυναμική που δεν οριοθετείται εύκολα. Η σχολική αποτελεσματικότητα
σαφώς πρέπει να είναι συμβατή με τους στόχους που τίθενται σε Εθνικό
επίπεδο αλλά δεν ταυτίζονται γιατί υπεισέρχονται παράγοντες που
δημιουργούν ένα ιδιαίτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο καλείται να λειτουργήσει
κάθε σχολική μονάδα. Άρα θα λέγαμε ότι η αποτελεσματικότητά του σχολείου
εννοείται στο βαθμό που το σχολείο επιτυγχάνει τους στόχους, που το ίδιο
θέτει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των μαθητών του και τις ιδιαίτερες
συνθήκες που επικρατούν στην σχολική μονάδα ή στο ευρύτερο κοινωνικό
πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε σχολική μονάδα οριοθετεί η ίδια την

αποτελεσματικότητα της θέτει τους στόχους σχεδιάζει την εφαρμογή ενός
προγράμματος για την επίτευξη αυτών των στόχων και στο τέλος αξιολογεί
την επιτυχία του σχεδιασμού και της εφαρμογής και στην ανάγκη
επανασχεδιάζει.

Ο ίδιος ο ορισμός της αποτελεσματικότητας σε διάφορα επίπεδα

διαφοροποιείται με βάση τα κριτήρια τα οποία αξιολογούμε το βαθμό στο
οποίο ένα σχολείο είναι αποτελεσματικό ή όχι καθώς και οι υπεύθυνοι φορείς
οι τρόποι και τα μέσα για την επίτευξη αυτής της αποτελεσματικότητας έτσι για
παράδειγμα αν προσεγγίσουμε με μία οικονομική μάτια την
αποτελεσματικότητα το σχολείο θεωρείται αποτελεσματικό όταν οι μαθητές
επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις και άλλα επιτεύγματα και για την
ανταπόκριση σε αυτόν το στόχο είναι καθοριστικής σημασίας αφενός ο ρόλος
της διοίκησης του οργανισμού και αφετέρου διατύπωση ξεκάθαρων στόχων
αν τώρα προσεγγίζουμε το σχολείο ως οργανισμό πότε θα λέγαμε ότι το
σχολείο. Αυτό είναι αποτελεσματικό, αν επιτύχει να προσαρμόζεται στις
εκάστοτε συνθήκες. Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση πρωταρχικός ρόλος της
διοίκησης του σχολείου και πρωταρχική επιδίωξη τους πρέπει να είναι η
αναζήτηση εισροών. Σε μία άλλη προσέγγιση της έννοιας από την πλευρά
των ανθρώπινων σχέσεων, κριτήριο θα μπορούσε να είναι ο βαθμός που
όλοι οι εμπλεκόμενοι που έχουν ενεργό ρόλο και ανάμειξη στο έργο που
επιτελείται, θεωρούν ότι έχουν ευθύνη για την αποτελεσματικότητα του
σχολείου τους και υπάρχει γενικότερα ένα κλίμα συνεργασίας. Σε αυτή την
τελευταία περίπτωση η ευθύνη για την αποτελεσματικότητα διαμοιράζεται σε
όλους όσοι εμπλέκονται στον οργανισμό και ως βασική προϋπόθεση για την
επίτευξη των στόχων είναι η ύπαρξη κινήτρων για βελτίωση.

Αν τώρα στοιχεία αποτελεσματικότητας είναι η σταθερότητα και η συνέχεια

στο έργο τους, που αυτό αποτελεί μία γραφειοκρατική προσέγγιση, για αυτό
είναι καθοριστικός ο ρόλος όλων των εμπλεκομένων. Επίσης βασικές
προϋποθέσεις είναι η αποτελεσματική αλληλεπίδραση, η διασφάλιση των
προϋποθέσεων για ατομική ανάπτυξη, καθώς και η οργάνωση κάποιων
δομών που διευκολύνουν το διδακτικό και παιδαγωγικό έργο, και σε μία
τελευταία ανάλυση, πιο πολιτική, θα λέγαμε ότι αποτελεσματικό είναι το
σχολείο όπου η πολιτεία, οι γονείς, η τοπική κοινωνία εκφράζουν
ικανοποίηση. Εδώ οι εξωτερικοί εταίροι εκτιμούν την αποτελεσματικότητα του
σχολικού οργανισμού και γι’ αυτό θα πρέπει ο οργανισμός αυτός να διαθέτει
ένα σημαντικό βαθμό αυτονομίας, ο οποίος θα του επιτρέπει να προσαρμόζει
ανάλογα το έργο του.

Μία σχολική μονάδα για να μπορέσει να αξιολογήσει το παιδαγωγικό και

διδακτικό της έργο, τα επιτεύγματα της, θα πρέπει πρώτα από όλα να
περιγράψει με σαφήνεια πώς η ίδια οριοθετεί την αποτελεσματικότητά της,
που θέλει να φτάσει. Μία τέτοια περιγραφή ενός σχολείου διαμορφώνεται
ανάλογα με την προσέγγιση της αποτελεσματικότητας που το σχολείο
υιοθετεί. Σε γενική αναφορά, θα λέγαμε ότι το κάθε σχολείο μπορεί να
θεωρηθεί αποτελεσματικό, όταν μπορεί να βοηθήσει τον κάθε μαθητή να
αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες του και να έχει την καλύτερη
δυνατή για αυτόν επίδοση και όσον αφορά τις γνώσεις αλλά και όσον αφορά
τις δεξιότητες και τη στάση ζωής.

Για την επίτευξη της αποτελεσματικότητας στο σχολείο επιδρούν πάρα πολλοί
παράγοντες όπως ένας πολύ βασικός οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί Γιατί ο τρόπος
που ασκεί το έργο του εκπαιδευτικός σε συνάρτηση συνήθως με την
προσωπικότητα του αλλά και το γνωστικό του εξοπλισμό. Φυσικά, σημαντικό
ρόλο παίζουν και οι μαθητές. Γιατί η διδασκαλία είναι μία διαλεκτική
διαδικασία. Άρα οι μαθητές, ως εταίροι σε αυτή τη διαδικασία, παίζουν
καθοριστικό ρόλο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η προσοχή τους, η
συγκέντρωση τους στη μαθησιακή διαδικασία και η συμμετοχή τους στις
μαθησιακές δραστηριότητες. Και μην ξεχνάμε ότι οι μαθητές αποτελούν μέλη
της ευρύτερης κοινωνίας. Οπότε δέχονται τις επιδράσεις και ταυτόχρονα
διακρίνονται από ιδιαίτερα ατομικά ψυχολογικά και βιολογικά στοιχεία. Η
στάση τους έτσι απέναντι στη μάθηση επηρεάζεται και από αυτές τις
επιρροές. Παράμετρος σημαντική επίσης είναι κάποια δομικά στοιχεία, όπως
εκείνες οι συνθήκες που ρυθμίζονται από την κεντρική κυβέρνηση από το
Υπουργείο Παιδείας, το αναλυτικό πρόγραμμα, τα σχολικά εγχειρίδια, το
σύστημα εξετάσεων, ο τρόπος οργάνωσης και διοίκησης του εκπαιδευτικού
συστήματος. Επίσης σημαντική παράμετρος είναι η ίδια η κουλτούρα και το
κλίμα που έχει διαμορφωθεί στη σχολική μονάδα.

Τα τελευταία χρόνια και μελετώντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η

εκπαίδευση στο σύνολο της και η εκπαιδευτική διαδικασία σε όλα τα επίπεδα
έχει μπει στο λεξιλόγιο των εκπαιδευτικών των μαθητών και της διοίκησης η
έννοια της αυτοαξιολόγησης και πιο συγκεκριμένα της αυτοαξιολόγησης της
σχολικής μονάδας. Στην πραγματικότητα η αυτοαξιολόγηση μπορεί να
αποτελέσει ένα εργαλείο βελτίωσης της σχολικής μονάδας και ταυτόχρονα ένα
μοχλό ανάπτυξης, για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει να ενταχθεί ως
διαδικασία στην καθημερινότητα και στη ρουτίνα του σχολείου να γίνει μέρος
της κουλτούρας του σχολείου, ένα κομμάτι αναπόσπαστο μιας διαρκούς
διαδικασίας ανάπτυξης. Θα έλεγε όμως κάποιος ότι αυτό υπάρχει ως ένα
βαθμό στις σχολικές μονάδες. Αυτό που απουσιάζει στη συγκεκριμένη
διαδικασία τώρα από τις σχολικές μονάδες χωρίς να μπούμε καν στη λογική
του αν θα επιβληθεί εκ των άνωθεν, η αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας
μπορεί να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες για να υπάρξει ένας αρχικός
προγραμματισμός και σχεδιασμός σε μία σχολική μονάδα. Μόνο που αυτός ο
προγραμματισμός ποτέ δεν ελέγχεται στη διάρκεια του αν επιτυγχάνει ή όχι
την αρχική τους στοχοθεσία. Γιατί κάθε χρόνο στην αρχή της σχολικής
χρονιάς όλοι οι σύλλογοι εκπαιδευτικών σε κάθε εκπαιδευτική μονάδα
συνεδριάζουν και συζητούν με σκοπό να διαμορφώσουν ένα σχέδιο με το
οποίο θα κινηθούν στο ερχόμενο σχολικό έτος. Πραγματικά τίθενται οι στόχοι,
κυρίως μέσα από μία ανατροφοδότηση που δέχονται από τα αποτελέσματα
και της σχολικής επίδοσης αλλά και της εργασίας που έχει γίνει την
προηγούμενη σχολική χρονιά. Διαμορφώνεται ένα καινούργιο σχέδιο με νέους
βελτιωμένους ή διαφοροποιημένους στόχους με σκοπό να κινηθεί ακριβώς το
σχολείο. Και εκεί σταματάει όμως κάθε διαδικασία, για αυτό και η
αυτοαξιολόγηση ως πραγματικότητα υπάρχει μεν, αλλά δεν εφαρμόζεται. Για
την ουσιαστική ένταξη της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης στην κουλτούρα του
σχολείου προϋποτίθεται το σύνολο του συλλόγου των διδασκόντων να
εμπλέκεται σε αυτές τις διαδικασίες και να αισθάνεται μία δέσμευση για την
αξιοποίηση των δεδομένων που προκύπτουν από τη διαδικασία αυτή. Για τη
βελτίωση της σχολικής μονάδας το ερώτημα που τίθεται είναι αυτή τη στιγμή
έτοιμοι οι εκπαιδευτικοί να δεσμευτούν σε αυτό και αυτή η ετοιμότητα δεν
εξαρτάται μόνο από τη στάση, τη διάθεσή τους, ούτε είναι απλά ζήτημα
ιδεολογικό, αλλά απαιτεί γνώσεις και δεξιότητες για το σχεδιασμό της
διαδικασίας, την κατασκευή των κατάλληλων εργαλείων για τη συλλογή των
δεδομένων, την ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων που θα προκύψουν.

Για να επιτευχθεί όμως αυτό το πράγμα το οποίο θα βοηθήσει η σχολική

μονάδα να επιτύχει τους στόχους που θέτει στην αρχή της χρονιάς, είναι
απαραίτητο να διαμορφωθεί το κατάλληλο κλίμα και μέσα στο σύλλογο
εκπαιδευτικών και με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας, είτε είναι
μαθητές, είτε είναι οι γονείς τους και με την ευρύτερη κοινωνία. Ίσως θα
πρέπει βέβαια σε κάθε περίπτωση να γίνει μία καταγραφή της υπάρχουσας
κατάστασης του σχολείου και να ελεγχθούν και να εκτεθούν τα σημεία που
μπορεί να εστιάσουν περισσότερο τις προσπάθειές τους και να
διαμορφώσουν τη στοχοθεσία τους. Να δουν τα πλεονεκτήματα του σχολείου
και τις αδυναμίες, να δουν τις ευκαιρίες που έχουν για βελτίωση. Και φυσικά
να δουν τα εμπόδια για την κατάσταση αυτή. Υπάρχουν πολλοί δείκτες τους
οποίους θα μπορούσαμε να αναφερθούμε για το ζήτημα της αυτόαξιολόγησης
Εδώ όμως θα περιοριστούμε μόνο στη διαμόρφωση ενός σχεδίου σύμφωνα
με το οποίο θα βελτιωθούν οι βαθμολογικοί δείκτες των μαθητών, χωρίς όμως
να παραληφθούν στοιχεία από την ευρύτερη εργασία του σχολείου που
αφορούν και δράσεις πέραν του γνωστικού αντικειμένου.

Τα επιτεύγματα των μαθητών είναι σαφώς το επίκεντρο της σχολικής ζωής. Η

σχολική βελτίωση αποτελεί στην ουσία μία προσέγγιση εκπαιδευτικής
αλλαγής όχι μόνο ως διαδικασία αλλά και ως αποτελέσματα. Ουσιαστικά
αφορά στην καλυτέρευση των αποτελεσμάτων των μαθητών ενισχύοντας τη
διαδικασία της μάθησης και, επιπρόσθετα, των συνθηκών που υποστηρίζουν
τη μάθηση. Άρα αφορά σε στρατηγικές που βελτιώνουν την ικανότητα του
σχολείου όσον αφορά στην παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης και συνεπώς
επικεντρώνεται στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη στρατηγικών για
εκπαιδευτική αλλαγή και σχεδίων αναμόρφωσης στο πρόγραμμα σπουδών.
Οπότε είναι μία συστηματική προσπάθεια ανάπτυξης του σχολείου, μετά από
προσεκτικό σχεδιασμό και τη διαχείριση της αλλαγής που επιφέρει η
εφαρμογή του σχεδιασμού αυτή αυτού, όχι μόνο στην περίοδο ενός έτους
αλλά σε ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Μιλώντας πιο συγκεκριμένα στο επίπεδο του σχολείου εφόσον το θέμα μας
αφορά μία σχολική μονάδα θα λέγαμε ότι για τη βελτίωση των μαθητών
απαραίτητο πρώτο είναι να κατανοηθεί η κουλτούρα του σχολείου, να γίνουν
δραστηριότητες και δράσεις με τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Μεγάλη
σημασία παίζει η διαχείριση του σχολείου και των εταίρων από τη διοίκηση.
Πρέπει να χρησιμοποιηθούν επιτυχημένοι μέθοδοι μάθησης,
διαφοροποιημένες στρατηγικές και φυσικά αξιολόγηση και τέλος, κάτι που
πρέπει να αντιληφθούμε ιδιαίτερα αυτό το διάστημα που συζητιέται η θέση
που έχουμε οι μαθητές μας δηλαδή στο πρόγραμμα pisa, να αποδεχθούμε ότι
το σχολείο δεν μπορεί να λειτουργήσει ξέχωρα από το κλίμα που
διαμορφώνεται σε ένα παγκόσμιο επίπεδο, κι αν θέλετε να το μικρύνουμε και
να το περιορίσουμε ακόμα περισσότερο σε επίπεδο τάξης, θα λέγαμε ότι για
τη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων απαραίτητη είναι η ενεργός συμμετοχή
των εκπαιδευτικών και η προσπάθεια διαμόρφωσης ομαδοσυνεργατικών
δραστηριοτήτων στην τάξη μέσα και αξιοποίηση των καινοτόμων δράσεων.
Στην ουσία η σχολική βελτίωση θα λέγαμε ότι αγκαλιάζει όλα τα θεωρητικά
μοντέλα σε όλες τις θεωρίες και μελέτες στρατηγικών εκπαιδευτικής αλλαγής
που βελτιώνουν τα μαθησιακά αποτελέσματα και ενισχύουν την ικανότητα του
σχολείου να διαχειρίζεται την αλλαγή.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε τη μεγάλη σημασία που έχει η

σχολική ηγεσία στη διαχείριση και εφαρμογή της κάθε αλλαγής που έχει ως
στόχο τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η διαδικασία αυτή
καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις κατευθυντήριες γραμμές που χαράσσει
η σχολική ηγεσία, δηλαδή οι διευθυντές που έχουν θεσμικά την εξουσία λόγω
της θέσης που κατέχουν. Άρα έχουν και την ευθύνη σε όλα τα επίπεδα. Οπότε
επηρεάζουν σημαντικά το τεχνικό επίπεδο που αναφέρεται στη διδασκαλία,
στο πρόγραμμα σπουδών, στην παρουσία του δασκάλου, την αξιολόγηση,
καθώς όλα αυτά επηρεάζονται από τις αρμοδιότητες και τη μορφή άσκησης
εξουσίας των διευθυντών. Σημαντικός παράγοντας που σχετίζεται και με την
αποτελεσματικότητά του σχολείου είναι η ηγεσία που ενδυναμώνει και
ενθαρρύνει την ευρεία συμμετοχή όλων, ενισχύει την αίσθηση της ευθύνης,
την οικοδόμηση της συνεργασίας και επιτυγχάνει την ευρεία συμμετοχή στην
ακαδημαϊκή ανάπτυξη του σχολείου. Διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην
επιτυχή έκβαση της προσπάθειας και βελτίωση ο σχολικός ηγέτης είναι
υπεύθυνος για τον τρόπο εφαρμογής από το σχολείο της εκπαιδευτικής
πολιτικής του Κράτους.

Σύμφωνα με τους μελετητές η βελτίωση των σχέσεων επιτυγχάνει την αύξηση

των επιδόσεων των μαθητών, όταν όμως υπάρχει σαφές και ολοκληρωμένο
πρότυπο μεταρρύθμισης, όταν υπάρχει μία ισχυρή ηγεσία, όταν υπάρχει
επιστημονική κατάρτιση των εκπαιδευτικών, η οποία σχετίζεται με τους
στόχους του προγράμματος, όταν υπάρχει εμπλοκή των εκπαιδευτικών στην
υλοποίηση του σχεδίου βελτίωσης και εφαρμογή διαφοροποιημένων
θεωρητικών προσεγγίσεων. Τα αποτελέσματα διακρίνονται σε πολλούς τομείς
του σχολείου. Σε ότι αφορά τα μαθησιακά αποτελέσματα, έρευνες
καταδεικνύουν την επίδραση των αποτελεσμάτων της σχολικής βελτίωσης
στις επιδόσεις των μαθητών ανάλογα με τον τύπο της ηγεσίας που εφαρμόζει
στο σχολείο, τη σχεδίαση και το συντονισμό των διαδικασιών προκειμένου να
εφαρμοστεί το παρεμβατικό σχέδιο ανάπτυξης που θα οδηγήσει στη σχολική
βελτίωση.

Υπό το πρίσμα λοιπόν αυτών των αναφορών, θα λέγαμε ότι στο υπό
συζήτηση θέμα που έχουμε η διεύθυνση του σχολείου λειτουργεί προς την
κατεύθυνση αυτή, καθώς εμπλέκει το σύλλογο διδασκόντων στην προσπάθεια
διαμόρφωσης σχεδιασμού και φυσικά εφαρμογής ενός προγράμματος με τη
χρήση καινοτόμων χαρακτηριστικών, έτσι ώστε να βελτιωθεί η επίδοση των
μαθητών. Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι, επειδή η εκπαίδευση
εξυπηρετεί διαχρονικά τις ανάγκες για μάθηση και μόρφωση, για αυτό και είναι
και απαραίτητη για την επιβίωση και ευημερία των πολιτών, αλλά θα πρέπει
να εξελίσσεται συνεχώς για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της με μεγάλη
ταχύτητα μεταβαλλόμενης και απρόβλεπτη της παγκοσμιοποιημένης
πραγματικότητας. Αυτή η εξέλιξη θα πρέπει να είναι συστηματική συνεπής και
συνεχής. Ως εκ τούτου οι εκπαιδευτικοί, αλλά και όσοι εμπλέκονται στην
εκπαιδευτική διαδικασία και το σχολικό περιβάλλον, είναι ανάγκη να
καινοτομήσουν σε σχέση με ότι αφορά τη θεωρία και την πρακτική της
διδασκαλίας και της μάθησης, καθώς και όλες τις άλλες πτυχές της
εκπαίδευσης. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να πετύχουν την ανανέωση
στο χώρο του σχολείου και να εξασφαλίσουν ποιοτική προετοιμασία όλων των
μαθητών για τη μετέπειτα ζωή και την εργασία τους.

Στην περίπτωση αυτή που έχουμε προς συζήτηση η διεύθυνση του σχολείο
έχει διαμορφώσει ένα Πλαίσιο ανάλυσης για να χρησιμοποιηθεί από τους
εκπαιδευτικούς, όταν θα συγκρίνουν τα προτεινόμενα σχέδια δράσης και το
πλαίσιο ανάλυσης περιλάμβανε τα ερωτήματα που αφορούσαν το εφικτό του
σχέδιο δράσης, τα στάδια υλοποίησης, τους την εμπλοκή των μαθητών και
των εκπαιδευτικών και ποιες θα είναι οι πιθανές δυσκολίες πραγμάτωσης του
σχεδίου. Το συγκεκριμένο πλαίσιο ανάλυσης δεν είναι κάτι ιδιαίτερο
ξεχωριστό. Γενικότερα όταν επιδιώκουμε βελτίωση της μαθησιακής
διαδικασίας και των επιδόσεων των μαθητών, όπως όταν επιδιώκουμε κάτι
στον εκπαιδευτικό χώρο, θα πρέπει να υπάρχει μία αρχική στόχευση, να
διαμορφώνεται ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων, να ορίζονται οι υπεύθυνοι
και υπευθυνότητες, να ορίζεται χρονοδιάγραμμα, να αναζητούνται οι πόροι σε
όλα τα επίπεδα και. τέλος. να υπάρχει μία διαδικασία αξιολόγησης. Νομίζω τα
ερωτήματα τα οποία έθεσε η συγκεκριμένη διοίκηση του σχολείου
κατευθύνονται προς αυτές ακριβώς τις ενότητες.

Ας δούμε κάθε ενότητα ξεχωριστά από το σχεδιασμό μιας τέτοιας

κατάστασης. Ξεκινάμε με την επιλογή των στόχων, εφόσον συζητάμε για
υψηλότερες προσδοκίες σε επίπεδο μαθησιακό θα πρέπει και οι εκπαιδευτικοί
και οι γονείς να αναπτύξουν ψηλές προσδοκίες μάθησης για τους μαθητές και
τα παιδιά τους, αντίστοιχα, και να δυναμώσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς
τα αισθήματα περηφάνιας που νιώθουν για το σχολείο. Οι μαθητές να
αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους και να μάθουν να θέτουν ψηλούς και
εφικτούς στόχους και για τον εαυτό τους, που σημαίνει ότι θα πρέπει να
εργάζονται συστηματικά και με σχετικά καλή διάθεση για την επίτευξη των
στόχων τους και φυσικά να εκτιμήσουν την αξία της ποιοτικής εργασίας και να
εργάζονται με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας τους. Όσον
αφορά τις δραστηριότητες με τις οποίες μπορεί να διαμορφωθεί ένας τέτοιος
προγραμματισμός, καταρχήν σε κάθε περίπτωση απαιτείται μία αρχική
αξιολόγηση που θα εκτιμήσει το αίτιο των συγκεκριμένων μέχρι τώρα
αποτελεσμάτων, στη συνέχεια απαιτείται επιμόρφωση ως ένα βαθμό του
προσωπικού, ενημέρωση των γονέων εφαρμογή σύγχρονων διδακτικών
μεθόδων. Φυσικά ένταξη σε μεγάλο βαθμό των ψηφιακών τεχνολογιών στη
διαδικασία, εργασίες στο σπίτι που να περιλαμβάνουν και τον προφορικό
λόγο ,διαφοροποιημένη εργασία. Γενικώς υπάρχει μία μεγάλη γκάμα από
δραστηριότητες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις επιδόσεις των παιδιών
Θα σταθώ σε ένα πολύ σημαντικό που είναι η προβολή του έργου της
σχολικής μονάδας προς τα έξω μέσα από ενημερωτικά έντυπα, ιστοσελίδες,
δημοσίευση εργασιών, συμμετοχή σε διαγωνισμούς, εμπλοκή των γονιών σε
διάφορες σχολικές δραστηριότητες. Άνοιγμα του σχολείου προς τα έξω με τη
συμμετοχή στις εκδηλώσεις της κοινότητας, κάτι δηλαδή που να βγάζει το
σχολείο έξω από τα δικά του όρια και να το κάνει κομμάτι της κοινωνίας. Όσον
αφορά τις υπευθυνότητες θα αντιλαμβάνεστε ότι σε κάθε περίπτωση ο
διευθυντής και η διευθυντική ομάδα, όλο το προσωπικό του σχολείου ο
σύλλογος γονέων και κηδεμόνων οι συντονιστές εκπαιδευτικού έργου
σχολικοί σύμβουλοι, κ.ά. Σημαντική είναι η θέση που έχει ο ίδιος ο καθηγητής
της τάξης, καθώς είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή τέτοιων δραστηριοτήτων.
Αυτό καθορίζεται και διαμορφώνεται από την αρχή της σχολικής χρονιάς, έχει
όμως τουλάχιστον ετήσια διάρκεια. Όλες αυτές οι δραστηριότητες και όλοι
αυτοί οι στόχοι που τέθηκαν από την αρχή μέχρι το τέλος, πριν την
αξιολόγηση, οποία φυσικά είναι μία τελική διαδικασία.

Η ΕΡΕΥΝΑ

Ημιδομημένη προφορική συνέντευξη τεσσάρων διευθυντών Λυκείων.

Τα ερωτήματα:

1. Εκτιμήστε την ανάγκη αξιοποίησης των καινοτόμων δραστηριοτήτων για τη

βελτίωση της επίδοσης των μαθητών

2. Κριτήρια με τα οποία εκτιμάτε το εφικτό των προγραμμάτων

3. Πώς θα εμπλέξετε μαθητές και εκπαιδευτικούς σε τέτοιες δραστηριότητες

4. Ποιες δυσκολίες εκτιμάτε ότι υπάρχουν στην εφαρμογή τέτοιων

προγραμμάτων

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 στους 4 διευθυντές εκτιμούν ότι τα καινοτόμα προγράμματα, όταν

οργανώνονται από την αρχή της σχολικής χρονιάς και εφόσον έχει υπάρξει
προσεκτικός σχεδιασμός και, προπαντός, αφοσίωση των εμπλεκομένων
εκπαιδευτικών σε αυτά, θα έχουν σημαντική επίδραση στην βελτίωση των
δεικτών που αφορούν στους μαθητές. Ο ένας από τους διευθυντές θεωρεί ότι
απαιτείται να δίνεται μεγαλύτερη βάση στο γνωστικό αντικείμενο και μόνο
περιπτωσιακά η ύπαρξη καινοτόμων προγραμμάτων βοηθά στη βελτίωση
των μαθητών.

Για όλους, τα κριτήρια επιτυχίας ενός προγράμματος, πέρα από το

σχεδιασμό, την αφοσίωση του προσωπικού, την οργάνωση και την ενδιάμεση
και τελική αξιολόγηση, είναι η καλή γνώση του σχολικού περιβάλλοντος,
καθώς και των δεδομένων που δίνει η τοπική κοινωνία, ακόμα και από
γεωγραφικής άποψης.
Η εμπλοκή μαθητών και εκπαιδευτικών σε τέτοιες δραστηριότητες
προϋποθέτει από την πλευρά του διευθυντή την ικανότητα να περάσει το
όραμά του στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, και να αξιοποιήσει
δημιουργικά τις ικανότητες, τις σκέψεις και τις ιδέες των εκπαιδευτικών του
συλλόγου διδασκόντων.

Οι δυσκολίες επικεντρώνονται βασικά στην καθυστερημένη, κάθε χρόνο,

ένταξη τέτοιων δραστηριοτήτων στον προγραμματισμό του Υπουργείου
Παιδείας (φέτος έγινε στις αρχές του Δεκέμβρη). Στοιχείο που επισημάνθηκε,
επίσης, είναι η άρνηση πολλών εκπαιδευτικών να κινηθούν πέρα από τα
δεδομένα του αναλυτικού προγράμματος, η κούρασή τους, η αίσθηση που
νιώθουν ότι έχουν απαξιωθεί από την ίδια την πολιτεία, αλλά και πολλούς
γονείς. Δεν αναφέρθηκαν ζητήματα που άπτονται έλλειψης πόρων ή
δυσκολίες από τις τοπικές αρχές.