1

PINGKAW salbahe n'yo! Tigilan n'yo ang pagtukso sa kanya."

Ewan kung sa lakas ng pagsigaw ko'y natakot ang mga batang
Isabelo S. Sobrevega
http://rosiefilipino10.weebly.com/maikling-kwento.html#/
isa-isang nag-aalisan. Pagkaalis nila, tumingala si Pingkaw sa
akin at nagsabi:
Naalimpongatan ako sa pagtulog nang hapong iyon sa sigawan "Meyor, kukunins nila ang aking anak."
at nanunuyang tawanan ng mga bata sa kalsada. Dali-Dali Hindi ko mapigilan ang aking pagngiti. May koronel, may
akong bumangon, nagpahid ng pawis at dumungaw sa bintana. sergeant, may senador siyang tawag sa akin. Ngayon meyor na
Si Pingkaw pala na sinusundan ng mga bata. Gula-gulanit ang naman. "O sige, Hindi na nila kukunin yan. Huwag ka nang
kanyang damit na ilang ulit nang tinagpian at may medyas ang umiyak."
isang paa na ewan kung asul o berde. Malayo siya kaya't di ko Ngumiti siya sa akin. Inihele ang kayang karga. Nahulog ang
Makita nang mabuti. Sa kabilang binti, may nakataling pulang basahang ibinalot sa lata ng biskwit. Dali-Dali niya itong
papel de Hapon na may kabit na lata sa dulo. Sa kanyang ulo, pinulot at muling ibinalot sa lata.
may nakapatong na palara na kumikinang tuwing tinatamaan "Hele, hele tulog muna, wala ditto ang iyong ina…" ang
ng sinag ng araw. kayang kanta habang ang lata'y ipinaghele at siya'y patiyad na
"Hoy, Pingkaw," sigaw ng isang bata na nakasundong abot sa nagsasayaw.
tuhod at may itinatawing-tawing sa daga. "Sige nga, kumanta Natigilan ako.
ka ng blak is blak." At naalala ko ang Pingkaw na dati naming kapitbahay sa
"Ay, hiya ako," nag-aatubiling sagot ng babae, sabay subo sa tambakan, nang Hindi pa siya ganito.
daliri. Ang paghahalukay ng basura ang kanyang hanapbuhay (sa
"Kung ayaw mo, aagawin namin ang anak mo," nakangising amin ang tambakan ng syudad) at ditto nagmumula ang
sabat ng pinakamalaki sa lahat, mahaba ang buhok at kanyang makakain, magagamit o maipagbili. Madalas siyang
nakakorto lamang. At umambang aagawin ang karga ni umawit dati-rati. Hindi naman kagandahan ang kanyang tinig
Pingkaw. -basag at boses-lalaki. Subalit kung may ano itong gayuma na
Umatras ang babae at hinigpitan pa ang yapos sa kanyang bumabalani sa pandinig. Ewan kung dahil sa tila malungkot na
karga. tinig ng kanyang paghehele o kung dahil sa pagtataka sa
"Sige agawin natin ang kanyang anak," sabi nilang pahalakhak kanyang kasiyahan gayong isa lamang siyang naghahalukay ng
habang pasayaw-sayaw na pinalilibutan si Pingkaw. basura.
Maya-Maya'y nakita kong lumuhod si Pingkaw sa lupa at nag- Kadalasan, pabalik na siya niyang galling sa tambakan. Ang
iiyak na parang bata. kariton niya'y puno ng kartong papel, bote, mga sirang sapatos,
"Huwag niyo naming kunin ang anak ko. Isusumbong ko kayo at sa loob ng bag na burin a nakasabit sa gilid ng kanyang
sa meyor." Patuloy pa rin ang panindyo ng mga bata kahit na kariton, makikita mo ang kanyang pananghalian. Ito'y mga
lumakas ang hagulhol ni Pingkaw. tira-tirang sadinas, karne norte o kaya'y pork and beans,
Nakadama ako ng pagkaawa kay Pingkaw at pagkainis sa mga pandesal na kadalasa'y nakagatan na at kung minsan, kung
bata. Kaya't sumigaw ako para takutin sila. "Hoy mga bata, sinuswerte, may buto ng fried chicken na may lamang
 2

nakadikit. Sa kanyang yayat na katawan masasabing tunay na Tsino na tagabili.

mabigat ang kanyang tinutulak, ngunit magugulat ka, tila Talagang mahal ni Pingkaw ang kanayang mga anak. Sa
nagagaanan siya at nakakakanta pa ng kundimang Bisaya. tambakan, karaniwang makikita mo na sinasaktan ng mga ina
Pagdating niya sa harap ng kanilang barung-barong, agad ang kanilang mga anak, ngunit Hindi mo man lamang makikita
niyang tatawagan ang kanyang anak: "Poray, Basing, Takoy, si Pingkaw na inaambaan ang kanyang mga anak. "Ang mga
nandito na ako." At ang mga ito, Dali-daling nagtakbuhan bata," nasabi niyang minsang bumili siya ng tuyo sa talipapa at
pasalubong sa kanya habang Hindi makaringgan sa nakitang pinapalo ng isang ina ang maliit na anak na nahuli
pagtatanong kung may uwi ba raw siyang dyens na estretsibol; nitong tumitingin sa malalaswang larawan, "Hindi kailangang
ano ang kanilang pananghalian, nakabili ba raw siya ng paluin, sapat nang turuan sila nang malumanay. Iba ang batang
bitsukoy? nakikinig sa magulang dahil sa paggalang at pagmamahal. Ang
Dalawang taon kaming magkapitbahay ngunit Hindi ko man mga bata, kung saktan, susunod sa iyo subalit magrerebelde at
lamang nalaman ang kanyang tunay na pangalan. Pingkaw ang magkimkim ng sama ng loob."
tawag ng lahat sa kanya, b'yuda na s'ya. Namatay ang kanyang Sa tunggalian ng pamumuhay sa tambakan na roo, ang isang
asawa sa sakit ng epilepsy habang dinadala niya sa kanyang tao'y handing tumapak sa ilong ng kapwa tao mabuhay
sinapupunan ang bunsong anak. Samantala, si Pisyang Tahur lamang. Nakapagtataka si Pingkaw. Lubha siyang matulungin
ay sumusumpa sa kanyang paboritong santo na Hindi raw lalo na sa katulad niyang naghahalukay lamang ng basura.
kailanman nakasal si Pingkaw. Iba-iba raw ang ama ng Madalas siyang tumutulong sa pagtutulak ng kariton ng iba
kanyang tatlong anak. Ang kanyang panganay, si Poray, ay lalo na ng mga bata at matatanda. Sinasabi rin na sa
labis na mataas para sa kanyang gulang na labintatlong taon at pagsisimba niya tuwing Linggo Hindi kukulangin sa piseta anf
masyadong payat. Tuwing makikita mo iting nakasuot ng kayang ipinamamahagi sa mga nagpapalimos.
estretsibol na dala ng ina mula sa tambakan, maaalala mo agad Alam ng lahat sa tambakan ang pangyayaring ito. Minsan,
ang panakot-uwak sa maisan. Si Basing, ang sumunod, sungi nagkasakit ng el to rang sunging anak ni Pingkaw. Nagtungo
ngunit mahilig pang pumangos tubo gayong umaagos lamang ang babae sa suking Tsino. Nakiusap na pautangin siya.
ang katas sa biyak ng kayang labi. Ang bunsong ewan kung Magpapahiram naman daw ang Tsino ngunit sa isang
tatlong taon pa lamang ay maputi at guwapung-gwapo. Ibang- kondisyon. Bukambibig na ang pagkagahaman sa babae ng
iba sa kanyang mga kapatid kaya kung minsa'y naisip mong Tsino na ito: pinagdugtung-dugtong ng mga tagatambakan
totoo nga ang sinasabi ni Pisyang Tahur. kung ano ang kondisyong iyon sapagkat wala naman talagang
Pagkatapos mananghalian, aalisin na ni Pingkaw ang mga nakasaksi sa pag-uusap ng dalawa. Nalaman na ng lahat ang
laman ng kariton, ihihiwalay ang mga lata mga bote, mga mga naganap; ang pagkabasag ng kawali na inihambalos ni
kariton at iba pang nakalagay rito sa napulot sa tambakan Pingkaw sa ulo ng Tsino.
katulong ang kayang mga anak. Kinasanayan na ni Pingkaw na Hindi rin nadala ni Pingkaw ang kanyang anak sa doctor. Pag-
umawit habang gumagawa. Kung minsan, sumasabay ang uwi niya, naglaga siya ng dahon ng bayabas at ipinainom sa
kayang mga anak at ang sungi ang siyang may pinakamataas anak. Iyon nalamang ang nakapagpabuti sa bata.
na tinig,. Pagkatapos, itutulak na niya ang kariton patungo sa "Nagpapakita rin na may awa ang Diyos. Kung ninais Niyang
 3

mamatay ang aking anak, sana'y namatay na. ngunit dahil pang doktor. Matagal siyang tumimbre nakita niyang may
naisip pa Niyang mabuhay ito, nabuhay rin kahit Hindi sumisilip-silip sa bintana.
naipadoktor," ang sabi ni Pingkaw nang magpunta siya sa Kaya nagugulkuhang itinulak na naman ni Pingkaw ang
talipapa bago pa man gumaling ang kanyang anak. kanyang kariton papuntang bayan. May doktor doon ngunit
Minsang nag-uusap ang mga nagsisipagtipon sa talipapa wala naming gamut para sa nalason.
tungkol sa bigas relip, at iba pang bagay na ipinamimigay ng Halos Hindi makakilos sa pagod si Pingkaw, bukod pa sa
ahensya na nangangalaga sa mga mahihirap. Sumabat si kanyang lubhang pagkalumbay sa pagiging maramot ng
Pingkaw na nagkataong naroroon, "Bakit iaasa ko pa sa kapalaran. Ipinagpatuloy niya ang pagtulak ng kariton.
ahensya ang aking pamumuhay? Malusog at masigla pa naman Nang makarating siya sa punong kalsada, maraming sasakyan
ako sa pagtutulak ng aking kariton upang tulungan. Marami pa ang kanyang pinahinto upang isakay ang kanyang mga may
riyang iba na higit na nararapat tulungan. Ang hirap lang sa sakit na anak ngunit wala ni isa sa mga ito ang tumigil. Maya-
ating pamahalaan, kung sino ang dapta tulungan ay Hindi Maya napansin niyang Hindi na kumikilos ang kanyang
tinutulungan. Ngunit ang ibang mabuti naman ang panganay. Para siyang sinakluban ng langit nang mabatid
pamumuhay, sila pa ang nakatatanggap ng tulong. niyang Hindi na ito humihinga. Umiiyak siyang nagpatuloy sa
Kabaliwan…" pagtulak ng kariton para iligtas ang buhay ng natitira pa niyang
Iyan si Pingkaw. Kontento na siya sa kanyang naabot sa dalawang anak. Maraming tao ang may pagkamanghang
buhay. nagmasid sa kanya, subalit wala kahit isa mang lumapiot
Naganap ang sumunod na pangyayai kay Pingkaw nang ako'y upang tumulong. Tumalbug-talbog ang katawan ng kanyang
nasa bahay ng aking kapatid na may sakit. Isinalaysay ito ng mga anak sa kariton habang nagdaraan ito sa mga lubak-lubak
aking mga kapitbahay pagbalik ko, at matinding galit ang ng kalsada.
aking nadama. Pakiramdam niya'y isang daang taon na siya nang makarating
Isang araw, matapos silang mag-agahan ng kayang mga anak, sa pambansang ospital. Matapos ang pagtuturuan ng mga
bigla na lamang namilipit ang mga bata sa sakit sa tiyan. Ewan doktor at narses na ang tinitingnan lamang ay mga pasyenteng
kung dahil sa sardines o sa kung ano mang panis na kanilang mayayaman na wala naming sakit, binigyan din ng gamut ang
nakain. dalawang anak ni Pingkaw.
Natuliro si Pingkaw. Nagsisigaw. Tumakbo siya sa mga Nang gumabi'y namatay si Poray, ang pinakamatanda.
kapitbahay upang humingi ng tulong. Ngunit wala silang Dalawang araw pa ang lumipas, sumunod namang namatay
maitulong maliban sa pagsabihan siyang kailangan dalhin ang ang bunso.
mga anak sa ospital. Nakarinig na naman ako ng kaguluhan. Muli akong
Walang nagdaraang mga saasakyan sa kalyehon kaya sa dumungaw. Si Pingkaw na nagbalik, sinusundan na naman ng
kariton isinakay ni Pingkaw ang kanyang mga anak. Nagtungo mga pilyong bata.
siya sa bahay ng isang doktor na malapit lamang, ngunit wala "Hele-hele, tulog muna, wala dito ang iyong nanay…" ang
ang doktor at naglalaro ng golp, ayon sa katulong. kanta niya, habang ipinaghehele ang binihisang lata.
Itinulak niyang muli ang kariton at nagpunta sa bahay ng isa