Kawnpui Chhimveng Kohhran Centenary

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 5

CENTENARY MEICHHER

- Rev. H. Lalnghakliana
Kawnpui Chhimveng Kohhran Centenary lawmna hun kan lo thlen hian, Meichher
Chhi \an tute leh vawiina Kohhranin kan lawmnaah \hang lo thar zel ten kum 100 min
hruai thleng tura Rawngbawltu \hahnemngaite chanchin hi kan hriat theih nan leh kan
entawn atan Hebrai Lehkhathawntuin, “In hotu, Pathian thu lo hrilhtute che u chu hre
reng ula, an awm dana thil chhuakte chu ngaihtuahin an rin dan zir rawh u,”(Heb. 13:7)
a tih angin kan hotu, Pathian thu min hrilhtu, Kohhran bul \antute leh, mi hming \hate
kan zir dawn a ni.
Kum za chhunga Kohhrana Rawngbawltu langsar zawng zawng kan ziak seng lo
vang a. Amaherawhchu, a bul \antute Ringtu hmasate leh an rawngbawlna kan ziak
dawn a, kawng lehlamah chuan History kim chang tak ni lo mahse, Kawnpui Chhimveng
Kohhran chanchin kan sawi dawn avangin History anga kan ngaih pawhin a sual chuang
lo vang.
Khawvel lo changkang zelah History buatsaihtute chuan Document awm tawh sa
a\angin chanchin belhchian dawl an ziak \hin a, Kawnpui Chhimveng Kohhran bul
in\anna pawh hi a Document zawnga kan sawi dawn chuan kum 1891 March 15-a Khasi
rama Missionary William Williams-a’n Mualvum Lal Liankunga khuaa naupangte hnenah
Chanchin |ha a hril kha 2012 Synod-in Zorama Chanchin |ha luh niah a lo pawm ta a.
He lai hmun Mualvum kai, Kutbul lui chhuaha naupang a hmuhte hi Chawnga te,
Hrangkimthanga te, Vawma te leh mi dang engemaw zat an nih a rinawm. Mualvum
khua a\ang hian Kutbul lui chhuah Tlawng lui kai hi mel 3 a ni a, Vai (Maji) ho dawr tura
naupang kalte hian Chanchi |ha Zofate zinga dawng hmasa ber nih an hauh ta tlat mai
a ni. A va ropui em!
Heng mite zinga mi Hrangkimthanga hi Mualvum (Darnam Veng) a Kristian hmasa
ber a ni a. A fanu, Dartuahkungi chuan, “Ka pa te hi Mizorama Kristian hmasa ber an nih
ka ring, Zosap Missionary lo kal ten Aizawl an thlen hmain Pathian thu an hrilh a\anga
Pathian thu awi an ni a. Zosap lo kal te reng reng hi Darnam kan awm lai chuan kan inah
an lo thleng ziah \hin a ni,” a ti. Kum 1966-a Pathian thu kan zir lai khan Pastor
Liangkhaia’n Chaltlang Kohhranah thu a sawi dawn a, amah zui turin min sawm a, S.S
banah kein Mission veng a\angin Chaltlang thlengin kan kal dun a, Hrangkimthanga
tupa ka nih ka hrilh a, “E, Kima tupa i ni maw? I pu chu Kristian hmasa a ni a, ka hria
alawm,” a ti a. “A ni maw,” tiin ka chhang ve mai a, lo zawt thui deuh ila a \hat dawn nen.
Centenary kan lawmna tana source kan lakna kum 1913 November ni 9-ah Darnam
(Vaiveng) Hrangkimthanga inah inkhawmna an neih \anna hi kan Kohhran tan chuam
Mel lung a lo ni ta a. A bik takin Kristian hmasaber Hrangkimthanga chanchin hi tlem lo
chhui ila. Kum 1908-ah leh 1910-1911 Mautam \an lai khan Bawrhsap dawrtu ber niin an
hun laia lehkhathiam awm chhun a ni a, Mualvum khuain \am laia buhfai Aizawla an
puk \hin man pek leh Mel kawngsah hlawh engkim enkawltu, melveng Upa a ni a, mautam
chanchin pawh uluk takin a ziak ve a ni. Aizawl leh Mualvum inkara kea kalin a hun tam
tak a hmang \hin, kum 1920 January ni 24-ah a thi ta a ni.
Kum 1916-am Mualvum (Darnam Veng) Thingsekawn thlang Zolui peng thlangah
Biak In hmasa ber chu Kristiante chuan an sa ta a, he hmunah hian Pi Diahzingi te, Pi
Sapkungi te leh Kristian hmasa hote chu an inkhawm \hin a, “Isua Vanah a awma” tih
hlate leh “Aw Isu, ka hmangaih, ka rilru an’ tih hlate sain Pathian an fak \hin a ni. Pi
Diahzingi hi Upa Kawhtea, Kolasib nupui a ni a, Darnam Veng Kohhran a\anga Nurse
hna zir chhuak, Zoram pum huap pawha Nurse hna zir hmasa ber zinga mi a ni. Pi
Sapkungi pawh hi Zosap Missionary te hnena Nau chhar zir, nau chhar thiam tak a ni.
Heng ringtu hmasa hote hi Centenary Meichher dep kai hmasaber tute an lo ni.
Kawnpui Chhimveng Kohhran Centenary a lo thlen dawn hian Kohhran Committee
chuan 1916-a Biak In dinna hmasa ber Thingsekawn thlang Zolui peng thlang chu Pu
Malsawma Ram a lo nih tawh avangin ` 7000/-lei a ni ta a. He Biak In dinna hmasa ber hi
Centenary Project atana buatsaihin chhinchhiahna ‘KRAWS’ mawi tak phun a lo ni ta a,
tunah hian peih fel vek niin Centenary lawmna atana Programme pawimawh tak pakhat
luahtu a ni a, Centenary Meichher chhi hmasatute Biak In hi Kohhran hoten kan hre
reng dawn a ni.
Kum 1916 kum tawp lamah Mualvum tlang Mualliam tuikhur kawng chhakah Biak In
hi sawn chhoh leh a ni a. Upate neiin Kohhran chu a ding chho zel ta a. Upa zawng
zawng chanchin kan ziak seng lo vang a, kum 1916- 1925 inkarah hian Upa 3 - Hangpawla,
Luaikhaia, Hmara te an awm a, kum 1941-ah Pastor Lalhlura chu Mualvumah Pastor
turin Synod-in a rawn dah ta a ni.
Pastor Lalhlura : Mualvum Kohhran \hut hmuna hmangin Bial a enkawl a, Centenary
Meichher fung vuantu a nih angin a chanchin tlem lo sawi teh ang. Amah hi Cherra-a
Pathian thu zir, rilru zau tak, thusawi thiam, a Bial te Pathian thu hriatna lama awp \han
tum tlat, Kohhrana zirtirna dik lo huaisen taka dodal ngamtu, Kohhran humhalhna
kawnga mi huaisen, nupui fanaute pawh uap hman lo khawpa Bial fan taima a ni a,
Pathian thu hriatna lama mi ril, Thlarau mi, Sacrament a buatsaih apianga mittui nena
sem \hin a ni. Lal Isua tuarna leh hmangaihnain a thinlung a tituiral \hin. Pastor nih tling,
Kohhran Pa, a bialten a thusawi an ngaithla ning ngai lo, puithu tak leh mumal taka
Kohhran enkawlna kawnga mi rinawm, a bialte taksa leh thlarauva awp \hanlen tum tlat
mi a ni.
Pastor Lalhlura hi Chaltlang khua a\anga Mualvuma Pastor tura Synod-in a dah a ni
a, 1941 a\anga 1969 Re-Employed thlengin Pastor hna a thawk a, rawngbawltu
\hahnemngai leh tihtakzeta Bial enkawltu a ni. A thusawi ka hriatreng chu, “Mualvum
Kohhran hi Mission Veng Kohhran angin kan kal tur a ni,” tih hi a ni. Mumal taka Kohhran
kaltir tumtu, Bialte entawn atana \huthmun Kohhran siam tum tlat mi a ni a, hei hi a
hlawhtling hle reng a, a hun lai khan Mualvum Kohhran chu Bialin kawng engkimah Pa
anga an en a ni.
Upa Lalrokunga : Kum 1926-ah Se\hawn Kohhran Upa atana nemngheh a ni a. Kum
1928-ah Mualvum Upa atana thlawn nawn leh niin Mualvum Kohhran Upa Min ber niin
a hun a hmang a. Amah hi Bible Course, Zosapte hnena zir zo, Pathian thu thiam, mi fing
a ni a. Pathian thu harsa hrilhfiah leh thusawi thiam a ni. Kohhran neitu nih tling, Synod
Committee pawimawhah pawh Presbytery aiawha \hu ve fo \hin, Mualvum Kohhran
Upa chhuan vawr a ni a. Chhungkuaa pathian rawngbawlna kawnga mi entawn tlak, a
fate pawh Kohhrana rawngbawltu pawimawh taka chherchhuak thiam, Kohhran mite
pawhin an zah leh Pa anga an en a ni. Kohhran hi a dah lalin a ngaisang a, vawi khat
pawh Lungdaiah Pathianni a hmang a, SS hunah SS nei lova Sermon sawi turin Upaten
an ruat a, a chhanna chu, “E, Sande Skul aiin ka ropui hlei nem, Sande Skul chu i \hulh lo
vang u,” tiin SS aia thusawi chu a hnar ta a ni. Kohhran rawngbawl hna zawng zawng hi
Thlarau lam rawngbawlna a ni tih a hre chiang a, Kohhran hi mumal taka kal a, zahawm
taka kal tir hi a tum tlat a ni. Centenary lawmna atana Meichher eng tak chhitu, a kila lung
\angkai tak a ni.
Upa R. Zobela : Thiamna lama hmanlai pawl 7 passed, Zosap Sandy-a bula Durtlanga
lehkha zir a ni a, tunlai hun anga graduate kan tih ang rank hi thiamna lamah a tling awm
e. Sap \awng leh Vai \awng duh tawka hmang thei a ni. ITA Indopui II-na laia, Aizawl
kawng lamlian laih laia, Tlawng lui a\anga Mualvum khuaa Ration kawng lai tute tana an
supply ziak feltu leh enkawltu Head Clerk a ni a. Kum 1930-ah Bilkhawhthlir Upa atan
nemngheh a ni a, 1937-ah Mualvum Upa atan thlan nawn leh a ni a, Mualvum Upaah
hian kum 20 zet a awm hman a, sawrkar hna a thawh avangin 1959-ah khan Aizawlah a
pem ta a. Dawrpui Vengthar Upaah thlan nawn leh niin Vaivakawn Kohhran an indanin
Upa a ni zui zel a ni. Mualvum Kohhran a enkawl chhungin Kohhranah Pa nih a tling em
em a, kawng engkimah sulsutu, Kohhran hmangaihtu, a kila lung \angkai, Centenary
Meichher Chhi engtu zinga mi, mi ropui tak a ni. Kohhranah neitu leh Pa angin rawng a
bawl a, zirtirna dik lo dodal thuah te, Kohhran rorelna chungchangah rilru zawng zawnga
Kohhran enkawla hmasawnna tura nasa taka \an latu a ni. Puitling Sande Skul Superin-
tendent a nih kumte phei chuan a inbuatsaih nasa lehzual \hin a. Bible Commentary
Dumelow te, William Barclay te leh Mathew Henry bu te hi a bulah dah vekin English
Bible te leh Commentary hmang ten nasa takin a inbuatsaih \hin a ni. Thua Kohhran awp
\han tum tlat mi leh hla lamah pawh a Kohhran enkawlte Kristian Hlabua hla awm zawng
zawng thiam tir tum tlat mi rawngbawltu chhuanawm, Mualvum Kohhran Centenary
lawm thei tura Meichher chhi engtu, vawiina rawngbawltute tan pawha rohlu tling a va
ni em! A inkhawm loh chuan a hah a dam thei thlawt lo, Pathian Biak Inkhawm hi a dam
phawt chuan a \hulh ngai lo a ni.
Upa VL. Auva : Zirtirtu Auva tiin kan sawi ber, amah hi Durtlang a\anga Synod-in
Mission Skul Zirtirtu atana Mualvum khuaa an rawn dah a ni a. Kum 1944 velah
Mualvumah a lo pem a, Kohhran leh khawtlangah a bikin YMA leh K|P-ah sulsutu,
Mualvum Kohhran leh khawtlang tana malsawmna, Centenary atana Meichher chhi engtu
ropui ber zinga mi ropui tak a ni. Pastor Saiaithanga’n, “Mission School zirtirtu hi Ordain
loh Minister an ni e,” a tih \hin angin Zirtirtu Auva hi Kohhran Rawngbawltu ropui tak
leh Hlaah leh Sande Skul lama mi \angkai tak a ni. Solfa a thiam a, zaipawl hruaituah te
\angin K|P kaihhruaina kawngah pawh mi \angkai tak a ni.
Ni tin School Zirtirtu a ni a, ni tin zirlai \an hmain Bible chhiara \awng\aiin a school
naupang 150 rual vel tan khan a nun pum pui a hlan a, naupangte Pathian \ih tur leh
thuawih turin Missionary rilru puin Zirtir hna hi a thawk a ni. Zing Devotion a neihpui te
hian Lal Isua tuarna lam Bible chang a chhiar te phei chuan a lung hi a chhe thei em em
\hin a. Thlarau mi, Mualvum Kohhran tana Pathian thilpek a ni. Naupang 150 rual zet
amah chauhvin a zirtir a, a school hi hming\ha takin a enkawl \hin a ni.
Mualvum khuaah hian \halaite pa nih tling khawpin rawng a bawl a, vawiina
Chhimveng Kohhran ngelnghet taka a lo din theihna tura a kila lung \angkai ber zinga
mi a ni. Durtlang khua a ni bawk a, Durtlang Damdawiina thawk Pi Puii te, Pi Hruaii te
pawhin vawi eng emawzat mualvum khua hi an rawn tlawh phah a. Zosap ho reng
rengin Zirtirtu avang hian Mualvum Kohhran hi an rawn ta neih lehzual a ni. Naupang
Sande Skul lamah pawh General Leader kum tam tak a\anga SS Inkhawm leh Pathianni
chawhnu lama inkhawm kalhmang vawiina kan hman mek hi a bul tumtu pawimawh
tak chu Upa VL Auva hi a ni. A Skul naupangte a hmangaih dan leh Naupang Sande
Skul-a bul tumtu a nihna hi sawisen a ni lo vang. Tumkau Ni-a NPSS-in mual kan fan \hin
te hi a bul tumtu a ni a, chu mai ni lovin Krismas zing apiangin SS Naupangte mual a
fanpui \hin a ni.
Centenary lawmna atan kan hmaa mi huai kaltate Mualvum, Kawnpui Chhimveng
Kohhran, vawiina Sande Skul a bikin Naupang lam mi lo kaihhruai dan hi a va ropui em!
Serampore College University-ah William Words-a te, Marsman-a te, William Carey te,
Serampore Trio an vuah angin kei chuan Upa Lalrokunga, Upa R. Zobela leh Upa
Vanlalauva te hi Mualvum Kohhran Trio tiin an hming ka’n vuah ve teh ang.
Centenary Meichher chhitu Mualvum Kohhran tana malsawmna leh Pathian thilpek
kan ngawih bo pui theih miah loh tur chu Pi Liantei (Pu Ngurthansanga nu) hi a ni. Pi
Liantei hi Thlarau mi, pulpit-a rawngbawltute zinga mi a ni lem lo va. Amaherawhchu, a
Pulpit chu Mual a ni. Kum 1945 a\anga 1960 thleng khan Pathianni zing thawh tinuamtu,
Kohhran a hlim lai leh chauh lai pawha ‘lam’ lama hmahruaitu, amah chauh pawha lam
reng mai, \awng\aia rawngbawl, mi tin rengin kan ngaih em em, naupang damlo emaw
puitling pawh ni se Pi Liantei’n min \awng\ai ka duh kan tih reng \hin, \awng\ai dam
theihna thilpek dawng a ni. Pathian nena an inkar a fel a, hmangaihna ngah leh aw nem
zaidam, inngaitlawma rawngbawltu, Inrinni zan rei tak leh Pathianni zingkara Mualvum
khaw chhunga Pathian thu sawi reng \hintu, Pathian thua Kohhran leh khawtlang
chawmtu ropui tak, mihlim, Pi Liantei hi Kawnpui Chhimveng Kohhran Centenary
Meichher chhi kaitu ropui zinga pakhat a ni tih hi sawi hmaih chi a ni lo vang.
Heng bakah hian \hahnemngai taka rawngbawltu Upa, Upa Sena, Upa Zoduha, Upa
Bilata, Upa Ngura leh Upa Lalawpfela, Upa Kapsanga leh Upa Thangkima leh Upa
Nikhuma te pawh chanchin sawi tur a va tam em! Kan sawi seng lo vang. Upa Zoduha,
Upa Bilata, Upa Ngura te tih loh Upa dangte hi chu Aizawlah an pem vek a, an vaia
chung thuah heng hi hriatreng atan ka’n sawi lang teh ang. Centenary kan lo thlen meuh
hi chuan kal tawhte leh vawiina kan Upate ho hi bihchian a \ulin ka hria a. He Kawnpui
Chhimveng Kohhran hruaitu kum 100 chhung hian Upate zingah suala tluk avanga Or-
dination hlih sak pakhat mah awm lo va hming\ha taka an awm ziktluak hi a va ropui
em! Pathian chu fakin awm rawh se.
“In hotu... hre reng rawh u” sawi tur a va tam e! Zaipawl lamah Zirtirtu Auva leh Upa
Lalawpfela’n kum 1950-a Mualvum Kohhranin Hmarthlang Presbytery kan dawn \uma
Zaipawl hla 7 ngawt mai: Davida Fakna Hla; Engkimtitheia, Kawngte u lo inhawng rawh
u; Hla mawi sak duh tak mai ka nei; Zintute zai zel ru; Hetah hian nunna tui a luang;
Lalpa fakin i zai ang u tih hla pasarih ngawt mai thiam takin an sa thei a ni. He Presbytery
hi October 5-10, 1950 a ni a, Mualvum Kohhranah hian mihring 674 an awm a, Presbytery
hmangtu zawng zawng hi mi 1904 an ni. Biak In chhak field-ah Pathianni chuan mualah
inkhawm a ni a, Zosapten hovin hlim taka hman a ni.
Zoram pum thlirna a\anga Kohhran kalphung buatsaihnaah kan Upa kaltate khan
lungphum nghet tak mai Kohhranho tan an lo phum hi ngaihtuah chhunzawm zel ila,
Synod pum huap anga Sande Skul kan inkhairual hma daih khan 1930-ah Naupang lam
Inkhawm hi an lo neih \an pui daih tawh a ni. A tirah chuan Upa R. Zobelan Naupang
lam a ho \hin a, Upa VL Auva (Zirtirtu) a lo awm chinah chuan Upa Auva hian naupang
lamah mawh a phurin ‘General Leader’ hming phuahin, hnarkaitu berah a \ang a.
Naupang Chawhnu Inkhawmah hian hmun khatah naupang leh zirtirtu zawng zawngte
inkhawmhovin Thlathum Dan zir turte an zir a, Thla Thum Danah Biak Inpuiah
intihsiakna neiin lawmman te siamin hun an hmang \hin a ni. Tin, chu bakah chuan
Bible-a mi ropuite chanchin zirtirtute leh Department tin Leader ten ngaihnawm takin an
sawi \hin a. Thla khatah vawi khat tal, Naupang Hlabua an sak thiam lohte an zirho bawk
\hin. Hetiang taka naupang an enkawlna rah hi Mualvum a\anga Kawnpui Chhimveng
Kohhranin a rochun ‘Rohlu’ a ni a, Sande Skul-a naupang \hanglian dik tak an nih avang
hian he Kohhran a\ang hian misual khawtlang buaipui tham hi vawiin thlengin an awm
lo a ni.
Zoram pum huapa rawngbawltu lar berte zinga mi Pu Lalkherha’n Mualvum Kohhran
1949 buhseng laia lo lama a rawn riah thlak ve a, lo lama Upaho ten thusawia an lo ruai ve
kha thil mak tak a ni. Ram riakhote an inkhawm a, Darnam ram, Mualvum khua a\anga
mel 4 dinna, Pu Chuhthanga lo tlangah Darnam ram laili lai tak, riahbuk 4/5 vel awmna
hmunah Pathian thu a sawi ta a. A bulah meipui an chhem a, thingkhawilu bulah dingin
Sermon a thlak ta piap piap mai a ni. Hemi \um hian mi za rual zet an inkhawm a, hemi
zan Dec.,22, 1949 hian a chang thlan chu Hebrai 11:16 a ni a, a thupui chu “RAM |HA
LEHZUAL CHAK AN LO NI A” tih hi a ni. Inkhawm ban dawna a hla thlan chu “Huai
takin Van sipaite u...Ram \haah min thlen ang,” tih kha a ni. Mualvum Upaho hi an
bengvarin hmangchang an lo hre hle mai tih kan hre thei awm e. Hei hi vawiin thlengin
‘Lalkherha Pulpit’ tih a lo ni ta a ni.
Hemi kum 1949 hi “Darnam Hausak Kum” tia sawi a ni a, Chhek In lian tak mai siamin
“Pathian Zem’ an kual a, Pathian tana buh pe phal apiangin Zemah chuan an buh an
chhung a, lehkhapuan leh pensil Zem bulah an khai a, buh pe apiangin an hming leh an
pek zat an ziak a, phur 300 teh meuh mai a tling awm e.
Mualvum Kohhran hi Pastor-in Bial a vawnna khua a ni bawk a, Pastor leh Upa hote
thawhhona a \ha em em a, Kohhran enkawlna chungchangah lungrual taka an thawhhona
rah hi sawi sen a ni lo. An finna leh remhriatna te hi kan umpha zo lo hial awm e. Krismas
Ni apianga Krismas Chhiarpui an buatsaihna chhan - Lal Isua kha anmahni khuaah
chhiarpuia hming ziak tura a kal hre rengin an buatsaih a, Kohhran mi zawng zawng
Krismas hmang chu an chhiar vek a, a upa ber leh naupang ber hnenah lawmman an pe
\hin. Thangtharte rochun tur thil hlu, Centenary Meichher Chhitu, kan hotu, Pathian thu
min hrilhtute hi i hre reng ang u. CENTENARY MEICHHER ENG ZUAL ZEL RAWH SE.

****

You might also like