Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Pilipino: Unang Markahan
Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Pilipino: Unang Markahan
Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Pilipino: Unang Markahan
Komunikasyon at
Pananaliksik
sa Wika at Kulturang
Pilipino
Unang Markahan
i
COPYRIGHT PAGE
Copyright @ 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this materials shall subsist in any work of the Government of the Philippines.
However, prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall
be necessary for exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of the K to 12 Curriculum through
the Curriculum and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for
educational purposes and the source must be acknowledged. Derivatives of the work including
creating an edited version, an enhancement of supplementary work are permitted provided all
original works are acknowledged and the copyright is attributed. No work may be derived from
the material for commercial purposes and profit.
Consultants:
Regional Director ESTELA L. CARIŇO, EdD, CESO IV
Assistant Regional Director RHODA T. RAZON, EdD, CESO V
Schools Division Superintendent MADELYN L. MACALLING, PhD, CESO VI
Assist. Schools Division Supt. EDNA P. ABUAN, PhD
DANTE J. MARCEL, PhD, CESO VI
Chief Educ. Supervisor, CLMD OCTAVIO V. CABASAG, PhD
Chief Education Supervisor, CID RODRIGO V. PASCUA, EdD
Development Team
Writers: Valen Joy B. Reyes, Liemar G. Mallillin, Richelle S. Uy, Bryan D.
Tagaca, Jonathan G. Bingayan, Jennifer V. Balbin, Jollibeth D. Jose,
Jumat T. Andres, Janice C. Paguirigan, Julieta G. Asuncion, Abraham
S.Gamal
Language Editor: Ana M. Rubang, Orlyne T. Demerin, Elisa, Sabado, Jackielyn Partible,
Evelyn A. Saladino, Lucena Colobong
Illustrator:
Layout Artist: June Anne Nathalie C. Villanueva
Focal Persons: Marietess B. Baquiran, EPS Filipino, SDO Isabela
Ma. Cristina Acosta, EPS LRMDS, SDO Isabela
Romel Costales, Regional EPS Filipino
Rizalino Caronan, Regional EPS LRMDS
ii
Talaan ng Nilalaman
iii
COPYRIGHT PAGE
Copyright @ 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this materials shall subsist in any work of the Government of the Philippines.
However, prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall
be necessary for exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of the K to 12 Curriculum through
the Curriculum and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for
educational purposes and the source must be acknowledged. Derivatives of the work including
creating an edited version, an enhancement of supplementary work are permitted provided all
original works are acknowledged and the copyright is attributed. No work may be derived from
the material for commercial purposes and profit.
Consultants:
Regional Director ESTELA L. CARIŇO, EdD, CESO IV
Assistant Regional Director RHODA T. RAZON, EdD, CESO V
Schools Division Superintendent MADELYN L. MACALLING, PhD, CESO VI
Assist. Schools Division Supt. EDNA P. ABUAN, PhD
DANTE J. MARCEL, PhD, CESO VI
Chief Educ. Supervisor, CLMD OCTAVIO V. CABASAG, PhD
Chief Education Supervisor, CID RODRIGO V. PASCUA, EdD
Development Team
Writers : Valen Joy B. Reyes, Liemar G. Mallillin, Richelle S. Uy, Bryan D.
Tagaca, Jonathan G. Bingayan, Jennifer V. Balbin, Jollibeth D. Jose,
Jumat T. Andres, Janice C. Paguirigan, Julieta G. Asuncion
Content Editors : Mark-Jhon R. Prestoza, Jun-jun R. Ramos, Rey Pascual, , Jennifer S.
Gannod, Romeo Bugayong, Jr. Ronald M. Masidd, Romano C.
Salazar
Language Editor : Ana M. Rubang, Orlyne T. Demerin, Elisa
Sabado, Jackielyn Partible, Evelyn A. Saladino, Lucena Colobong
Illustrator :
Layout Artist : June Anne Nathalie C. Villanueva
Focal Persons : Marietess B. Baquiran, EPS Filipino, SDO Isabela
Ma. Cristina Acosta, EPS LRMDS, SDO Isabela
Romel Costales, Regional EPS Filipino
Rizalino Caronan, Regional EPS LRMDS
ii
Talaan ng Nilalaman
iii
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
Kabuluhan ng mga Konseptong Pangwika
Panimula (Susing Konsepto)
Isang napakahalagang instrumento ng komunikasyon ang wika. Sa pamamagitan nito,
ang mga tao ay nagkakaunawaan, nagkakaugnayan, at nagkakaisa. kaya naman, maituturing
na yaman ng isang bansa ang wika. Sa Pilipinas, ang wikang pambansa, wikang opisyal, at
wikang panturo ay ilan lamang sa mga konseptong pangwika na maituturing na hiyas ng mga
Pilipino. Higit na mapatitingkad ang pagiging hiyas nito kung mapagtanto ng bawat Pilipino
ang kahalagahan ng mga konseptong pangwika at ang kabuluhan ng mga ito sa pagkakaroon
ng mabungang interaksyon. Bilang isang indibidwal, araw-araw mong nagagamit ang wika sa
iba’t ibang pagkakataon at sitwasyon. sa araling ito, susubukin mong tukuyin ang mga
kahalagahan nito.
Panuto
Basahin, suriin at unawain ang mga naihandang mga gawain na nagpapayaman sa wika at
kulturang Pilipino.
Gawain 1
Wikang Pilipino
Ni Alcomtiser P. Tumangan
1
Ang sarili nating wika’y dinudusta’t hinahamak?
Sagutin ang mga tanong upang matukoy ang diwang isinasaad ng binasa:
1. Aling wika ang natukoy sa unang saknong na kaloob para sa mga Pilipino?
3. Bakit Filipino at hindi ang ibang wika ang dapat na pahalagahan nating mga
Pilipino?
Mga Kahalagahan ng
Wika
2
Wika ang nasisilbing tagapag-ingat at tagapagpalaganap ng mga
karunungan at kaalaman. Bawat bansa ay may kani-kaniyang yaman ng
mga karunungan at kaalaman. Ang mga naimbak na karunungan at
kaalaman sa isip at dila ng sinaunang mamamayan ay nagagawang
magpasalin-salin sa mga sumunod na henerasyon dahil sa wika.
Nagkakaroon din ng hiraman ng mga karunungan at kaalamang
nakasulat at nakalimbag dahil naisasalin sa sariling wika ng isang bansa.
Halimbawa, lumaganap ang Bibliya nang maisalin sa iba’t ibang wika.
Naging mahalagang instrumento ang wika para maunawaan ng daigdig
ang nilalaman ng Bibliya at maipakalat ang Kristiyanismo sa mundo. Ang
nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Dr. Jose P. Rizal ay
naisalin sa iba’t ibang wika ng daigdig, gayundin ang mga akda ni F.
Sionil Jose, isang Pilipinong nagsusulat sa wikang Ingles at ang awit na
“Anak’ ni Freddie Aguilar.
Mahalaga ang wika bilang lingua franca o bilang tulay na wika para
magkausap at magkaunawaan ang iba’t ibang grupo ng taong may kani-
kaniyang wikang ginagamit. Mas nagkakaunawaan ang mga taong sa
isang bansa at nakabubuo ng ugnayan ang bawat bansa sa daigdig
sapagkat may wikang nagsisilbing tulay ng komunikasyon ng bawat isa.
Hindi matatatawaran ang kahalagahan ng wika sa pakikipagtalastasan
at pakikipag- ugnayan tungo sa pagkakaunawaan at pagkakaisa.
Walang saysay ang sangkatauhan kung wala ang wika sapagkat
walang hiraman ng kultura at/o paraan ng pamumuhay, walang
mangyayaring kalakalan, walang pagbabahagi ng tuklas at imbensiyon,
walang palitan ng talino at kaalaman, walang diplomatikong
pagkakasundo ang bawat pamahalaan, at walang pagtutulungan sa
paglinang siyensiya at teknolohiya. Ang kawalan ng wika ay magdudulot
ng pagkabigo ng sangkatauhan. Sa kabilang banda naman, ang
pagkakaroon ng wika ay nagreresulta sa isang maunlad at masiglang
sangkatauhang
bukas sa pakikipagkasunduan sa isa’t isa.
3
A. Batay sa binasang teksto, isulat sa mga batya ng natutuhan ang espesipikong
tulong ng wika sa mga sumusunod na larangan.
Panitika Negosy
n o
Edukasyo Bata
n s
SiSyieynesnisyiaya MedM
ia edia
Medisin Teknolohiya
a
Musik Sinin
a g
Gawain 3
Basahin ang sanaysay mula sa Komisyon ng Wikang Filipino na naglalaman
ng mga mahahalagang impormasyon tungkol sa pagkakabuo ng wikang pambansa
ng Pilipinas.
4
Paglingon sa Ugat ng Komisyon sa Wikang Filipino
ni Dir. Hen. Roberto T. Añonuevo
Nauungkat lamang muli ang usapin sa wikang Filipino kapag pinagmasdan ang
pinakabagong dalawampung pisong papel na inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas.
Nakasaad doon ang “Filipino as the National Language 1935” ngunit itinatanong ng
ilan ang katumpakan ng gayong pahayag.
Hindi totoong noong 1935 nilagdaan ang batas at umiral ang Filipino bilang
wikang pambansa. Sa bisa ng Saligang Batas ng 1935, ang Kongreso “ay inaatasang
magpaunlad at magpatibay ng pangkalahatang Pambansang Wika na batay sa isa sa
mga umiiral na katutubong wika” (akin ang diin). Ibig sabihin, wala pa noong ahensiya
ng pamahalaan na mangangasiwa o magpapalaganap ng mga patakaran hinggil sa
pambansang wika. At wala pa ring napipili noong 1935 kung aling katutubong wika
ang magiging batayan ng pambansang wika.
5
TagalogEnglish Vocabulary at Balarila ng Wikang Pambansa. Pinagtibay ng
Pambansang Asamblea ang Batas Komonwelt Blg. 570 noong 7 Hunyo 1940 na
kumikilala sa Pambansang Wikang Filipino [Filipino National Language] bilang isa sa
mga opisyal na wika ng Filipinas pagsapit ng 4 Hulyo 1946. Gayunman, noong 1942
ay inihayag ng Komisyong Tagapagpaganap ng Filipinas [Philippine Executive
Commission] ang Ordinansa Militar Blg. 13 na nagtatakda na ang kapuwa Nihonggo
at Tagalog ang magiging mga opisyal na wika sa buong kapuluan. Nagwakas ang
gayong ordinansa nang lumaya ang Filipinas sa pananakop ng Hapon. At muling
ipinalaganap ang paggamit ng Ingles sa mga transaksiyon sa pamahalaan,
akademya, at negosyo. At upang matupad ang mithing Pambansang Wikang Filipino,
sari-saring seminar ang idinaos noong panahon ng panunungkulan ni Lope K. Santos
sa SWP (1941–1946). Halimbawa, iminungkahi ang paglalaan ng pitak o seksiyon
para sa wikang pambansa sa mga pahayagang pampaaralan nang masanay magsulat
ang mga estudyante. Pinasimulan noong panunungkulan ni Julian Cruz Balmaseda
ang Diksiyonaryong Tagalog. Lumikha ng mga talasalitaan sa mga espesyalisadong
larang ang termino ni Cirio H. Panganiban, halimbawa sa batas, aritmetika, at
heometriya. Isinalin sa wikang Filipino ang pambansang awit nang ilang beses bago
naging opisyal noong 1956, at binuo ang Panatang Makabayan noong 1950.
Ipinatupad ang Linggo ng Wika, at inilipat ang petsa ng pagdiriwang mulang Marso
tungong Agosto. Itinampok ang lingguwistikang pag-aaral sa wikang pambansa at
mga katutubong wika sa Filipinas noong panahon ni Cecilio Lopez. Pagsapit sa
termino ni Jose Villa Panganiban ay isinagawa ang mga palihan sa korespondensiya
opisyal sa wikang pambansa. Nailathala ang English-Tagalog Dictionary; at
pagkaraan ay tesawro-diksiyonaryo. Nagpalabas ng kautusan ang kalihim ng
Tanggapan ng Edukasyon noong 13 Agosto 1959, na tawaging “Pilipino” ang “Wikang
Pambansa.” Ang “Pilipino” na ibinatay nang malaki sa Tagalog ay maghuhunos na
“Filipino” alinsunod sa atas ng Saligang Batas 1973 “na linangin, paunlarin, at
pagtibayin ang Filipino alinsunod sa umiiral na mga katutubong wika at diyalekto nang
di-alintana ang pagtanggap ng mga salita mula sa mga dayuhang wika.” Sa panahon
ni Ponciano B.P. Pineda, ang SWP ay nagbunsod ng mga pananaliksik na may
kaugnayan sa sosyo-lingguwistika, bukod sa pagpapalakas ng patakarang bilingguwal
sa edukasyon. Naipalathala ang mga panitikan at salin para kapuwa mapalakas ang
Pilipino at iba pang katutubong wika.
6
Kaya naman sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 na nilagdaan ni
Pang. Corazon Aquino nalikha ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP) na sa
pumalit sa SWP. Malulusaw pagkaraan ang LWP nang pagtibayin at pairalin ang
Saligang Batas ng 1987 dahil iniaatas nito ang pagtatatag ng isang komisyon ng
pambansang wika. Naisakatuparan ito nang maipasa ang Batas Republika 7104
noong 14 Agosto 1991, na nagtatag sa Komisyon sa Wikang Filipino.
Maselang bagay ang pagbabago ng mga polisiya, kaya naman dapat ding
maging maingat ang Pangulo kung sino-sino ang itatalaga sa Lupon ng mga
Komisyoner ng KWF. Anumang mungkahing patakaran o programang pangwika ang
imungkahi ng lupon, at siyang sang-ayunan ng Pangulo alinsunod sa itinatakda ng
Saligang Batas, ang iiral at dapat ipatupad sa buong kapuluan.
7
ng Filipino na kaya itong tanggapin sa iba’t ibang rehiyon at gawing katuwang ng wika
ng rehiyon, dahil ang komposisyon ng Filipino ay hindi nalalayo sa naturang wika,
kompara sa Ingles na sa kabilang polo nagmumula.
SEK.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal
ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga
wika ng rehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing
opisyal na pantulong na midyum ng pagtuturo. Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal
ang Kastila at Arabic.
SEK.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin
sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila.
Disyembre 30, 1937 – iprinoklamang ang wikang Tagalog ang magiging batayan ng
Wikang Pambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito dalawang taon matapos
itong mapagtibay.
8
Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na pinagtibay ng
Pambansang Asambleya noong Hunyo 7, 1940 na nagproklama na ang Wikang
Pambansa na tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal.
_
_
_
_
_
_
_
_
_
9
Gawain 4
Mula sa artikulong binasa, ano ang naitutulong ng pagkakaroon ng wikang
pambansa, panturo at opisyal sa ating mga Pilipino?
Wikang
Wikan
Pamban g
sa Pantur
o
Wikan
g
Opisy
al
Gawain 5
10
Rubrik:
PUNTOS
MGA PAMANTAYAN Di- Nangangailangan
Napakahusay Mahusay gaanong pa ng
Mahusay pagsasanay
Organisado at may kaisahan ang 4 3 2 1
talata
Kabuuang Puntos
Pangwakas
Kayraming mga patunay na ang wika ay tunay na mahalaga sa ating mga
Pilipino. Ngayon at nabatid mo na ang mga ito, pahalagahan pang lubos sa
pamamagitan ng paggamit sa mga ito sapagkat habang ang wikang pambansa,
opisyal, panturo at iba pang konseptong pangwika ay higit silang napapalago.
11
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
Ang Wika
Panimula (Susing Konsepto)
Naisip mo na ba ang maaring mangygari kung walang wika at hindi natin
maipahayag ang sarili nang pasalita o pasulat man? Ano kaya ang maaaring mangyari
sa loob ng tahanan kung hindi nakapag-uusap ang bawat miyembri nito? An kaya ang
maaaring maganap sa paaralan kung hindi makapagpapahayag ng saloobin ang
bawat isa? At paano kung ang bawat tao ay walang daluyan ng pagkakaunawaan?
Ganito kahalaga ang magkaroon ng midyum ng komunikasyon.Nakasalalay sa
wikang nauunawaan nang lahat ang tibay ng ugnayan at tagal ng samahan. Ito ay ilan
lamang sa papel wika sa ating lipunan. Ang wika ay kasakasama mo lamang. Baon
mo ito kahit saan ka man pumunta.
Ang wika ay isang napakahalagang instrument ng komunikasyon. Mula sa
pinagsama-samang makabuluhang tunog, simbolo, at tuntunin ay nabuo ang mga
salitang nakapagpapahayag ng kahulugan o kaisipan.
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
1934 - Kumbensyong Konstitusyunal
Ito ay binubuo ng mga delegado mula sa iba’t ibang parte ng Pilipinas. Dito pinag-
usapan ng mabuti kung anong wika ang itatag bilang wikang pambansa. Nagkakaroon
ng pagtatalo kung wikang katutubo ba o wikang ingles ang gagamitin.
1935 - Saligang-Batas ng 1935, Artikulo XIV, Seksyon 3
Dito ay itinadhana na ang Kongreso ay gumawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng pangkalahatang Wikang Pambansa na batay sa
isa sa mga umiiral na katutubong wika.
1937 - Kautusang tagaganap Blg. 134
Sa bisa ng saligang batas 1935 pinahayag ni Pangulong Manuel Quezon na ang
Wikang Pambansa ay ibabatay sa wikang Tagalog. Magkakabisa ito pagkatapos ng
dalawang taon.
1946 - Araw ng Pagsasarili (Hulyo 4, 1946)
12
Sa panahong ito ipinagkaloob ng Amerika ang kalayaan ng mga Pilipino. Ipinahayag
na ang opisyal na wika ng bansa ay Tagalog at Ingles na binatay sa Batas Komonwelt
blg. 570
1959 - Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (Agosto 13, 1959)
Pinalabas ng Kalihim ng Kagawaran g Edukasyon, Si Jose E. Romero, ang kalihim
ng Kagawaran ng Edukasyon, ay ipinalabas ang Kautusang Pangkagawaran blg. 7 na
nagsasaad na ang Wikang Pambansa ay tatawagin ng Pilipino.
1972 - Muling nagkaroon ng mainitang pagtatalo sa kumbensiyong Konstitusyunal
noong 1972 kaugnay ng usaping pangwika. Sa huli, ito ang mga nagging probisyong
pangwika sa Saligang Batas ng 1973, Artikulo XV, Seksiyon 3, blg. 2.
1987 – Saligang Batas ng 1987
Pinagtibay ng Komisyong Konstitusyunal na binuo ni dating Pangulong Cory Aquino
ang implementasyon sa paggamit ng Wikang Filipino. Nakasaad sa Artikulo XIV,
Seksiyon 6 ang probisyon tungkol sa wika na nagsasabing: “ Ang wikang pambansa
ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.”
Panuto
Gamit ang spider tsart isulat ang kahulugan ng wika sa isang salita.
Gawain 1
Wika
13
Ang Ating Sariling Wika
ni Melvin Banggollay
Gawain 2
May mga salita ba na mula sa tula na iyong binasa na bago sa iyong paningin at
kinakailangan mong ihanap ng kasingkahulugan habang ikaw ay nagbabasa? Isulat
ang mga ito sa unang hanay. Sa ikalawang hanay ay subukin mong ibigay ang angkop
na kasingkahulugan nito gamit ang diksiyonaryo o sa tulong ng konteksto ng
pangungusap kung saan ito ginamit. Sa ikatlong hanay ay gamitin ang mga salitang
ito sa makabuluhanag pangungusap.
14
Salita Kahulugan Makabuluhang Pangungusap
Gawain 3
Punan ng mga impormasyon ang mga sumusunod na timeline sa mga pangyayaring
nagbigay daan sa pagkakahirang sa Filipino bilang wikang pambansa. Isulat ang
kasagutan sa loob ng timeline o kahon.
1972
1935 1946
15
Gawain 4
Bigyang pagpapaliwanag ang mga sumusunod na katanungan. Isulat ang sagot sa
loob ng kahon.
1. Ano-ano ang kahalagahan ng wika sa buhay ng tao? Ano kaya ang magyayari kung
mawawala ang wikang binibigkas at nauunawaan ng mga tao sa isang pamayanan o
kultura?
4. Ano ang ibig sabihin ng wikang opisyal? Paano nagiging opisyal ang wika?
16
5. Ano-anong wika ang karaniwang ginagamit sa pagtuturo sa inyong paaralan?
Pangwakas
Sa mga gawaing naisagawa magkkaiba man tayo sa maraming bagay ay
nauunawaan naman natin ang isa’t isa dahil naipahayag natin ang ating
nararamdaman at nauunawaan sa ating kapwa at gawa. Sa pagkakaunwaan na ito
ay naipaparating natin an gating kagustuhan na maging mapayapa an gating bayan
at bansa. Dahi sa iisang wika tayo ay nagkakaintindihan. Ang Wikang Pambansa ay
wika ng pambansang kaunlaran.
17
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
KONSEPTONG PANGWIKA (PAKIKINIG AT PANONOOD)
I'm so init na; make paypay me naman o. Pa-sharks naman yung sagot mo!
Boring ng life mo. YOLO lang! sama ka naman sa trip. G? G na! Pak! Ganern!
Ganems! petmalu naman pak na pak ang outfit! Bet ko yan lodi na kita sa style!
18
Panuto
Basahin, unawain at suriin ang mga naihandang gawain tungkol sa konseptong
pangwika. Sagutan nang may katapatan ang mga gawain.
Gawain 1
A. Basahin at unawain ang transkripsyon mula sa isang panayam na halaw sa
video sa Bandila X-tra Ebolusyon ng Wika. Maaari mo ring panoorin ito gamit ang
link na nasa ibaba.
“Kasabay ng pag-usad ng panahon nagbabago rin ang wikang Filipino may mga
salitang nadaragdag na lalo pang nagpapaunlad sa ating wika.” pahayag ni Karen Davila.
Filipino ang ating pambansang wika pero bukod sa mga dayalekto iba’t ibang
henerasyon ng mga Pinoy (Pilipino) iba’t iba rin ang mga salita.
“Sa mga beksing na hindi pa outsing? Go lang! Showsing niyo na sa mga sho-o ang
mga nasa jisip at juso niyo. Be proud!”
“You make tusok-tusok the fishball so nakaka-upset.”
“Wow! repapips, bomalabs yung jaguar pinaalis ni ermats at erpats.”
“Helowz Powz ka-musta na poh yowz?
Paglilinaw pa ni Prof. Madula “Ang tawag sa beki lingo ito ay “socialect.” Ito ay wika
na nalilikha ng isang grupo ng mga tao nabibilang maaaring batay sa kasarian, batay sa
edad o batas sa interes na pinagkakaabalahan. Dagdag pa “Halimbawa ng mga Gay lingo
o sward speak 70’s. Anda para sa ‘pera’ at Atik para sa ‘kita’. Ito ay bunga o produkto ng
mga sward speak. Guwardiya tinatawag na jaguar, bomalabs ito ay Malabo, repapips para
sa pare at dinagdagan pa ng tunog ‘ts’ para sa ermats (mother) at erpats (father).”
19
Hindi rin namang nagpahuli ang mga bagong henerasyon ng mga jejemon.
Ayon sa isa pang ekspertong sa wikang Filipino na si Aura Berta Abiera depende
sa gamit may iba’t ibang anyo rin ang wikang Filipino.
“Mayroon naman tayong paraan ng pamimili ng mga salita sa iba’t ibang konteksto
at sa iba’t ibnag anyon ng pakikipagtalastasan. Iba ang pagpili natin ng mga salita kung
pasalitang anyo pero kung pasulat depende pa rin sa anyo ng isusulat kung pang-
akademiko, pambalita, pang-showbiz mag-iiba at mag-iiba ang pagpili natin ng mga salita.”
dagdag na kaisipan ni Abiera.
Isang kaalaman pa ang mga salitang beki na ‘tsugi’, ‘jeproks’, ‘karir’ at ‘tsika’ ay
nasa Unibersidad ng Pilipinas Filipino Diksyunari.
Kinapanayam:
Prof. Rowell Madula (Pangalawang Taga-Pangulo ng Departamento ng Filipino De La Salle University)
Aura Berta Abiera (Chairman, Filipino Department and Development of Literature, University of the
Philippines)
Bandila: Jeproks to Jejemon: How the Filipino language evolves
Link: https://news.abs-cbn.com/video/focus/08/25/14/jeproks-jejemon-how-filipino-language-evolves
20
_
4. Batay sa paliwang ni Prof. Madula, ano ang katangiang taglay ng wika at naging
dahilan kung bakit nag-iiba-iba ang paggamit o anyo ng wikang Filipino?
21
Jejemon Bekimon o Gay Lingo
Kolokyal Balbal
Sosyolek
22
Linangin ang Wikaalaman! Basahin at unawain ang pahayag.
Mga Konseptong Pangwika
Register- Maraming naghahambing ng register sa diyalekto. Ang register ay
baryasyon batay sa gamit, samantalang ang diyalekto ay batay sa taong gumagamit.
Tinatawag ding estilo sa pananalita ang register. Ang isang tao ay maaaring
gumagamit ng iba’t ibang estilo sa kanyang pagsasalita o maging sa pagsulat upang
maipahayag ang kanyang nadarama.
Iba ang register ng guro kapag kausap niya ang punong-guro, iba rin ang gamit
niyang register kapag kausap niya ang mga kasamahang guro, at lalong naiiba ang
register niya kung kaharap ang kanyang mga mag-aaral.
Isang pangangailangan ng mga baryasyon ng pananalita ng indibidwal ay depende sa
mga sitwasyon ng paggamit. Hindi lang kaso ito ng kung sino tayo kung di anong mga
sitwasyon ang kinapapalooban natin. Tradisyonal na nilalapatan ang tipong ito ng
baryasyon sa konsepto ng register.
Halimbawa:
Gawain 2
Magsagawa ng panayam sa iba-ibang personalidad o iba-ibang lugar. Alamin
ang register o diyalektong ginagamit sa pakikipagkomunikasyon. Kunin ang salita o
pahayag na ginamit at pagkatapos ay iugnay ito batay sa mga dokumentaryo o
23
panayam na napanood at napakinggan na may kinalaman sa wika. Isulat sa kahon
ang kasagutan.
Gabay na pangkaisipan sa payaman:
1. Mga salita o ekpresyon madalas gamitin sa usapan.
2. Salitang madalas hindi mo nauunawaan o ng kausap.
3. Mga salitang bago sa pandinig o pang-unawa.
Tindera Propesyunal
Magulang Babae
Titser Kabataan
24
Palengke Parlor shop
Gawain 3
Linangin ang Wikaalaman!
Iba’t ibang antas ng wika.
5. Masining o Pampanitikan-Pinakamataas na antas ng wika.
1. salapi
2. syutiful
25
3. kasintahan
4. gayyem
Ilaw ng
5. tahanan
Gawain 4
Hinihiling na panoorin ang mga sumusunod na dokumentaryo gamit ang link na
nasa ibaba. Pagkatapos na itong panuorin sagutan ang mga katanungan na nasa
ibaba.
Bekimon: Investigative Documentaries: Pag-usbong ng mga bagong salita,
bahagi ng pag-unlad ng wikang Filipino
Watch ‘Investigative Documentaries’, every Thursday on GMA News TV, hosted by
Malou Mangahas.Aired: September 1, 2016
Link: https://www.youtube.com/watch?v=pcOpw0Y8rB4&t=197s
MILLENNIAL SLANG
Kapuso Mo, Jessica Soho- Millennial Slang 101
Shookt ka na rin ba sa pagka-on fleek ng paggamit ng millennial terms ng mga
kabataan ngayon? The struggle is real, ano nga po? ‘Wag nang mag-SMH cuz we
gotchu, fam! Pag-usapan natin ang mga nauusong millennial terms kasama sina
Bianca Umali at Miguel Tanfelix sa video na ito! Watch ‘Kapuso Mo, Jessica Soho’
every Sunday on GMA hosted by Jessica Soho. Aired: March 12, 2017
Link: https://www.youtube.com/watch?v=zqA2p-Kvs0w
26
2. Anong antas ng wika ang naging konsepto sa pagkakabuo ng Bekinese at
Millennial Slang?
_
_
_
_
4. Paano nalilikha o nabubuo ng mga iba’t ibang henerasyon ang isang wika
tulad ng Bekinese at Millennial Slang?
_
_
_
_
5. Ilarawan kung paano nag-iiba-iba ang paggamit ng isang wika na sanhi ito
sa pagkakabuo ng iba’t ibang register ng wika? Ilarawan Isulat ang sagot sa
limang (5) pangungusap at ito’y mapuntusan ng 3 puntos.
_
_
_
_
27
5. TBH diko alam ang aking gagawin kapag nakita si crush.
6. D2 na me wer na U? ang tagal mo naman.
7. Hindi tayo makakauwi jumujulanis morissete.
8. OMG! my heart na-shookt ako doon.
9. Jejeje!
10. May etneb kang atik diyan pahiram naman.
Pangwakas
Tunay na ang wika ang nagpayayaman sa tao kapag lubusan nitong hinayaan
na gamitin ang kakayahan sa wika. Kasabay ng pag-unlad ng tao ang pag-unlad din
ng wika tungo sa katagumpayan. Gayunpaman, kailangan umayon pa rin ang tamang
paggamit mg wika sa anumang sitwasyon. Kung ang wika ay patuloy na ginagamit ng
isang tao tiyak na magiging maunlad ang wikang kanyang nagiging daluyan sa
pakikipag-ugnayan sa kanyang pang-araw-araw na pamumuhay.
GAWAING PAGKATUTO
MGA KONSEPTONG PANGWIKA: PAG-UUGNAY SA SARILING KAALAMAN,
PANANAW AT KARANASAN
Ang karanasan ang pinakamahusay na guro upang matuto ang isang tao.
Sang-ayon ka ba? Ang mga katagang “hayaan mo siyang maranasan niya ito upang
matuto,” mula sa ating mga magulang ay halimbawa ng pagbibigay ng pagkakataong
matuto tayo sa ating sariling karanasan. Katulad mo bilang isang mag-aaral, higit
mong natututuhan ang isang bagay kapag ito ay iyong naranasan at iyong
naisasabuhay.)
Sa pagsasagawa ng pag-uugnay sa mga konsepto katulad ng mga konseptong
pangwika, kailangan ang ganap na pag-unawa. At sa pag-unawa mo, unti-unti mong
iugnay ang iyong sariling karanasan at dito mas lalo mong mauunawaan ang mga
konseptong ito.
Sa mga gawaing inihanda para sa iyo, mapalalawak nito ang iyong kaalaman
sa mga konseptong pangwika sa pamamagitan ng pag-uugnay sa iyong sariling
kaalaman, pananaw, at karanasan.
28
Kasanayang Pampagkatuto at Koda
Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, pananaw, at
mga karanasan (F11PS-Ib-86).
Pangkalahatang Panuto
Sagutin ng may katapatan ang lahat ng inihandang gawain tungkol sa pag-
uugnay ng mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, pananaw, at karanasan.
Gawain 1 Pag-uugnay ng mga Konseptong Pangwika sa Sariling Kaalaman
Kahalagahan ng Vernakular sa Edukasyong Pangwika ng Pilipinas
(Talumpati ni Emma S. Castillo, Ph.D., mula sa Talisik (Opisyal na Jornal ng Sentro
ng Kahusayan sa Filipino ng Pamantasang Normal ng Pilipinas, Setyembre 2001)
29
pinakapokus ng aklat, isa ito sa nagbukas sa aking mga mata sa kahalagahan ng
vernakular sa maraming bagay.
Magmula pa noong panahon ng Espanyol, may kasaysayan na tayo hinggil sa
paggamit ng vernakular (Tagalog) bilang wikang panturo sa mga paaralan. Sa Butuan
City ay nagkaroon ng pag-aaral hinggil sa bisa ng katutubong wika bilang wikang
panturo.
Si Saleeby (1924) ay nagpahayag na walang higit pang makapagpapatimo sa
isipan ng demokrasya kundi ang katutubong wika. Hindi mapaglilingkuran ang publiko
sa isang wikang hindi nila nauunawaan. Ang tinutukoy nito ay ang katutubong wika
(Tagalog).
Naging maigting na isyu ang paggamit ng vernakular bilang direktong wikang
panturo, hindi lamang bilang wikang pantulong sa pagtuturo. Sa patakarang
edukasyong bilingguwal (yaong nasasakop ng unang kautusan hinggil dito na nasa
DECS Order No. 25, s. 1974), pinayagan ang paggamit ng vernakular ngunit bilang
pantulong lamang kung kinakailangan. Napapaloob kasi sa literatura ng pagtuturo ng
isang wikang banyaga o ng kahit anong pangalawang wika (L2) na hindi maganda sa
pag-aaral nito ang palagiang pagsasalin sa, o paggamit ng unang wika bilang
pantulong. Nagkaroon ng pagbabago sa patakarang ito. Ayon sa isinasaad ng “The
1987 Policy on Bilingual Education” na isinulong noong Mayo 21, 1987 sa
pamamagitan ng DECS Order No. 52, s. 1987, pinapayagan nang magamit ang wika
sa mga rehiyon bilang opisyal na mga wikang pantulong sa pagtuturo, lalo na sa
paglinang ng tinatawag na pangunahing literasi.
Sa kabilang dako, may kautusang espesyal na para sa Filipino lamang. Ito ay
ang MEC Order No. 22, s. 1987. Sinasabi sa order na ito na base sa resolusyon ng
National Board of Education, sa antas ng tersarya, magkakaroon ng anim na yunit sa
Pilipino (ngayon ay Filipino).
Ang wikang katutubo (ang Mother Tongue) ang siyang ginagamit na wikang
panturo sa mga bansang tulad ng Alemanya, America, Britanya, at marami pang
progresibong mga bansa at ito marahil ang makapagpapaliwanag kung bakit nauuna
sila sa pag-aaral at pagkatuto sa halos lahat ng mga bagay. (Jose Buhain, June 4,
1987)
“Mabuting estratehiya ng pagtuturo ang gamit ng “Mother Tongue” sapagkat
epektibo ito sa proseso ng pag-aaral at pagkatuto.” (Bella Angara Castillo, Manila
Bulletin, July 18, 1997)
“Higit na mabilis ang pagkatuto kung gagamitin ng mag-aaral ay ang wikang
kinagisnan niya. Ang tunay na patakaran sa wika ay yaong naglalayong makamit ang
literasi at mataas na antas ng kasanayang matuto ng maraming wika. Ito ang dapat
na pangunahing layunin ng isang mabisang patakaran sa wika.” (Malaya, February
24, 1992)
Narito ang ilang banyagang pananaw na pabor sa katutubong wika.
“Makabuluhang simulan ang pag-aaral ng bata sa wikang kanyang kinagisnan.
Sa ganito, hindi siya mabibigla at madaling makakaagapay sa bago niyang
kapaligiran. Tuloy, makatutulong ang magulang na gabayan ang pag-aaral ng
kanilang anak sapagkat ang wika ng paaralan ay wikang sinasalita rin nila.”
(UNESCO).
30
“Ang nalinang nang “mother tongue” ay kritikal para sa paglinang naman ng
pag-iisip ng isang bata; mabisa rin itong tulay/basehan ng kaniyang pag-aaral ng isang
pangalawang wika,” (Tucker, 1997).
“Mabisang pantulong sa paglinang ng literasi ang wikang katutubo.” (Krashen,
1996).
Sa mga programang bilingguwal sa America, nakitang mabisa at higit na
mataas ang antas ng pagkatuto kung ginamitan ng wikang katutubo ang panimulang
pag-aaral ng isang bata. (Christian, 1997)
Salamat sa mga naunang pag-aaral at kaisipan, nakita ang kahalagahan ng
vernakular. Baka dahil sa paggamit nito ay naging mas magaling ang sistema ng
edukasyon, yaong gumagamit ng vernakular para maging madali ang pagkakamit ng
literasi at nang sa gayon ay malinang na mabuti ang mapanuring pag-iisip ng ating
mga mag-aaral.
31
multilingguwa- multilingguwa- multilingguwa-
lismo lismo lismo
Legend:
15 – 13 puntos – Napakahusay 9 – 7 puntos – Konting trabaho pa
12 – 10 puntos – Mahusay 6 – 0 puntos - Kailangang tutukan ang
gawain
PANGYAYARI PATUNAY
(Mula sa Binasang Talumpati) (Halimbawang Sitwasyong Panlipunan
sa kasalukuyan)
32
PANGYAYARI PATUNAY
(Mula sa Binasang Talumpati) (Halimbawang Sitwasyong Panlipunan
sa kasalukuyan)
B. Panuto: Suriin ang mga sumusunod na pahayag at tukuyin kung paano maiuugnay
sa kasalukuyang sitwasyon ang binasang kaugnay ng konseptong pangwikang
bilingguwalismo at multilingguwalismo. Piliin sa loob ng kahon ang letra ng katumbas
na sagot sa bawat bilang.
33
Gawain 2 Pag-uugnay ng mga Konseptong Pangwika sa Sariling Pananaw
Ang wika ay kaakibat na ng buhay ng tao. Dahil dito, nababatid ng bawat
indibidwal ang mga nagaganap sa kanyang paligid, komunidad at maging sa kanyang
bansa. Bahagi na ng ating pang-araw-araw na buhay ang ang balita. Ito man ay sa
pahayagan, radyo, telebisyon o sa ibang tao.
A. Panuto: Basahin ang teksto at sagutan ng may pagsusuri ang mga konseptong
pangwika na nakapaloob dito gamit ang PERLIKHANDA (Personal na Kalikasan at
Kahandaan).
COVID-19
Ang novel coronaviruses ay isang malaking pamilya ng virus na nagdudulot ng iba’t ibang
sakit, mula sa karaniwang ubo’t sipon hanggang sa mas malubhang mga impeksyon tulad ng
MERS-CoV at SARS-CoV. Ang coronavirus ay maaari ring magdulot ng iba’t ibang sakit sa mga
hayop.
Noong ika-12 ng Pebrero 2020 ay ipinahayag ng World Health Organization (WHO) na ang
kasalukuyang sakit na novel coronavirus ay opisyal nang pinangalanan at tinatawag itong
Coronavirus Disease 19 o COVID-19.
Noong ika-31 ng Disyembre 2019, naitala ang ilang kaso ng pneumonia na hindi pa
gaanong kilala sa Wuhan, China at naireport sa WHO. Napag-alaman na lamang na ang outbreak
ay dulot ng isang uri ng hindi pa nakikilalang coronavirus. Ang coronavirus na ito ay karaniwang
natatagpuan sa mga hayop lamang, at hindi pa nakita sa mga tao noon.
Normal lamang ang makaramdam ng pagkabahala dahil sa kasalukuyang pagkakaroon ng
COVID-19 sa ating bansa lalo na para sa iyong sarili at mga mahal sa buhay. Samantala, ang
karamihan sa mga kaso ng COVID-19 (81%) ay mayroong bahagyang mga sintomas lamang lalo
na sa mga bata at young adults. Maliit lamang ang posibilidad na kakailanganing maospital ng mga
apektadong pasyente.
Sa kabilang banda, siguraduhing proteksyunan ang sarili upang maiwasan ang pagkalat ng
COVID-19 sa iyong mga mahal sa buhay at komunidad. Ugaliing gawin ang tamang paghuhugas
ng mga kamay, social distancing, at tamang pag-ubo. Bukod dito, maaaring sundin ang mga payo
at abiso mula sa pamahalaan at mga lokal na opisyal partikular na ang pag-iwas sa mga
malawakang salo-salo o pagpunta sa mga mataong lugar.
- Hango mula sa https://www.doh.gov.ph/COVID-19/FAQs-Filipino
34
4. Kapag nakaharap ka o nakasalamuha ng may COVID-19, ano ang iyong gagawin
at bakit?
_
___
_
3.
_
_
_
_
_
_
_
_
35
_
_ _
_
_
_
_
_
_
_
__ _
_ _
36
3. Bilang isang mag-aaral,
Legend:
10 - 9 puntos – Napakahusay 6 – 5 puntos – Konting trabaho pa
8 - 7 puntos – Mahusay 4 – 0 puntos - Kailangang tutukan ang gawain
Pangwakas
Mula sa mga gawain na iyong isinagawa, napatunayan mo bilang isang mag-
aaral na, napakahalagang iugnay ang mga konseptong pangwika sa mga karanasan
sa buhay. At hindi lamang ang mga konseptong pangwika kundi lahat ng mga bagay
na nais mong pag-aralan o matutuhan ay mas napadadali ito kung mayroong pag-
uugnay na nagaganap.
Mas mabilis ang iyong pagkatuto kung naiuugnay mo mismo ang mga paksang
iyong pinag-aaralan sa iyong sariling buhay, at maging sa komunidad o lipunang iyong
ginagalawan.
37
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
Gawain 1
Pagsasanay 1
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot upang mabuo ang impormasyon at itiman
ang bilog sa sagutang papel.
ABCD
OOOO 1. Isang social networking site na naglalaman ng mga maiikling
pahayag tungkol sa iba’t ibang paksa. Nakapagbibigay ng
mahalagang impormasyon sa loob lang ng 140 titik.
38
ABCD
OOOO 2. Taong 2013, idineklara ang lungsod na ito sa Pilipinas bilang Selfie
Capital ng bansa.
a.Quezon b.Makati c.Cebu d.Pasay
OOOO 6. Ito ang pinakasikat na uri ng blog. May kinalaman sa mga damit,
make-up, sapatos, accessories at iba pa.
a.Personal c.News
b.Fashion d.Humor
Pagsasanay 2
Panuto: Talakayin ang mga sumusunod. Sumulat ng isang sanaysay kung anong
epekto at kainaman ng mga gamit na ito sa pag-aaral sa panahon ng pandemya.
Lagyan ng pamagat.
39
Sanaysay
Pamagat: _ _
_
_
_
.
_
_
_.
_
_
_.
Rubrik ng Pagtatasa
Gawain 2
Panuto
Batay sa editorial cartooning na ito tungkol sa wika at wikain sa panahon ng
makabagong teknolohiya. Sumulat ng editoryal.
40
Iginuhit ni Philip Viernes Cacal, SPJ 9
Luna National High School
Isabela-Rehiyon 02
Kalakok, Solano, Nueva Vizcaya RSPC 2019
Editoryal
Pamagat: _ _
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
__ _
_
_.
41
Rubrik ng Pagtatasa
Gawain 3
Panuto: Bumuo ng isang artikulo at lagyan ng pamagat ang larawang kuha ni Harold
Yverson Domrigue Soriano, STE 11 ng Luna National High School noong Mayo11,
2020 sa San Miguel, Luna, Isabela kay Danirl N. Viernes, 10 taong gulang at
naghanap ng maulam sa sapa ng San Miguel sa panahon ng Pandemya.
Artikulo
Pamagat: _ _
_
_
.
4
7
__ _
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
Rubrik ng Pagtatasa
Gawain 4
48
Isa ang google at iba pang search engine sa napakaraming imbensiyon ng
teknolohiya. Hindi maisasantabi ang biyayang ito ng teknolohiya sa midya at
pedagohiya. Gamit na gamit ang google sa iba’t ibang larangan tulad sa pagtuturo
at pagkatuto. Mayroong mga alinlangan din sa paggamit nito sapagkat lumikha
raw ito nang tamad na mag-aaral. Subalit hindi mababalewala ang google sa
impluwensiya sa mga mag-aaral sa paaralan at pang-araw-araw nilang buhay.
Ayon sa lumalabas na tala, tinatayang 31 bilyon ang naghahanap sa google kada
buwan. Samantalang noong 2006, halos 2.7 bilyon lamang ang may kakayahang
mag-google. Kung noong 1984, halos 1,000 lamang may internet. Agad lumubo
nang isang milyon noong 1992 at naging isang bilyon noong 2008. Malinaw ang
pagdami ng taong kumokonsumo ng makabagong teknolohiya. Hindi mapipigilan
ang mapupulot na impormasyon ng mga mag-aaral na Pilipino sa inihahain ng
makabagong inobasyon. May implikasyon ito sa sistema ng edukasyon na dapat
tingnan bilang tuwirang apektado sa mga pangyayaring ito. Isa lamang ang google
sa maaring puntahan kapag may akses ang kompyuter, cellphone, tablet, laptop, o
anumang gadget sa internet. Ang google inc. ay itinatag noong 1998, isang
kumpanya sa Estados Unidos na namamahala ng google search engine. Nasa
“googleplex” ang kanilang punong tanggapan na matatagpuan sa Mountain View,
California. Naging CEO si Dr. Eric Schmidt, dating CEO ng Novell, nang bumaba
sa pwesto si Larry Page ang isa sa mga nagtatag ng goggle. Sa halos dalawa at
kalahating dekada matapos maitatag ang google, tiyak na maraming tao sa iba’t
ibang panig ng mundo kabilang ang mga Pilipino ang tumangkilik ditto sa iba’t
ibang serbisyo ma ipinagkakaloob nito.
Mistulang imbakan, ipunan, at kuhanan ng impormasyong kaugnay ng mga
paghahanap ang ibibigay ng google. Ang mga resultang lumitaw ay posibleng
galugarin, upang masumpungan ang produkto at serbisyong iniaalok ng Google.
Maaari itong tingnan at paahalaan mula sa anumang kompyuter o anumang anyo
ng midya na may akses sa internet sa pamamagitan ng pag-sign-in personal na
google account at pagbisita sa https://www.google .com. Upang masigurong nasa
tamang daan ang paggamit ng google, mahalagang isaalang-alang ang
pedagohikal na layunin sa paggamit ng “gugol” katuwang
Ang paggamit ng google. Ayon sa Diksyunaryong Sentinyal ng Wikang Filipino
(2011) iniuugnay ang “gugol” sa paggamit ng pera sa pamimili ng mga bagay-
bagay halagang ginagamit sa pagbili ng anuman, at pag-uukol o paggamit ng
panahon o lakas. Iniuugnay ang gugol sa maayos na paggamit ng panahon
katumbas ng pagsusumikap sa anumang bagay (Santos, A. 2006 at Santos, V.
1986). Sa papel na ito, iuugnay ang konsepto ng “gugol” sa paggamit ng
mahalagang oras at pagtitiyaga’t pagsusumikap upang bumuo ng isang
komprehensibo at epektibong pagtuturo at pagkatuto.
Panuto
Batay sa gawin 4 sumulat na ng dalawang talata na pagpapaliwanag batay sa
tanong.
49
1. Bakit maituturing na midyum ang google sa pagtuturo at pagkatuto ng mga mag-
aaral?
_
_.
__
_
.
_
.
_
.
_
.
Rubrik ng Pagtatasa
50
Gawain 5
Panuto
Blog at Indie Film. Pumili ng isa, panoorin ito at gawan ng blog na ilalagay
sa sariling account sa social networking site na mayroon ka?
Last Super No. 3 ( 2009, Veronica Velasco )
Bwakaw ( 2012, Jun Lana )
Norte, Hangganan ng Kasaysayan ( 2013, Lav Diaz )
Manang Biring ( 2015, Carl Joseph Papa )
Ma’Rosa ( 2016, Brillante Mendoza )
Pamilya Ordinaryo (2016, Eduardo Roy Jr.)
Birdshot ( 2017, Mikhail Red )
Rubrik ng Pagtatasa
Pangwakas
51
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
Gamit ng Wika sa Lipunan
Panimula (Susing Konsepto)
Sa isang buong araw, sino-sino ang iyong mga nakakasalamuha? Ano-ano ang
inyong mga pinag-uusapan? Sa paanong paraan mo naipahahayag ang iyong naiisip
o nararamdaman?
Ang lipunan ay malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang set ng pag-
uugali, ideya, saloobin at namumuhay sa tiyak na teritoryo. Ang wika ay pasalita at
pasulat, ito ang instrumentong ginagamit ng mga tao sa loob ng lipunang ito upang
makipag-ugnayan sa isa’t isa. Ang wika ang instrumento sa pakikipagtalastasan at
pakikipagkomunikasyon. Ang gampanin ng wika sa lipunan ay ang isang sistema ng
pakikipag-ugnayan na nagbubuklod sa mga tao.
Ano nga ba ang gamit ng wika sa lipunan?
Gamit ng wika sa lipunan ay
Tungkulin ng wika ayon kay M.A.K Halliday
Instrumental - Ito ang tungkulin ng wikang tumutugon sa mga pangangailangan ng
tao gaya ng pakikipag- ugnayan sa iba.
Halimbawa: Komersyal o Patalastas
Regulatoryo – Ito ang tungkulin ng wikang tumutukoy sa pagkontrol sa ugali o asal
ng ibang tao.
Halimbawa:
Pagbibigay ng panuto ng guro
Guro: “Sa isang buong papel, sagutan ang pahina apat. Isulat lamang ang
titik nang tamang sagot.”
Mga estudyante: “Opo, ma’am.”
52
Personal – Saklaw ng tungkuling ito ang pagpapahayag ng sariling opinyon o kuro-
kuro sa paksang pinag-uusapan.
Halimbawa: Mga Talaarawan
Panuto
Isulat sa kahon ang mga katangian ni Tarzan na hindi mo nakakamilutan at sa kabilang
kahon ay ang paraan ng kanyang pakikipag-usap.
https://www.google.com/search?q=larawan+ni+tarzan+cartoon&sxsrf=ALeKk00FPYs
7UXYTy
yWpuDmTb_9jdBQK9w:1591713988287&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=bSm5Onc
I1o50l M%253A%252CHlNpTHHx1ijRxM%252C_&vet=1&usg=AI4_-
kSyYMbgMHZLsTqFFz8ucetQsD8N6Q&sa=X&ved=2ahUKEwjdgOzW_PTpAhUWH
XAKHchMD
kcQ9QEwBXoECAkQDw&biw=1366&bih=657#imgrc=bSm5OncI1o50lM:
53
Gawain 1
Gawain 2
Punan ang bawat bahagi ng tsart sa ibaba at ipaliwanag ang bawat gamit ng
wika sa lipunan ayon kay M.A.K Halliday.(Pinagyamang Pluma - Komunikasyon sa
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino, pahina 62-63)
Gami
t
ng
wika
sa
lipuna
n
Gawain 3
Sa mga larawan na nasa ibaba, tukuyin kung anong gamit ng wika sa lipunan
ayon kay M.A.K Halliday at ipaliwanag.
54
1.
2.
3.
4.
55
5.
Gawain 4
Basahin at unawaing mabuti ang bawat pahayag. Tukuyin ang gamit o
tungkulin ng wika sa pahayag at bigyang-kahulugan ang komunikatibong gamit ng
wika sa lipunan. Maaaring higit sa isa ang gamit o tungkulin ng wika sa pahayag.
56
_
_ _
Kahulugan at paliwanag:
_
_ _
Gawain 5
Ipaliwanag at isulat sa kahon ang iyong sagot sa mga tanong na ito:
1. Bakit mahalaga ang wika sa pagbuo ng isang nagkakaisa at nagkakaunawaang
lipunan?
57
2. Paano nagiging susi sa pagbuo ng nagkakaisa at nagkakaunawaang lipunan ang
wika?
Pangwakas
Mula sa mga isinagawang gawain mahalaga ang gampanin ng wika sa lipunan.
Ang wika ang susi sa nagkakaisang lipunan. Ano man ang wikang kinagisnan, ang
punto’y ang pagbuo ng nagkakaisa at nagkakaunawaang lipunan.
Ang wika ay tila isang pisi na nagbubuklod sa mga tao. Dahil dito, may
pagkakaintindihan, pagkakaunawaan at pagkakaisa na nagaganap. Isa itong
mahalagang salik sa tagumpay ng isnag komunidad. Napakalaki ng gampanin nito
lalo na sa pagbabago ng pamumuhay sa isang lipunan.
GAWAING PAGKATUTO
Gawain 1
Ibigay ang iyong sariling reaksiyon hinggil sa mga paksa na maaaring
iugnay sa mga palabas sa telebisyon at pelikula. Itala ang iyong sagot sa loob ng
mga kahon..
Reaksiyon:
59
Paksa: Bayolenteng anak
Reaksiyon:
Reaksiyon:
Reaksiyon:
Gawain 2
Malaki ang papel na ginagampanan ng palabas o pelikula sa ating lipunan sa
kadahilanang isa ito sa mga daluyan sa pagpapayaman sa wika at kulturang Pilipino.
Basahin at unawain ang mga sumusunod na salita na karaniwang nagagamit
sa mga napapanood sa telebisyon at pelikula. Ibigay ang sarilingpagpapakahulugan
sa mga salita. Isulat ang sagot sa inilaang patlang sa bawat bilang.
1. PNoy _
2. Buwaya _
2. Pabebe _
3. Legend _
4. Bagong Bayani _
5. Pop Star _
6. Mega Star _
7. Pacman _
8. KPop _
9. Chinita Princess _
10. Ate V _
60
Gawain 3
Natalakay mula sa aralin ang iba’t ibang gamit at layunin ng wika sa lipunan.
Sa panonood ng mga palabas o pelikula, mahalagang pagtuunan ng pansin at tayain
ang mga aspetong nakapaloob dito lalo na sa uri ng wikang ginamit, layunin sa
paggamit ng wika, mga tungkulin ng wika (pokus sa interaksiyonal, personal, at
imahinatibo), at bisa sa paglikha ng panlipunang ugnayan at pagtupad sa tunguhin ng
midyum.
Basahin at suriin ang mga mga sumusunod na mga pahayag na sinipi mula sa
mga pelikula o palabas sa telebisyon. Tukuyin ang gamit ng wika mula sa mga
pahayag at magbigay ng mga ilang paglilinaw tungkol dito.
1. “Wala akong pakialam.. ibalik mo sa akin si Jun-jun. Ibalik mo sa akin ang anak ko!
Ibalik mo sa akin si Jun-jun. Ibalik mo ang… ahhhhhh!”
- Vilma
mula sa Pelikulang Paano Ba ang Mangarap?
_
_
_
_
_
2. “Mahal mo ba ako dahil kailangan mo ako? O kailangan mo ako kaya mahal mo
ako? Kasi yun din ang ramdam ko sa sarili ko Leo eh… Hangga’t ‘di mo alam ang
sagot, siguro nga mas mabuting ganito muna tayo.”
- Jenny,
mula sa Pelikulang Milan
_
_
_
_
_
3. “Mahal ko si Trishia. She had me at my worst…you had me at my best…at
binalewala mo lang lahat yun.”
- Popoy
mula sa pelikulang One More Chance
_
_
_
_
_
61
4. “Yes, kaibigan mo ako… kaibigan mo lang ako. And that’s all I ever was to you Ned-
you’re my best friend. Takbuhan mo ako kapag may problema ka, taga-sunod, taga-
bigay ng advice, taga-enroll, taga-gawa ng assignment, taga-pagpatawa kapag
malungkot ka, taga-tanggap ng kahit ano… and I’m so stupid for making the biggest
mistake of falling inlove with my best friend…”
- Bujoy
mula sa palabas na Labs Kita, Okey ka lang?
_
_
_
_
_
5. “Minsan gusto ko nang ipagsigawan, kaya lang ako lang naman ang
nagmumukhang tanga. Bakit ba naman kasi ang complicated magmahal?”
-Basha
mula sa pelikulang One More Chance
_
_
_
_
_
Gawain 4
Naka-relate ka ba sa mga linyang binitawan ng mga mahuhusay na aktor at
aktres sa kanilang papel na ginagampanan?
Balikan ang mga palabas o pelikulang tumatak sa iyong isipan. Mula sa iyong
napanood punan nang angkop na kasagutan ang hinihiling ng mga kahon sa ibaba.
Pamagat ng Palabas o Pelikula: _
Buod ng video:
62
Tungkulin ng Wika sa pinanood na Pelikula o palabas:
Gawain 5
Kapansin-pansing tumatatak sa ating isipan ang mga napanonood na mga
palabas o pelikula dahil nagawa mo nang mahusay ang ikaapat na gawain.
Mula sa napanood, bumuo ng makabuluhang islogan. Ilapat ang gamit ng wika
sa lipunan at maging malikhain sa paggawa. Gamitin ang rubrik na naihanda para sa
paggawa ng islogan.
Mga Pamantayan Indikasyon Laang Aking Puntos
Puntos
Gamit ng Wika Angkop ang gamit ng wika
para sa tiyak ma tungkulin
5
nito sa ginawang islogan
Pagkamalikhain Malikhain at angkop ang
disenyong ginamit
5
Mensahe May kaisahan ang diwa,
mapanghamon, at
5
mapanuri
Kabuoang Puntos 15
PANGWAKAS
63
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto Filipino 11
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
Sa kasunod na larawan,
ang sitwasyon ay nasa isang
groseri. Nagaganap ang usapan
sa pagitan ng mga mamimili.
Karaniwang ang mga salitang
ginagamit ay nakaayon sa
sitwasyong bumibili ng mga
paninda.
64
Kasanayang Pagpagkatuto at Koda
Gawain 1
Sa loob ng tahanan
Sa silid-aralan
Sa paaralan
65
Sa loob ng restaurant
Sa loob ng laboratoryo
Sa loob ng newsroom
Sa simbahan
7. Batang nananalangin.
66
Gawain 2
Bagyong Ambo.
sundalo.
matulog”.
ng tula.
anak na maysakit.
67
10. Sumulat ng liham si Nena para sa kanyang mga magulang.
Gawain 3
68
5. Gumuhit ng maikling senaryo na kadalasang nagaganap tuwing may dumarating
na mga bisita sa bahay.
RUBRIK SA PAGLIKHA
69
Pangwakas
RUBRIK SA PAGLIKHA
70
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
GAMIT NG WIKA
(PANANALIKSIK WIKA)
Panimula (Susing Konsepto)
Basahin ang mga pahayag.
Magandang umaga!
Uy, beshie Okay lang Maganda umaga klas!
Ginoong Tagaca.
kumusta ako beshie,
kana? ikaw?
Dito na Maraming salamat sa
Hello! Cathy, nagtatapos ang talakayan Ginoong
Hi! Alvin, kumusta? ating talakayan,
matagal na hindi Tagaca hanggang sa
kita nakita paalam! muling pagkikita, paalam!
Eh, nagbakasyon
Ganun ba! Oo, nga Mario: Alam mo Petra: Naku Mario,
kasi ako sa
nakakabahala mahal hulog ka tigil- tigilan mo ako.
probinsya ngayon
an talaga ng langit sa Ikaw ang malas sa
lang ako nakauwi
g lumabas o buhay ko? buhay ko. Di ka man
dahil na lockdown
magbiyahe sa lang magtrabaho lagi
kami doon dahil sa
ganitong sitwasyon. kang nagbibilang ng
COVID-19. Mario: ‘Yun lang,
Sa tingin ko malapit poste.
palyado.
ng mapuksa ang BABALA
pandemic COVID-19 Maghigpit na ipinagbabawal ang
Sana nga para na ito.
bumalik na sa lahat pag-inom at pagsisigarilyo
ang dati. sa anumang pampublikong lugar
ANUNSIY
Paki-usap po isagawa po ang social distancing para O
makaiwas po tayo sa violation at hindi makahawa o ANO: Pagpapatala/Enrollment ng Mag-aaral.
makakuha ng sakit sanhi ng COVID-19.-Frontliner SINO: Mag-aaral
KAILAN: June 1-30, 2020
SAAN: Online Enrollment at sa Barangay
Si Irene na mapangarapin nanaginip ng gising. PAANO: Makipag-ugnayan sa dating Grade 11
Sana tayo na lang Marvin? Kailan mo kaya ako adviser
Juancho: Alam mo Karyle, hindi lahat ng
sasagutin? Kupido, panain mo naman sa puso ni buhay ay buhay?
crush na mahalin niya ako. Please! Ano kaya ang Karyle: Bakit mo naman nasabi iyan,
gusto niya? Sana ako na lang! hahaha! Juancho? (Napakunot noon)
Juancho: Kasi tulad ko, buhay pero patay na
patay sa iyo.
(Ayeeeh! Kinilig naman si Karyle.)
75
Balitang National at
Internasyunal
HEADLINES
Pilipinas, COVID-19 Free na at balik na sa Normal ang
lahat! Pangulong Duterte, natuwa sa pagtatapos ng
kanyang Build, Build, Build Projects para sa bansa.
China, matalik na kaibigan pa rin ang Pilipinas para sa
ekonomiya.
76
Sa nabasa mong usapan sa iba’t ibang sitwasyon naranasan mo na rin bang
nakipagtalastasan, nakipagbahagian ng nararamdaman o saloobin sa minamahal,
nagtanong, nakipagkumustahan, magtala o kumuha ng impormasyon sa balita o
anunsiyo?
Kung nagawa mo na ito nakatitiyak na ang wika ay iyong taglay upang magamit
sa iba’t ibang sitwasyon tungo sa mabisang pakikipagtalastasan. Ang wika ay may
malayang kaparaanan na magamit sa iba’t ibang sitwasyon lalo na sa sistema ng
pakikipag-ugnayan, samahan, relasyon, at iba pa.
Ang wika ang kasangkapan ng tao sa pakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa. Iba’t
iba ang gamit ng wika sa bawat sitwasyon at panahon. Maaaring ito ay simpleng
pakikipag-usap sa kapwa, nagbibigay babala, sumasagot ng mga tanong, at marami
pang iba.
Ang paglinang ng kaalaman sa gamit ng wika sa lipunan ay kailangan na matiyak
kung anong mga pamaraan sa paggamit, kailan, saan at paano ito isinasakatuparan.
Sa mga inihanda mga gawain pokus nito na mapalalim ang paggamit ng wika sa
lipunan. Malalaman mo ang tungkulin o gamit ng wika sa lipunan mula kina Michael A.K.
Halliday at Roman Jakobson sa nakaraang pagtalakay.
At sa mga gawaing ihinanda, higit na mapapalalim ang iyong pang-unawa kung
ano ang gamit ng wika sa lipunan.
Simulan mo na ang muling pagpapayaman ng iyong kaalaman.
Panuto
Upang mapagyaman ang iyong kahusayan sa paggamit ng wika sa lipunan
kailangang makilala at matuklasan ang tungkulin o gamit ng wika sa pamamagitan ng
isang pananaliksik.
Sa bahaging ito ng gawain hinihiling na isagawa ang pananaliksik-wika o paghahanap
ng mga gamit ng wika sa lipunan na inilatad ni Michael Alexander KirkWood Halliday o
M.A.K Halliday (1973) at Roman Jakobson.
77
Gawain 1
Basahin ang diyalogo.
Malou: Emma, kumusta ka na?
Emma: Uy, Hi, Malou mabuti naman ako. Mabuti naman ako. Ilang taon na ng aba nang
huli tayong magkita?
Malou: Matagal na yata talaga. Noong graduation natin ang huli nating
pagkikita.
Emma: Ikaw, kumusta naman?
Malou: Heto, medyo hindi mabuti. Pinagkaitan yata ako ng tadhana. Hindi na nga pinalad
na makilala ang aking prince charming, nagbibilang pa ng poste sa ngayon!
Emma: Sa palagay ko, sinubukan ka lang ng kapalaran. Darating din ang swerte mo.
Malou: Teka, ano na ang trabaho mo ngayon? Mukhang big time ka na ah. Ang ganda ng
attire mo. Professional na professional!
Emma: Naku, hindi naman. Personal officer ako ngayon sa isang kumpanya rito sa
Malabon.
Malou: Uy, tulungan mo naman ako na makapasok sa kumpanya ninyo. Please!
Emma: Ay, tamang-tama. Kailangang-kailangan naming ng mga sales representatives’
ngayon. Sa palagay ko, puwedeng-puwede ka roon!
Malou: Naku, Emma, tunay na hulog ka ng langit sa akin! Pinagtagpo siguro tayo ng
tadhana ngayon!
Emma: Paano ba ang pumunta sa kumpanya ninyo?
Malou: Madali lang. Sumakay ka lang ng jeep mula rito papuntang McArthur Highway. Sa
Barangay Potrero, bumaba ka sa harap ng Potrero Elementary School, tapos,
sumakay ka ng traysikel. Pahatid ka sa dryaber sa Mutya Publishing House. Nasa
third floor ako.
Emma: Sige. Lunes ng umaga, asahan mo ako. Ihahanda ko ang aking mga application
papers.
Malou: Sige, ingat ka ha.
Emma: Maaraming salamat, Malou.
A. Mula sa binasang diyalogo, ilahad ang mga pahayag batay sa gamit ng wika sa
bawat bilang.
1. Interaksyunal
_ _
_ _
_ _
_ _
78
2 Instrumental
_ _
_ _
_ _
_ _
3. Regulatory
_ _
_ _
_ _
_ _
4. Personal
_ _
_ _
_ _
_ _
5. Imahinatibo
_ _
_ _
_ _
_ _
6. Heuristik
_ _
_ _
_ _ _
_ _
7.Impormatibo
_ _
_ _
_ _
_ _
79
B. Hanapin sa word search ang mga salitang maaaring nagpapakita o nagpapahayag ng
iba’t ibang paraan ng paggamit ng wika sa iba’t ibang sitwasyon batay sa mga
katanungang nasa loob ng kahon. Isulat ang sagot sa sagutan.
80
Mga Sagot
1. _ 11. _
2. _ 12. _
3. _ 13. _
4. _ 14. _
5. _ 15. _
6. _ 16. _
7. _ 17. _
8. _ 18. _
9. _ 19. _
10. _ 20. _
. Mula sa mga salita sa word search, pumili ng sampu at gumawa ng mga halimbawa ng
pahayag, islogan, paskil, tagline at iba pa. Pagkatapos, gamitin sa pangungusap ang mga
salita o wika sa iba’t ibang sitwasyon.
Halimbawa:
Online Business “Open-minded ka ba pwede ba kitang makausap?-Frontrow
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
_
9.
10.
81
D. Basahin ang mga sa siniping bahagi ng iskrip sa Pilipinong Pelikulang “Heneral Luna”
ni direktor Jerrold Tarog. Maaaring panoorin ang video gamit ang link na Facebook Page
CINEMA '76 FIL SOCIETY https://web.facebook.com/cinema76fs
Pagkatapos basahin ay sagutin ang mga hinihiling na gawain.
Galit kay Heneral Luna sa hapag. Nakaupo sa kanya ang Heneral na si Jose
Alejandrino.
Heneral Jose Alejandrino (Direktor ng Agrikultura at Industriya)
Sa likuran ng parehong kalalakihan ay nakatayo ang ilang mga opisyal, na
kinabibilangan ng Colonel Paco Roman.
Luna
Señor Presidente! (ang karamihan ng tao ay natahimik)
Walang pupuntahan ito.
Habang nagtatalo tayo dito lalo lang lumalakas ang mga Amerikano.
Lusubin na natin sila ngayon habang kakaunti pa lang sila.
Kahit pa ikamatay ng karamihan sa atin, mapapalayas natin sila sa Maynila.
Mapapasakamay natin ang intemuros.
Ang ilang mga tao ay nagsasaya, rap ang kanilang mga kamay sa mesa, ang iba ay
malakas na tumutol. Pedro Paterno jeers.
Alejandrino
Nasa kamay na natin ang mga karatig-bayan. May apatnapung libo katao na tayo.
Luna
Limang libo lang ang mg Amerikano. Madali natin silan---
Aguinaldo
Naipadala ko na sina Arguelles at Buencamino ppara makipag-usap na kapayapaan
kay Heneral Otis.
Nakikipag-usap sina Manuel Arguelle at Felipe Buencamino kay General Otis.
82
Mabini
Pinaglalaruan lang nila tayo. Ang balita ay may paparating daw na pitong libo pang
mga sundalo na magpapalakas ng kanilang hanay.
Alejandrino
Tingnan n’yo! Tama si Heneral Luna!
Kailangan na nating kumilos.
Kinalaban ng mga Amerikano ang Espanya sa Cuba. Sinakop ba nila ang Cuba?
Hindi! Tinulungan nila ang mga Cubano na sipain ang mga Espanyol. Wala tayong
dapat ikatakot. Pagbigyan naman nating makaranas tayo ng kapayapaan.
Luna
Es un maricon! (Ito ay isang bading!)
(Silid ng panayam habang nasa harap ng watawat ng Pilipinas. Malalim ang iniisip.
Malaswang tunog ng mga kalalakihan na gumagawa ng mga drills ng militar naaanod
sa silid.)
Luna
Walang umiiral nang mag-isa, Joven. Lahat ng mga nauna sa ating, inialay nila ang
buhay nila para sa kalayaan.
Alejandrino
Kung Espanya ang kalaban ng mga Amerikano, bakit hindi sila makiisa sa ating?
Bakit pinipigilan nila tayong pasukin ang Intramuros?
Luna
Bulag!!! Sa halip na maupo tayo dito, nandoon sana tayo sa labas kasama ang ating
mga kababayan, nangangalap ng armas, naghuhukay ng trintsera, at sinasanay sila
para lumaban. Huwang ninyong pakinggan ang matatamis na salita ng mga
Amerikano. Walang lugar para sa mga bulag sa gabinete na’to!
Costales
Paano ang aming mga negosyo? Kapag nakipaglaban kami, babagsak ang
ekonomiya. Paano naming mapapakain ang mga pamilya namin!
83
Luna
Negosyo o kalayaan? Baya o sarili? Pumili ka.
Luna
Kilala kita. Kasali kasa Gobyerno Sibil ng Kastila, at nang malagay sa mga pangnib
ang Espanya , lumipat ka agad ng bakod. Ngayong tayo naman ang nasa panganib
makikisiping ka na ba sa bandila ng Amerika?
Paterno
Magtigil ka nga! Lahat tayo’y may interes! Tao lamang tayo.
Luna
Paano ninyo nasisikmurang mag-usap tungkol sa negosyo kung mga alipin tayo sa
sariling nating bayan?
Paterno
Minamahal ko rin ang ting bayan---
Luna
Pendejadas! (Bobo!)
Luna
Gagawin nila ang lahat maunahan lang ang mga ibang bansang may pagnanasa sa
Pilipinas.
American soldier prepare their weapons and ammunition (Inihanda ng sundalong Amerikano
ang kanilang mga sandata at bala..)
Aguinaldo
Hintayin nating matapos ang Treaty of Paris. Nakasisiguro akong--- I
Luna
May mga delegado ba tayo sa Paris?
84
Aguinaldo
Wala.
Luna
Kahit mga tagamasid man lang? (Tahimik)
Para tayong birheng naniniwala sa pag-ibig ng isang puta!
85
5. Anong sitwasyon ang kinakaharap ng Pilipinas habang isinasagawa ang
Pagpupulong ng Gabinete sa Probinsiya ng Bulacan?
_
_
_ _
10. Sa iyong palagay, maglahad ng mga punto kung paano nararapat isagawa ang isang
pagpupulong sa loob ng isang round table?
__ _
_
_
86
Balikan ang binasang iskrip ng Pelikulang Pilipinong “Heneral Luna” kilalanin at sipiin ang
mga pahayag na tumututukoy sa gamit ng wika batay kahigian ng bawat bilang. Isulat
ang kasagutan sa mga patlang sa loob ng kahon.
1. Interaksyunal
_ _
_ _
_ _
_ _
2 Instrumental
_ _
_ _
_ _
_ _
3. Regulatory
_ _
_ _
_ _
_ _
4. Personal
_ _
_ _
_ _
_ _
5. Imahinatibo
_ _
_ _
_ _
_ _
6. Heuristik
_ _
_ _
_ _
_ _
87
7.Impormatibo
_ _
_ _
_ _ _
_ _
Gawain 2
PANANALIKSIK-WIKA SA IBA’T IBANG TUNGKULIN NG WIKA.
Sa gawain ito kailangan makapagsagawa ang survey ng paghahanap ng mga
kadalasang uri ng tungkulin ng wika na ginagawa ng mga mamamayan sa inyong
komunidad. Isagawa ang survey sa loob ng pagtatanong sa sampong (10) katao na
maaaring sasagot sa inyong survey.
Pagkatapos makakuha ng impormasyon bigyan nga interpretasyon sa ginagawa
pag-survey.
Madalas
Palagi
Bihira
Mga Pahayag
Hindi
Regulatori
Pagsunod sa school signage.
Pagtawid sa pedestrian lane
Pangalan ng mga kalye o zone.
Pagtatapon sa tamang basurahan.
Pagsita sa mga helmet pagpasok sa loob ng barangay.
Paalala para sa kalikasan.
Paalala para sa paggamit ng illegal na droga.
Paalala sa pag-inom ng alak at paninigarilyo sa pampbulikong
lugar.
Paglalakad ng dis-oras ng gabi.
Pagpatay sa videoke tuwing sasapit ang alas diyes ng gabi.
Tapat ko Linis ko na batas.
At iba pa_ _
88
Resulta at Interpretasyon
Madalas
Mga Pahayag Palagi
Bihira
Hindi
Mga ginagamit na parirala sa pagpapahayag ng kaisipan,
saloobin, pananaw at iba pa
Sa aking palagay…
Kung ako ang tatanungin…
para sa akin…
Sa tingin ko…
Sa aking pananaw…
Nais kong iparating na….
Sa aking napag-aralan..
Naniniwala ako/Ako ay naniniawala sa….
Batay sa aking karanasan…
Ayon sa aking pagsusuri, pag-aaral, obserbasyon…
Sa aking pagkaalam/napag-alaman…
Alam naman natin…
Kung pagbabatayan ang aking pananaliksik…
Pakiramdam ko sayo…
Feeling ko lang…
89
Madalas
Mga Pahayag
Palagi
Bihira
Hindi
Alam mo sa akin lang naman…
Marahil ang sagot ay…
Sa aking opinion..
At iba pa.
Resulta at Interpretasyon
90
C. Magsagawa ng survey at alamin ang dalas ng pagkagamit ng mga tungkulin o
gamit ng wika lipunan. Matanong sa sampu (10) na katao at itala ang mga
ginagamit na instrumental na pagpapahayag.
Piliin ang sagot na Palagi, Madalas, Bihira, at Hindi kung ito ay ginagamit.
INSTRUMENTAL
Madalas
Palagi
Bihira
Hindi
Paraan nga pag-uutos sa mga gawaing bahay
1.
2.
3.
4.
5.
Paraan ng pagsasabi ng nararamdaman sa minamahal
1.
2.
3.
4.
5.
Ginagamit na pantawag o ekpresyon
1.
2.
3.
4.
5.
Pagsulat sa talaarawan
1.
2.
3.
4.
5.
Paraan ng Panghikayat sa mga Komersyal
1.
2.
3.
4.
5.
91
Resulta at Interpretasyon
92
Pangwakas
Kung isasakatuparan ang mahusay na pakikipagkomunikasyon mabuting
mahusay sa pagpili ng mga salita sa loob ng usapan. Maging angkop sa gamit ng wika
kung ano ang kalagayan ng usapan (formal o imformal)?, sino ang kausap?, saan
naganap ang usapan?, paano ng takbo ng usapan?, kalian nagaganap ang usapan? at
lalo na ang estruktura ng salitang gagamitin.
Rubriks
Pagtataya sa Pagsusuri sa Pelikula
Kratirya 4 3 2 1
1. May batayan ang nabuong pagsusuri.
2. Naging obhetibo sa ginawang pagsusuri
3. Naging tapat sa mga pahayag na ginamit sa pagsusuri
4. Madaling maunawaan ang nilalaman ng pagsusuri
5. Napalutang ang mga tungkulin o gamit ng wika sa pagsusuri
Katumbas: 4-Napakahusay 2-Hindi Mahusay
3-Mahusay 1-Kailangan pang paunlarin
Pagtataya sa Refleksyon
Kratirya 4 3 2 1
1. Ipinakita ang pagiging mananaliksik
2. Nakakitaan pagiging mananaliksik balang-araw
3. Naging tapat sa sariling paraan ng pananaliksik
4. Nagpapakita ng pagkaunawa ang gawain
5. Napalutang ang mga tungkulin o gamit ng pananaliksik bilang
mag-aaral
Katumbas: 4-Napakahusay 2-Hindi Mahusa
3-Mahusay 1-Kailangan pang paunlarin
93
5. Madaling naunawaan ang pag-uulat ng
ginawang pananaliksik.
94
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
95
GAWAIN 1: Paunang Pagsusulit
Sa pamamagitan ng panimulang pagsusulit na ito ay masusukat ang iyong
paunang kaalaman tungkol sa pinagdaanang pangyayari ng wikang pambansa sa ilalim
ng mga mananakop na sumakop sa Pilipinas at kung paano nga ba umunlad ang
Wikang Filipino.?
Panuto : Basahing mabuti ang mga pahayag. Sa bawat gawain ay may mga panutong
kailangang sundin sa pagbibigay ng mga kasagutan
I. Pagkilala: Sa gawaing ito ay kailangan mong tukuyin kung ano ang hinihingi sa bawat
aytem upang matiyak ang mga detalye na lilinang sa iyong kaalaman tungkol
sa pinagdaanan ng wikang pambansa. Isulat ang tamang sagot sa patlang
na nakalaan.
_1. Ito ay katutubong alpabeto na binubuo ng 17 titik na may tatlong katinig at 14
na patinig.
_2. Ang taon kung kalian dumating sa Pilipinas ang mga Kastila sa
pamumuno ni Ferdinand Magellan.
_3. Ilang taon ang itinagal ng pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas.
_4. Sa panahong ito ay nagkaroon ng matinding damdaming nasyonalismo ang
mga Pilipino.
_5. Sa panahong ito naitatag ang mga pampublikong paaralan sa Pilipinas
gamit ang Ingles bilang wikang panturo.
_6. Ang panahon na ito ang itinuturing na panahon ng kadiliman ng Pilipinas.
_7. Sa panahong ito naipasailalim ang Pilipinas sa batas Militar sa
pagpapasya ni Pangulong Marcos ayon sa batas ng proklamasyon bilang
1081 noong Setyembre 21, 1972.
_8. Sa panahong ito nailunsad ang palatuntunan ng Ministri ng Edukasyon at
kultura sa pamamagitan ng pagtuturo gamit ang dalawang wika: Pilipino at
ingles.
_9. Panahon kung kailan nilikha ng Batasang Pambansa ang Batas
Komonwelth Blg. 184-opisyal na paglikha ng Surian ng Wikang Pambansa
noong ika-13 ng Nobyembre 1936.
10. Siya ang itinuturing na “ama” ng Wikang Pambansa.
II. Tama o Mali: Isulat ang TAMA kung totoo ang pahayag at MALI kung hindi. Isulat
ang sagot sa patlang na nakalaan bago ang bilang.
_1. Bago pa man dumating ang mga kastila ay may sarili na tayong wika na
ginagamait.
_2. Kastila ang nagpalaganap ng Kristyanismo sa mga unang Pilipino.
96
_3. Taong 1898 nang dumating ang mga Amerikano sa bansa.
_4. Sinakop ng mga Hapon ang Pilipinas sa loob ng 4 na taon.
_5. May 3 mahahalagang layunin ang bansa sa ilalim ng Bagong Lipunan.
97
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAIN 2
Subukan Mo!
Bilang isang paraan upang sukatin ang iyong kalaman sa naging talakayan, kailangan
mong subukang isulat sa alpabetong baybayin ang mga sumusunod na salita.
1. Bansa _
2. Wika _
3. Panahon
4. Kasaysayan __
5. Digmaan
Sa pamamagitan ng mayaman mong kaisipan, ikaw ngayon ay hinahamong lumikha ng
isang salawikain tungkol sa wika. Isulat ito sa pamamagitan ng baybayin.
Sagutin mo Ako!
Gawing gabay ang mga pamantayan sa pagsagot sa mga gabay na tanong sa talakayan.
Nilalaman o Ideya
Organisasyon ng mga Salita
Tamang gamit ng mga bantas
98
1. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataon na bumalik sa nakaraan upang tukuyin
ang tunay na pinagngalingan ng wika, paano mo ito isasagawa?
_.
2. Kung nabubuhay ka na noong panahong sinakop tayo ng iba’t ibang bansa at
nasilayan mo ang mga pagbabagong naganap sa Wika, papayagan mo bang
mabago ang kinamulatang Wika ng ating mga ninuno? Oo o Hindi?
Pangatwiranan?
.
4. Ano sa palagay mo ang sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kinalaman sa
pag-unlad ng wika?
99
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAIN 3
Hanapin Mo!
Magsaliksik sa mga libro o internet ng dalawang tula na nakasulat sa Tagalog at
Ingles. Bigkasin ng may indayog at sa magkaibang pamamaraan sa klase. Habang
binibigkas ang tula ay mainam na unawaing maigi ang ang mga salitang ginamit dito. Itala
ang mga salitang pakiwari mo’y bago sa iyong pandinig o kaya’y hindi gaanong pamilyar
sa iyo.
Ilarawan Mo!
Sa pamamagitan ng isang time line, ilarawan ang kasaysayan ng pag-unlad ng
wika mula alibata hanggang sa panahon ng kontemporaneo batay sa talakayang ginawa.
Ikaw na ang bahalang bumuo o lumikha ng ilustrayon mo sa gagawing time line.
100
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAIN 4
Hanapin Mo!
Gamit ang internet, magsaliksik ng mga pangyayari tungkol sa pag-unlad o
pagbabagong naganap sa wika sa mga panahong pinagdaanan nito. Magtala lamamng
ng dalawang mahalagang pangayyari.
Kastila
Propaganda
Amerikano
Hapones
Bagong Lipunan
Kontemporaneo
101
Palalimin Natin!
Batay sa pagbabagong naganap sa wika sa ibat-ibang panahon nito, ikaw ay
lilikha ng AKROSTIK mula sa salitang “KASAYSAYAN” na nagpapaliwanag ng tunay na
pinagdaanan nito tungo sa pagbabago. Bigkasin sa klase.
Pangwakas:
A
Sa pagtatapos ng mga gawain ay natuklasan mong hindi nga biro ang
pangyayaring pinagdaanan ng ating wikang pambansa. Bagamat salita na maituturing
ay Ynapakahalaga ang papel na ginagampanan nito sa ating pang-araw-araw na
pamumuhay at sa kultura na mayroon tayo batay narin sa lipunang ating ginagalawan o
kinabibilangan. Kaya bilang isang sundalo sa hinaharap na tagapagtaguyod ng wikang
sariling
A atin ay gamitin mo ito ng wasto at naaayon sa tamang paggagamitan nito.
N Dahil na rin sa pagbabagong nagaganap rito ay hindi natin maiwasan na tayo ay
magkaroon ng kalituhan kung mayroon nga bang “istandard” ng salita na dapat
gamitin? Makikita na tin na ang pagbabagong naganap sa wika ay ang pag-usbong o
pagsibol ng mga ibat-ibang barayti at rehistro ng wikang gagamitin.
Ngunit kung inyong pag-iisahin at palalalimin ang tunay na pag-unawa sa mga
salitang ito ay magkakaroon ng tunay at pagkakaisa ang bawat taong gagamit nito
magkakaiba man ang kultura at lipunang ginagalawan.
Gawain 2
Maaring iba-iba ang kasagutan ng mga mag-aaral. Ngunit sa pagmamarka ng
kanilang kasagutan dapat nakatuon ito sa:
Nilalaman o Ideya 3 puntos
102
Organisasyon ng mga Salita 1 puntos
Tamang gamit ng mga bantas 1 puntos
Gawain 4
Maaring iba-iba ang kasagutan ng mga bata ngunit gawing gabay ang
pamantayan sa pagmamarka sa gagawing pagbigkas dito.
Paglakas at paghina ng boses 10 puntos
Tindig at galaw sa entablado 10 puntos
Emosyon ng pagbigkas 10 puntos
Nilalaman ng Akrostik 10 puntos
Kabuoang presentasyon 10 puntos
103
104
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
KASAYSAYAN NG WIKA
Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan ng wika
(F11PB-If-95)
Gawain 1
Pagsasanay 1
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot upang mabuo ang impormasyon at itiman ang
bilog sa sagutang papel.
ABCD
OOOO 1. .Sa loob ng mahabang panahon ng pananakop ng Espanya, ang
wikang opisyal at wikang panturo ay
a. Ingles c.Espanyol
b. Niponggo d.Tagalog
105
ABCD
OOOO 2. Pagdating ng mga Kastila sa ating lipunan, tinuruan nila ang ating
mga ninuno ng pagsulat sa
a. Alpabetong Espanyol c.Alpabetong Romano
b. Alpabetong Griyego d.Alpabetong Arabik
106
ABCD
OOOO 11.Nagkaroon ng unang hakbangin upang ang Filipinas ay magkaroon
ng Wikang Pambansa noong
a.1949 b.1935 c.1955 d.1987
OOOO 14. Noong Enero 12, 1937 hinirang ng Pangulo ang mga kagawad ng
Surian ang unang Surian ng Wikang Pambansa, alinsunod sa?
a. Seksiyon 1, Batas Komonwelt 184
b.Seksiyon 1, Batas Komonwelt 185
c. Seksiyon 1, Batas Komonwelt 186
d. Seksiyon 1, Batas Komonwelt 187
OOOO 17. Hindi tinanggap ni Felimon Sotto ang maging kagawad ng SWP
pinalitan siya ni
a. Felix H. Rodriguez c. Hadji Butu
b. Isidro Abad d. Felix S. Salas
OOOO 20. Noong Hunyo 18, 1938 may naganap na pagbabago sa Seksyon
10 ng Batas Komonwelt Blg. 184 at sinusugan ng anong Batas na
tuwirang pangasiwaan ng Pangulo ng Pilipinas ang SWP.
107
ABCD
a. Batas Komonwelt Blg. 332 c. Batas Komonwelt Blg. 334
b. Batas Komonwelt Blg. 333 d. Batas Komonwelt Blg. 335
OOOO 21. Ang balarilang letra ni Lope K. Santos na naging kagawad ng SWP
ay binubuo ng
a.28 b.20 c.31 d.16
108
ABCD
OOOO 30. Noong 1942, ayon kay Prof. Leopoldo Yabes, ang Pangasiwaang
Hapon ang nag-utos na baguhin ang probisyon ng Konstitusyon at
gawin opisyal na wika ang
a.Kastila, Niponggo at Tagalog
b.Ingles, Tagalog at Niponggo
c.Ingles, Kastila at Wikang Pambansa
d.Ingles, Kastila at Arabik
OOOO 31. Hulyo 19, 1942, ibinaba ang Order Militar, Blg. na nagdeklara sa
mga Wikang Hapon at Tagalog bilang opisyal na mga wika sa
Pilipinas.
a.13 b.14 c.15 d.16
OOOO 38. Marso 26, 1954, nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang Proklama
Blg. na ipagdiwang ang Linggo ng Wika tuwing Marso 29-Abril 4.
a.12 b.333 c.570 d.186
109
ABCD
OOOO 39. Hinirang ni Pangulong Magsaysay ang pang-apat na director ng
SWP at binigyang diin niya ang linggwistik at pinasigla nito ang
makabago lingguwistikong pag-aaral at nilinang ang katutubong wika
sa Pilipinas.
a. Cecilio Lopez c.Cirio H. Panganiban
b. Casamiro Lopez d.Isidro Abad
OOOO 44. Sino ang pangulo ng bansa ang tumibay na awitin ang Lupang
Hinirang sa titik Pilipino at sa kanyang Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 60, 1963?
a. Diosdado P. Macapagal c.Ramon F. Magsaysay Sr.
b. Ferdinand E. Marcos d.Corazon A. Aquino
110
ABCD
OOOO 47. Marso 27, 1968, pinalabas niya sa memorandum sirkular blg. 172
na ang mga letterhead ng mga kagawaran, tanggapan at mga sangay
ng pamahalaan batay sa Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 ay
nararapat na nasusulat sa Pilipino
a.Rafael M. Sales c.Ernesto M. Maceda
b.Jose E. Romero d.Nita P. Buenaobra
Pagsasanay 2
Panuto: Talakayin ang mga sumusunod. Sumulat ng isa hanggang dalawang talata na
pagpapaliwanag batay sa tanong.
_ _
111
3. Naramdaman ko na maraming balakid kaugnay ng wikang pambansa noong
Panahon ng
Amerikano_ _
Rubrik ng Pagtatasa
Gawain 2
Panuto
Batay sa editorial cartooning na ito. Gawan ito ng munting pagtalakay ang tema
ng Buwan ng wika 2020 sa pamamagitan ng pagbuo ng isang Sanaysay.
112
Sanaysay
_
_
_.
_
_
_.
_
_
_.
Rubrik ng Pagtatasa
Gawain 3
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot upang mabuo ang impormasyon at itiman ang
bilog
sa sagutang papel.
ABCD
OOOO 1. Agosto 7, 1969, Memorandum Sirkular Blg. _ pinalabas ni Kalihim
Ernesto M. Maceda na bumago sa Memo. Sirkular Blg. 199 na dumalo
sa seminar at gamitin ang wikang Pilipino.
a.277 b.177 c.77 d.270
113
ABCD
OOOO 2. Pebrero 25, 1970, lumabas ang resolusyon na nagtatadhana na
gamitin ang wikang pambansa bilang wikang panturo sa antas
elementarya.
a.70 b.37 c.27 d.170
OOOO 9. Hulyo 29, 1971, hiniling sa memo sirkular Blg. _na lahat ng
tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng palatuntunan sa
pagdiriwang ng Linggo ng Wika Pambansa, Agosto 13-19.
a.884 b.848 c.288 d.488
114
ABCD
OOOO 11.Disyembre 1, 1972, nilagdaan ng Pangulong Ferdinand Marcos ang
kautusang Panlahat Blg. nag-utos na limbagin sa Pilipino at Ingles
sa Official Gazette.
a.27 b.7 c.37 d.17
OOOO 13. Hulyo 19, 1974 nilagdaan ni Juan S. Manuel, ang Kautusang
Pangkagawarang Blg. 25 ang patakarang
a. Pinagyamang Alpabeto c.Patakarang MTB-MLE
b. Edukasyon Para sa Lahat d.Edukasyong Bilinggwal
OOOO 15.Nilagdaan niya ang Kautusang Blg.22 noong Hulyo 21, 1978, ang
lahat ng pangmataas na edukasyong institusyon ay magbubukas ng
anim (6) nay unit sa Pilipino at 12 yunit sa kursong pagtuturo.
a. Jorge B. Romero c.Ferdinand E. Marcos
b. Rafael M. Salas d.Juan L. Manuel
115
ABCD
OOOO 19. Batas Republika Blg. _nilikha ang Komisyon sa Wikang Filipino
(KWF)
a.7401 (1986) c.7104 (1986)
b.1047 (1987) d.4107 (1987)
OOOO 22. Marso 12, 1987, isang order Pangkagawaran Blg. _s. 1987, na
gamitjn ang Filipino sa pagtukoy sa wikang Pambansa ng Pilipinas.
a.23 b.32 c.22 d.134
OOOO 24. Mayo 21, 1987, isinulong sa pamamagitang ng DECS Order Blg.
s, 1987 pinapayagan na magamit ang wika sa mga rehiyon bilang
opisyal na mga wikang pantulong sa pagtuturo, lalo na sa paglinang
ng pangunahing literasi.
a.54 b.53 c.52 d.55
116
ABCD
OOOO 28.Taong 1996, anong Commission on Higher Education (CHED)
memorandum itinadhana na 9 na yunits na pangangailangan ng
Filipino sa Kolehiyo?
a.Blg. 58 b.Blg. 57 c.Blg. 59 d.Blg. 95
OOOO 30. May kautusang espesyal para sa Filipino ang MEC Order Blg.
s. 1987, base sa resolusyon ng National Board of Education sa
antas tersarya, magkakaroon ng na yunit sa Filipino.
a.24 b.23 c22 d.25
OOOO 31. Agosto 25, 1988, nilagdaan ni Pangulong Corazon A. Aquino ang
Atas Tagapagpaganap Blg. na gamitin ang Filipino sa opisyal ba
nga transaksiyon ng pamahalaan.
a.235 b.345 c.335 d.333
OOOO 33. Agosto 14, 1991, ipinatupad ng Saligang Batas, 1987 Art. IV,
Seksyon 9 na itatag ang KWF sa Bisa ng Batas Republika Blg.
a.7014 b.7204 c.7104 d.7044
OOOO 34. Marso 20, 1992 nahirang parin bilang Komisyoner sa KWF si
a. Ernesto Cubar c.Ponciano BP Pineda
b. Teresita G. Pineda d.Florentino Hornedo
OOOO 35. Mayo 13, 1992, binigyan ng depinisyon ng KWF ang Filipino sa
pamamagitan ng Resolusyon Blg. na sinusugan ng Resolusyon
Blg. 96-1 noong Agosto,1996.
a.96-1 b.2-19 c.1-92 d.92-1
OOOO 36. Hulyo 17, 1997, nilagdaan ni Pangulong Fidel V. Ramos ang
proklamasyong Blg. na idaos ang Buwan ng Wikang Pambansa
tuwing Agosto 1-31.
a.1040 b.1045 c.1041 d.1142
117
ABCD
OOOO 37. Ingles ang dapat gamiting wikang pambansa sa ilalim ng
Edukasyong Bilinggwal sa mga
a. Agham at Panlipunan c.Agham at Matematika
b. Mapeh d.Araling Panlipunan
OOOO 38. Enero 1999, nagretiro si Ponciano B.P. Pineda, ipinalit sa kanya si
Dr. Nita Buenaobra na Bikolano at ang Pangulo ng Pilipinas ay si
a. Fidel V. Ramos c.Joseph E. Estrada
b. Corazon Cojuangco- Aquino d.Gloria Macapagal-Arroyo
118
ABCD
OOOO 46.Ayon sa Artikulo XIV, seksyon 7 ng Saligang Batas ng 1986, ukol
sa layunin ng Komisyon at Pagtuturo, ang mga opisyal ng Pilipinas ay
a. Filipino at hanggat walang itinatadhana ng batas, Ingles
b. Filipino, Ingles, Kastila at Arabik
c. Filipino at Ingles
d. Filipino, Ingles at Kastila
OOOO 49. Nang makahimok ang mga Indonesyan laban sa mga Olandes at
isigaw nilang “Satu Bangsa! Satu Bahasa! Satu Tumair!” (Isang Bansa,
Isang Wika! Isang Inang Bayan!), pinatunayan nila na ang Wika ay__
a. nagbubuklod ng bansa c. nagbabago o dinamiko
b. lumilinang ng malikhaing pag-iisip d. Sinasalitang tunog
Gawain 4
Panuto
Ipaliwanag ang nilalaman ng batas, kautusang tagapagpaganap, mga
proklamasyon, at kautusang pangkagawaran. Sumulat ng isa hanggang dalawang
talata na pagpapaliwanag batay sa tanong.
119
_
.
_
.
_
.
_
.
_
_
.
Rubrik ng Pagtatasa
120
Gawain 5
Panuto
Kung bibigyan ka ng pagkakataong umakda ng dalawang Batas Pangwika, ano-
ano ito? Ano sa palagay mo ang magiging ambag sa wika ng bawat batas na iyong
iaakda?
Batas 1: _
Ambag sa wika: _ _
_ _
_ _
Batas 2: _
Ambag sa wika: _ _
_ _
_ _
Rubrik ng Pagtatasa
Batayan ng Grado Kaukulang Grado
Puntos
Malinaw ang pagtatalakay at paghahanay ng mga 10 _
kaisipan
Tama ang gamit ng bantas, baybay at gramatika 10 _
Kabuuan 20 _
Pangwakas
121
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
Panimula (SusingKonsepto)
Bawat bansa ay may kanya-kanyang wikang pambansa. Ang Pilipinas, na
itunuturing na isang malayang bansa, ay may sariling wikang pambansa. Ito ay ang
Wikang Filipino. Bakit mahalagang magkaroon tayo ng wikang pambansa? (Dr. Isidro
Dyan, isang dalub-wika mula sa Malayo – Polinesya Oktubre 7,2016, www.facebook.com/i.am.Filipino
)
MgaKatanungan Kasagutan
1. Ano ang unang naganap sa
bansang Pilipinas na pagbabagong
isinagawa ng mga Kastila ? Bakit?
2. Bakit katutubong wika ang ginamit
ng mga Kastila sa pagtuturo?
3. Ano ang mga naitulong ng mga
Kastila upang mapayabong ang
ating wika?
4. Ilahad ang dahilan o mga dahilan
bakit Tagalog at Niponggo ang
magging wikang opisyal noong
panahon ng Hapones?
122
5. Ipaliwanag ang ibigsabihin ng
"isangbansa, isangdiwa."
_ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
123
GAWAIN III: Gumawa ng isang spoken poetry o patulang pagpapahayag patungkol
sapag-unlad at kasaysayan ng Wikang Pambansa. Gamitin ang mgasumusunod na
tanong o pahayag bilang gabay:
PANUKATAN NG PAGHATOL
- Nilalaman (kabuluhang hatid ng tula
at bigat ng diwang nakapaloob) 20%
- Pisikal na Kaanyuan (tindig, kasuotan, tingin) 15%
- Boses (lakas at hina, bilis at bagal,
intonasyon at tamang pagbigkas) 15%
- Dramatikong Kaangkupan (paraan ng
pagbibigay-kahulugan saMtula at istilong ginamit) 35%
- Kabuuang Pagtatanghal at Impak sa Madla 15%
KABUUAN 100%
Unawain mo
Para sa mga may internet connection: Pakinggan ang pagtalakay ni Virgilio Almario ukol
sa wikang Filipino mula sa Investigative Documentaries ng GMA Affairs sa post ng
rappler.com (https://www.youtube.com/watch?v=K36PKvcEpVQ)
Para sa mga walang internet connection basahin ang pagtalakay ukol sa wikang Filipino
Ang estado ng wikang Filipino
(The state of the Filipino language)
Published on Aug 20, 2014
“Nakapanayam ng Rappler si Virgilio Almario, tagapangulo ng Komisyon sa Wikang
Filipino, para kunin ang kanyang opinyon sa estado ng pambansang wika. Napag-usapan din
ang mga hakbanging kailangang gawin upang mapaunlad ang wikang Filipino.”
Ayon kay Gng. Virgilio Almario ang kaniyang layunin ay iproklama ang isang wikang
pambansa batay sa katutubong wika, dahil magiging daan ito sa pakakabuklod- buklod
nating mga mamamayang Filipino. Naisip din niya ito sapagkat noong sila’y nagsagawa ng
“Summit Conference for Peace” sa Bukidnon na kung saan ay kanilang inanyayahan ang mga
etnikong grupo na dumalo doon nila natuklasan ang malaking suliranin ng mga Lumad na
kung saan ayon sa kanila ay hindi nila lubusang naiintindihan ang mga dokumentaryo ukol
sa kalayaan at maging mismo sa kanilang sariling kapakanan sa kadahilanang nakasulat ito
sa wikang Ingles. Maging ang simpleng mga “form” ay nakasulat din sa wikang Ingles. Tama
nga naman ang punto ng mga Lumad paano tayo magkakaroon ng tuwirang kalayaan kung
125
nasa wikang Ingles ang midyum sa mga sulatin. Nangangahulugan lang ito na hindi tayo
nagkakaisa.
Ano na nga ba ang estado ng wikang Filipino sa ngayon? Ayon din sa kaniya ang
wikang Filipino ay ginagamit na ng halos lahat ng mamamayan mula Batanes hanggang Tawi-
tawi samakatuwid ang wikang Filipino ay tumatayong “lingua franca” halimbawa ang isang
Bisaya at Ilokano ay nagtagpo mag-uusap sila sa wikang Filipino.
Pagdating naman sa mga bagong salita ayon sa kaniya walang masama dito sapagkat
kailangan nating paunlarin ang ating wika araw-araw, ang pagpasok ng mga bagong salita
ay nangangahulugan lang na aktibo at buhay ang ating wika. Ngunit ang nakakalungkot ay
mas maraming kolonyal na mga salita ang bago, ayon nga sa Konstitusyon ng 1987 dapat
nating linangin at paunlarin ang wikang Filipino sa pamamagitan ng katutubong wika, sa
kadahilanang mas dominante ang wikang Ingles mas maraming bokabularyo ang
nadadagdag sa wikang Ingles. Ang “reorientation” na kanilang isinasagawa upang mapalakas
ang katutubong sa pamamagitan ng paglahok ng mga katutubong wika ng Pilipinas sa ating
Pambansang wika.
Ayon rin sa kaniya hindi ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang nagpapaunlad
ng ating wika kundi tayo mismo, tayong mga mamamayan na gumagamit ng wikang ito. Ang
gawain lang ng KWF ay pangasiwaan, kung may nakakalimutan katulad na lang ng mga
katutubong wika ay agad silang magsasagawa ng mga hakbang upang mas paunlarin ang
mga katutubong wikang ito.
Sanggunian: https://www.youtube.com/watch?v=K36PKvcEpVQ
126
Gawain IV: Magsagawa ng maikling saliksik tungkol sa isyusa” Ang Wikang Filipino ba
ay kulang saTerminolohiya”? Itala at ipaliwanag sa pamamagitan ng slide show
presentation.
Suriin Mo
Pag-aralan ang poster ukol sa pag-unlad ng wika sa iba-ibang yugto ?.Ipaliwanag ang
kaugnayan ng poster sa mga sumusunod na katanungan.
https://edwardmambalabid.wordpress.com/2015/08/10/filipino-wikang-pambansang-kaunlaran/
127
Gawain V: Ipaliwanag ang sumusunod sa pamamagitan ng paggamit ng
poster.
Pagkamalikhain
Presentasyon
Organisasyon
KaangkupansaPaksa
PANGWAKAS:
Ang bawat mananakop ay may dalang sariling wika na malaki ang naiambag
upang ang wikang pambansa natin ay umunlad at yumabong.
Filipino ang wikang pambansa natin. Ito ang nagbubuklod sa lahat ng mga Pilipino
na nagpapakita na tayo ay nagkakaisa at may sariling pagkakakilanlan.
128
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
129
Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng kasaysayan ng
Wikang Pambansa
(F11PU – Ig – 86)
130
GAWAIN 1: Sanaysay na Naglalahad
Panuto : Ikaw ay susulat ng sanaysay na nagpapakita ng mga pangyayaring naganap
sa mga panahong pinagdaanan tungo sa pag-unald ng wika. Ipakikita mo sa
iyong sulatin kung paano umunlad ang katutubong wika. Gawan ito ng sariling
pamagat.
131
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAIN 2: Sanaysay na
Nangangatwiran
Panuto : Ikaw ay susulat ng sanaysay na nangangatwiran sa mga pangyayaring
naganap sa panahong pinagdaanan tungo sa pag-unald ng wika. Sa bawat
impormasyon na iyong ilalatag sa iyong sulatin ay maipakita mo dapat ang
katangian ng isang sanaysay na nangangatwiran. Gawan mo ng sariling
pamagat ang sanaysay na isusulat mo.
132
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING 3: Sanaysay na
Nagsasalaysay
Panuto : Ikaw ay susulat ng sanaysay na nagsasalaysay sa mga pangyayaring
naganap sa panahong pinagdaanan tungo sa pag-unlad ng wika. Isasalaysay
mo ang mga pangayayaring naganap tungo sa pag-unlad ng wika sa ibat-ibang
panahon ng pananakop sa bansa. Sa sanaysay na iyong isasagawa ay
nagkukwento ka lamang ngunit dapat ito ay nakasulat sa anyong pasanaysay.
Gawan mo ng sariling pamagat ang sanaysay na isusulat mo.
133
Kalipunan ng mga Gawaing Pagkatuto sa Filipino 11
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAIN 4: Sanaysay na
Naglalarawan
Panuto : Ikaw ay susulat ng sanaysay na naglalarawan sa mga pangyayaring naganap
sa panahong pinagdaanan tungo sa pag-unald ng wika. Paglalarawan ang
konsepto ng sanaysay na iyong isusulat. Gawan mo ng sariling pamagat ang
sanaysay na isusulat mo.
134
Pamantayan sa Pagpupuntos
Kategorya Higit na Nakamit Bahagyang Hindi Hindi
Inaasah an Nakamit nakamit Napatuna
an (5) g an ang ya n
Inaasahan g Inaasahan (1)
(4) Inaasahan (2)
(3)
Introduksyo Nakapanghihik Nakalahad Nakalahad Hindi *Hindi
n aya t ang sa sa malina nakita sa
introduksyon. introduksyo introduksyon w ang ginawang
Malinaw n ang ang introduksyon sanaysay
n pangunahin pangunahin at ang
a g paksa g paksa panbgunahi
nakalahad gayundin subal ng paksa.
ang an it hindi sapat Hindi rin
pangunahing g panlahat ang nakalahad
paksa na pagpapaliwa ang
gayund pagtanaw na g ukol panlahat
in ang panlahat ukol ditto. ditto. na
na pagtanaw pagpapaliwa
ukol na
ditto. g ukol ditto.
Diskusyon Makabuluhan Bawat talata May Hindi *
ang bawat ay may kakulangan nadebelop
talata dahil sa sapat na sa detalye ang
husay na detalye. pangunahin
pagpapaliwana g ideya
g at pagtalakay
tungkol
sa paksa.
Organisas Lohikal at Naipakita Aylohikal Walang *
yo n ng mahusay ang an patunay
mga Ideya ang debelopmen g n
pagkakasunod- t ng mga pagkakaayo a
sunod ng talata s ng mga organisado
mga subalit talata subalit ang
ideya; gumamit hin ang mga pagkakalaha
din ng mga di ideya ay d ng
transiyunal na makinis hindi ganap sanaysay
pantulo an na
ng tungo g nadedebelo
sa pagkakalah p
kalinawan ng ad.
mga ideya.
135
Konklusyon Nakapanghaha Naipakikita Hindi ganap May *
mo n ang ang na naipakita kakulangan
konklusyon at pangkalahat ang at walang
naipakikita ang an g pangkalahat poku
pangkalahatan palagay o an g s ang
g palagay o pasya palagay konklusyon
paksa batay s tungkol s o pasya
akatibayan at apaksa tungkol
mga katwirang batay sa sa paksa
inisa-isa mg batay sa
s a mga
a bahagaing katibayan at katibayan at
gitna mga mga
katwirang katwirang
inaisa-isa sa inisa-isa sa
bahaging bahaging
gitna. gitna
Mekaniks Walang Halos Maraming Napakarami *
pagkakamali walan pagkakamali at
sa g sa nakagugulo
mga pagkakamal mga ang
banta i banta mg
s, sa mga s, a
bantas, kapitalisasy pagkakamali
kapitalisasyo on sa
n
136
kapitalisasy at at at mga
on bantas
,
pagbabayb pagbabayba pagbabaybay kapitalisasyo
ay. y. n
at
pagbabaybay
Gamit Walang Halos Maraming Napakaramio *
walan
g
pagkakamali sa pagkakamali pagkakamali at
sa nakagugulo
estruktura ng sa estruktura ng ang
mga estruktur
a
pangungusap at ng mga mga pagkakamali
sa
gamit ng mga pangungusa pangungusap estruktura ng
p
salita at gamit ng at gamiot ng mga
mga salita mga salita pangungusap
gamit ang
mga
salita
Kabuoan
Pangwakas:
Sa pagtatapos ng gawain ay nalinang o nahasa pa lalo ang husay mo sa
pagsusulat. Ang mag sanysay na iyong isinulat ay maari mong ibahagi sa iba upang
lubos nilang maunawaan ang pagbabagong naganap sa wika.
Tunay ngang patunay na ang pagsulat ng mga nangyari sa kasaysayan ay isang
hamon sa buhay.
Pangayyaring kailanma’y hindi na mabubura sa kasaysayan na lalo pang pinatibay ng
panahon.
Kaya’t dapat mong pagyamanin at palaguin ang wika na kinagisnan mo upang sa
gayun ay magamit ito ng tama sa anumang larang na iyong paggagamitan. Ipagmalaki
at payabungin. Gamition ang sariling wika natin.
137
Pangalan: Lebel:
Seksiyon: Petsa:
GAWAING PAMPAGKATUTO
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
Panimula (Susing Konsepto)
Suriin at unawain ang mga paskil sa ibaba:
www.wikipedia.org www.hiphils.ne
t
www.wheninmanila.com www.sigridsays.com
138
Filipino ay masasabing nagdaan sa masalimuot na mga yugto at patuloy na
magdaraan pa sa paglinang at pag-aaral upang umangkop sa nagbabagong
panahon, bagong henerasyon at sa yumayamang teknolohiya. Sa mga
naihandang gawain, titiyakin ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may
kaugnayan sa pag-unlad ng Wikang Pambansa hanggang sa kasalukuyang
panahon.
139
Pinagtibay ng Komisyon ang Konstitusyon at dito nagkaroon muli ng pitak ang
tungkol sa Wika:
Artikulo XIV - Wika
Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-
unlad ng Wikang Pambansa (F11WG – Ih – 86)
140
Gawain 1
Gamit ang naihandang grapiko, punan ng bunga ang mga natatanging pangyayari
kaugnay ng kasaysayan ng ating wikang pambansa. Isulat ang iyong kasagutan
sa loob ng kahon.
Paglilimbag ng isang
balarila at diksyunaryo sa
wikang pambansa
Pagkakaroon ng
Pagdiriwang ng
linggo/buwan ng wikang
pambansa
Pagpapatupad ng
edukasyong bilingwal sa
mga pamantasan
Pagtatadhana na ang
lahat ng mga gusali at
mga tanggapan ng
pamahalaan ay
pangalanan sa Pilipino.
141
Gawain 2
Gawain 3:
Gumawa ng VLOG na hindi hahaba sa sampung (10) minuto na naglalaman sa
iyong sariling pananaw hinggil sa maaaring maging bunga ng ilang mga usaping
pangwika sa Pilipinas sa kasalukuyan. Pumili lamang ng isa mula sa mga nakalahad sa
ibaba.
1. Paggamit sa wikang Filipino bilang lingua franca ng telebisyon, radio, diyaryo at
pelikula.
2. Pagtuturo ng mga aralin sa primary gamit ang ‘mother tongue’ ng mga mag-aaral
sa ilalim ng K to 12.
142
3. Paglipana ng mga ‘novelty movies’ o mga pelikulang pangkasiyahan na
naglalaman ng mababang pormalidad ng wika.
4. Higit na paggamit ng wikang Ingles sa kalakal at komersyo.
5. Sa pagbuo ng mensahe, madalas na ginagamit ang code-switching o
pagpapalit-palit ng Ingles at Filipino sa pagpapahayag.
Gawain 4
Bumuo ng isang sanaysay na iikot sa temang “ Wika at Social Media: Mga
Kabataan sa Kasalukuyan at Hinaharap” gamit ang mga natamong kaalaman sa
pagpapahayag ng sanhi at bunga.
Pamantayan sa pagmamarka
Kategorya Indikasyon Puntos
Gamit ng Wika May angkop at mahusay na paggamit 10
ng wika partikular sa paglalahad ng
sanhi at bunga
Nilalaman Kakikitaan ng mahusay na 10
paghahanay ng mga ideya kaugnay
ng ibinigay na tema.
Kabuoang Puntos 20
Gawain 5
Pagsusuri: Panoorin ang pagtalakay ni Dr. Rolando Tolentino sa Lektura 8: Wika
at Social Media (www.facebook.com/PSLLF/live). Mula sa pinanood na pagtalakay,
kilalanin ang iba’t ibang sangkap na nag-uugnay sa wika at social midya gamit ang
konsepto ng sanhi at bunga.
Pangwakas
Sa bawat pagkilos, may tiyak na dahilan at may tiyak ding kalalabasan. Kaugnay ng mga
usapin hinggil sa ating wikang pambansa, walang katiyakan kung anong mga pagbabago
pa ang magaganap sa hinaharap. Ngunit ang isa lamang ang tiyak, ang pagbabago ay
hindi maiiwasan sa inaasam-asam nating pag-unlad.
143