ARALIN I

FILIPINO BILANG WIKANG NAKA-UGAT SA PANGANGAILANGAN NG

SAMBAYANAN

Ang Wika ang siyang sumasailalim sa identidad ng bawat tao. Sa wikang kanyang sinasalita,
naipamamalas niya kung saan siya nagmula, kung saan klasipikasyong pang-ekonomiko siya
kabilang at kung anong kultura ang dala-dala niya.
Sa aspetong sosyo-kultural, nangingibabaw ang wika sapagkat ito ang nagpapahayag ng
mapanimbang na pag-iisip o pagmumuning sanhi ng mapanuring kamalayan.

Ayon kay Constantino (Francisco,2006), pangunahing instrumento ng komunikasyong

panlipunan ang wika. Bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang mga
instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao.

UGNAYAN NG MGA FUNCTION NG WIKANG FILIPINO

1. Ang Wikang Filipino bilang Wikang Pambansa.
Ang Wikang Pambansa ay isang diyalekto o wikang natatanging kumakatawan
sa pambansang pagkakakilanlan ng lahi o bansa.
Ang Wikang Filipino ay sumasailalim sa ebolusyong hindi lamang limitado sa
gramatika at palaugnayan kundi maging sa mga pahiwatig at pagkahulugan.

Tunghayan ang maiksing kasaysayan ng Wikang Filipino

1935- isinulat ang 1935 konstitusyon na nabanggit sa pagkakaroon ng Wikang Pambansa.
Nakasaad sa Artikulo XIV Seksyon 3 na, “Ang kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na
katutubong wika”.

1936 – itinatag ni Pangulong Manuel Quezon ang surian upang mamuno sa pag-aaral at pagpili
sa wikang pambansa. Tungkulin ng Surian na magsasagawa ng pananaliksik, gabay at alituntunin
sa magiging batayan sa pagpili ng wikang pambansa ng Pilipinas. Si Jaime de Veyra ang naging
tagapangulo ng komite na nagsasagawa ng pag-aaral, at napili nito ang Tagalog bilang batayan
ng “Wikang Pambansa”.

1937 – ipinalabas ni Pangulog Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nag-aatas na
Tagalog ang batayan ng Wikang gagamitin sa pagbubuo ng Wikang Pambansa. Dahil sa
pagsusumikap ni Pangulong Quezon na magkaroon tao ng wikang pagkakakilanlan, hinirang
siyang AMA NG WIKANG PAMBANSA.

1940 – Ipinalabas ni Pangulong Quezon ang Kautusang Tagapaganap Blg. 203 na

nagpapahintulot sa pagpapalimbag ng Talatanigang Tagalog-Ingles at Balarila sa Wikang
Pambansa. Pinasimulan din nito ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa lahat ng mga paaralan sa
buong bansa. Binuo ni Lope K. Santos ang ABAKADA na may 20 titik.

1946 – naging opisyal na wika ang Tagalog at ito ay sinimulang gamiting wikang panturo mula
sa unang baitang sa elementarya hanggang sekondarya. Ang SWP ay inatasang pagyamanin,
pagyabungin at magsagawa ng pamantayan ukol dito.

1959- Nagpalabas si Kagawaran ng Edukasyong kalihim Jose E. Romero ng Kautusang Blg. 7 na

nagsasaad ng Pilipino ang opisyal na tawag sa Wikang Pambansa.

1971 – pinagtibay ng Sanggunian ng SWP ang pinayamang alpabeto na binubuo ng 31 na letra:

a, b, c, ch, d, e, f, g, h, I ,j ,k,l,ll,m,n,ᾗ,ng, o,p,q,r,rr,s,t,u,v,w,x,y,z Matapos ang repormang
ortograpiko, nabuo ang sumusunodn Alpabetong Filipino, na may 28 na letra: a, b, c, d, e, f, g, h,
I ,j ,k, l, m , n , ᾗ,ng, o, p ,q, r, s,t,u,v,w,x,y,z

1973- noong kapanahunan ng Diktador na si Pangulong Ferdinand Marcos, nakasaad sa Artikulo

XV Seksyon 2 at 3 “ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapa-unlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino”.

1987- Noong panahon naman ng Rebolusyonaryong Gobyerno sa ilalim ni Pangulong Corazon

C. Aquino muling binago ang Konstitusyon kung saan nakasaad sa Artikulo XIV Seksyon 6
“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

2001 – Muling nagkaroon ng rebisyon sa Alpabetong Filipino. Itinaguyod nito ang leksikal na
pagpapayaman ng Wikang Filipino sa pamamagitan ng panghihiram ng salita at pagsasalin. Ang
mga hiram na (8) walong letra: c, f, j, ᾗ, q, v, x at z.

2006 – ang implementasyon ng 2001 Revisyon ng Alpabeto at patnubay sa Ispeling ng Wikang

Filipino ay pansamantalang ipinatigil at iminungkahi ang 1987 alpabeto at patnubay sa ispeling
ng wikang Filipino ang gamiting sanggunian sa pagtuturo at sa korespondensiya opisyal sa bisa
ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 42, s. 2006.

2009 – Ang Komisyon ng Wikang Filipino ay nagsasagawa ng reporma sa alpabeto at tuntunin

sa pagbabaybay. Tinawag itong gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino.

TANDAAN:
• Dis. 30, 1937 – TAGALOG ANG WIKANG PAMBANSA
• Agosto 13, 1959 – PILIPINO ANG WIKANG PAMBANSA
• Peb. 1987 – ARTIKULO XIV, SEKSYON 6-9 ANG WIKANG PAMBANSA
HANGGANG SA KASALUKUYAN AY WIKANG FILIPINO.
2. WIKANG FILIPINO BILANG WIKA NG BAYAN.
Isang arkipelago ang Pilipinas kung kaya nagkaroon ito ng maraming katutubong
wika. Ang maganda sa penomenong ito ay nagkaroon din ng kaniya-kaniyang literatura ang
bawat etnolingguwistikong grupo. Dahil dito, maraming mulat na mga kritiko katulad ni Isagani
R. Cruz ang nagsasabing “isa sa pinakamayamang literatura sa mundo ay ang literaturang
Pilipinas”.

3. WIKANG FILIPINO BILANG WIKA NG PANANALIKSIK

ang akademikong Institusyon ay may mahalagang tungkulin upang ang
wika ay lalong mapalawig at maging kapaki-pakinabang sa sambayanan. Sa pamamagitan ng
pananaliksik na nasusulat sa Filipino, malaki ang bahagdan ng pagkakaintindihan pakikipag-
ugnayan.

MGA GAWAIN UPANG MAPAYABONG ANG WIKANG FILIPINO BILANG WIKA

NG PANANALIKSIK
1. Pagbuo ng diksiyonaryong Filipino upang maging kasangkapan sa mga saliksik.
2. Pag-aaral at pagbuo ng mga sulatin ng mga katutubong wika.
3. Pagbuo ng glosaryong akademiko.
4. Pagtitipon at pagpapayaman ng mga materyales at sanggunian sa saliksik pangwika.
5. Pagsasalin ng mga batayang aklat sa iba’t ibang larang akademiko.
6. Pagsusulong ng sining at agham sa pagsasalin.
7. Pagtataguyod sa mga saliksik pangwika at pangkultura sa Filipino.
8. Bumuo ng mga jornal sa iba’t ibnag larang gamit ang wikang Filipino.

KAHALAGAHAN NG WIKANG FILIPINO SA PANANALIKSIK

1. Ang Pananaliksik sa Filipino ang magpapahayag at bubuhay sa damdaming makabayan ng

mga Pilipino.
2. Makaambag sa panitikan patungkol sa pinagsasaliksikan at maibahagi sa mga sumusunod
pang mangangailangan nito.
3. Sa pamamagitan ng pagsasaliksik gamit ang wikang Filipino, maibabahagi ang kaalaman ng
mga Pilipino at magkakaroon ng pagkilalasa sarili at maipagmalaki kung kaya nabubuhay ang
damdaming makabayan.

4. Dahil sa wikang gamit sa pananaliksik, maski ang hindi marunong o hindi gaanong
nakakaintindi sa Ingles ay maiintindihan ang naisagawang pananaliksik.
5. Maibabahagi natin sa bawat isa ang mga makabagong tuklas sa bawat larang sa lahat ng mga
Pilipino dahil naiintindihan ng bawat isa ang wikang Filipino.
 ARALIN 2
PANITIKAN
Ang salitang Tagalog ng “panitikan” ay nagmula sa unlaping PANG na nagiging
PAN kapag ang kasunod na salitang-ugat ay nagsisimula sa (d,l,r,s at t).
Ang salitang ito ay panumbas ng Tagalog sa “Literature” o Literatura na kapwa
batay sa ugat na Lating “Litera” na ang kahuluga’y “letra” o titik.

ANG FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

Sa pagdaan ng panahon, ang paggamit ng Wikang Filipino sa iba’t ibang disiplina ay yumabong.
Nagagamit na ito ng mga mananaliksik at iskolar sa kanilang mga pag-aaral ng pananaliksik.
Ang mga akda sa iba’t ibang disiplina ay may taglay na sariling estilo at kumbensyon ng gamit
ng wika. Ito ay tinatawag na istandard na wika. Ito ang mga wikang gamit sa edukasyon,
pamahalaan at midya.

ANG FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

• HUMANIDADES
• AGHAM PANLIPUNAN
• AGHAM, TEKNOLOHIYA AT MATEMATIKA.

HUMANIDADES
Ang humanidades ay may kaugnayan sa kultura at sining tulad ng sayaw,
musika, arkitektura, eskultura, pagpipinta, pelikuna, dula at panitikan.
Sa pamamagitan ng mga akdang may kaugnayan sa humanidades,
naipapahayag ng bawat ang kanyang saloobin o damdamin, maging ag kanyang naiisip at
nalalaman.

Awiting Bayan
Ito’y awiting mula pa sa iba’t ibang panig ng ating bansa. Kadalasang inaawit ng mga
karaniwang tao tulad ng magsasaka, mangingisda, o mambuburda. Ito ay patula na may sukat,
himig, at indayog.

• Awit sa Oyayi o Hele

• Awit sa Kundiman
• Awit sa Talindaw
• Awit sa Soliranin
• Awit sa Diona
• Awit sa Kumintang
• Awit sa Dalit
• Awit sa Kalusan
2. AGHAM PANLIPUNAN
Ito ay tumatalakay sa mga paksang may kinalaman sa mga institusyon,
gawain ng lipunan at ugnayan ng isang tao sa lipunang kanyang kinabibilangan. Kabilang sa
sangay na ito ang mga akdang may kinalaman sa politika, ekonomiya, sosyolohiya, sikolohiya,
antropolohiya, kasaysayan ng kultura at sibilisasyon.

3. AGHAM, TEKNOLOHIYA AT MATEMATIKA

Ang mga akda sa aghan, teknolohiya at matematika ay may kakanyahan at
estrukturang naiiba sa ibang disiplina. Ang mga konsepto at presentasyon ay nasa anyong
teknikal at pormal. Ang mga teksto ay tinatawag ding di-piksyon. Halos pandaigdig ang
konsepto sa tekstong ito, gumagamit ito ng panlahat na katawagan kung hindi ito maisalin sa
target ng wika.

KARAGDAGANG KAALAMAN

• MGA GABAY SA PAGBASA AT PAGSUSURI NG MGA TEKSTO SA IBA’T

IBANG DISIPLINA
• UNANG HAKBANG: SURIIN ANG TEKSTONG SA KABUUAN NITO.
• IKALAWANG HAKBANG: TUKUYIN ANG PANGKALAHATANG LAYUNIN AT
ESTRUKTURA NG TEKSTO
• IKATLONG HAKBANG: BASAHING MULI ANG ARTIKULO, NGUNIT SA
PAGKAKATAONG ITO PANSININ ANG PARAAN NG PAGSULAT AT
PESENTASYON.
• IKAAPAT NA HAKBANG: KRITISISMO AT EBALWASYON NG TEKSTO
 ARALIN III
REBYU SA MGA BATAYANG KASANAYAN SA PANANALIKSIK

Rebyu sa Mga Batayang Kasanayan sa Pananaliksik

• Pagpili ng Batis (Sources) ng Impormasyon

• Pagbabasa at Pagbubuod ng Impormasyon
• Pagsasalin, Paraphrasing Atbp.
• Pagpili ng Paksa ng Pananaliksik
• Pagbabalangkas

Malaki ang kaugnayan ng komunikasyon sa buhay ng tao. Ayon sa awtoridad, ang

salitang pakikipagtalastasan ay nagmula sa salitang talastas na ang may payak na kahulugan ay
“alam o pagkaalam” at dahil na rin sa mga paglalapi ay nagkaroon ito ng kahulugan.

Pagpili ng Batis (Sources) ng Impormasyon

Maituturing na komplikadong gawain ang pagpili ng angkop na babasahin. Sa
mga seminar-workshop ukol sa pagbasa, karaniwan na ang pagpapalitan ng kuro tungkol sa mga
gamit ng kraytirya ay makikita sa kanilang talaan at ito’y isang magandang palatandaan para sa
mga magandang pagbuo ng pananaliksik (Adriano, et al., 2008).

Ilan sa mga halimbawa na maaaring batis ay mga:

• Aklat
• Artikulo
• Dokumento
• Internet entry
• Pahayagan
• Pananaliksik
•

Mga Hakbang sa Pagproseso ng Impormasyon

1. Pagtukoy (Defining)
2. Paghahanap (Locating)
3. Pagpili (Selecting)
4. Pagtatala at Pagsasaayos (Recording and Organizing)
5. Paglalahad/Pagbabahagi (Presenting)
6. Pagtatasa (Assessing)
Pagbasa at Pananaliksik ng Impormasyon

Sa kasalukuyan, ito ay tinatawag na information age. Ga-iglap ng bilis ang

pagdami at/o pagbabahagi ng impormasyon dahil sa maunlad na teknolohiya. Ang mga
impormasyon ay dapat na masubaybayan upang makasabay sa mga kaalamang napapanahon.
Sabi nga sa wikang Ingles, “The more you read, the more you know, the more you know the
smarter you grow, the stronger your voice when speaking your mind and making your choice”.
Katotohanan ang pahayag na ito. Sa nakalipas na panahon, maraming mga indibidwal ang
nagtatagumpay dahil sa paggamit ng mahuhusay na impormasyon.

Mga dapat tandaan sa Pagsasaliksik ng Impormasyon

1. Maging mapagmatyag sa buong kapaligiran. Itala ang mga detalyeng kailangan.

2. Tukuyin ang nakikitang magiging suliranin o tinatayang balakid sa paksang nais saliksikin.
3. Ilahad ang posibleng solusyon ng suliraning nais bigyan ng solusyon.
4. Magplano ng isang maayos na pamamaraan para masolusyunan ang nasabing suliranin.
5. Kumilos o gumawa nang naaayon sa plano at pamamaraang nabanggit. Magtala ng mga datos
o mahahalagang impormasyon at suriing mabuti ang bawat detalye ng impormasyon at lapatan
ng angkop na gamit pang-estatistika para sa interpretasyon nito.
6. Sabihin o ilahad ang resulta. Ulitin ang pamamaraan nang maraming beses. Kung
kinakailangan, ilahad muli ang pangkalahatang resulta para masagutan ang mga tanong o
matugunan ang mga suliranin o balakid.
7. Ipahayag ang mga bagong impormasyon o epektibong solusyon ng nasabing suliranin para sa
mga mambabasa.
8. Laging banggitin ang pinanggalingan ng impormasyon kung ang pagtalakay ng awtor ay
gagamitin (sourcing and citations).
KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
 ARALIN IV
MGA TEORYANG GAGAMITIN SA PANANALIKSIK
ARKITAYPAL – ang layunin nito ay ipakita ang mga mahahalagang bahagi ng akda sa
pamamagitan ng mga simbolo. Ngunit hindi basta-basta masusuri ang mga simbolismo sa akda.
Pinakamainam na alamin muna ang kabuuang konsepto at tema ng panitikan sapagat ang mga
simbolismong napapaloob sa akda ay magka-ugnay sa isa’t isa. Ang lahat ng sibolismo ay
naaayon sa tema at konseptong ipinapakilala ng may akda sa mga mambabasa.

SIKOLOHISMO – ang layunin nito ipaliwanag sa pamamagitan pagpapakita ng mga salig (factor)
sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali,paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa
kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon ng panibagong
behavior dahil may nag-udyok na mabago o mabuo ito.
MARKISMO- ang layunin nito ay ipakita ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling
kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pang-ekonomiyang kahirapan at
suliraning panlipunan at pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa akda
ay nagsisilbing modelo sa mga mambabasa.

SOSYOLOHIKAL –ang layunin nito na ipakita ang kalagayan at suliraning panlipuanan ng

lipunang kinabibilangan ng may akda. Naipapakita rito ang pamamaraan ng mga tauhan sa
pasugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan na nagsisilbing gabay sa mga mambabasa na
magpuksa sa mga katulad na suliranin.

MORALISTIKO- ang layunin nito ay ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa
moralidad ng isang tao. Ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang mga pilosopiya
o proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali ayon sa pamantayang
itinakda ng lipunan.

TEORYANG QUEER – ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa paningin ng

lipunan sa mga homosexual.