MODYUL 1: Filipino

Quarter 1: Ikalawang Linggo ng Agosto

Baitang: Ika-8

Aralin 1: Karunungang Bayan, Paghahambing

Sa pagtatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasang;
1. Nakikilala kung anong uri ng karunungang-bayan ang nasa bawat pahayag;
2. Naiisa-isa ang mga halimbawa ng mga karunungang bayan;
3. Natutukoy ang pagkakaiba ng pahambing na magkatulad at pahambing na di-magkatulad;
4. Naibibigay ang kahulugan ng matatalinghagang salita at nagagamit ito sa makabuluhang
pangungusap;
5. Napahahalagahan at naiiugnay sa buhay ang mga karunungang bayang tinalakay.

PANIMULANG GAWAIN

PAGGANYAK NA GAWAIN

Panuto: Tukuyin kung anong uri ng karunungang-bayan ang nasa bawat pahayag. Piliin ang
sagot sa bawat kahon.

SALAWIKAIN SAWIKAIN KASABIHAN

BUGTOG PAISIPAN BULONG

Huwag gawin sa iba ang ayaw mong

gawin sa iyo. Lantang Gulay = Sobrang pagod May balbas ngunit walang mukha

Ate mo, ate ko, ate ng lahat ng

Nasa Diyos ang awa, nasa tao
Nagsusunog ng Kilay = Masipag tao
ang gawa.

mag-aral

Ano ang tinapay na hindi kinakain Tabi tabi po apo, alisin mo po ang
Walang mahirap na gawa kapag ang gitna? sakit ng pamilya ko.
dinaan sa tiyaga. Sagot: Donut na may butas sa gitna

PAGHAHAWAN NG MGA SAGABAL

Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang kahulugan ng salitang may diin sa pangungusap.

1. Hindi maiiwasang makaranas ng bagyo sa buhay ang mga tao.

2. Iniisip niya nang makapito ang bagay na ito bago niya gawin.
3. Matigas ang ulo ng anak na hindi napapaluha.
4. Malayo ang mararating ng batang matalas ang isip.
5. Marami siyang masasamang bisyo kaya’t sigurado akong nakatunganga na iyan bukas.

a. Hindi nadidisiplina
b. Katalinuhan
c. Matalino
d. Pinag-isipan
e. Problema
f. Walang magandang hinaharap
 PAGTALALAY SA ARALIN

PANITIKAN

Ang panitikan ay itinuturing ng ating lahi dahil bahagi ito ng ating kalinangan at kasaysayan.
Sinasasbing ang kasaysayan at panitikan ay matalik na magkaugnay. Sa pag-aaral ng kasaysayan
ng isang lahi, laging bahagi nito ang damdamin, saloobin, paniniwala, kultura at tradisyon ng
bansang kalimitan ay masasalamin sa taglay nitong panitikan. At dahil sa pag-aaral ng panitikan
lubusang malalaman ang ating kalinangan kaya’t nararapat lamang na pagyamanin at ipagmalaki
ang mga ito sapagkat ang mga ito’y yaman ng ating bayan.

Ang tatalakayin natin ngayong araw ay ang mga karunungang-bayan. Buksan ang inyong mga
libro sa nasabing pahina.
KARUNUNGANG-BAYAN
(Mga Akdang Lumaganap Bago Dumating ang Inga
Espanyol)
Noon pa man ay sinasabing mayaman na ang panitikang
Pilipino. Tayo ay may sarili nang panitikang nagtataglay ng
kasaysayan ng ating Iahi bago pa man dumating ang mga
Espanyol at iba pang mga dayuhan sa bansa. May mga
akdang pampanitikang lumaganap sa Panahon ng mga
Katutubo sa iba't ibang panig ng bansa tulad ng
karunungang-bayan na tinatawag ding kaalamang-bayan.
Ang panitikang ito ay binubuo ng mga salawikain, sawikain, bugtong, palaisipan, kasabihan, at
bulong. Karaniwang ang mga ito ay nagmula sa mga Tagalog at hinango sa mahahabang tula.
1. Salawikain—lto ay nakaugalian nang sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang-asal ng ating mga ninunong naglalayong mangaral at umakay sa mga kabataan sa
pagkakaroon ng kabutihang-asal.
Halimbawa:
-Aanhin pa ang damo, kung patay na ang kabayo.
-Ang hindi lumingon sa pinanggalingan, di makararating sa paroroonan.
-kung ikaw ay may ibinitin, Mayroon kang titingalain.
-Kapag may isinuksok, may madudukot.
-Ang taong karunungan, Kayamanang di mananakaw.

2.Sawikain—Ang mga sawikain ay nagtataglay ng talinghaga sapagkat ito ay may nakatagong

kahulugan. Sa ibang sanggunian ay tinatawag din itong idyoma o kayå naman ay eupemistikong
pahayag. Halimbawa:
-bagong-tao —binata
-bulang-gugo — gastador; galante

3.Kasabihan — Ang mga kasabihan noong unang panahon ay yaong ipinalalagay na mga
sabihin ng mga bath at matatatanda na katumbas ng mga tinatawag na Mother Goose 'Rhyrnes.
Ang kasabihan ay karaniwang ginagamit sa panunukso kilos ng isang tao. pagpuna sa
Halimbawa:
Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t
Nasa pugad.

Tirirt ng ibon
Tiririt ng maya
Kaya lingon nang lingon
Hanap ay asawa.
`
4. Bugtong— Ang mga bugtong ay pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Ito ay binibigkas
nang patula at may lima hanggang labindalawang pantig. Ang mga Tagalog ang pinakamayaman
sa bugtong. Halimbawa:
-Bungbong kung liwanag, kung gabi ay dagat. (banig)
-Dalawang katawan, tagusan ang tadyang. (hagdan)
5.Palaisipan--lto ay nasa anyong tuluyan na kalimitang gumigising sa isipan ng mga tao upang
bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin, Ito ay nangangahulugan lamang na ang mga
sinaunang Pilipino ay sandy mag-isip at kanilang ipinamana ito sa kanilang mga inåpo.
Halimbawa:
-Sa isang kulungan ay may limang baboy na inaalagaan si Mang Juan. Lumundag ang isa. Ilan
ang natira?
-May isang bola sa mesa, Tinakpan ito ng sombrero, Paano nakuha ang bola nang di man lang
nagalaw ang sombrero?

6.Bulong—Ang bulong ay mga pahayag na may sukat at tugma na kalimitang ginagamit na

pangkulam o pangontra sa kulam, engkanto, at masasamang espiritu.
Halimbawa: -Huwag magagalit/ kaibigan, aming pinuputol lamang ang sa ami'y napag-uutusan.

Panuto: Paghambingin ang larawan na nasa ibaba.

A B

Paghahambing

Ang paghahambing ay isang paraan ng paglalahad. Ito ay nakatutulong sa pagbibigay-linaw sa

isang paksa sa pamamagitan ng paglalahad ng pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang bagay na
pinaghahambing. Hindi natin namamalayan, ngunit kung papansinin, ang paghahambing ay
bahagi pa ng ating pang-araw-araw na bühay. Sa pagpili ng mga bagay na ating gagamitin, sa
pagkain na ating kakainin, sa sasakyang ating sa lugar na ating pupuntahan, kadalasalo ang mga
ito ay naisasagawa natin kung mayroon tåyong paghahambingan. Isang mahalagang sangkap sa
uri ng paglalahad na ito ay ang hambingan ng pang-uri. Ito ay ang paglalarawan ng tao' bagay,
lugar, pook, o pangyayaring nakatuon sa dalawa o higit pa. May dalawang uri ng paghahambing:
Isang mahalagang sangkap sa uri ng paglalahad na ito ay ang hambingan ng pang-uri. Ito ay ang
paglalarawan ng tao, bagay, lugar, pook, o pangyayaring nakatuoıp sa dalawa o higit pas May
dalawang uri ng paghahambing:
1. Pahambing na Magkatulad —Sa magkatulad na katangian ay ginagamit ang mga panlaping
gaya ng magka-, sing-, siııı-, sin-, magsing-, magsim-ımagsin-, ga-, pareho,kapwa.
 2. Pahambing na Di magkatulad
a. Palamang— Nakahihigit sa katangian ang İsa sa dalawang pinaghahambing. Ginagamit ang
higit, lalo,mas, di-hamak.
b. Pasahol—Kulang sa katangian ang İsa sa dalawang pinaghahambing. Ginagamit ang di gaano,
di gıısino, di masyado.

PAGPAPALALIM NG KAALAMAN
Panuto: Basahin at tukuyin kung anong mahahalagang kaisipan ang nais ipahiwatig. Piliin ang
titik ng tamang sagot. Sagutan ito sa inyong CLE.
1. Pag may isinuksok, may madudukot.
a. Tiyak na may magagastos ang taong marunong mag-impok.
b. Madalas ay inilalagay ng mga Pilipino ang pera sa alakansiya para pag dumating ang
oras ng pangangailangan ay may magagasta.
c. Umuunlad ang mga bangko sa mga perang naiipon ng mga tao.

2. Kung anong taas ng paglipad, siyang lakas ng pagbagsak.

a. Madalas bumabagsak sa buhay ang taong sobrang taas ang pangarap.
b. Ang taong mapagmataas ang siyang kadalasang nakararanas ng matinding pagbagsak.
c. Hindi masamang mangarap ng mataas, huwag lamang sa paraang pag-isipan ng
masama ang kapwa.

3. Ngayon kakahigin, ngayon tutukain.

a. Maagang magtrabaho upang buhay ay umasenso.
b. Kung kailan lamang kailangan ang isang bagay ay doon lamang kikilos upang makamit
ito.
c. Kailangang magtrabaho upang may makain.

4. Ang mahirap kunin ay masarap kainin.

a. Mas masarap lasapin at makamtam ang isang bagay na pinaghirapan.
b. Masarap kumain ng isang pagkaing mamahalin at mahirap kunin.
c. Ang masarap na kanin ay mahirap kainin.

5. Kapag maaga ang lusong ay maaga ang ahon.

a. Lumusong nang maaga upang makaahon sa buhay at matamo ang tagumpay.
b. Matutong umahon sa anumang pagsubok na iyong nilusong.
c. Kapag maagang nagsimula tiyak na maaga ring matatapos.

PAGTATAYA
Panuto: Isulat ang angkop na pahambing sa pangungusap gamit ang mga gabay na salita sa loob
ng panaklong. Isulat ang sagot sa linya. Ito ay sasagutan sa inyong CLE.
1. (gusto: di magkatulad) kong magbasa kaysa manood ng telebisyon kapag wala
akong ginagawa.
2. (maganda: magkatulad) ang pananaw naming magkaibigan sa buhay dahil ito
ang turo ng aming magulang.
3.Ako ay (matanda: di magkatulad) kaysa sa aking mga kalaro kaya’t pinipilit
kong maging mabuting halimbawa sa kanila.
4. (mahirap: di magkatulad) ang buhay ng aking mga magulang kompara sa
magandang buhay na ibinigay nila sa akin ngayon.
5. Ang aking tatay at nanay ay (bait: magkatulad) kaya’t mahal na mahal ko
silang dalawa.

PAGLALAGOM/PAGPAPAHALAGA
1. Bakit mahalagang pag-aralan at pahalagahan ng mga kabataan ang mga karunungang-
bayan?
2. Paano nakatutulong ang mga karunungang-bayan sa buhay lalo na sa mga kabataan?
3. Bakit mahalagang matutuhan ang paghahambing?

PAGLALAHAT
1. Ibigay ang mga halimbawa ng karunungang-bayan at ipaliwanag ito.
2. Ibigay ang dalawang uri ng paghahambing at ipaliwanag.
 Inihanda ni: Nilagdaan ni:

Binibining Mary Ann Portiz Andaya Ginang Blesaida N. Mendoza

Asignaturang Guro Punong-guro

SUSI SA PAGWAWASTO

PAGHAHAWAN NG MGA SAGABAL

1.E
2.D
3.A
4.C
5.F

PAGGANYAK NA GAWAIN
1. SALAWIKAIN
2. SAWIKAIN
3. BUGTONG
4. SAWIKAIN
5. BUGTONG
6. KASABIHAN
7. KASABIHAN
8. PALAISIPAN
9. BULONG
PAGPAPALALIM NG KAALAMAN
1.A
2.B
3.B
4.A
5.C

PAGTATAYA
1. Mas gusto
2. Magkasing
3. Mas matanda
4. Mas mahirap
5. Magkasim bait

PINAGYAMANG PLUMA 8
Wika at Panitikan para sa Mataas na Paaralan