Γενική Κοινωνιολογία Γεωργία Γούγα ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας
Γενική Κοινωνιολογία
Γεωργία Γούγα
Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας
Ενότητα 1: Αναπτύσσοντας Κοινωνιολογική Συνείδηση

Η ενότητα βασίζεται στο βιβλίο:
Κοινωνιολογία, Οι Βασικές Έννοιες,

Michael Hughes, Carolyn J. Kroehler,
Εισαγωγή και επιστημονική
επιμέλεια Θεόδωρος Ιωσηφίδης,
Εκδόσεις Κριτική, 2007
1
© 2007 Εκδόσεις Κριτική
Περιεχόμενα
• Αναπτύσσοντας Κοινωνιολογική Συνείδηση
• Η Κοινωνιολογική Προσέγγιση
• Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας
• Θεωρητικές Προσεγγίσεις
• Διεξάγοντας Έρευνα

Αναπτύσσοντας Κοινωνιολογική
Συνείδηση 1/2
Κοινωνιολογία είναι η επιστημονική μελέτη των

κοινωνικών διαντιδράσεων και της κοινωνικής
οργάνωσης.
Αναπτύσσοντας Κοινωνιολογική
Συνείδηση 2/2
Η κοινωνιολογία είναι:
• Σχολαστική και πειθαρχημένη
• Συλλογή στοιχείων
• Ανάλυση δεδομένων
• Εφαρμογή σε πρακτικά ζητήματα
• Καίριας σημασίας για την παγκόσμια υγεία και επιστήμη
• Ένα ισχυρό επιστημονικό εργαλείο

Η Κοινωνιολογική Προσέγγιση 1/3
Περιπτωσιολογική Μελέτη: Talley’s Corner (1967/2003)

• Από τον κοινωνικό επιστήμονα Elliot Liebow
• Γειτονιά Αφροαμερικανών στο κέντρο της Ουάσιγκτον
• Γωνιακό κατάστημα New Deal Carry - Out Shop
• Διαφορές αντιλήψεων ανάμεσα στους χαμηλού εισοδήματος
άντρες και στους άντρες της μεσαίας τάξης
Η κοινωνιολογική φαντασία είναι η ικανότητα να

βλέπουμε τις ατομικές μας εμπειρίες, τις προσωπικές
δυσκολίες και τα επιτεύγματά μας εν μέρει ως
αντανάκλαση των κοινωνικών διευθετήσεων του
τόπου και της εποχής μας.
– Ορισμός του κοινωνιολόγου C. Wright Mills (1959)

• Μικροκοινωνιολογία: Η λεπτομερής μελέτη της καθημερινής
ζωής των ατόμων
• Μακροκοινωνιολογία: Οι μεγάλης κλίμακας και
μακροπρόθεσμες κοινωνικές διαδικασίες των οργανισμών,
των θεσμών και των ευρύτερων κοινωνικών διευθετήσεων
– Η διαφορά τους είναι διαφορά βαθμού
– Περίπλοκα δίκτυα σχέσεων που συνδέουν το μικροκοινωνιολογικό με
το μακροκοινωνιολογικό επίπεδο
Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας 1/8

Αύγουστος Κοντ (1798-1857)
• Ο πατέρας της κοινωνιολογίας
• Έδωσε έμφαση στις επιστημονικές μεθόδους:
– Παρατήρηση
– Πείραμα
– Συγκριτική ιστορική ανάλυση
• Κοινωνική στατική
– Δομή, σταθερότητα, κοινωνική οργάνωση
• Κοινωνική δυναμική
– Ανάπτυξη και κοινωνική μεταβολή

Χάριετ Μαρτινό (1802-1876)
• How to Observe Manners and Morals (1938)
• Πραγματοποίησε συγκριτική μελέτη για τα συστήματα κοινωνικής
διαστρωμάτωσης της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών
• Συνέκρινε τις γυναίκες της Δύσης με τους σκλάβους της Αμερικής
• Υποτιμήθηκε ο ρόλος της λόγω της ανδροκρατίας στον κλάδο

Χέρμπερτ Σπένσερ (1820-1903)
• Παρομοίασε την κοινωνία με βιολογικό οργανισμό
• Οι στατικοί κοινωνικοί θεσμοί είναι σαν τα όργανα του σώματος
• Κοινωνικός Δαρβινισμός
• Τζον Ντ. Ροκφέλερ: «Η ανάδειξη των επιχειρηματικών κολοσσών είναι
απλώς το αποτέλεσμα της επιβίωσης του ισχυρότερου… είναι η
εφαρμογή ενός νόμου της φύσης».

Καρλ Μαρξ (1818-1883)
• Πολιτικός ακτιβιστής, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, ιστορικός,
οικονομολόγος, πολιτικός επιστήμονας
• Η ιστορία είναι πάλη των τάξεων
• Διαλεκτικός υλισμός – η εξέλιξη καθορίζεται από τη σύγκρουση των
κοινωνικών αντιφάσεων και την ανάδειξη πιο προηγμένων δομών
• Το εποικοδόμημα επηρεάζεται από την οικονομική βάση της κοινωνίας
• Οικονομικός ντετερμινισμός

Εμίλ Ντιρκάιμ (1858-1916)
• Κοινωνική ολοκλήρωση – η πυκνότητα των κοινωνικών σχέσεων που
αναπτύσσονται στο εσωτερικό μιας ομάδας ανθρώπων
• Ο Καταμερισμός της Εργασίας στην Κοινωνία (1893/1964)
• Μηχανική και οργανική αλληλεγγύη
• Κοινωνικά γεγονότα – πτυχές της κοινωνικής ζωής που δεν μπορούν να
ερμηνευθούν στο ατομικό επίπεδο
– Υλικά κοινωνικά γεγονότα και άυλα κοινωνικά γεγονότα
• Αυτοκτονία (1897/1951)

Μαξ Βέμπερ (1864-1920)
• Γραφειοκρατία, τρόπος ζωής (lifestyle), προτεσταντική ηθική, χάρισμα
• Verstehen – η μελέτη της ανθρώπινης υποκειμενικότητας
• Ιδεατός τύπος – εστίαση στα κύρια γνωρίσματα ενός αντικειμένου και
παράβλεψη των μικρών διαφορών
• Σημασία της «αξιολογικά ελεύθερης κοινωνιολογίας»
• Ουδετερότητα / αδιαφορία / αντικειμενικότητα

Αμερικανική Κοινωνιολογία
• Ward (1841 – 1918) και Sumner (1840 – 1919)
• W. E. B. Du Bois (1868 – 1963)
– Ο Νέγρος της Φιλαδέλφειας (The Philadelphia Negro, 1900)
• Το πρώτο τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο (1893)
• Ιδρύεται το Hull House (1889) από τις Addams και Starr
– Δικαστήρια ανηλίκων
– Μέθοδος της κοινοτικής περιπτωσιολογικής έρευνας
– Δημογραφική χαρτογράφηση

Σύγχρονη Κοινωνιολογία
• Κριτική Θεωρία – Κριτική στάση έναντι της κοινωνιολογίας
– Παθητικό, αβοήθητο άτομο
– Εστίαση στη φύση της κουλτούρας και της μαζικής κουλτούρας
• Φεμινισμός – ο ρόλος των γυναικών στην κοινωνία
– Έμφαση στην καταπίεση
– Φιλελεύθερος, μαρξιστικός, ψυχαναλυτικός, ριζοσπαστικός,
σοσιαλιστικός φεμινισμός
• Μεταμοντερνισμός – Δυσπιστία για την επιστημονική προσέγγιση
– Η σύγχρονη εποχή βασίζεται στην παραγωγή και διάδοση εικόνων,
καθιστώντας απαρχαιωμένες τις δομικές κοινωνικές θεωρίες
Θεωρητικές Προσεγγίσεις 1/5
Θεωρητική προσέγγιση είναι ένα σύνολο υποθέσεων,

αλληλοσυνδεόμενων εννοιών και θέσεων για το πώς
σχετίζονται μεταξύ τους τα διάφορα κοινωνικά
φαινόμενα.

Η Προσέγγιση του Λειτουργισμού
• Δίνει έμφαση στην τάξη και τη σταθερότητα
• Η κοινωνία είναι ένα σύστημα σε ισορροπία
• Για να επιβιώσει ένα σύστημα, θα πρέπει να επιτελούνται
ορισμένες κρίσιμες λειτουργίες από τα μέρη του συστήματος
• Οι δυσλειτουργίες υπονομεύουν την ισορροπία του
συστήματος
• Έκδηλες και λανθάνουσες λειτουργίες

Η Προσέγγιση της Κοινωνικής Σύγκρουσης
• Εστιάζει στην αταξία, στην ανισότητα, στην εκμετάλλευση,
στην καταπίεση, στην κοινωνική αναταραχή και στην
κοινωνική μεταβολή
• Η κοινωνική ενότητα είναι μια ψευδαίσθηση που εδράζεται
στον καταναγκασμό
• Η κύρια πηγή των συγκρούσεων είναι η ανεπάρκεια των
πηγών
• Η δύναμη αναδεικνύει τους κερδισμένους και τους χαμένους
• Το κράτος είναι ένα όργανο καταπίεσης από την ελίτ

Η Προσέγγιση της Κοινωνικής Διαντίδρασης
• Δίνει έμφαση στην προσωπική, συμβολική διαντίδραση
που βασίζεται σε κοινά νοήματα
• Ενδιαφέρεται περισσότερο για τις μικρής κλίμακας
πτυχές του κοινωνικού βίου
• Τρεις κεντρικές θέσεις
– Αποκρινόμαστε με βάση το νόημα.
– Τα νοήματα προκύπτουν από την κοινωνική
διαντίδραση.
– Τα νοήματα εμφανίζονται και αλλάζουν συνεχώς.
• Ο κόσμος είναι μια κατασκευασμένη πραγματικότητα

Πίνακας 1.1 Οι Βασικές Θεωρητικές Προσεγγίσεις στην Κοινωνιολογία
Λειτουργισμός Θεωρία των Συγκρούσεων Κοινωνική Διαντίδραση
Κύριο Επίπεδο Ανάλυσης Μάκρο Μάκρο Μίκρο
Χαρακτήρας - Φύση της Ένα σύνολο αλληλεπιδρώντων Ένα σύνολο ανταγωνιστικών Μια κοινωνική
Κοινωνίας μερών ομάδων συμφερόντων πραγματικότητα που
δημιουργείται μέσα από την
κοινωνική αλληλεπίδραση
Θεμέλια της Κοινωνίας Συναίνεση πάνω σε κοινές Σύγκρουση, εξαναγκασμός και Κοινά νοήματα
πεποιθήσεις και αξίες δύναμη
Επίκεντρο Μελέτης Κοινωνική τάξη Κοινωνική σύγκρουση και Η δυναμική διαντίδραση

κοινωνική αλλαγή ανάμεσα στο άτομο και την
κοινωνία
Πλεονεκτήματα Εξηγεί την κοινωνική δομή και Αποκαλύπτει τις ιστορικές Παρουσιάζει τους ανθρώπους
την κοινωνική σταθερότητα διαδικασίες που οδηγούν στην ως ενεργούς κοινωνικούς
κοινωνική αλλαγή δρώντες
Μειονεκτήματα Αναποτελεσματική στην Αδυνατεί να εξηγήσει Δυσκολεύεται να ερμηνεύσει

ερμηνεία της κοινωνικής επαρκώς την κοινωνική τις κοινωνικές δομές
αλλαγής συναίνεση και την κοινωνική
σταθερότητα
Πίνακας 1.1 Οι Βασικές Θεωρητικές Προσεγγίσεις στην Κοινωνιολογία

Διεξάγοντας Έρευνα 1/8
Θεωρία είναι ένα γενικό πλαίσιο ή προσέγγιση που

δίνει μια ερμηνεία για ένα συγκεκριμένο κοινωνικό
φαινόμενο.
Η έρευνα παρέχει ευρήματα με τα οποία ελέγχουμε τις

θεωρίες μας και παρέχει πληροφορίες που είναι
απαραίτητες για τη χάραξη της κρατικής πολιτικής.

Βασικές Έννοιες στην Έρευνα
• Μεταβλητή
– Ανεξάρτητη
– Εξαρτημένη
• Υπόθεση
• Συσχέτιση
• Αιτιότητα
• Τυχαία συσχέτιση

Βασικές Τεχνικές Συλλογής Δεδομένων
1. Πειράματα
– Πειραματική ομάδα και ομάδα ελέγχου
– Πείραμα στο εργαστήριο
• Ιατρικές και ψυχολογικές έρευνες
– Επιτόπιο πείραμα
• Πιο πιθανές οι φυσικές απαντήσεις
• Πιθανότητα απρόσμενων παρεμβολών

2. Κοινωνικές έρευνες
– Προσωπικές ή ταχυδρομικές συνεντεύξεις
– Πηγή των δεδομένων είναι πάντοτε η αυτοαναφορά
– Αντιπροσωπευτικά δείγματα
• Τυχαία δειγματοληψία
• Στρωματοποιημένη τυχαία δειγματοληψία
– Ερωτήματα που μπορεί να επηρεάσουν τις απαντήσεις
– Διενέργεια δοκιμαστικών ελέγχων

3. Παρατήρηση
– Επιστημονική εάν:
 Υπηρετεί κάποιον σαφή ερευνητικό σκοπό
 Διεξάγεται με συστηματικό τρόπο
 Καταγράφεται με επιμέλεια
 Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σώμα ερευνητικής
γνώσης
 Υπόκειται στον επιστημονικό έλεγχο και στην
επιστημονική βάσανο
– Διακριτική και συμμετοχική παρατήρηση
• Παράδειγμα: Elliot Liebow και Tally Jackson

4. Συγκριτική και ιστορική έρευνα
– Η αρχειακή έρευνα χρησιμοποιεί διαθέσιμα αρχεία που
δημιούργησαν ή διατηρούν οργανισμοί ανεξάρτητοι από τον
ερευνητή
– Παραδείγματα: απογραφικά στοιχεία, κρατικά στατιστικά
στοιχεία, δημοσιεύματα εφημερίδων, προσωπική
αλληλογραφία, δικογραφίες
– States and Social Revolution (1979) της κοινωνιολόγου Theda
Skocpol

5. Φεμινιστικές ερευνητικές μέθοδοι
– Προσήλωση σε τρεις στόχους
• Ενσωμάτωση και αποκάλυψη της ζωής των γυναικών στην
κοινωνική έρευνα
• Ελαχιστοποίηση της ζημιάς των ανθρώπων, μέσω της
αποφυγής της εκμετάλλευσης των συμμετεχόντων στην
έρευνα και της ελαχιστοποίησης των αρνητικών συνεπειών
της
• Η έρευνα εστιάζεται στην προώθηση της κοινωνικής
αλλαγής και στη μείωση των ανισοτήτων
– Sprague και Zimmerman (1993)

Επιλογή ενός Προβλήματος προς Διερεύνηση
Εύρεση ενός προβλήματος που είναι σημαντικό και μπορεί να διερευνηθεί
χρησιμοποιώντας τις μεθόδους της επιστήμης
Επισκόπηση της Βιβλιογραφίας

Εξέταση της υπάρχουσας θεωρίας και έρευνας στο συγκεκριμένο θέμα
Σχηματισμός της Υπόθεσης

Διατύπωση κάποιας πρότασης που προσδιορίζει τη σχέση ανάμεσα στις
μεταβλητές. Ανάπτυξη ενός λειτουργικού ορισμού, που ορίζει τις μεταβλητές με
τρόπο που να επιτρέπει την ποσοτική μέτρησή τους
Επιλογή της Ερευνητικής Μεθόδου

Ο ερευνητής αποφασίζει με ποια μέθοδο – πείραμα, συνεντεύξεις, παρατήρηση
των τρόπων συμπεριφοράς σε συγκεκριμένες καταστάσεις, εξέταση των
διαθέσιμων αρχείων και ιστορικών στοιχείων ή κάποιον συνδυασμό αυτών – θα
ελέγξει την υπόθεσή του
Συλλογή των Στοιχείων

Συλλογή και καταγραφή των δεδομένων σύμφωνα με τις προδιαγραφές της
επιλεχθείσας ερευνητικής μεθόδου
Ανάλυση των Αποτελεσμάτων

Αναζήτηση λογικών συσχετίσεων ανάμεσα στα ευρήματα της έρευνας
Διατύπωση των Συμπερασμάτων

Παρουσίαση του αποτελέσματος της έρευνας, διατύπωση της ευρύτερης σημασίας
της για τη θεωρία και την εφαρμογή του αντικειμένου και διατύπωση προτάσεων
για μελλοντικές έρευνες
Σχήμα 1.1 Τα Βήματα της Επιστημονικής Μεθόδου

Ενότητα 2: Πολιτισμός και Κοινωνική Δομή
• Πολιτισμός και Κοινωνική Δομή
• Πολιτισμικά Στοιχεία
• Πολιτισμική Ενότητα και Πολιτισμική Ποικιλότητα
• Κοινωνική Δομή

Πολιτισμός και Κοινωνική Δομή 1/2
Πολιτισμός – η κοινή κληρονομιά ενός λαού
Πολιτισμός – τα άτομα μαθαίνουν τρόπους με

τους οποίους σκέφτονται, αισθάνονται και
ενεργούν. Οι τρόποι αυτοί μεταδίδονται από
γενιά σε γενιά
Πολιτισμός και Κοινωνική Δομή 2/2

Κοινωνία – μία ομάδα ανθρώπων που ζουν
στην ίδια εδαφική επικράτεια και μοιράζονται
έναν κοινό πολιτισμό.
Παράδειγμα: Η κοινωνία του νησιού Πίτκερν

Πολιτισμικά Στοιχεία 1/4
Κοινωνικά Πρότυπα
• Κοινωνικοί κανόνες που καθορίζουν τη συμπεριφορά
• Οι περισσότεροι αφορούν το φύλο, την ιδιοκτησία και την
ασφάλεια
• Τα ήθη είναι σημαντικά πρότυπα
• Οι (λαϊκές) συνήθειες ή έθιμα είναι λιγότερο αυστηρά
• Οι νόμοι είναι θεσμοποιημένα πρότυπα και η τήρησή τους
επιβάλλεται υπό την απειλή της βίας

Αξίες
• Γενικές ιδέες που αφορούν το τι είναι επιθυμητό, ορθό και
καλό. Γίνονται αποδεκτές από τα περισσότερα μέλη της
κοινωνίας
• Δεν ορίζουν σαφώς τη συμπεριφορά
• Διαφορετικά πρότυπα μπορούν να στηρίζονται στις ίδιες
αξίες
• Μπορούν να μεταβάλλονται στον χρόνο

Σύμβολα – παραστάσεις ή αντικείμενα στα οποία
αποδίδεται ένα συμβατικό νόημα από το σύνολο
των μελών μιας κοινωνίας
Γλώσσα – κοινωνικά θεσπισμένο σύστημα φθογγικών

σημάτων με συγκεκριμένα συμβολικά νοήματα

Σύμβολα και Γλώσσα
• The Story of my Life (Η Ιστορία της Ζωής μου, 1904)
της Έλεν Κέλερ
• Η υπόθεση της γλωσσικής σχετικότητας των Edward
Sapir (1949) και Benjamin Whorf (1956)
• Εκφραστικός συμβολισμός (Peterson)
– Αντανάκλαση της κοινωνίας
– Φορέας ενός κώδικα που εξασφαλίζει την κοινωνική
συνέχεια
– Μπορεί να αποτελέσει εργαλείο της εξουσίας

Πολιτισμική Ενότητα και Πολιτισμική
Ποικιλότητα 1/6
Καθολικά Πολιτισμικά Στοιχεία
• Τυποποιημένες και επαναλαμβανόμενες πτυχές της ζωής
• Συναντώνται σε όλες τις γνωστές κοινωνίες
• Όλες οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν ορισμένα προβλήματα
• George Murdock (1950): Κατηγοριοποίηση των πολιτισμικών
στοιχείων
– 88 γενικές κατηγορίες συμπεριφοράς, οι οποίες διαιρούνται σε
υποκατηγορίες
• Δεν περιλαμβάνουν την πραγματική συμπεριφορά

Παραδείγματα Καθολικών Πολιτισμικών Στοιχείων
Αναζήτηση τροφής
Ένδυση
Οργάνωση οικισμών
Περιουσία
Ταξίδια και μεταφορές
Καλές τέχνες
Κοινωνική διαστρωμάτωση
Συγγένεια
Πολιτική συμπεριφορά
Θάνατος
Θρησκευτικές τελετές
Βρεφική και παιδική ηλικία

Πολιτισμική Ολοκλήρωση
• Τα κοινωνικά πρότυπα και αξίες συγκροτούν μόνον εν μέρει
ένα λογικό και αρμονικό σύνολο
• Η αλλαγή είναι συνεχής και όχι ομοιόμορφη
• Sumner: τα συστατικά στοιχεία της κοινωνίας «υπόκεινται
συνεχώς σε πιέσεις» να εναρμονιστούν μεταξύ τους
• An American Dilemma (Ένα αμερικανικό δίλημμα, 1944) –
Gunnar Myrdal

Ο εθνοκεντρισμός είναι η οπτική «κατά την οποία η

ομάδα στην οποία ανήκει κανείς είναι το επίκεντρο του
κόσμου, και όλοι οι υπόλοιποι κρίνονται και
αξιολογούνται με βάση αυτό το κριτήριο».
– William Graham Sumner (1906)

Πολιτισμικός Σχετικισμός
• Η συμπεριφορά ενός λαού εξετάζεται υπό το πρίσμα του
δικού του πολιτισμού
• Αξιολογούμε τα διάφορα πολιτισμικά στοιχεία με βάση τον
ρόλο που παίζουν στον συγκεκριμένο πολιτισμό
• Παράδειγμα: η εγκατάλειψη των ηλικιωμένων από ορισμένες
φυλές Εσκιμώων

Υποκουλτούρες και Αντικουλτούρες

• Παραδείγματα αντικουλτούρων
– Παλαιό Τάγμα των Άμις
– Νεανική κουλτούρα
– Μεγάλοι οργανισμοί και επιχειρήσεις
• Η αντικουλτούρα είναι μια υποκουλτούρα που
απορρίπτει τα πρότυπα και τους κανόνες της
κυρίαρχης κουλτούρας
• Και οι δύο διευκολύνονται από το Διαδίκτυο

Κοινωνική Δομή 1/7
Κοινωνική δομή είναι η συνύφανση των

αλληλεπιδράσεων και των σχέσεων των
ανθρώπων με επαναλαμβανόμενο και σταθερό
τρόπο.
«Η δομή είναι δυναμική, και όχι στατική.

Πρόκειται για το συνεχώς εξελισσόμενο
αποτέλεσμα και το δίκτυο που δημιουργεί η
διαδικασία της κοινωνικής διαντίδρασης».
William H. Sewell, Jr. (1992)

Κοινωνικές Θέσεις (statuses)
• Κοινωνική θέση – η θέση του ατόμου μέσα σε μια
ομάδα ή κοινωνία
• Δοτή κοινωνική θέση
• Κατακτημένη κοινωνική θέση
• Δεσπόζουσα κοινωνική θέση
• Φυλή, τάξη και φύλο

Ρόλοι
• Ρόλος – ένα σύνολο πολιτισμικά καθορισμένων δικαιωμάτων
και υποχρεώσεων
• Κατέχουμε την κοινωνική θέση, επιτελούμε τον ρόλο
• Επιτέλεση του ρόλου
• Σύνολο ρόλων – πολλαπλοί ρόλοι, μία και μοναδική
κοινωνική θέση
• Οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα λειτουργούν
συμπληρωματικά
• Εξωτερική σύγκρουση και εσωτερική σύγκρουση ρόλων

Ομάδες
• Ομάδα – ο σχηματισμός δύο ή περισσότερων ανθρώπων, οι
οποίοι συνδέονται με σχετικά σταθερά σχήματα κοινωνικής
διαντίδρασης και έχουν ένα κοινό αίσθημα ενότητας
• Με το πέρασμα του χρόνου υπάρχουν τέσσερα ενδεχόμενα:
1. Η ανάπτυξη ενός συνόρου που χωρίζει τους «εντός» από
τους «εκτός» ομάδας
2. Η απόδοση «αντικειμενικής» υπόστασης στην ομάδα
3. Η ομάδα αποκτά μια διακριτή υποκουλτούρα
4. Τα μέλη αναπτύσσουν πνεύμα πίστης και αφοσίωσης στην
ομάδα

Θεσμοί
• Θεσμός – μία κύρια κοινωνική δομή που οργανώνει,
διευθύνει και εκτελεί τις ζωτικές λειτουργίες της
κοινωνίας
• Παραδείγματα: οικογένεια, οικονομία, θρησκεία
• Περιλαμβάνει πολιτισμικά πρότυπα και κοινωνική
δομή

Κοινωνίες
• Κοινωνία – μία ομάδα ανθρώπων, τα μέλη της οποίας ζουν
στην ίδια εδαφική επικράτεια και μοιράζονται έναν κοινό
πολιτισμό
• Ένας τρόπος κατηγοριοποίησης των κοινωνιών: πώς
εξασφαλίζουν τα μέλη της την επιβίωσή τους
– Θηρευτικές / συλλεκτικές
– Φυτο-καλλιεργητικές
– Αγροτικές
– Βιομηχανικές
– Μεταβιομηχανικές
Ενότητα 3: Κοινωνικές Ομάδες και Τυπικές Οργανώσεις

• Κοινωνικές Ομάδες και Τυπικές Οργανώσεις
• Ομαδικές Σχέσεις
• Δυναμική των Ομάδων
• Τυπικές Οργανώσεις
Κοινωνικές Ομάδες και Τυπικές

Οργανώσεις
• Η επικίνδυνη οδηγική συμπεριφορά «σχετίζεται άμεσα

με την παρουσία συνομιλήκων»
• Ομάδα – ένα σύνολο δύο ή περισσότερων ατόμων, που
συνδέονται μεταξύ τους με σταθερούς δεσμούς
κοινωνικής διαντίδρασης και μοιράζονται ένα αίσθημα
ενότητας
• Οι ομάδες αποκτούν πραγματική υπόσταση επειδή τις
αντιμετωπίζουμε εμείς σαν να ήταν υπαρκτές και
πραγματικές

Ομαδικές Σχέσεις 1/3
Πρωτογενείς και Δευτερογενείς Ομάδες

• Πρωτογενής ομάδα – ολιγομελής, άμεση, άτυπη,
διαντιδραστική
• Καίριος ρόλος στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης
• Ικανοποιούν τις περισσότερες προσωπικές μας ανάγκες
• Παράδειγμα: Γερμανική Βέρμαχτ
• Δευτερογενής ομάδα – 2 ή περισσότεροι άνθρωποι.
Απρόσωπη. Τα μέλη της βρέθηκαν μαζί για κάποιον
συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό
Έσω-ομάδες και Έξω-ομάδες

• Έσω-ομάδα – μια ομάδα με την οποία ταυτιζόμαστε
και στην οποία ανήκουμε
• Μας παρέχει τις κοινωνικές μας ταυτότητες
• Έξω-ομάδα – μια ομάδα με την οποία δεν
ταυτιζόμαστε και στην οποία δεν ανήκουμε
• Όρια – ασυνέχειες στην κοινωνική διαντίδραση που
μεγεθύνονται από τον ανταγωνισμό

Ομάδες Αναφοράς
• Ομάδες αναφοράς – κοινωνικές μονάδες τις οποίες
χρησιμοποιούμε για να αξιολογήσουμε και να
διαμορφώσουμε τις στάσεις, τα συναισθήματα και
τις πράξεις μας
• Δεν είναι απαραίτητο να ανήκουμε στην ομάδα
αναφοράς μας
• Επιτελεί κανονιστικές και συγκριτικές λειτουργίες
• Σχετική αποστέρηση
Δυναμική των Ομάδων 1/5
Μέγεθος της Ομάδας

• Δυάδες
– Οι πιο έντονες και σημαντικές διαπροσωπικές σχέσεις
– Εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα στα δύο μέρη
• Τριάδες
– Η πιο κρίσιμη μεταβολή μεγέθους
• Πεντάδες
– Το ιδανικό μέγεθος μιας ομάδας για τη λήψη αποφάσεων

Ηγεσία
• Ηγέτες είναι τα μέλη των ομάδων που ασκούν
μεγαλύτερη επιρροή από τα άλλα μέλη
• Εμπειρογνώμονας
• Κοινωνικοσυναισθηματικός ηγέτης
• Στυλ ηγεσίας: αυταρχικό, δημοκρατικό, ελεύθερου
προσανατολισμού, μικτό

Κοινωνική Οκνηρία (social loafing)
• Όταν οι άνθρωποι δουλεύουν σε ομάδες δουλεύουν λιγότερο
σκληρά απ’ ότι όταν δουλεύουν ατομικά
Κοινωνικά Διλήμματα
• Καταστάσεις στις οποίες τα μέλη μιας ομάδας έρχονται
αντιμέτωπα με μια σύγκρουση ανάμεσα στα ατομικά τους
συμφέροντα και τα συμφέροντα της ομάδας
• Η «τραγωδία των κοινών» του Hardin
• Μηχανισμός του «ελεύθερου καβαλάρη»
• Οι κοινωνικοί έλεγχοι περιλαμβάνουν τους κανόνες πρόσβασης
στους διάφορους πόρους, τα πρότυπα των ομάδων, τους
μηχανισμούς που αναδεικνύουν τα όρια μεταξύ των ομάδων και
τις επιβραβεύσεις της συνεργατικής συμπεριφοράς

Ομαδική Σκέψη (groupthink)

• Παράδειγμα: Επιχείρηση του «Κόλπου των Χοίρων»
το 1961
• Ομαδική σκέψη – σε ομάδες με υψηλή συνοχή, τα
μέλη των οποίων επιδιώκουν με ζήλο τη συναίνεση,
οι κριτικές ικανότητες υπονομεύονται
• Παράδειγμα: Η τραγωδία του διαστημοπλοίου
Τσάλεντζερ το 1986
Συμμόρφωση
• Οι ομάδες ασκούν ισχυρή κοινωνική πίεση
• Πείραμα οπτικής ψευδαίσθησης του Muzaref Sherif
(1936)
• Πείραμα του μήκους των γραμμών του Solomon
Asch (1952)
• Επιθυμία του ανθρώπου να έχει την ορθή
συμπεριφορά και να γίνεται αποδεκτός από την
ομάδα

Τυπικές Οργανώσεις 1/4
Τυπική οργάνωση είναι μια ομάδα που έχει

δημιουργηθεί ad hoc για την επίτευξη
συγκεκριμένων σκοπών.
Είδη Τυπικών Οργανώσεων

• Οι τρεις βασικές κατηγορίες του Etzioni (1975):
• Εθελοντικές – ελεύθερη συμμετοχή και αποχώρηση των
μελών
• Καταναγκαστικές – οι άνθρωποι συμμετέχουν παρά τη
θέλησή τους
– Ψυχιατρεία, φυλακές, στρατός
– Κλειστά ιδρύματα, επανακοινωνικοποίηση, ταπείνωση,
τελετές υποβιβασμού
• Ωφελιμιστικές – σχηματίζονται για πρακτικούς σκοπούς

Η γραφειοκρατία είναι μια κοινωνική δομή που

αποτελείται από μια ιεραρχία θέσεων και ρόλων,
διέπεται από σαφείς κανόνες και διαδικασίες και
βασίζεται στον καταμερισμό των λειτουργιών και της
εξουσίας.
Γραφειοκρατία
• Οι πρώτες γραφειοκρατίες εδράζονταν στον πατρογονισμό
• Η ανάπτυξη της γραφειοκρατίας ήρθε ως απάντηση στις
επιταγές της βιομηχανικής κοινωνίας
– Δομικές μονάδες και τμήματα
– Συντονισμός και ενσωμάτωση των δραστηριοτήτων σε σύνολα
– Σχεδιασμός και συντονισμός των δραστηριοτήτων
– Έμφαση στη διαδικασία

Χαρακτηριστικά των γραφειοκρατιών
1. Σαφώς καθορισμένα καθήκοντα και υποχρεώσεις
2. Τα αξιώματα οργανώνονται ιεραρχικά
3. Ορθολογικό και ενιαίο σύστημα αφηρημένων
κανόνων και κανονισμών
4. Η πλήρωση των θέσεων γίνεται με βάση την
επάρκεια των υποψηφίων
5. Τα αξιώματα είναι ιδιοκτησία του οργανισμού και
όχι των κατόχων τους
6. Η απασχόληση των οργανισμών έχει χαρακτήρα
«σταδιοδρομίας»
7. Εκτεταμένα και μόνιμα γραπτά αρχεία
Προβλήματα της Γραφειοκρατίας

• Ο Σιδερένιος Νόμος της Ολιγαρχίας (Michels)
• Στις δυσλειτουργίες περιλαμβάνονται οι εξής:
– Ο πελάτης δεν είναι η πρώτη προτεραιότητα
– Αμείλικτη ανάπτυξη (πχ. η δημόσια διοίκηση στις ΗΠΑ)
– Διδασκόμενη ανικανότητα
• Η γραφειοκρατία είναι ένα Ιδεατό Μοντέλο
– Άνθρωποι
– Κοινωνικό πλαίσιο
– Σχεδιασμένη για τον «μέσο» άνθρωπο
– Ατελές μοντέλο

Η Προσέγγιση των Συγκρούσεων

• Οι στόχοι των οργανώσεων υπηρετούν αυτούς που κατέχουν
την εξουσία
• Μαρξ: το σύγχρονο εργοστάσιο είναι ένα δεσποτικό
καθεστώς
• Stone: το εργοστάσιο είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να
απομονώνονται οι εργάτες, να διασπάται η δύναμη των
ειδικευμένων τεχνιτών και να υπονομεύεται το
συνδικαλιστικό κίνημα
• Οι συλλογικές – δημοκρατικές οργανώσεις εστιάζουν σε
προϊόντα που έχουν κοινωνική αξία
Η Προσέγγιση της Συμβολικής Διαντίδρασης

• Οι άνθρωποι είναι ενεργοί φορείς
• Οι οργανώσεις θέτουν απλώς το ευρύτερο πλαίσιο
• Κλασική έρευνα του Strauss (1964)
– Ψυχιατρικές κλινικές της περιοχής του Σικάγο
– Διαπραγματευόμενη τάξη
– Εντυπώσεις και πραγματικότητα
• Η εφαρμογή της εθνομεθοδολογίας από τον Zimmerman

Δίνοντας πιο Ανθρώπινο Πρόσωπο στις

Γραφειοκρατίες
• Συμμετοχή των εργαζομένων
– Συμμετοχική διοίκηση
– Αυτόνομες ομάδες εργασίας
– Μη ιεραρχημένη – διαβαθμισμένη εργασία (“no collar”
approach)
• Εναλλακτικά σχέδια – χρονοδιαγράμματα εργασίας
• Εικονικά γραφεία
• Εξειδικευμένα προνόμια
• Προγράμματα κατοχής μετοχών από τους εργαζομένους
Ενότητα 4: Κοινωνική Διαστρωμάτωση

• Κοινωνική Διαστρωμάτωση
• Τύποι Κοινωνικής Διαστρωμάτωσης
• Κοινωνική Κινητικότητα
• Ερμηνείες της Κοινωνικής Διαστρωμάτωσης
Κοινωνική Διαστρωμάτωση
Η κοινωνική διαστρωμάτωση αναφέρεται στην

ιεράρχηση ή διαβάθμιση των ατόμων και των ομάδων
σε στρώματα και στη δομική ανισότητα στην κατανομή
των επιβραβεύσεων των προνομίων και των πόρων.

Τύποι Κοινωνικής Διαστρωμάτωσης 1/3
Ανοικτά και Κλειστά Συστήματα

• Ανοικτό σύστημα
– Επιτρέπει στα άτομα να μετακινούνται με σχετική ευκολία από
τη μία κοινωνική θέση στην άλλη
– Η κοινωνική θέση είναι συνήθως κατακτημένη
• Κλειστά συστήματα
– Πολύ δύσκολη η αλλαγή της κοινωνικής θέσης
– Οι κοινωνικές θέσεις είναι συνήθως δοτές
– Παράδειγμα: το σύστημα κάστας της Ινδίας
Διαστάσεις της Διαστρωμάτωσης

• Ο Βέμπερ αναγνώρισε τρεις πτυχές:
• Οικονομική επιφάνεια
– Πλούτος και εισόδημα
• Κύρος
– Κοινωνικός σεβασμός, θαυμασμός και αναγνώριση
– Τελετές επίδειξης και αποφυγής
– Επίδειξη του ελεύθερου χρόνου και της κατανάλωσης

Διαστάσεις της Διαστρωμάτωσης (συνέχεια)

• Ισχύς (εξουσία)
– Η ισχύς αναφέρεται στην ικανότητα των ατόμων και των
κοινωνικών ομάδων να επιβάλλουν τη βούλησή τους
ξεπερνώντας τις ενδεχόμενες αντιρρήσεις και αντιστάσεις των
άλλων
– Προσωπικές επαφές
– Πρόσβαση σε κρίσιμους πόρους και σχέσεις εξάρτησης
Κοινωνική Κινητικότητα
• Μορφές κοινωνικής κινητικότητας:

– Κάθετη και Οριζόντια
– Διαγενεακή και Ενδογενεακή
• Κατάκτηση θέσεων κύρους
– Κοινωνικοοικονομικός κύκλος ζωής (Blau και Duncan,
1972)
– Έρευνα σε μαθητές λυκείου (William Sewell, 1970/75)
– Η εκπαίδευση έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο
– Άλλοι παράγοντες: φυλή, φύλο, δυαδική αγορά εργασίας

Το Αμερικανικό Όνειρο
Το αμερικανικό όνειρο είναι η πεποίθηση ότι ο

μέσος άνθρωπος μπορεί, με σκληρή δουλειά
και επιμονή, να αποκτήσει όλα όσα επιθυμεί.
Ερμηνείες της Κοινωνικής Διαστρωμάτωσης 1/3
Η Θεωρία του Λειτουργισμού για τη Διαστρωμάτωση

• Η κοινωνική διαστρωμάτωση υπάρχει διότι είναι επωφελής για την
κοινωνία
• Για να πληρούνται όλες οι κοινωνικές θέσεις θα πρέπει να
παρέχονται κίνητρα ώστε τα άτομα (α) να έχουν την επιθυμία να
καλύπτουν τις κοινωνικές θέσεις και (β) από τη στιγμή που θα τις
καλύψουν να επιτελούν τους αντίστοιχους ρόλους [Davis και
Moore, 1945]
• Οι υψηλότερες θέσεις καταλαμβάνονται από τους πλέον
ταλαντούχους ή από τα άτομα με τα περισσότερα προσόντα και οι
θέσεις αυτές είναι και οι σημαντικότερες από λειτουργική άποψη
• Πολλές εξαιρέσεις (δυσλειτουργικότητα)

Η Θεωρία των Συγκρούσεων για τη Διαστρωμάτωση

• Η διαστρωμάτωση υπάρχει διότι ωφελεί τα άτομα και τις
ομάδες που έχουν τη δύναμη να κυριαρχούν και να
εκμεταλλεύονται τους άλλους
• Οι καπιταλιστές αποσπούν την υπεραξία του εργαζομένου
• Ψευδής συνείδηση και ταξική συνείδηση
• Wright: καπιταλιστές, διευθυντές, εργαζόμενοι, μικροαστοί
• Οι συγκρούσεις δεν περιορίζονται στην οικονομία
Σύνθεση των Διαφορετικών Προσεγγίσεων

• Lenski / Kerbo (1966-2000)
• Η διαστρωμάτωση εξελίχθηκε για να περιορίσει τις
συγκρούσεις για την κατανομή των πολύτιμων και
ανεπαρκών πηγών
• Καθώς εξελίσσεται η τεχνολογία, το πλεόνασμα αγαθών και
υπηρεσιών κατανέμεται με βάση τον νόμο του ισχυρού

Ενότητα 5: Φυλετικές και Εθνοτικές Ανισότητες
• Φυλετική και Εθνοτική Διαστρωμάτωση
• Προκατάληψη και Κοινωνικές Διακρίσεις
• Πρότυπα Διομαδικών Σχέσεων: Αφομοίωση και
Πλουραλισμός
• Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις των Φυλετικών και
Εθνοτικών Ανισοτήτων
• Το Μέλλον των Σχέσεων Ανάμεσα στις Εθνοτικές και
τις Μειονοτικές Ομάδες

Φυλετική και Εθνοτική Διαστρωμάτωση 1/3
Φυλές
• Στην απογραφή του 2000 που έγινε στις ΗΠΑ, υπήρχαν 15
διαφορετικές επιλογές φυλετικού αυτοπροσδιορισμού
• «Φυλή» - μια κοινωνική κατασκευή: Σύνολο ανθρώπων οι
οποίοι θεωρούν – και το ίδιο πιστεύουν και οι άνθρωποι
εκτός φυλής – ότι εμφανίζουν κοινά, διακριτά κληρονομικά
χαρακτηριστικά
• Σε ποσοστό 94%, η γενετική διαφοροποίηση είναι
ενδοφυλετική
• Η διαφορά στις ικανότητες μπορεί να αποδοθεί σε
περιβαλλοντικούς και πολιτισμικούς παράγοντες
• Ατομικός και θεσμικός ρατσισμός
Εθνοτικές ομάδες
• Ομάδες που ορίζονται πρωτίστως με βάση πολιτισμικά
χαρακτηριστικά: γλώσσα, λαϊκές παραδόσεις, ενδυμασία,
χειρονομίες, θρησκεία
• Παραδείγματα: αμερικανοί Εβραίοι, ισπανόφωνοι Αμερικανοί
• Θεωρούν πολλές φορές ότι ανήκουν στον ίδιο λαό και ότι
αποτελούν ξεχωριστό έθνος
• Θεωρούν ότι έχουν κοινή ιστορία και / ή πεπρωμένο
• Συχνά οι εθνοτικές ταυτότητες «κατασκευάζονται» από τους
φορείς τους

Μειονοτικές Ομάδες
• Πέντε χαρακτηριστικά γνωρίσματα των μειονοτικών ομάδων
1. Τα μέλη της γίνονται θύματα διακρίσεων από μία κυρίαρχη
ομάδα και δεν έχουν πρόσβαση στην εξουσία για να
βελτιώσουν την κατάστασή τους
2. Χαρακτηρίζονται από φυσιογνωμικά ή πολιτισμικά
γνωρίσματα
3. Συνιστούν κοινωνικές ομάδες με αυτοσυνείδηση και κοινή
ταυτότητα
4. Η συμμετοχή δεν είναι κατά κανόνα εθελοντική
5. Επικρατεί κατά κανόνα η ενδογαμία
Προκατάληψη και Κοινωνικές Διακρίσεις 1/4
Η προκατάληψη αναφέρεται στις στάσεις

αποστροφής και εχθρότητας που νιώθει κάποιος για
τα μέλη μιας άλλης ομάδας μόνο και μόνο επειδή
ανήκουν σε αυτή την ομάδα, καθώς θεωρεί ότι
διαθέτουν εξ ορισμού τα στερεοτυπικά
χαρακτηριστικά που αποδίδονται στη συγκεκριμένη
ομάδα.

Αίτια της Προκατάληψης

• Κοινωνική Ψυχολογία – κοινωνική διαντίδραση
– Θεωρία της απογοήτευσης – επιθετικότητας
– Θεωρία της αυταρχικής προσωπικότητας
– Θεωρίες της κοινωνικοποίησης
• Κοινωνική Δομή – πολιτισμικοί μηχανισμοί
– Θεωρία της διομαδικής σύγκρουσης
– Θεωρία της «αντίληψης της θέσης της ομάδας»
• Αντίληψη ότι η ομάδα στην οποία ανήκεις είναι ανώτερη
• Αντίληψη ότι όσοι ανήκουν στη μειονότητα είναι διαφορετικοί και ξένοι
• Αντίληψη ότι όλα πρέπει να ανήκουν στην κυρίαρχη ομάδα
• Φόβος και καχυποψία ότι τα μέλη της μειονότητας μηχανορραφούν
εναντίον της κυρίαρχης ομάδας
• Η κοινωνική διάκριση είναι η ενέργεια που στερεί

από τα μέλη μιας ή περισσότερων κοινωνικών
ομάδων και κατηγοριών τα προνόμια, το κύρος, την
εξουσία, τα νομικά δικαιώματα, την ισότιμη νομική
προστασία και άλλα κοινωνικά αγαθά, τα οποία
απολαμβάνουν άλλες ομάδες.

Κοινωνικές Διακρίσεις
• Στροφή προς πιο ήπιες και λανθάνουσες μορφές διάκρισης
• Δεν συμπίπτουν υποχρεωτικά με τις προκαταλήψεις
• Θεσμικές κοινωνικές διακρίσεις / ρατσισμός
• Ισότητα του αποτελέσματος
• Μηχανισμός ρύθμισης εισόδου (gatekeeping)
• Περιβαλλοντικός ρατσισμός
Πρότυπα Διομαδικών Σχέσεων: Αφομοίωση

και Πλουραλισμός 1/2
Αφομοίωση
• Διαδικασίες μέσω των οποίων ομάδες με διακριτές
ταυτότητες συγχωνεύονται πολιτισμικά και κοινωνικά
• Παράδοση του χωνευτηρίου και συμμόρφωση με
αγγλοσαξονικά πρότυπα
• Η πολιτισμική αφομοίωση (πολιτισμική πρόσδεση) ευνοεί
συνήθως τις αξίες και τη γλώσσα της κυρίαρχης ομάδας
• Η δομική αφομοίωση (ενσωμάτωση) αφορά την από κοινού
συμμετοχή ατόμων από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες σε
μείζονες θεσμικές δομές της κοινωνίας
• Η συγχώνευση είναι το τελευταίο στάδιο της αφομοίωσης

Πρότυπα Διομαδικών Σχέσεων: Αφομοίωση
και Πλουραλισμός 2/2
Πλουραλισμός
• Συνύπαρξη με ταυτόχρονη διατήρηση των ορίων
ανάμεσα στις διαφορετικές εθνοτικές ομάδες
• Ισότιμος πλουραλισμός (παράδειγμα: Κεμπέκ)
• Ανισότιμος πλουραλισμός (παραδείγματα: ο
φυλετικός διαχωρισμός κατά των μαύρων του Νότου
στις ΗΠΑ πριν από τη δεκαετία του 1960, Πράξη
Απομάκρυνσης των Ινδιάνων του 1830)
• Απαρτχάιντ και γενοκτονία
Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις των Φυλετικών

και Εθνοτικών Ανισοτήτων 1/4

• Δυσλειτουργίες
– Υπονομεύεται η συναίνεση και υποθάλπονται συγκρούσεις
• Η ανάγκη της σταθερότητας σταδιακά θα οδηγήσει στην
εξασθένηση της εθνοτικής διαστρωμάτωσης
• Λειτουργίες
– Προάγεται ο σχηματισμός και η συνοχή των ομάδων
– Οι συγκρούσεις λειτουργούν ως βαλβίδα ασφαλείας
(μηχανισμός του αποδιοπομπαίου τράγου)
– Στις δημοκρατίες η ύπαρξη πολλαπλών συγκρούσεων μπορεί
να λειτουργήσει σταθεροποιητικά


• Τρία στοιχεία γεννούν τον ρατσισμό
– Εθνοκεντρισμός – η έξω-ομάδα αντικείμενο φόβου
– Ανταγωνισμός – η επιτυχία προϋποθέτει την ήττα της έξω-
ομάδας
– Άνιση κατανομή της εξουσίας – καθορίζει ποια ομάδα
μπορεί να θεσμοποιήσει τον ρατσισμό

Η Προσέγγιση των Συγκρούσεων (συνέχεια)
• Μαρξιστική θεωρία
– Οι φυλετικές προκαταλήψεις είναι επωφελείς για τον καπιταλισμό
– Οι ιδεολογίες περί φυλετικής ανωτερότητας νομιμοποιούν τον
ρατσισμό
– Ο ρατσισμός μεγιστοποιεί τα κέρδη των καπιταλιστών λόγω των
χαμηλότερων μισθών
– Η ιδιοκτησία μπορεί να χρησιμοποιήσει τον ρατσισμό για να
προκαλέσει διαιρέσεις μεταξύ των εργατών
– Οι καπιταλιστές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους εργάτες που
ανήκουν στις μειονότητες σαν «εφεδρικό στρατό», χωρίς να
διαταράσσουν τη σταθερότητα της απασχόλησης των μελών της
κυρίαρχης ομάδας
• Δυαδική αγορά εργασίας

Η Προσέγγιση της Διαντίδρασης

• Οι εθνοτικές ομάδες είναι κοινωνικές και όχι
γενετικές κατασκευές
• Ο εθνοκεντρισμός προκύπτει από την περιορισμένη
επικοινωνία μεταξύ των ομάδων και τις τοπικές
διαφορές στα νοηματικά συστήματα
• Η διαστρωμάτωση εντείνεται από τους ίδιους
περιορισμούς που λειτουργούν στο εσωτερικό του
ίδιου κοινωνικού στρώματος
Το Μέλλον των Σχέσεων Ανάμεσα στις

Εθνοτικές και τις Μειονοτικές Ομάδες
• Σήμερα η εθνότητα έχει σε μεγάλο βαθμό συμβολικό
περιεχόμενο για τους λευκούς Αμερικανούς. Δεν ισχύει το
ίδιο για τα μέλη των μειονοτικών ομάδων
• Οι διαφορές προμηνύουν συγκρούσεις και εντάσεις
• Οι οπαδοί του λειτουργισμού υποστηρίζουν ότι οι διαφορές
θα ξεθωριάσουν και θα αντικατασταθούν από ένα σύστημα
διαστρωμάτωσης, που θα βασίζεται αποκλειστικά στην αξία
του ατόμου
• Οι θεωρητικοί των συγκρούσεων υποστηρίζουν ότι οι
διαφορές θα συντηρούνται για όσο καιρό θα εξυπηρετούν τα
συμφέροντα των κυρίαρχων ομάδων
• Αναδεικνύονται νέες εθνότητες

Ενότητα 6: Πολιτική και Οικονομική Εξουσία
• Ισχύς, Εξουσία και Κράτος
• Πολιτική Εξουσία
• Οικονομική Εξουσία
• Η Ισχύς των Επιχειρήσεων
• Κοινωνιολογία της Εργασίας

Ισχύς, Εξουσία και Κράτος 1/4
Το Κράτος
• Το κράτος – Ως πολιτικός θεσμός
– Μηχανισμός που αποτελείται από τα άτομα που ασκούν
αποτελεσματικά το μονοπώλιο της βίας σε μια δεδομένη
εδαφική επικράτεια
• Βία – ισχύς που απορρέει από την απειλή ή την εφαρμογή
του κολασμού
• Καθώς διευρύνεται η σφαίρα των αρμοδιοτήτων του, το
κράτος γίνεται όλο και πιο γραφειοκρατικό

Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις του Κράτους
• Η Προσέγγιση του Κράτους από τον Λειτουργισμό
– Η κοινωνία οφείλει να τηρεί την τάξη και να διασφαλίζει
το συλλογικό συμφέρον
• Κεντρικός Σχεδιασμός και Διαχείριση
• Επιβολή των Κανόνων
• Διαμεσολάβηση ανάμεσα σε Αντικρουόμενα Συμφέροντα
• Προστασία από Άλλες Κοινωνίες

• Η Θεωρία των Συγκρούσεων για το Κράτος
– Μέσο το οποίο χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες κοινωνικές
ομάδες για να επιβάλλουν τις αξίες τους και το σύστημα
διαστρωμάτωσης που τις συμφέρει
• Συγκρούσεις Ανάμεσα στους Θεωρητικούς των
Συγκρούσεων
– Οι οπαδοί του ινστρουμενταλισμού υποστηρίζουν ότι το
κράτος είναι ένα όργανο στα χέρια της καπιταλιστικής
τάξης

Νομιμοποίηση και Εξουσία
• Παραδοσιακή Εξουσία – εξουσία που
νομιμοποιείται με βάση την ιερότητα των
πανάρχαιων εθίμων
• Νομική - Ορθολογική Εξουσία – εξουσία που
νομιμοποιείται από σαφείς κανόνες και ορθολογικές
διαδικασίες που καθορίζουν τα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις των κατόχων κάθε αξιώματος

Πολιτική Εξουσία 1/6
• Χαρισματική εξουσία – εξουσία που νομιμοποιείται
στη βάση των μοναδικών, υπεράνθρωπων ή και
υπερφυσικών ακόμα χαρακτηριστικών που
αποδίδονται στον ηγέτη
• Πολιτική – διαδικασία μέσω της οποίας κατακτούν
και ασκούν την εξουσία τα άτομα και οι ομάδες
• Πολιτική εξουσία – η εξουσία που οργανώνεται και
ασκείται από το κράτος

Τύποι Κυβερνήσεων
• Κυβέρνηση – οι πολιτικές διαδικασίες που αφορούν
την έγκυρη διαμόρφωση των κανόνων και των
πολιτικών που επηρεάζουν το σύνολο της
κοινωνικής ζωής και έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα

• Ολοκληρωτισμός – το κράτος είναι «ολοκληρωτικό»
όταν η κυβέρνηση ασκεί έλεγχο σε όλους τους
τομείς της κοινωνίας και σε όλο το φάσμα της
κοινωνικής ζωής
– Μονολιθικό πολιτικό κόμμα
– Κυρίαρχη ιδεολογία
– Εκτεταμένο σύστημα κοινωνικού ελέγχου

• Απολυταρχισμός – η κυβέρνηση έχει ελάχιστη ή
μηδενική ανοχή απέναντι σε κάθε μορφή
αμφισβήτησης της εξουσίας της
– Επιτρέπει την ύπαρξη μη κυβερνητικών κέντρων επιρροής
– Επιτρέπει τον δημόσιο διάλογο πάνω σε ορισμένα
ζητήματα δημόσιας πολιτικής

• Δημοκρατία – οι εξουσίες της κυβέρνησης
βασίζονται στη συναίνεση των κυβερνωμένων
– Συνταγματικοί κανόνες προβλέπουν την τακτική εναλλαγή
των κυβερνητικών αξιωματούχων
• Άμεση δημοκρατία – αυτοπρόσωπη συμμετοχή των
πολιτών στη λήψη των αποφάσεων
• Αντιπροσωπευτική δημοκρατία – οι δημόσιοι
αξιωματούχοι λογοδοτούν στον λαό μέσω περιοδικών
εκλογών. Ο λαός αποφασίζει αν θα τους διατηρήσει στην
εξουσία ή θα τους αντικαταστήσει με νέους

• Ποιοι Παράγοντες Προάγουν τη Δημοκρατία;
– Ομάδες συμφερόντων – οργανώσεις ατόμων με κοινές
ανησυχίες ή απόψεις
– Συμφέροντα – απόψεις
– Κοινωνία των πολιτών – Η κοινωνική σφαίρα στην οποία
ασκούν πολιτική δράση διάφορες ομάδες, δίκτυα και
θεσμοί, που δεν εντάσσονται στα αυστηρά πλαίσια του
επίσημου κράτους και της οικονομίας

Οικονομική Εξουσία 1/8
• Σοσιαλιστική οικονομία – η κυβέρνηση ελέγχει άμεσα
την οικονομική ζωή, πολλές φορές καθορίζοντας τις
τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών αλλά και τα
προϊόντα που θα παράγονται
• Καπιταλιστική οικονομία – η κυβέρνηση εποπτεύει και
θέτει το πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας, όμως σε
πολλούς τομείς την αφήνει να λειτουργεί ελεύθερα,
επιτρέποντας να καθορίζουν την πορεία της οι
μηχανισμοί της αγοράς

Σύγκριση των Οικονομικών Συστημάτων
• Οι Μεγάλες Διαφορές
– Πώς είναι οργανωμένη η οικονομική δραστηριότητα;
Από την αγορά ή με κεντρικό σχεδιασμό;
– Ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής – τα άτομα ή το
κράτος;

• Οικονομίες της Αγοράς και Κεντρικά
Διευθυνόμενες Οικονομίες
– Οικονομία της αγοράς – οι αποφάσεις για το
είδος, την ποσότητα και το κόστος των
παραγόμενων προϊόντων λαμβάνονται στο
πλαίσιο των οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα
στους καταναλωτές και τους παραγωγούς

• Κυριαρχία του καταναλωτή – η τιμή ενός προϊόντος
πέφτει όταν δεν υπάρχει ζήτηση από τους καταναλωτές
ή σε περίπτωση υπερπαραγωγής του. Η τιμή των
προϊόντων ανεβαίνει όταν υπάρχει έλλειψη ή υψηλή
ζήτηση. Με αυτό το κριτήριο αποφασίζουν οι
επιχειρήσεις τι θα παράξουν
• Κεντρικά διευθυνόμενη οικονομία – το κράτος ή κάποια
υπηρεσία κεντρικού σχεδιασμού λαμβάνει τις
αποφάσεις για το είδος και την ποσότητα των
παραγόμενων προϊόντων

• Οικονομία για Ποιον;
– Οι οικονομίες της αγοράς και οι κεντρικά
διευθυνόμενες οικονομίες αντιμετωπίζουν
διαφορετικά το ζήτημα της διανομής του
εισοδήματος
• Μικτές Οικονομίες
– Στις περισσότερες χώρες του κόσμου οι
οικονομίες είναι μικτές

• Απομυθοποίηση των Κεντρικά Διευθυνόμενων και
των Μικτών Οικονομιών
– Πολλές κυβερνήσεις έπαψαν να αναζητούν στον
ίδιο βαθμό με το παρελθόν γενικές λύσεις στα
κοινωνικά προβλήματα

• Το Κράτος Πρόνοιας
– Συμπεριφορικός στόχος
– Υπολειμματικός στόχος
– Στόχος κοινωνικής ασφάλειας
– Εξισωτικός στόχος
• Ο Καπιταλισμός ανά τον Κόσμο
– Οι δυναμικές οικονομίες της Ασίας δεν έχουν υιοθετήσει
τον αμερικανικού τύπου laissez-faire καπιταλισμό

Μετάβαση από την Κεντρικά Διευθυνόμενη
Οικονομία στην Οικονομία της Αγοράς
• Οι καπιταλιστικοί θεσμοί δεν μπορούν να
επιβληθούν εκ των άνω

Η Ισχύς των Επιχειρήσεων 1/8
Η Ισχύς των Εθνικών Επιχειρήσεων
• Ολιγοπώλιο – στην αγορά κυριαρχεί ένας
περιορισμένος αριθμός επιχειρήσεων.
Παραδείγματα:
– General Motors
– IBM
– General Electric

• Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Περικοπών και οι
Επιπτώσεις τους για τους Εργαζομένους
– Ηθικό των εργαζομένων
– Πρόσθετος φόρτος εργασίας

• Η Οικονομική Μετάβαση και η Επανάσταση του
Διαδικτύου
– Μείωση του κόστους παραγωγής και διανομής των
προϊόντων και υπηρεσιών
– Ενίσχυση της απόδοσης των διοικητικών στελεχών
– Ενίσχυση του ανταγωνισμού
– Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών
μάρκετινγκ και τιμολόγησης
– Αύξηση των επιλογών όσον αφορά την άνεση και
ικανοποίηση των καταναλωτών

Η Ισχύς των Πολυεθνικών Επιχειρήσεων στην
Παγκόσμια Οικονομία
• Πολυεθνικές επιχειρήσεις – εταιρείες που έχουν την
έδρα τους σε μία χώρα και διατηρούν θυγατρικές σε
άλλα κράτη

• Καταμερισμός της Εργασίας
– Περιοχές του κέντρου – γεωγραφικές περιοχές που
κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία και
εκμεταλλεύονται τα υπόλοιπα μέρη του συστήματος
– Περιοχές της περιφέρειας – περιοχές που παρέχουν
πρώτες ύλες και άλλους πόρους στο κέντρο
• Ιδιωτικές Κυβερνήσεις
• Αμερικανικής Κατασκευής;
• Οι συνέπειες για τις Χώρες του Τρίτου Κόσμου
• Και Ποιος Είναι ο Ρόλος του Διαδικτύου;

Ο Έλεγχος των Επιχειρήσεων
• Η έμφαση στα βραχυπρόθεσμα κέρδη
– Διοικητικά συμβούλια με κοινά μέλη – δίκτυα ατόμων
που συμμετέχουν παράλληλα σε διοικητικά συμβούλια
πολλών επιχειρήσεων

Απολαβές Απολαβές Μέσου Αναλογία Απολαβών των Μάνατζερ με το
Διευθυνόντων Εργαζόμενου, 2001 Μισθό του Μέσου Εργαζόμενου Κατά
Συμβούλων, 2001 Χώρα, 2001
Ν. Αφρική
Μεξικό
Βραζιλία
Βενεζουέλα
Μαλαισία
Μαλαισία
Αργεντινή
Η.Π.Α.
Χονγκ Κονκγ
Σιγκαπούρη
Κίνα
Ην. Βασίλειο
Καναδάς
Αυστραλία
Ολλανδία
Ιταλία
Ν. Ζηλανδία
Ισπανία
Γαλλία
Ταϊβάν
Σουηδία
Γερμανία
Νότια Κορέα
Ιαπωνία
Ελβετία
Σχήμα 9.1
Αναλογία των Απολαβών των Διευθυνόντων Συμβούλων
προς το Μέσο Μισθό των Εργαζομένων, 2001
Πηγή: Έκθεση Towers Perrin: «Συνολικές Απολαβές σε Παγκόσμιο Επίπεδο, 2001-2003»
(Worldwide Total Remuneration, 2001-2003).
Άνδρες Γυναίκες Μη Μαύροι Ισπανόφωνοι Ασιάτες

ετών ετών ετών Ισπανόφωνοι κλπ.
Λευκοί
Σχήμα 9.5
Κατανομή του Εργατικού Δυναμικού με Βάση την Ηλικία,
το Φύλο, τη Φυλή / Εθνότητα, Κατά Δεκαετία (1980-
2010)
Πηγή: Fullerton και Toossi (2001).

Κοινωνιολογία της Εργασίας 1/4
Αλλαγές στην Εργασιακή Εμπειρία
• Πάνω από το 70% των Αμερικανών απασχολείται σε
επαγγελματικές, διοικητικές, τεχνολογικές και
διευθυντικές θέσεις και στον τομέα των υπηρεσιών
• Ο γεωργικός τομέας αντιστοιχεί μόλις στο 2% του
συνολικού εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ

Η Σημασία της Εργασίας
• Η ταυτότητα του ατόμου είναι σε μεγάλο βαθμό
αλληλένδετη με τον τρόπο που εξασφαλίζει τα μέσα
διαβίωσής του
• Η σημασία του ελέγχου

Εργασιακή Ικανοποίηση και Εργασιακή Αλλοτρίωση
• Αλλοτρίωση και έλλειψη δύναμης
– Αλλοτρίωση – μια διάχυτη αίσθηση αδυναμίας,
ματαιότητας, έλλειψης στόχων, απομόνωσης και
αποξένωσης (Seeman, 1959)
– Επαγγελματική εξουθένωση – μια αίσθηση ανίας,
απάθειας, περιορισμένης αποδοτικότητας, κόπωσης,
απογοήτευσης και μελαγχολίας

• Μαρξ και Ντιρκάιμ
– Μαρξ – η αλλοτρίωση είναι δομικό φαινόμενο
– Ντιρκάιμ – η αλλοτρίωση είναι το αποτέλεσμα της
κατάρρευσης των συνεκτικών δεσμών που συνδέουν τα
άτομα με την κοινωνία
– Η φύση της εργασίας και η ποιότητα των συλλογικών
δεσμών στον χώρο εργασίας μπορεί να επηρεάσει καίρια
την ευτυχία, την ικανοποίηση και την αυτοαντίληψη του
ατόμου

Ενότητα 7: Πληθυσμός και Περιβάλλον
• Πληθυσμός και Περιβάλλον
• Πληθυσμός
• Το Αστικό Περιβάλλον
• Το Οικολογικό Περιβάλλον

Πληθυσμός και Περιβάλλον 1/2
• Περιβάλλον – το ενιαίο σύστημα των συνθηκών που
περιβάλλουν και επηρεάζουν έναν οργανισμό ή μία
ομάδα οργανισμών
• Οικολογία – η μελέτη της σχέσης ανάμεσα στα
έμβια και μη έμβια στοιχεία ενός οικοσυστήματος
Πληθυσμός και Περιβάλλον 2/2

• Οικοσύστημα – μια σχετικά σταθερή κοινότητα
οργανισμών, που συνδέονται με σχέσεις και
ανταλλαγές, τόσο μεταξύ τους όσο και με το
περιβάλλον τους

Πληθυσμός 1/22
• Δημογραφία – η επιστήμη που ασχολείται με το
μέγεθος, την κατανομή, τη σύνθεση και τις
μεταβολές του πληθυσμού
Τα Στοιχεία της Πληθυσμιακής Μεταβολής
• Δείκτης Γεννητικότητας
– Αδρός δείκτης γεννητικότητας – ο αριθμός των γεννήσεων που
αναλογούν σε 1.000 κατοίκους στη διάρκεια ενός ημερολογιακού
έτους
– Γενικός συντελεστής γονιμότητας – ο ετήσιος αριθμός των γεννήσεων
που αντιστοιχούν σε 1.000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας 15 έως
44 ετών

• Ειδικός κατά ηλικία συντελεστής γονιμότητας – ο αριθμός
των γεννήσεων ανά 1.000 γυναίκες που ανήκουν σε μια
συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα
• Φυσική αναπαραγωγική ικανότητα – ο δυνητικός αριθμός
παιδιών που θα μπορούσαν να γεννηθούν εάν κάθε γυναίκα
τεκνοποιούσε χωρίς κανέναν περιορισμό της
αναπαραγωγικής της ικανότητας
• Μηδενική αύξηση του πληθυσμού (ΜΑΠ) – το όριο που
επιτρέπει τη διατήρηση του μεγέθους του πληθυσμού μιας
κοινωνίας χωρίς να απαιτείται η εισροή μεταναστών
Δείκτης Θνησιμότητας
– Αδρός δείκτης θνησιμότητας – ο αριθμός των θανάτων
που αναλογούν σε 1.000 κατοίκους στη διάρκεια ενός
ημερολογιακού έτους
– Ειδικός κατά ηλικία συντελεστής θνησιμότητας – αριθμός
των θανάτων που αναλογούν σε 1.000 άτομα μιας
συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας
– Δείκτης βρεφικής θνησιμότητας – ο αριθμός των
θανάτων βρεφών με ηλικία μικρότερη του ενός έτους ανά
1.000 γεννήσεις

Δείκτης Μετανάστευσης
– Καθαρός δείκτης μετανάστευσης – η αύξηση ή μείωση
του πληθυσμού ανά 1.000 άτομα στη διάρκεια ενός
ημερολογιακού έτους, η οποία οφείλεται στην κίνηση
ατόμων προς και από μια κοινωνία
– Διεθνής μετανάστευση – η μετακίνηση πληθυσμών από
χώρα σε χώρα
– Εσωτερική μετανάστευση – η μετακίνηση πληθυσμών στο
εσωτερικό της ίδιας χώρας
Ρυθμός Αύξησης του Πληθυσμού
– Ρυθμός αύξησης του πληθυσμού – η διαφορά
ανάμεσα στις γεννήσεις και τους θανάτους, συν
τη διαφορά ανάμεσα στον αριθμό των
μεταναστευτικών εισροών και εκροών ανά 1.000
άτομα πληθυσμού
– Ρυθμός φυσικής αύξησης – η καθαρή διαφορά
ανάμεσα στους δείκτες γεννήσεων και θανάτων

Πληθυσμός σε δισεκατομμύρια άτομα
Σχήμα 12.1
Στοιχεία του ΟΗΕ για την Αύξηση του Παγκόσμιου
Πληθυσμού, με Εκτιμήσεις Μέχρι το Έτος 2015
Πηγές: Στοιχεία και ιστορικοί υπολογισμοί του ΟΗΕ (1999) για την αύξηση του παγκόσμιου
πληθυσμού και Απογραφική Υπηρεσία των ΗΠΑ.
Λευκοί Άνδρες Λευκές Γυναίκες Μαύροι Άνδρες Μαύρες Γυναίκες
Σχήμα 12.2
Προσδόκιμο Ζωής στις Ηνωμένες Πολιτείας, 1900-2001,
Κατά Φύλο και Φυλή
Πηγή: Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας (2003) και Arias (2003).

Σύνθεση του Πληθυσμού
• Πληθυσμιακή Πυραμίδα – σύνθεση ενός
πληθυσμού κατά ηλικία και κατά φύλο όπως
απεικονίζεται σε μια κλίμακα ηλικιακών ομάδων
– Οι κοινωνιολόγοι τις χρησιμοποιούν για να αναλύσουν τις
τάσεις που καταγράφονται σε έναν πληθυσμό όσον
αφορά τη γονιμότητα, τη θνησιμότητα και τη
μετανάστευση
• Μικρότερη κοορτή, υψηλότερος συντελεστής
γονιμότητας
– Easterlin – οι ολιγάριθμες κοορτές δημιουργούν
κατά κανόνα πολυάριθμες κοορτές και οι μεγάλες
κοορτές μικρές

Ηλικία
Ποσοστό
Άνδρες Γυναίκες
Σχήμα 12.3
Πληθυσμιακή Πυραμίδα του Μεξικού, 2002
Πηγή: Πληθυσμιακή Πυραμίδα για το Μεξικό,2002, Απογραφική Υπηρεσία των ΗΠΑ,
Διεθνής Βάση Δεδομένων.
Ηλικία Ηλικία
Ποσοστό Ποσοστό
Γενιά του μπείμπι μπουμ (γεν. 1946-1964) Γενιά του baby-bust (γεν. 1970-1979) Γενιά του baby-boom-echo (γεν. 1985-1990)
Σχήμα 12.4
Πληθυσμιακές Πυραμίδες των ΗΠΑ 1990-2050
Πηγές: Για το 1990, Εθνικό Πρόγραμμα Εκτιμήσεων (National Estimates Program)∙ για το 2000,
το 2025 και το 2050, Εθνικό Πρόγραμμα Προβολών, Τμήμα Πληθυσμού (National
Projections Program, Population Division), Απογραφική Υπηρεσία των ΗΠΑ.

Ηλικία Ηλικία
Ποσοστό Ποσοστό
Γενιά του μπείμπι μπουμ (γεν. 1946-1964) Γενιά του baby-bust (γεν. 1970-1979) Γενιά του baby-boom-echo (γεν. 1985-1990)
Σχήμα 12.4β Πληθυσμιακές Πυραμίδες των ΗΠΑ 1990-2050

Πηγές: Για το 1990, Εθνικό Πρόγραμμα Εκτιμήσεων (National Estimates Program)∙ για το 2000,
το 2025 και το 2050, Εθνικό Πρόγραμμα Προβολών, Τμήμα Πληθυσμού (National
Projections Program, Population Division), Απογραφική Υπηρεσία των ΗΠΑ.
Μάλθους και Μαρξ: Δύο Προσεγγίσεις της
Πληθυσμιακής Αύξησης
• Μάλθους
– Οι ανθρώπινοι πληθυσμοί αυξάνονται με
ταχύτερο ρυθμό από τον ρυθμό παραγωγής
τροφίμων που είναι αναγκαία για την επιβίωσή
τους

• Δικαιώθηκε ο Μάλθους;
– Δεν υπολόγισε τον πλήρη αντίκτυπο της
βιομηχανικής επανάστασης
– Οι νεο-μαλθουσιανοί υπογραμμίζουν ότι 0,5
εκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο
υποσιτισμό
• Μαρξ
– Ο υπερπληθυσμός, ειδικά της εργατικής τάξης,
σχετίζεται με τη διαθεσιμότητα των θέσεων
εργασίας
– Στη σοσιαλιστική κοινωνία δεν θα υπάρχει
πρόβλημα υπερπληθυσμού

Δημογραφική Μετάβαση
• Προσέγγιση της πληθυσμιακής αλλαγής σύμφωνα με την
οποία η διαδικασία του εκσυγχρονισμού συνδέεται με τρία
στάδια πληθυσμιακών μεταβολών: της υψηλής δυνητικής
πληθυσμιακής αύξησης, της μεταβατικής αύξησης και της
πληθυσμιακής σταθερότητας
– Πρώτο στάδιο: Υψηλή Δυνητική Πληθυσμιακή Αύξηση
– Δεύτερο στάδιο: Μεταβατική Αύξηση
– Τρίτο στάδιο: Πληθυσμιακή Σταθερότητα
• Αξιολόγηση της Θεωρίας της Δημογραφικής
Μετάβασης
– Οι κοινωνικοί επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι για το κατά
πόσον τα στάδια της θεωρίας περιγράφουν με ακρίβεια
τη δημογραφική ιστορική εξέλιξη της Ευρώπης
– Έχει περιορισμένη χρησιμότητα για την πρόβλεψη των
πληθυσμιακών μεταβολών στις αναπτυσσόμενες χώρες
– Η ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών συνδέεται με τη
μείωση των γεννήσεων

Στάδιο 1 Στάδιο 2 Στάδιο 3

Δείκτης ανά 1000 άτομα πληθυσμού
Δείκτης Γεννητικότητας
Δείκτης
Θνησιμότητας
Σχήμα 12.5
Τάσεις των Δεικτών Γεννητικότητας και Θνησιμότητας
Σύμφωνα με τη Θεωρία της Δημογραφικής Μετάβασης
Πληθυσμιακές Πολιτικές
• Οικογενειακός Προγραμματισμός
– Εάν είναι άμεσα διαθέσιμα τα μέσα
αντισύλληψης και η κοινωνία είναι ενημερωμένη
για τον οικογενειακό προγραμματισμό, οι
γεννήσεις θα μειωθούν

• Οι Στρατηγικές Ανάπτυξης
– Βασίζονται στη θεωρία της δημογραφικής μετάβασης
– Η γονιμότητα είναι μια μορφή συμπεριφοράς, η οποία
συνδέεται στενά με τους θεσμούς και τις δομές της
κοινωνίας
• Η Κοινωνιακή Προσέγγιση
– Υπέρ των κυβερνητικών πολιτικών που αποσκοπούν στη
μεταβολή δημογραφικών τάσεων
• Καταναγκασμός
– Η Κίνα εφαρμόζει αυστηρά μέτρα για να
επιβραδύνει τον ρυθμό αύξησης του πληθυσμού
της
• Μείωση του Πληθυσμού
– Η μείωση του πληθυσμού προκαλεί μια σειρά
από κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα σε
όσες χώρες συμβαίνει

Το Αστικό Περιβάλλον 1/10
• Πόλη – ένας σχετικά πυκνοκατοικημένος οικισμός,
στον οποίο ζουν μόνιμα άνθρωποι που
εξασφαλίζουν τα προς το ζην κυρίως μέσω μη
αγροτικών δραστηριοτήτων

Οι Απαρχές και η Εξέλιξη των Πόλεων
• Οι Πόλεις της Προβιομηχανικής Εποχής
– Ο πληθυσμός των περισσοτέρων δεν ξεπερνούσε το 10% του
συνολικού πληθυσμού της περιοχής
• Βιομηχανικά – Αστικά Κέντρα
– Αλματώδης ανάπτυξη τους δύο προηγούμενους αιώνες
• Μητροπόλεις
– Μεγα-πόλεις – πόλεις που σχηματίστηκαν όταν έγιναν έργα
αστικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές που βρίσκονταν
γεωγραφικά ανάμεσα στα μητροπολιτικά κέντρα

• Η παγκόσμια πόλη
– Οι δημογράφοι που μελετούν τα αστικά κέντρα προβλέπουν ότι
μέχρι το 2015 οι περισσότερες μεγάλες αστικές περιοχές του
πλανήτη θα βρίσκονται στον αναπτυσσόμενο κόσμο
– Η διασπορά και η συγκέντρωση ευνοούν την ανάπτυξη του
φαινομένου
– Στο εσωτερικό των μεγαλουπόλεων σχηματίζονται «διεθνικοί
χώροι»
– Η ανάπτυξη των υπερεθνικών τομέων των χρηματοοικονομικών
και των άλλων υπηρεσιών έχει δημιουργήσει μια νέα τάξη
υψηλόμισθων στελεχών και επαγγελματιών
Σχήμα 12.6
Μέγεθος Πληθυσμού (σε χιλιάδες) των Οχτώ Μεγαλύτερων
Πολεοδομικών Συγκροτημάτων του Κόσμου Κατά τα Έτη
1950, 1975 και 2000, με Προβλέψεις για το 2015
Πηγή: Στοιχεία του ΟΗΕ (2001).

Μοντέλα Αστικής Ανάπτυξης
• Η Θεωρία των Ομόκεντρων Κύκλων – οι σύγχρονες πόλεις
ακολουθούν ένα μοντέλο ομόκεντρων κύκλων, όπου κάθε
κύκλος έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
• Η Θεωρία των Αστικών Τομέων – προσέγγιση της αστικής
ανάπτυξης σύμφωνα με την οποία οι μεγαλουπόλεις
αποτελούνται από τομείς – περιοχές με σφηνοειδές σχήμα
και όχι από ομόκεντρους κύκλους

• Η Θεωρία των Πολλαπλών Πυρήνων – προσέγγιση
της αστικής ανάπτυξης σύμφωνα με την οποία οι
πόλεις δεν έχουν ένα αλλά πολλά κέντρα, το καθένα
εκ των οποίων ειδικεύεται σε κάποια συγκεκριμένη
δραστηριότητα, η οποία καθορίζει και τον ιδιαίτερο
χαρακτήρα της γύρω περιοχής

Οικολογικές Διαδικασίες: Διαχωρισμός και
Εξευγενισμός
• Διαχωρισμός – η διαδικασία διαφοροποίησης των
γεωγραφικών περιοχών εγκατάστασης των ατόμων
και των ομάδων ανάλογα με τα κοινά γνωρίσματα ή
τις κοινές δραστηριότητές τους
– Φυσικές περιοχές – γεωγραφικές περιοχές με ξεχωριστά
χαρακτηριστικά

• Εισβολή και Διαδοχή
– Εισβολή – μια κατηγορία πληθυσμού ή ένας τύπος
λειτουργιών και υπηρεσιών εισχωρεί σε μια περιοχή την
οποία κατέχει κάποια άλλη κατηγορία πληθυσμού ή τύπος
δραστηριότητας
– Διαδοχή – η εισβολή καταλήγει στον εκτοπισμό της
προηγούμενης δραστηριότητας και στη μεταβολή του
τύπου του πληθυσμού ή του είδους των λειτουργιών και
υπηρεσιών
– Αστικός εξευγενισμός – η επιστροφή της μεσαίας τάξης –
κυρίως νέων, λευκών και άτεκνων επαγγελματιών – σε
παλαιότερες αστικές γειτονιές

Αστική Κρίση: Οι Πόλεις σε Παρακμή
• Ανάπτυξη Τύπου «Δακτυλίου»
– Το κέντρο της πόλης παρακμάζει ενώ ο δακτύλιος απεικονίζει
την εύπορη και αναπτυσσόμενη προαστιακή και εξωαστική
περιοχή
• Περιγραφική και Λειτουργική Παρακμή
– Περιγραφική παρακμή – απώλεια πληθυσμού ή θέσεων
εργασίας
– Λειτουργική παρακμή – υποβάθμιση των υπηρεσιών και των
πολιτισμικών και ψυχαγωγικών μέσων που προσφέρει μια πόλη

Καλπάζουσα Αστική Ανάπτυξη: Η Ανάδειξη των
Διάχυτων Πόλεων (Edge Cities)
• Οι μητροπολιτικές περιοχές των ΗΠΑ εξαπλώνονται και
δημιουργούν πολλαπλές «εξωτερικές πόλεις», «μικρο-
πόλεις» ή «διάχυτες πόλεις»
• Οι περισσότερες κυβερνητικές δομές και πολιτικές δεν έχουν
προσαρμοστεί ακόμα σε αυτά τα νέα πρότυπα ανάπτυξης

Το Οικολογικό Περιβάλλον 1/4
Η Διαντίδραση Ανθρώπου και Περιβάλλοντος: Μια
Πιο Αναλυτική Εξέταση
• Χρήση των φυσικών πόρων
• Παραγωγή αποβλήτων και ρυπογόνων ουσιών
• Κάθε περιοχή στην οποία κατοικούν οι άνθρωποι δεν μπορεί
να συντηρήσει τα περισσότερα από τα είδη του φυτικού και
ζωικού βασιλείου που προϋπήρχαν της εμφάνισης του
ανθρώπου

• Το οικοσύστημα τείνει προς μια κατάσταση
ισορροπίας, όπου τα διάφορα μέρη του συστήματος
θα βρίσκονται σε μια εύθραυστη, ισορροπημένη
σχέση μεταξύ τους
• Οι άνθρωποι θα πρέπει να γίνουν πιο ευαίσθητοι
τόσο για τις εμφανείς όσο και για τις λανθάνουσες
συνέπειες της δράσης τους στο περιβάλλον

• Δεν εκφράζεται από κάποια ενιαία θέση στα ζητήματα του
περιβάλλοντος
• Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα
οφείλονται περισσότερο στην άνιση κατανομή των
διαθέσιμων πόρων
• Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Στο ένα είναι
όσοι τάσσονται υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης, ακόμα και
σε βάρος, εν μέρει, του περιβάλλοντος, και στο άλλο όσοι
προτάσσουν το περιβάλλον

Η Προσέγγιση της Διαντίδρασης
• Έμφαση στις «ανθρώπινες συμπεριφορές»
• Είστε έτοιμοι να αναλάβετε δράση;
• Διαφορές μεταξύ κοινωνικής αντίληψης του κινδύνου και της
αντίληψης των ειδικών για τον κίνδυνο
Η Νέα Χιλιετία
• Τα περιβαλλοντικά προβλήματα αποκτούν όλο και πιο
διεθνοποιημένο χαρακτήρα
• Πολλαπλοί ορισμοί του προβλήματος

Ενότητα 8: Κοινωνική Αλλαγή
• Ένας Κόσμος Συνεχούς Αλλαγής
• Συλλογική Συμπεριφορά
• Κοινωνικά Κινήματα
• Μελλοντικές Προοπτικές

Ένας Κόσμος Συνεχούς Αλλαγής 1/7
Κοινωνική Αλλαγή
• Μείζονες μεταβολές στον πολιτισμό, στις κοινωνικές
δομές και στην κοινωνική συμπεριφορά που
λαμβάνουν χώρα σταδιακά

Τα Αίτια της Κοινωνικής Αλλαγής
• Φυσικό Περιβάλλον
• Πληθυσμός
• Σύγκρουση για τους Πόρους και τις Αξίες
• Στήριξη των Αξιών και των Προτύπων

• Καινοτομία
– Ανακάλυψη – προσθήκη νέου στοιχείου στην
υπάρχουσα γνώση
– Εφεύρεση – αξιοποίηση της υφιστάμενης γνώσης
με νέο και καινοτόμο τρόπο
• Διάχυση – η διαδικασία μέσω της οποίας
μεταβιβάζονται ή μεταδίδονται τα πολιτισμικά
χαρακτηριστικά και στοιχεία από μια κοινωνία ή
κοινωνική ομάδα σε μια άλλη

• Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας
– Η διαδικασία της διάχυσης διευκολύνεται από τη
συνεχή ροή πληροφοριών μέσω των ΜΜΕ, οι
οποίες δεν γνωρίζουν εθνικά, ταξικά ή οικονομικά
σύνορα

Προσεγγίσεις για την Κοινωνική Αλλαγή
• Εξελικτικές Προσεγγίσεις
– Κυριαρχούσαν στην κοινωνιολογική σκέψη τον
19ο αιώνα
– Οι σύγχρονες θεωρίες ακολουθούν μια
πολυγραμμική προσέγγιση

• Κυκλικές Προσεγγίσεις
– Εξέταση των σταδίων ακμής και παρακμής των πολιτισμών
– Toynbee – οι πολιτισμοί ακμάζουν καθώς προσπαθούν να
αντεπεξέλθουν σε προκλήσεις
• Λειτουργικές Προσεγγίσεις
– Πολιτισμική υστέρηση – ο μη υλικός πολιτισμός καλείται
να προσαρμοστεί ή να αντιδράσει στις αλλαγές που
συντελούνται στον υλικό πολιτισμό, οπότε προκύπτει μια
χρονική ανακολουθία

• Συγκρουσιακές Προσεγγίσεις
– Η βασική πηγή της κοινωνικής αλλαγής είναι οι
συγκρούσεις ανάμεσα σε ανταγωνιστικές ομάδες
Συλλογική Συμπεριφορά 1/13

• Συλλογικές συμπεριφορές – κοινοί και σχετικά
αυθόρμητοι και ανοργάνωτοι τόποι σκέψης,
συναισθήματος και συμπεριφοράς που
αναπτύσσονται μεταξύ μεγάλων αριθμών
ανθρώπων

Μορφές Συλλογικής Συμπεριφοράς
• Φήμες – οι δύσκολα επαληθεύσιμες πληροφορίες
που διαδίδονται ταχύτατα από στόμα σε στόμα

• Μόδες και Εφήμερες Τάσεις
– Μόδα – μια συνήθεια με μικρή διάρκεια, η οποία
κατακτά ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας
– Εφήμερη τάση – μια συνήθεια με μικρή διάρκεια,
την οποία ακολουθεί μια συγκεκριμένη ομάδα
του πληθυσμού
– Μανία – οι εφήμερες τάσεις που εξελίσσονται σε
πάθη

• Μαζική υστερία – η ταχύτατη εξάπλωση συμπεριφορών
που χαρακτηρίζονται από τη μετάδοση αισθημάτων φόβου
και άγχους από τον έναν άνθρωπο στον άλλον και συνήθως
συνδέονται με κάποια μυστηριώδη δύναμη
• Πανικός – ανορθολογικές αλλά και ασυντόνιστες αλλά
συλλογικές ενέργειες των ανθρώπων, τις οποίες προκαλεί η
παρουσία κάποιας άμεσης και σοβαρής απειλής

• Πλήθος – περιστασιακό και σχετικά ανοργάνωτο
σύνολο ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται
συγκεντρωμένοι την ίδια στιγμή στον ίδιο τόπο
– Ευκαιριακό ή συγκυριακό πλήθος – συγκεντρωμένο
σύνολο ατόμων που έχουν ως συνδετικό στοιχείο μόνο το
ότι έτυχε να παρακολουθούν μαζί κάποιο γεγονός
– Συμβατικό ή θεσμοποιημένο πλήθος – σύνολο ατόμων
που έχουν συγκεντρωθεί για έναν συγκεκριμένο σκοπό.
Συνήθως η συμπεριφορά τους ακολουθεί παγιωμένους
κανόνες

– Εκφραστικό πλήθος – σύνολο ατόμων που
συγκεντρώθηκαν για να πετύχουν την έντονη διέγερσή
τους και την προσωπική τους ικανοποίηση (π.χ. σε ένα
θρησκευτικό ή μουσικό φεστιβάλ)
– Ενεργό πλήθος – ασταθές σύνολο από άτομα που
βρίσκονται σε έξαλλη κατάσταση και συμμετέχουν σε
αναταραχές, λεηλασίες ή άλλες μορφές επιθετικής
συμπεριφοράς όπου καταργούνται τα καθιερωμένα
πρότυπα και κανόνες

• Κοινά Χαρακτηριστικά των Τύπων του Πλήθους:
– Υποβλητικότητα ή υποβολή – Η συμπεριφορά των ατόμων
που συμμετέχουν στο πλήθος δεν διέπεται από
συμβατικά πρότυπα
– Απεξατομίκευση – Ψυχολογική κατάσταση μειωμένης
αίσθησης ταυτότητας και αυτοσυνείδησης
– Αίσθηση του άτρωτου – Τα άτομα που συμμετέχουν σε
πλήθη νιώθουν πολλές φορές ότι αποκτούν μεγαλύτερη
δύναμη και ότι είναι άτρωτα

• Προϋποθέσεις της Συλλογικής Συμπεριφοράς
• Neil Smelser
• Προστιθέμενη αξία – η οικονομική αξία που
προστίθεται στα βιομηχανικά προϊόντα καθώς αυτά
περνούν από τα διάφορα στάδια της παραγωγικής
διαδικασίας

• Μοντέλο της Προστιθέμενης Αξίας
– Δομική συντελεστικότητα – κοινωνικές συνθήκες που
πρέπει να προηγηθούν της εμφάνισης ενός
συγκεκριμένου τύπου συλλογικής συμπεριφοράς
– Δομική ένταση – κατάσταση στην οποία σημαντικές
πτυχές του κοινωνικού συστήματος «απορυθμίζονται»
• Ανάπτυξη και Διάδοση μιας Γενικευμένης
Πεποίθησης
– Πρέπει οι άνθρωποι να ορίσουν μια κατάσταση ως
προβληματική και ότι χρήζει αντιμετώπισης

• Επιταχυντικοί Παράγοντες
– Κάποιο γεγονός πρέπει να υπάρξει για να δώσει το
έναυσμα για την εκδήλωση της συλλογικής δράσης
• Κινητοποίηση των Συμμετεχόντων
– Η συλλογική συμπεριφορά προϋποθέτει την ύπαρξη
ατόμων πρόθυμων να συμμετάσχουν
• Η Λειτουργία του Κοινωνικού Ελέγχου
– Ανασταλτικός παράγοντας που αποτρέπει,
παρεμβάλλεται, εκτρέπει ή απαγορεύει τη συσσώρευση
των άλλων παραγόντων

• Αξιολόγηση του Μοντέλου της Προστιθέμενης Αξίας
– Χρήσιμο εργαλείο, που αναδεικνύει την
πολυπλοκότητα της συλλογικής συμπεριφοράς
– Ορισμένες μορφές συμπεριφοράς του πλήθους
ερμηνεύονται καλύτερα από άλλα μοντέλα

Ερμηνείες της Συμπεριφοράς του Πλήθους
• Θεωρία της Μετάδοσης – εστιάζει στον ρόλο που παίζουν τα
συναισθήματα, οι στάσεις και οι δράσεις, που μεταδίδονται
ταχύτατα και άκριτα μεταξύ των ατόμων που συμμετέχουν σε
ένα πλήθος
• Θεωρία της Σύγκλισης – στα πλήθη συμμετέχουν άτομα με
παρόμοιες τάσεις και ορμές, τα οποία είναι κάθε άλλο παρά
αντιπροσωπευτικά της ευρύτερης κοινωνίας

– Θεωρία της Ανάδυσης Κανόνων (Emergent-Norm
Theory) – τα μέλη ενός πλήθους αναπτύσσουν νέα
πρότυπα συμπεριφοράς και στη συνέχεια τα επιβάλλουν,
επιβραβεύοντας τη συμμόρφωση και απαγορεύοντας τις
αποκλίσεις
• Αξιολόγηση των Προσεγγίσεων
– Διαφορετικές ερμηνείες για τη συμπεριφορά του
πλήθους, χωρίς όμως η μία προσέγγιση να αποκλείει τις
άλλες
– Και οι τρεις προσεγγίσεις αποτελούν χρήσιμα εργαλεία
για την κατανόηση της συμπεριφοράς του πλήθους

Κοινωνικά Κινήματα 1/9
• Κοινωνικό Κίνημα – η δυναμική και οργανωμένη
προσπάθεια ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων που
θέλουν να επιφέρουν ή να αποτρέψουν κάποια
κοινωνική αλλαγή

Τα Αίτια των Κοινωνικών Κινημάτων
• Προσεγγίσεις που Εστιάζουν στην Αποστέρηση
– Σχετική αποστέρηση – η απογοήτευση που
προκαλεί στον άνθρωπο η απόσταση ανάμεσα
στα όσα κατέχει και στα όσα προσδοκά ή νιώθει
ότι δικαιούται

• Προσεγγίσεις που Εστιάζουν στην Κινητοποίηση των
Πόρων
– Η κοινωνική δυσαρέσκεια είναι λίγο έως πολύ ένα
σταθερό και ενδημικό στοιχείο όλων των
σύγχρονων κοινωνιών
– Οι ηγέτες των κινημάτων πρέπει να κάνουν τα νυν
και τα υποψήφια μέλη να πιστέψουν στους
σκοπούς του κινήματος και να νιώσουν ηθικά
δεσμευμένα απέναντί του
Μη ανεκτή απόκλιση ανάμεσα στις

προσδοκίες και την πραγματική
κατάσταση των ανθρώπων
Αναμονή εκπλήρωσης της

Ανεκτή απόκλιση ανάμεσα
Ικανοποίηση
προσδοκίας
στις προσδοκίες και την
πραγματική κατάσταση
των ανθρώπων
Εκπλήρωσης της
προσδοκίας
Εκδήλωση της
επανάστασης
Χρόνος
Η Θεωρία της Καμπύλης J του Davies για τις

Σχήμα 13.2
Επαναστάσεις
Πηγή: Προσαρμογή από το James C. Davies, “Toward a Theory of Revolution,”
American Sociological Review, τομ. 27, Φεβρουάριος 1962, σχ. 1, σελ. 6.
Τύποι Κοινωνικών Κινημάτων
• Ιδεολογία – Ένα σύνολο ιδεών που παρέχει στα
άτομα ένα θεωρητικό υπόβαθρο για τους σκοπούς
και τον λόγο ύπαρξης του κινήματος. Εξασφαλίζει
επίσης ένα σχέδιο δράσης και τα επιχειρήματα με τα
οποία μπορούν να απορρίψουν τις υφιστάμενες
συνθήκες και διευθετήσεις

• Επαναστατικό κίνημα – επιδιώκει την ανατροπή του
υφιστάμενου συστήματος αξιών
• Μεταρρυθμιστικό κίνημα – αποσκοπεί στη
βελτίωση της εφαρμογής του υφιστάμενου αξιακού
συστήματος

• Κινήματα αντίστασης – μάχονται για την αποτροπή
των κοινωνικών μεταβολών ή για την ανατροπή ήδη
θεσπισμένων αλλαγών
• Εκφραστικά κινήματα – ενδιαφέρονται λιγότερο για
τις θεσμικές αλλαγές και επιδιώκουν κυρίως την
εσωτερική αναγέννηση ή ανανέωση των ανθρώπων

• Κοινωνική Επανάσταση
• Κοινωνική επανάσταση – η ανατροπή των ταξικών
και κρατικών δομών μιας κοινωνίας και η
αντικατάστασή τους από νέες κοινωνικές
διευθετήσεις
• Φυσική ιστορία των επαναστάσεων – άποψη ότι οι
κοινωνικές επαναστάσεις περνούν από κοινά στάδια
και εμφανίζουν ομοιότητες στην πορεία και την
εξέλιξή τους

• Τρομοκρατία
• Άσκηση βίας κατά ατόμων ή ιδιοκτησίας, που αποσκοπεί
στον εκφοβισμό ή στον εξαναγκασμό μιας κυβέρνησης,
μιας επίσημης οργάνωσης ή του άμαχου πληθυσμού,
προκειμένου να προωθηθούν πολιτικοί, θρησκευτικοί ή
κοινωνικοί στόχοι
• Η τρομοκρατία ως θέαμα για τα ΜΜΕ
– Συνήθως ο στόχος των τρομοκρατικών ενεργειών είναι η
κοινή γνώμη και όχι τα άμεσα θύματα
• Τρομοκράτες και Κοινωνική αλλαγή
Μελλοντικές Προοπτικές
• Μελλοντολόγοι – επιστήμονες που ειδικεύονται στη
μελέτη του μέλλοντος
– Προσπαθούν να κατανοήσουν, να προβλέψουν
και να σχεδιάσουν την εξέλιξη μιας κοινωνίας

Γενική Κοινωνιολογία Γεωργία Γούγα ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Γενική Κοινωνιολογία Γεωργία Γούγα ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Γενική Κοινωνιολογία Γεωργία Γούγα ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας

Ενότητα 1: Αναπτύσσοντας Κοινωνιολογική Συνείδηση

Κοινωνιολογία, Οι Βασικές Έννοιες,

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Κοινωνιολογία είναι η επιστημονική μελέτη των

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Περιπτωσιολογική Μελέτη: Talley’s Corner (1967/2003)

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Η Κοινωνιολογική Προσέγγιση 2/3

Η κοινωνιολογική φαντασία είναι η ικανότητα να

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας 1/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας 3/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας 5/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογίας 7/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Θεωρητικές Προσεγγίσεις 1/5

Θεωρητική προσέγγιση είναι ένα σύνολο υποθέσεων,

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Θεωρητικές Προσεγγίσεις 3/5

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Θεωρητικές Προσεγγίσεις 5/5

Λειτουργισμός Θεωρία των Συγκρούσεων Κοινωνική Διαντίδραση

Κύριο Επίπεδο Ανάλυσης Μάκρο Μάκρο Μίκρο

Επίκεντρο Μελέτης Κοινωνική τάξη Κοινωνική σύγκρουση και Η δυναμική διαντίδραση

Μειονεκτήματα Αναποτελεσματική στην Αδυνατεί να εξηγήσει Δυσκολεύεται να ερμηνεύσει

Πίνακας 1.1 Οι Βασικές Θεωρητικές Προσεγγίσεις στην Κοινωνιολογία

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Θεωρία είναι ένα γενικό πλαίσιο ή προσέγγιση που

Η έρευνα παρέχει ευρήματα με τα οποία ελέγχουμε τις

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Διεξάγοντας Έρευνα 2/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Διεξάγοντας Έρευνα 4/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Διεξάγοντας Έρευνα 6/8

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

© 2007 Εκδόσεις Κριτική

Διεξάγοντας Έρευνα 8/8

Επισκόπηση της Βιβλιογραφίας

Σχηματισμός της Υπόθεσης

Επιλογή της Ερευνητικής Μεθόδου

Συλλογή των Στοιχείων

Ανάλυση των Αποτελεσμάτων

Διατύπωση των Συμπερασμάτων

Σχήμα 1.1 Τα Βήματα της Επιστημονικής Μεθόδου

© 2007 Εκδόσεις Κριτική