Republic of the Philippines

Department of Education
Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

3
Araling Panlipunan
Ikaapat na Markahan - Modyul 5
Mga Produkto at Kalakal ng
Kinabibilangang Lalawigan sa
Rehiyon

Name of Learner: ___________________________

Grade & Section: ___________________________
Name of School: ___________________________
Araling Panlipunan – Ikatlong Baitang
Ikaapat na Markahan – Modyul 5: Mga Produkto at Kalakal ng Kinabibilangang
Lalawigan sa Rehiyon
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Elmer H. Amoc
Editor: Mimie M. Opo
Tagasuri: Mimie M. Opo
Vilma C. Velasco
Tagalapat: Ronald G. Mandas
Tagapamahala: Virgilio P. Batan - Schools Division Superintendent
Lourma I. Poculan - Asst. Schools Division Superintendent
Amelinda D. Montero - Chief Education Supervisor, CID
Nur N. Hussien - Chief Education Supervisor, SGOD
Monina R. Antiquina - Education Program Supervisor, Araling Panlipunan
Jovencia M. Samante - Public Schools District Supervisor
Ronillo S. Yarag - Education Program Supervisor, LRMS
Leo Martinno O. Alejo- Project Development Officer II, LRMS
Psyche G. Macute - School Principal (Cogon E/S)

Inilimbag sa Pilipinas ng

Department of Education – Region IX – Dipolog City Schools Division

Office Address: Purok Farmers, Olingan, Dipolog City
Telefax: (065) 212-6986
E-mail Address: [email protected]
 Aralin Mga Produkto at Kalakal ng
Kinabibilangang Lalawigan sa
5
Rehiyon

Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa upang maiuugnay ang
pakikipagkalakalan ng mga lalawigan sa Rehiyon IX at iba pang
karatig na lugar na matatagpuan sa rehiyon. Ang bawat lalawigan
ay may sariling likas na yamang pinagkukunan ng mga produkto
ngunit may mga pagkakataon na ang pangangailangan ay
kailangan pang kunin sa karatig na lugar o ibang tao. Dito
nakikita ang pakikipagkalakalan ng mga tao sa isa’t isa upang
matugunan ang kanilang pangangailangan.
Pamantayan ng Pagkatuto:
▪ Natatalakay ang pinanggalingan ng produkto ng
kinabibilangang lalawigan.

Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul, inaasahang iyong:

a. Natutukoy ang mga produkto at kalakal ng lalawigang
kinabibilangan; at
b. Nakaguguhit ng mga produkto at kalakal na mula sa iba’t
ibang lalawigan sa Rehiyon IX.

Balikan
Gawain 1. PLUS o MINUS!

Panuto: Basahin ang mga pangungusap. Lagyan ng plus sign (+)

kung ito ay pakinabang pang-ekonomiko ng mga likas yaman at
minus sign (-) kung hindi.

1
 Sagot Mga Pangungusap
1. Ang mga likas na yaman ay nagbibigay ng
malaking pakinabang sa ekonomiya.
2. May mga lalawigan na may ipinagmamalaking
kalakal at produkto na nakatutulong sa pag-
unlad nito.
3. Hayaang ubusin ang mga likas yaman para
matugunan ang ating pangangailangan.
4. Pagyamanin ang mga likas na yaman dahil dito
nagmumula ang mga produktong may pang-
ekonomikong pakinabang.
5. Ang mga likas na yaman ay hindi nakatutulong
sa pag-unlad ng bansa.

Tuklasin
Gawain 2. TUKUYIN MO!

Panuto: Isulat ang iba’t ibang produkto at kalakal na mula sa

iyong rehiyong kinabibilangan.

Produkto Pinanggalingang Lungsod o

Lalawigan
1.

2.

3.

Suriin
Gawain 3: HALINA MAGBASA’T MATUTO!

Ang mga rehiyon sa bansa ay may iba’t ibang produkto na naaayon

sa klima, katangiang pisikal at uri ng pananim dito. Subalit may
mga panahong may kawalan o kakulangan ng produkto sa isang
lalawigan. Dahil dito, kinakailangan ang pakikipag-ugnayan at
pakikipagkalakalan ng bawat lalawigan sa rehiyon pati na rin ang
iba’t ibang rehiyon sa bansa nang sa gayon ay maibabahagi ang

2
mga pangangailangan sa ibang lugar na nangangailangan.
Halimbawa, ang maraming bigas na ani ng Zamboanga del Sur ay
ipinapadala sa ibang lalawigan sa rehiyon at iba pang panig ng
bansa na may kakulangan sa bigas. Ang mga produktong prutas
dito ay saging, mangga at iba pa. Mula sa mga yamang-dagat ay
nakakapagluwas ito sa iba’t ibang lalawigan ng daing na isda at
pusit.

Ang Zamboanga del Norte na sagana sa yamang-dagat gaya ng

tuna, marlin, dilis at makarel ay nagpapadala ng kaniyang
produkto sa ibang lalawigan, lungsod at iba pang karatig na
rehiyon. Sa Zamboanga del Norte

ay may mga produkto rin tulad ng goma at abaka. Dito din ay may
palay, mais at niyog na naaani kagaya sa ibang lalawigan.
Mayroon ding produktong tali, tsinelas, bag at kopra.

Ang mga prutas tulad ng lansones, kalamansi, saging at mangga

ng Zamboanga Sibugay ay dinadala sa iba’t ibang pamilihan ng
iba pang lalawigan ng Zamboanga Peninsula. Mayroon ding ani ng
gulay, bigas, mais, produksiyon ng mga kasangkapan na yari sa
kahoy at konkretong gamit. May mineral din na uling na ginagamit
sa planta ng enerhiya, elektrisidad at kusina.
Ang lalawigan at rehiyon ay umaasa sa ibang lalawigan o rehiyon
kaya kailangang may pakikipag-ugnayan upang mapunan ang
kakulangan nito tungo sa pag-unlad ng ekonomiya ng bawat isa.

Pamprosesong tanong:

1. Anong mga produkto ng iyong lalawigan na iniluluwas sa

ibang lalawigan o rehiyon?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

2. Sa iyong palagay, ano-anong produkto naman ang

kinakailangan ng iyong lalawigan?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

3
3. Paano nakatutulong ang produkto ng isang lalawigan sa
ibang lalawigan?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

Pagyamanin
Gawain 4: IGUHIT MO!

Panuto: Batay sa kaalamang iyong nabasa, magbigay ng dalawang

(2) produktong kalakal na nagmula sa mga sumusunod na
lalawigan. Iguhit sa kahon ang iyong sagot.

1. Zamboanga del Norte

2. Zamboanga del Sur

3. Zamboanga Sibugay

Gawain
Gawain 5: KULAYAN MO!

Panuto: Tingnan ang mga larawan at kulayan ang mga produkto

o kalakal na nanggaling sa mga lalawigan sa Rehiyon IX.

4
 Isaisip
Gawain 6: BUUIN MO!

Panuto: Punan ang patlang ng mga angkop na salita upang mabuo

ang kaisipan na nais ipahayag. Piliin lamang sa loob ng kahon ang
sagot.

5
Zamboanga del Sur Zamboanga del Norte Zamboanga Sibugay
pangangailangan Rehiyon IX Rehiyon X

Ang mga lalawigan ng Zamboanga del Norte, Zamboanga del

Sur at Zamboanga Sibugay ay matatagpuan sa (1) ____________.
Ang (2) __________________ ay sagana sa yamang-tubig gaya ng
tuna, marlin, dilis at makarel, at mayroon ring ibang produkto
gaya ng goma, abaka, palay, mais, niyog, bag, tali at tsinelas. Ang
(3) _________________ ay nagpapadala sa ibang lalawigan ng bigas
at iba pang produktong agrikultural gaya ng niyog, saging, mangga
at iba pa. Ang (4) ________________ ay may produksiyon ng prutas
tulad ng ng lansones, kalamansi, saging at mangga. Mayroon ding
gulay, bigas, mais, mineral na uling, kasangkapan na yari sa
kahoy at konkretong gamit.
Sa madaling salita, makikita dito na ang mga lalawigan,
karatig man o hindi, ay nakikipag-ugnayan sa isa’t isa upang
matugunan ang (5) __________________ ng mga mamamayan.

Tayahin
Panuto: Basahin ang bawat tanong. Bilugan ang titik ng tamang
sagot.

1. Ang mga rehiyon sa Pilipinas ay may iba’t ibang produkto na

naaayon sa ________________.
A. imprastruktura sa lugar
B. populasyon ng mamamayan
C. namumuno at kasapi ng lalawigan
D. klima, katangiang pisikal at pananim
2. Ang mga lalawigan sa rehiyon ay umaasa sa ibang lalawigan
kaya kailangang may ___________ sa isa’t isa upang mapunan ang
kakulangan nito sa kanila.
A. pakikipag-ugnayan C. imprastruktura
B. pakinabang D. pagtatanim

6
3. Si Aling Epay ay may malaking tindahan ng bigas. Ang
inaangkat na palay para sa kanyang tindahan ay karaniwang
galing sa ______________.
A. Zamboanga Sibugay C. Zamboanga del Sur
B. Zamboanga del Norte D. Misamis Occidental
4. Ang mga inaangkat na goma at abaka ay karaniwang galing sa
lalawigan ng ________________.
A. Zamboanga del Sur C. Zamboanga Sibugay
B. Zamboanga City D. Zamboanga del Norte
5. Ang mga palengke sa Pagadian City ay umaangkat ng lansones,
kalamansi, saging at mangga sa ____________.
A. Zamboanga del Sur C. Misamis Occidental
B. Zamboanga Sibugay D. Zamboanga del Norte

Karagdagang Gawain
Gawain 7: WORD HUNT

Panuto: Hanapin at bilugan ang sumusunod na salita sa kahong

nasa ibaba. Ang mga salita ay maaaring patayo, pahalang, o
pabaliktad.
1. PALAY
2. SAGING
3. MANGGA
4. ISDA
5. GOMA

A G O M A N O
M A N G G A F
B C E G M A P
A H I E N E A
D B G M Y S L
S A G I N G A
I N O T E S Y
C D A N V E T
7
Susi sa Pagwawasto

8
 SANGGUNIAN
Aklat / Modyul:

Balsamo et al., (2019). Araling Panlipunan 3- (Kagamitan ng Mag-aaral)

Rehiyon IX, Zamboanga Peninsula. (Unang Edisyon). Kagawaran ng
Edukasyon.

Mga Pinagkunan ng Larawan:

Free Strawberry Black and White. Kinuha mula sa

https://images.app.goo.gl/pkVyCBcv9kzPkVoz9

Clip Art Black and White Rope PNG Image. Kinuha mula sa
https://images.app.goo.gl/yNVGFM6VBUPZ5sLX6
Shoe Black and White Clipart | White tennis shoes, Shoes clipart, Black
Shoes Kinuha mula sa
https://images.app.goo.gl/hQwXnByh8vAkTmxE7
Roach fish black and white stock vector. Illustration of fresh.
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/4sCbG1bxBkkFntfB6
Pair of flip flops, summer time vacation attribute, slippers.
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/MMtw76c4LE912p1E9
Free Black and White Corn, Download Free Clip Art, Free Clipart on
Clipart Library. Kinuha mula sa
https://images.app.goo.gl/j5obUA4boAb2SH9G8

Rice Bundle Images, Stock Photos & Vectors | Shutterstock.

Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/hAgZguRU6k3UbH7ZA
Apple black and white apple clipart black and white | Apple Clipart
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/2kTkrNCucUDcEDHt5
Free Shopping Bag Clipart Black and White, Download Free Clipart,
Free on Free Clipart on Clipart Library.
Kinula mula sa https://images.app.goo.gl/PVaxKsHd9cXZDgvY9
Free Mango Clipart Black and White, Download Free Clipart, Free on
Free Clipart on Clipart Library.
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/EUGXfBVGQihQvi689
Grapes Black and White Lineart - Free Clip Art | Fruit coloring pages,
Grape drawing, coloring pages.
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/be1NdYsMVKj22pkw6
Coconut Cartoon Vector Illustration Black White Stock Vector
Kinuha mula sa https://images.app.goo.gl/oNka7QMYgTehuus2A

9
 Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land
Here the trees and flowers bloom Gallant men And Ladies fair Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos,
Here the breezes gently Blow, Linger with love and care All of them are proud and true
Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset Region IX our Eden Land
The liberty forever Stays, Are visions you’ll never forget
Oh! That’s Region IX Region IX
Our..
Here the Badjaos roam the seas Hardworking people Abound, Eden...
Here the Samals live in peace Every valleys and Dale Land...
Here the Tausogs thrive so free Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
With the Yakans in unity

My Final Farewell
Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd Let the sun draw the vapors up to the sky,
Pearl of the Orient seas, our Eden lost!, And heavenward in purity bear my tardy protest
Gladly now I go to give thee this faded life's best, Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh,
And were it brighter, fresher, or more blest And in the still evening a prayer be lifted on high
Still would I give it thee, nor count the cost. From thee, 0 my country, that in God I may rest.

On the field of battle, 'mid the frenzy of fight, Pray for all those that hapless have died,
Others have given their lives, without doubt or heed; For all who have suffered the unmeasur'd pain;
The place matters not-cypress or laurel or lily white, For our mothers that bitterly their woes have cried,
Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight, For widows and orphans, for captives by torture tried
T is ever the same, to serve our home and country's need. And then for thyself that redemption thou mayst gain

I die just when I see the dawn break, And whe n the d ark nig ht wr ap s the gr ave y ar d ar ound
Through the gloom of night, to herald the day; With only the d e ad in the ir v ig il to s e e
And if color is lacking my blood thou shalt take, B re ak not m y re p os e or the m ys tery p r of ound
Pour'd out at need for thy dear sake And pe rc hanc e thou m ays t he ar a s ad hym n re s ound
To dye with its crimson the waking ray. ' T is I, O my c ountry, r aising a s ong unto the e .

My dreams, when life first opened to me, And ev e n my g rav e is r em em be re d no m ore

My dreams, when the hopes of youth beat high, Unm ark 'd by ne ve r a c r os s nor a stone
Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea Le t the plow s we ep thr oug h it, the sp ade tur n it o' er
From gloom and grief, from care and sorrow free; That m y as hes m ay c arp e t e ar thly f loor,
No blush on thy brow, no tear in thine eye. B ef ore into nothing nes s at las t the y are b lown.

Dream of my life, my living and burning desire, The n will ob liv ion br ing to me no c ar e
All hail ! cries the soul that is now to take flight; As ove r thy v ale s and p lains I s we e p;
All hail ! And sweet it is for thee to expire ; Thr ob b ing and c le anse d in thy s p ace and air
To die for thy sake, that thou mayst aspire; With c olor an d lig ht, with s ong and lame nt I f are ,
And sleep in thy bosom eternity's long night. E v er re p e ating the f aith that I k ee p .

If over my grave some day thou seest grow, M y F athe rland ad or' d, that s ad ne ss to my sor r ow le nd s
In the grassy sod, a humble flower, B e lov ed F ilip inas, he ar now m y las t g ood -b y!
Draw it to thy lips and kiss my soul so, I g ive the e all: p are nts and k indr ed and f r iend s
While I may feel on my brow in the cold tomb below F or I g o wher e no s lav e be f or e the op pr es s or b e nd s ,
The touch of thy tenderness, thy breath's warm power. Whe r e f aith c an ne ve r kill, and God r e ig ns e ' er on hig h!

Let the moon beam over me soft and serene, F are well to y ou all, f r om m y s oul tor n away,
Let the dawn shed over me its radiant flashes, F rie nds of m y c hild hood in the home disp oss e ss ed !
Let the wind with sad lament over me keen ; Giv e thanks that I re s t fr om the we ar is om e d ay !
And if on my cross a bird should be seen, F are well to the e, too, s we e t f ri e nd that lig hte ne d m y way;
Let it trill there its hymn of peace to my ashes. B e lov ed cre ature s all, f are well! In d e ath ther e is re s t!

I Am a Filipino, by Carlos P. Romulo

I am a Filipino–inheritor of a glorious past, hostage to the uncertain I am a Filipino, child of the marriage of the East and the West. The
future. As such I must prove equal to a two-fold task–the task of East, with its languor and mysticism, its passivity and endurance,
meeting my responsibility to the past, and the task of performing was my mother, and my sire was the West that came thundering
my obligation to the future. across the seas with the Cross and Sword and the Machine. I am of
the East, an eager participant in its spirit, and in its struggles for
I sprung from a hardy race, child many generations removed of
liberation from the imperialist yoke. But I also know that the East
ancient Malayan pioneers. Across the centuries the memory comes
must awake from its centuried sleep, shake off the lethargy that has
rushing back to me: of brown-skinned men putting out to sea in
bound his limbs, and start moving where destiny awaits.
ships that were as frail as their hearts were stout. Over the sea I see
them come, borne upon the billowing wave and the whistling wind, I am a Filipino, and this is my inheritance. What pledge shall I give
carried upon the mighty swell of hope–hope in the free abundance that I may prove worthy of my inheritance? I shall give the pledge
of new land that was to be their home and their children’s forever. that has come ringing down the corridors of the centuries, and it
I am a Filipino. In my blood runs the immortal seed of heroes–seed shall be compounded of the joyous cries of my Malayan forebears
that flowered down the centuries in deeds of courage and defiance. when first they saw the contours of this land loom before their eyes,
In my veins yet pulses the same hot blood that sent Lapulapu to of the battle cries that have resounded in every field of combat from
battle against the first invader of this land, that nerved Lakandula Mactan to Tirad Pass, of the voices of my people when they sing:
in the combat against the alien foe, that drove Diego Silang and “I am a Filipino born to freedom, and I shall not rest until freedom
Dagohoy into rebellion against the foreign oppressor. shall have been added unto my inheritance—for myself and my
children and my children’s children—forever.”
The seed I bear within me is an immortal seed. It is the mark of my
manhood, the symbol of dignity as a human being. Like the seeds
that were once buried in the tomb of Tutankhamen many thousand 10
years ago, it shall grow and flower and bear fruit again. It is the
insignia of my race, and my generation is but a stage in the
unending search of my people for freedom and happiness.