Others

สัปดาห์ที่ 2
ความหมาย ลักษณะสาคัญ และสาขาของปรัชญา
ชีวิตยุคใหม่ (Modern Life) คืออะไร
Modern กับ Modern Life หมายถึง ...
Cambridge_Dictionary
Modern (adj.)
= existing in the present or a recent time, especially the period of history
since around 1500
ซึง่ ดำรงอยูใ่ นช่วงเวลำปั จจุบนั หรือไม่นำนมำนี้ โดยเฉพำะอย่ำงยิง่
ยุคประวัตศิ ำสตร์ตงั ้ แต่รำว ค.ศ. 1500 เป็ นต้นมำ

Simplicable-63ExamplesOfModernLife
…, a more practical definition of modern life would be the
lives of people living today …

คำว่ำ ชีวติ ยุคใหม่ บอกถึงวิธกี ำรใช้ชวี ติ ของผูค้ นขณะนี้ ซึ่งแตกต่ำงจำกในยุค

ก่อนสมัยใหม่ อย่ำงไรก็ตำม แม้วำ่ ยุคสมัยใหม่เริม่ ต้นตัง้ แต่ประมำณปี 1500 แต่
ชีวติ ผูค้ นขณะนี้แทบไม่มอี ะไรเหมือนกับผูค้ นเมือ่ 1500 เลย ดังนัน้ นิยำมในทำง
ปฏิบตั ขิ อง ‘ชีวติ ยุคใหม่’ จึงหมำยถึงชีวติ ของผูค้ นในทุกวันนี้
(อ้ำงอิง https://simplicable.com/society/modern-life)
 ชีวิตยุคใหม่ (Modern Life) ตัวอย่างเช่น ...
อ้ำงอิง https://simplicable.com/society/modern-life

ภัยธรรมชาติ

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี

ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความเชื่อ
What is
? ปรัชญาคืออะไร
Search

GreekEtymology
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia:
"wisdom") = the love of wisdom

Thai-Sanskrit
ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ

Jirapong_Book
ปรัชญำคือวิชำที(่ ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอนใน
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ...อ่ำนต่อ

W. Russ Payne – Bellavue College

My favorite answer is that philosophy is all of
rational inquiry except for science.

Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience ภำพ Philosophy Icon Images อ้ำงอิงรูปภำพ

https://t3.ftcdn.net/jpg/04/15/57/44/360_F_415574489_ovixBAql
XClHncXzXeZ46pgImGtJyEpd.jpg
กำรนิยำมปรัชญำเป็ นเรือ่ งยำก นักปรัชญำเองก็ให้
บทนิยำมแตกต่ำงกันไป ตัวอย่ำงเช่น
เน้น เกี่ยวกับโลกที่เราไม่ได้อาศัยอยู่ มีสภาพที่จริงแท้
เพลโต (Plato, 427-347 B.C.) “ปรัชญำมีเป้ ำหมำยเพือ่ แสวงหำควำมรูเ้ กีย่ วกับ
สภำวะนิรนั ดร แสวงหำธรรมชำติอนั เป็ นแก่นสำรของสิง่ ต่ำงๆ” กิจกรรมทางความคิด
ให้ความสำคัญกับเหตุผล ใช้เหตุผลควบคุม อารมณ์ กิจกรรมต่าง ๆ
ค้านท์ (Immanuel Kant, 1724-1804) “ปรัชญำคือศำสตร์วำ่ ด้วยควำมสัมพันธ์
ระหว่ำงควำมรูก้ บั เป้ ำหมำยสำคัญของกำรใช้เหตุผลของมนุษย์”
พอลเซ็น (Friedrich Paulsen, 1846-1908) “ปรัชญำเป็ นผลสรุปแห่งควำมรู้
ทำงวิทยำศำสตร์ทงั ้ มวล” ปรัชญาไปในแนวทางเดียวกับวิทยาศาสตร์
มอนตากู (William P. Montague, 1873-1953) “ปรัชญำคือควำมพยำยำมทีจ่ ะ
ให้มโนทัศน์ (concept) ทีม่ เี หตุผลเกีย่ วกับจักรวำลและมนุษย์ในจักรวำล”
กำรให้บทนิยำมต่ำงกันก็เนื่องจำกควำมสนใจ ควำมเข้ำใจ
ต่อบทบำทและหน้ำทีข่ องปรัชญำทีต่ ่ำงกัน อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 19-20)
 ปรัชญา ในฐานะ ...
1. วิชาปรัชญา

ปรัชญา 2. แนวคิดหรือทฤษฎีทางปรัชญา

Philosophy 3. การใช้เหตุผลอธิบายธรรมชาติ
สามารถถูกเข้าใจอย่างไรได้บ้าง ? 4. ความหมายตามรากศัพท์
5. ปรัชญาชีวิต
6. การให้ความหมายคา
Section 1
❑ ปรัชญาในฐานะวิชาปรัชญา
❑ ปรัชญาในฐานะแนวคิดหรือทฤษฎีทางปรัชญา
1 ปรัชญาในฐานะ วิชาปรัชญา Jirapong_Book
Aug 10, 2023

วิชำปรัชญำ คือ วิชำเรียนศึกษำเกีย่ วกับ แนวคิด #ปรัชญา คือวิชำที่(ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอน

เฉพำะในระดับ อุดมศึกษำ เช่น ในคณะมนุ ษ ยศำสตร์ อักษร
หรือทฤษฎีทางปรัชญา ทีม่ อี ยูม่ ำกมำย ศำสตร์ ศิลปศำสตร์ ถ้ำสมมติว่ำมีกำรเรียนกำรสอนในระดั บ
โรงเรียน ก็คงจะอยูใ่ น ...
วิชำปรัชญำ แบ่งย่อยได้เป็ นหลำยสำขำ ได้แก่ #ปรัชญาในฐานะวิ ชาปรัชญา
#ปรัชญาศึกษาอะไร
- อภิปรัชญำ (Metaphysics)
- ญำณวิทยำ (Epistemology)
- จริยศำสตร์ (Ethics)
- สุนทรียศำสตร์ (Aesthetics)
- ตรรกวิทยำ (Logic)
- ประวัตปิ รัชญำ (History of Philosophy)
- ปรัชญำประยุกต์ต่ำงๆ (Applied Philosophies)
 2 ปรัชญาในฐานะ แนวคิดหรือทฤษฎีทางปรัชญา
แนวคิด
ปรัชญาคือกลุ่มของ ทฤษฎี อันเป็ นผลจากการพยายามของนักปรัชญา
ระบบความคิด ในการตอบค าถาม ท าเป็ น ระบบ
มีการให้เหตุผลอย่างคงเส้นคงวา
ลัทธิ (doctrine) ดังนัน้ ปรัชญาจึงเต็มไปด้วยแนวคิดหรือทฤษฎี
คำสอน คติ ความเชื่อ
เรียบเรียงจำก สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 21)
#ตัวอย่างแนวคิดทางปรัชญา
สิ่งที่ม ีอยู่จริง คือ ความสงสัย

จิตแรกเกิดของมนุษย์ สิ่งที่จริงอย่างแน่ ชดั ที่สดุ

เปรียบเหมือน ผ้าขาว คือ ความสงสัย
ว่างเปล่า มีแค่จิต
จอห์น ล็อก (John Locke, 1632-1704) เดส์การ์ตส์ (René Descartes, 1596-1650)
#ตัวอย่างแนวคิดทางปรัชญา
ทุกอย่างมีการเปลี่ยนแปลง การไม่ม ีความรู้น ำไปสู่ท ำผิดโดยไม่ตั้งใจ
ไม่มีใครสามารถก้าวลงไปใน การทาผิดโดยตัง้ ใจ
แม่น้าเดียวกันได้ เป็ นครัง้ ที่สอง ดีกว่าการทาผิดโดยไม่ได้ตงั ้ ใจ
เฮราคลิตสุ (Heraclitus, 535 B.C.-475 B.C.) โสกราตีส (Socrates, 470 B.C.-399 B.C.)

มนุษย์สูงส่งกว่าสัตว์เพราะมีสติปัญญา เปรียบเปรยว่าศตวรรษที่ 18-19 คนเริ่ม ให้ความ

สำคัญกับวิท ยาศาสตร์ม ากกว่าศาสนา ความเชื่อ
ขอทาน คนจน นักโทษ ย่อมดีกว่า
พระเจ้าตายแล้ว
สุนัขฝรังตามบ้
่ านคนมังมี
่
จอห์น มิลล์ (John Stuart Mill, 1806-1973) นิทเช่ (Friedrich Nietzsche, 1844-1900)

ตรงข้ามกับแนวคิดของขงจื้อ
ธรรมชาติของมนุษย์ทุกคนล้วน พระเจ้ามีอยู่จริง เพราะพระเจ้า
เป็ นคนเลว จึงต้องมีกฎหมาย เป็ นสิ่งเดียวที่ยิ่งใหญ่ที่สดุ
หานเฟย์ (Han Fei, 280 B.C. -233 B.C.) นักบุญแอนเซล์ม (Anselm of Canterbury, 1033-1109)
แล้วแนวคิดหรือทฤษฎีทางปรัชญา
เกี่ยวกับเรื่องอะไร ?
#แนวทางการตอบ

1. เรือ่ งอะไรก็ได้แล้วแต่นักปรัชญาเลย 2. เกี่ยวกับโลกและชีวิต

ห ลั ก ฐ ำ น ที่ ดี ท่ี สุ ด ที่ จ ะ บ อ ก ว่ ำ ภำรกิจ ของปรัช ญำอัน หนึ่ ง คือ กำรสร้ ำ ง
ปรัชญำศึกษำเรื่องอะไรนัน้ จะพบ เอกภำพของควำมรู้และสร้ำงโลกทัศน์ ซึ่ ง
ได้ในงำนเขียนของนักปรัชญำเอง โลกทัศน์ (worldview) ก็คอื ทัศนะทีค่ นเรำมี
ต่อโลกและชีวติ โลกทัศน์ จะเกิดขึ้นได้ต้อง
อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 19)
อ้ำงถึงใน Stumpf, 1979: pp.1 อำศัยประสบกำรณ์ของมนุษย์มำประมวลกัน
เข้ำให้เป็ นเอกภำพ ...
อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 24)
3. เกี่ยวกับโลกและชีวิต แต่เฉพาะประเด็นที่อยู่นอกเหนื อขอบเขตของศาสตร์อื่นๆ
ปรัชญำ [สำมำรถถูกเข้ำใจได้ว่ำ] คือ กลุ่มของปั ญหำต่ำงๆ ซึง่ เป็ นปั ญหำทีอ่ ยูน่ อก
ขอบเขตของ ศาสตร์อื่นๆ ปั ญหำใดทีย่ งั หำคำตอบทีเ่ ด็ดขำดตำยตัวไม่ได้ คำตอบต่ำงๆ
เป็ นเพียงทำงทีน่ ่ ำเป็ นไปได้เท่ำนัน้ ปั ญหำใดทีไ่ ด้คำตอบแล้ว [โดยศำสตร์อ่นื ๆ] ปรัชญำ
จะไม่ให้ควำมสนใจอีก จำกประวัตขิ องปรัชญำนัน้ ยังมีปัญหำอีกมำกตกค้ำงมำจำกอดีต
และยังหำคำตอบทีแ่ น่ นอนไม่ได้ ปั ญหำเหล่ำนี้ยงั ต้องอยู่ในควำมสนใจของปรัชญำต่อไป
เนื้อหำปรัชญำจึงยังเต็มไปด้วยปั ญหำ
อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 21)

เมื่อปรัชญากลายมาเป็ นต้องสนใจเฉพาะปัญหาที่วิทยาศาสตร์ตอบไม่ได้
ปัญหาหรือทฤษฎีปรัชญาจึงเกี่ยวข้องกับ “สิ่งนามธรรม”
What is
#ตัวอย่ำงสิง่ นำมธรรม
จิต ? ทีน่ ำไปสู่ ปั ญหำปรัชญำ
(philosophical problems)
Search
ตัวตน
GreekEtymology
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia:
เวลา
"wisdom") = the love of wisdom
ความ ความดี
Thai-Sanskrit
ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ งาม
ความร ้ ู
การมีอยู่
Jirapong_Book
ปรัชญำคือวิชำที(่ ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอนใน
เหต ุผล
ความ
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ...อ่ำนต่อ

W. Russ Payne – Bellavue College

จริง
My favorite answer is that philosophy is all of ภาษา
rational inquiry except for science.

Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience
What is
#ตัวอย่ำงสิง่ นำมธรรม
จิต ? ทีเ่ ป็ นปั ญหำทำงปรัชญำ
Search
ตัวตน
GreekEtymology
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia:
เวลา ความ ความดี
แทรกเรื อ
่ ง “สาขาย่ อ ย” ของว ิ ช าปรัช ญา
"wisdom") = the love of wisdom

Thai-Sanskrit
ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ งาม
ความร ้ ู
การมี
Jirapong_Book
ปรัชญำคื อยู่ กำรเรียนกำรสอนใน
อวิชำที(่ ในประเทศไทย)มี
เหต ุผล
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ความ ...อ่ำนต่อ

W. Russ Payne – Bellavue College

จริง
My favorite answer is that philosophy is all of ภาษา
rational inquiry except for science.

Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience
What is #ตัวอย่างปัญหาปรัชญา
Jirapong_Book
Aug 11, 2023
?
#ปรัชญาศึกษาอะไร
Search
ตัวตน จิต สาขาอภิปรัชญา (Metaphysics)
- ควำมเป็ นจริง (Reality) & ควำมจริง (Truth) คืออะไร ?
GreekEtymology

ความ
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia: - เวลำ คืออะไร ? / กำรเดินทำงข้ำมเวลำเป็ นไปได้หรือไม่ ?
เวลา
"wisdom") = the love of wisdom
- มนุษย์มเี จตจำนงเสรี (free will) VS. หรือถูกกำหนด ?
Thai-Sanskrit
จริง
ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ - ควำมเป็ นจริงพืน้ ฐำนของจักรวำลเป็ นจิตหรือสสำร ?
- หลักกำรพืน้ ฐำนของจักรวำล (the fundamental principles
การมีอยู่
Jirapong_Book that organize the universe) คืออะไร ?
ปรัชญำคือวิชำที(่ ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอนใน
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ...อ่ำนต่อ - ปฏิสมั พันธ์ระหว่ำงจิตกับกำย เป็ นอย่ำงไร ?
W. Russ Payne – Bellavue College
- เอกลักษณ์บุคคล (Personal Identity) คืออะไร ?
My favorite answer is that philosophy is all of
rational inquiry except for science.
- สิง่ สำกล (Universal) มีอยูจ่ ริงหรือไม่ ?
- ควำมเป็ นสำเหตุ (Causality) มีอยูจ่ ริงหรือไม่ ?
Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience
- ฯลฯ
What is Jirapong_Book
Aug 11, 2023 #ปั ญหาปรัชญา
?
#ปรัชญาศึกษาอะไร
#คาถามทางปรัชญา
Search
ตัวตน จิต ควำมเป็ นจริงพืน้ ฐำนของจักรวำล
GreekEtymology
เป็ น จิต หรือ สสาร ?
เวลา ความ
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia:
"wisdom") = the love of wisdom
กลุ่มแนวคิดหรือทฤษฎี [1] : สสำรเท่ำนัน้
Thai-Sanskrit
จริง
ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ สาขาอภิปรัชญา (Metaphysics)
กลุ่มแนวคิ
- ควำมจริ งคืออะไรด?หรือทฤษฎี [2] : จิตเท่ำนัน ้
- เวลำคืออะไร ?
การมีอยู่
Jirapong_Book
ปรัชญำคือวิชำที(่ ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอนใน กลุษย์่มมแนวคิ
- มนุ ดหรื(freeอทฤษฎี
เี จตจำนงเสรี will) หรือไม่[3]
? : ทัง้ จิตและสสำร
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ...อ่ำนต่อ
- ควำมเป็ นจริงพืน้ ฐำนของจักรวำลเป็ นจิตหรือสสำร ?
W. Russ Payne – Bellavue College
My favorite answer is that philosophy is all of #การพยายามตอบปั ญหาปรัชญา
rational inquiry except for science.

Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience
 What is Jirapong_Book
Aug 11, 2023
?
#ปรัชญาศึความร
กษาอะไร้ ู
Search
#ปัญหาปรัชญา

GreekEtymology
สาขาญาณวิทยา (Epistemology)
φίλος (philos: "love") and σοφία (sophia:
"wisdom") = the love of wisdom - ควำมรูค้ อื อะไร ?
มีแก้วอยู่ตรงนั น้
Thai-Sanskrit - ควำมรูเ้ ป็ นไปได้หรือไม่ ?
จริง ปร (รอบ, ประเสริฐ) + ชญา (รู,้ เข้ำใจ); ควำมรูอ้ นั ประเสริฐ - แหล่ง (source) ผลิตควำมเชือ่ มีอะไรบ้ำง
และแหล่งใดเป็ นแหล่งพืน้ ฐำน ?
Jirapong_Book
- อะไรคือ โครงสร้ำง / ข้อจำกัด ของควำมรู้ ?
ปรัชญำคือวิชำที(่ ในประเทศไทย)มีกำรเรียนกำรสอนใน
ระดับอุดมศึกษำตำมคณะมนุษยศำสตร์ ...อ่ำนต่อ
- ควำมรูเ้ ชิงประจักษ์ม ี foundation หรือไม่ ?
W. Russ Payne – Bellavue College
My favorite answer is that philosophy - ทฤษฎี is all ค
ofวำมรู้ ควรเป็ นของวิทยำศำสตร์หรือไม่ ?
rational inquiry except for science.
- justification อยูภ่ ำยในจิต หรือภำยนอกจิต ?
Philosophy_IsTheTrueMotherOfScience - ฯลฯ
 #ตัวอย่างปัญหาปรัชญา
สาขาจริยศาสตร์ (Ethics) - ใช้อะไรเป็ นเกณฑ์ในกำรตัดสินถูก-ผิดของกำรกระทำ ?
E T H I C S - ชีวติ ทีด่ ี (good life) คืออะไร ?

V I R T U E W
จริยธรรม
ความ
G OO D R
ย ุติธรรม ความเลว
F O
A MO R A L N
E V I L R I G H T ความผิด อาชญา
M E R I T B A D กรรม
N คุณธรรม จริยธรรม คืออะไร ความ
V I C E
ตัดสิน การกระทำทุกสิ่งบนโลก เช่น การฆ่าคน การทำแท้ง ค ุณธรรม
ถ ูกต้อง
J U S T I C E - คุณค่ำเหล่ำนี้ คืออะไร ?
S
 อะไรเป็น เกณฑ์ตัดสิน ว่างามหรือไม่งาม

สาขาสุนทรียศาสตร์ (Aesthetics)
#ตัวอย่างปัญหาปรัชญา
- ควำมงำม (Beauty) คืออะไร ?
- ใช้เกณฑ์อะไรตัดสินว่ำงำม-ไม่งำม ?
- ควำมงำมเป็ นเรือ่ ง subjective หรือ objective ?
- นิยำมของ “ศิลปะ (art)” คือะไร ?
- ควำมกลัว Fiction คืออะไรกันแน่ ?
- คุณค่ำทำงศิลปะ ต้องไปกันได้กบั คุณค่ำทำงศีลธรรม หรือไม่ ?
 แล้วปรัชญา
เกิดจากอะไร ?
คาตอบหลัก ก็คือ
เกิดจากความฉงนสงสัย (Wonder)
“บ่อเกิดของปรัช ญำคือ ความฉงนสงสัย ดวงตำของเรำทำให้เรำเห็นดวง
อำทิตย์และท้องฟ้ ำทีเ่ ต็มไปด้วยดวงดำว กำรเห็นทำให้เกิดแรงปรำรถนำทีจ่ ะ
ค้นคว้ำเกีย่ วกับจักรวำล จำกจุดนี้ปรัชญำก็เริม่ เติบโต”
เพลโต (Plato, 427-347 B.C.)
อ้ำงอิง https://www.thaicadet.org/Philosophy/CauseOfPhilosophy.html
 ปรัชญำเริม่ จำกประสบกำรณ์ในชีวติ ประจำวัน ในกำรดำเนินชีวติ เรำไม่เพียงแต่ ทำอะไร
เท่ำนัน้ เรำยัง คิด เกีย่ วกับสิง่ เหล่ำนัน้ ด้วย ประสบกำรณ์ในเรื่องกำรกินสำมำรถนำเรำไปสูป่ ั ญหำ
สำคัญทำงปรัชญำได้ถำ้ หำกเรำ “คิด” เกีย่ วกับกำรกิน ไม่ใช่เพียงแต่ “กิน” อย่ำงเดียว เช่น เรำเกิด
คำถำมว่ำ เราควรกินมากกินน้ อยเท่าไหร่ กินไปเพือ่ อะไร ความพอใจแบบใดสาคัญต่อชีวิต
เรามากทีส่ ดุ (เช่น เราจะยอมอดบ้างเพือ่ ให้ดเู อวบางร่างน้ อย หรือจะยอมชืน่ ชมกับรสของ
อาหารอันเอร็ดอร่อย) เรำอำจจะถำมต่อไปว่ำ ความพึงพอใจเป็ นมาตรฐานทีเ่ หมาะหรือยังที ่
จะใช้ในการตัดสินใจของเรา เป็ นต้น
จำกทีก่ ล่ำวมำ จะเห็นว่ำ เรำเริม่ ต้นจำกประสบกำรณ์กำรกิน แต่กำรคิดไปด้วยก็ ทำให้เกิด
ปั ญหำชวนคิดเกีย่ วกับกำรกินตำมมำ จนในทีส่ ดุ ก็จะนำไปสูป่ ั ญหำทีก่ ว้ำงกว่ำปั ญหำกำรกิน

อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 17-18)

บทสนทนาในชีวิตประจาวันของเรา อาจจะกลายเป็ นข้อถกเถียงในทางปรัชญาก็ได้
ก : เธอควรจะเขียนจดหมำยถึงคุณพ่อเมือ่ อำทิตย์ก่อน
ข : ทำไมล่ะ
ก : ก็เธอสัญญำว่ำจะเขียนถึงท่ำนทุกอำทิตย์น่ี
ข : ใช่ ฉันสัญญำ แต่ชว่ งนี้ฉนั งำนยุง่ เหลือเกิน ทำไมนะกำรรักษำของฉันจึงเป็ นสิง่ สำคัญนัก
ก : ไม่สำคัญเฉพำะสัญญำอันนี้เท่ำนัน้ ทุกๆ สัญญำด้วย กำรไม่รกั ษำสัญญำเป็ นสิง่ ผิดเสมอแหละ
ข : ใช่ ฉันก็เคยคิดเช่นนัน้ แต่เดีย๋ วนี้ชกั ไม่แน่ใจ อะไรทำให้เธอคิดว่ำ กำรไม่รกั ษำสัญญำเป็ นสิง่ ผิดเสมอ
ก : ก็สงั คมเขำถือกันอย่ำงนี้ เธอก็รู้
ข : ใช่ฉนั รูว้ ำ่ คนส่วนใหญ่ในสังคมเห็นว่ำ กำรไม่รกั ษำสัญญำเป็ นสิง่ ผิด แต่นนก็ั ่ ไ ม่ใช่เครื่องพิสจู น์วำ่ กำร
ผิดสัญญำเป็ นสิง่ ผิดหรือเลวเสมอไป ควำมเห็นของคนส่วนใหญ่อำจจะเป็ นควำมเห็นทีผ่ ิ ดก็ได้ ฉันไม่
เห็นว่ำทำไมสิง่ ทีค่ นส่วนใหญ่ถอื ว่ำผิด มันจะต้องเป็ นสิง่ ทีผ่ ดิ จริงๆ ควำมเห็ นของคนส่วนใหญ่อำจจะ
ไม่ตรงกับควำมจริงก็ได้
ในทีส่ ดุ กำรสนทนำนี้นำไปสูป่ ั ญหำทำงปรัชญำทีว่ ำ่
“มีอะไรเป็ นมำตรฐำนในกำรตัดสินถูก-ผิดของกำรกระทำ” อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 18)
อาจสรุปได้ว่า ปรัชญาเกิดจาก...
1 ประสบการณ์ ในชีวิตประจาวันของเรา เกีย่ วกับตัวเรำ สิง่ ต่ำงๆ
+ รอบตัวหรือโลกทีเ่ รำอำศัย

2 การฉงนสงสัย / การคิด เกีย่ วกับสิง่ ทีเ่ รำประสบพบเจอนัน้ ๆ

อันนำไปสู่ คาถาม / ปั ญหาชวนคิด และ การพยายามหาคาตอบ จำก
เรื่อ งเล็กน้ อ ย และนำไปสู่ก ำรถำมลึก ลงไปเรื่อ ยๆ จนถึงค ำถำมพื้ น ฐำน
เกีย่ วกับสิง่ นำมธรรม (เช่น กำรมีอยู่ เหตุผล ควำมรู้ คุณค่ำ จิต เป็ นต้น)
Section 2
❑ ปรัชญาในฐานะการใช้เหตุผลอธิบายธรรมชาติ
❑ ปรัชญากับความหมายตามรากศัพท์
3 ปรัชญาในฐานะ การใช้เหตุผลอธิบายธรรมชาติ

เริ่มต้นที่ประเด็นความสัมพันธ์ระหว่าง “ปรัชญา” กับ “เหตุผล”

ปรัชญา [อำจถูกมองว่ำ] คือ วิธีคิดอย่างมีเหตุผล หรือศิลปะการคิดหาเหตุผล

วิธีกำรที่สำคัญในปรัช ญำคือ กำรคิด กำรไตร่ต รอง และวิพำกษ์ วิจำรณ์ อย่ำงมีเหตุ ผ ล
เหตุผลเป็ นสิง่ จำเป็ นสำหรับปรัชญำ ดังนัน้ ตรรกศำสตร์ซง่ึ ว่ำด้วยกฎเกณฑ์กำรใช้เหตุผล
จึงมีบทบำทอย่ำงสูงในปรัชญำ
อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 21)

นักปรัชญาใช้ “เหตุผล” เป็ นเครือ่ งมือในการนาเสนอแนวคิด

อีกทัง้ ยังใช้ในการโต้แย้งแนวคิดของคู่แข่ง
 What is
สาขาตรรกวิทยา (Logic) แทรกเรื่อง “สาขาย่อย” ของวิชาปรัชญา
Modern Life ?

ถ้าเป็น คนไม่มีศาสนา ก็จะเป็น คนไม่ดี?

Cambridge_Dictionary
Modern (adj.) = existing in the present or a
recent time, …

Simplicable-63ExamplesOfModernLife
…, a more practical definition of modern life
would be the lives of people living today …

p q p→q
True True True
True False False
False True True
False False True
จากนัน้ มาที่ประเด็นความสัมพันธ์ระหว่าง
“ปรัชญา” กับ “การอธิบายธรรมชาติ”
ทีซ่ ง่ึ กำรทีป่ รัชญำคือกำรใช้เหตุผลในกำรอธิบำยธรรมชำตินนั ้

ทาให้ปรัชญา แตกต่างจาก
Mythology
Mythology แปลว่า ตานาน, เทพนิยาย, เทพปกรณัม, ปรัมปรา
 1 อธิบายสุริยปุ ราคา
ด้วย myth ของศาสนาชินโต
อันว่าด้วยการที่ เทพีแห่ งดวงอาทิตย์ (อะมาเทราสึ )
ไปซ่อนตัวในถา้ อามาโนะ ยาสุการาวะ

#ตัวอย่างการใช้ Mythology
อธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ

2 อธิบายความหลากหลายทางภาษาของมนุษย์
ด้วย myth จากคัมภีรไ์ บเบิล
อันว่าด้วยเหตุการณ์ การร่วมมือกันของมนุษย์
ในการสร้างหอบาเบล (The Tower of Babel)
เปรียบเทียบ
คาอธิบายแบบ Mythology
กับ คาอธิบายแบบปรัชญา
กรณี ศึกษา: กาเนิดปรัชญากรีก
เปรียบเทียบ
คาอธิบายแบบ Mythology
กับ คาอธิบายแบบปรัชญา
กรณี ศึกษา: กาเนิดปรัชญาตะวันตก
ปรัชญาตะวันตกกาเนิดขึน้ ที่อารยธรรมกรีกโบราณ
อารยธรรมกรีกโบราณ บนแผนที่
(1200 B.C. – 323 B.C.)
ภำพ World Map จำก https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Winkel_triple_projection_SW.jpg
ภำพ Ancient Greece on Map จำก
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Greek_Colonizatio
n_Archaic_Period.png/640px-Greek_Colonization_Archaic_Period.png
1 อธิบายปรากฏการณ์สายรุง้
ด้วย myth เกี่ยวกับเทพีไอริช
ทีม่ ำรูปภำพ https://encrypted-
tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSff6BLQCJyCUm4
FNo768cLBpd3bo0JVJsPv3C2F-2Q9dO87Boa

#ตัวอย่างการใช้ Mythology
อธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ
ของชาวกรีกโบราณ

2 อธิบายปรากฏการณ์การเปลี่ยนแปลงฤดูกาล
ด้วย myth เกี่ยวกับเทพดิมิเทอร์และเพอร์ซิโฟเน
ทีม่ ำรูปภำพ https://media.istockphoto.com/id/519757044/vector/seasons-
cycle.jpg?s=612x612&w=0&k=20&c=FBFVxaqFRJG_g74-hhf_OQvHaWM-M_9KUZJocMr_yXI=
3 อธิบายกาเนิดโลก โลกเริ่มต้นด้วยการดารงอยู่ของ เทพ
ด้วย myth จากบทกวี Theogony แรกเริ่มสุด ได้แก่ 1 เคออส
ของ Hesiod (c.750-650 B.C.) (ภาวะเวิ้งว้างว่างเปล่าไม่มีที่สิ้นสุด) จากนัน้
จึงตามมาด้วย 2.1 ไกอา (แผ่นดิน)
2.2 ทาร์ทารัส (บาดาล) 2.3 อีรอส
(ความปรารถนา) จากนัน้ ก็ตามมาด้วย
3.1 เอเรบัส (ความมืด) 3.2 นิกซ์
(กลางคืน) จากนัน้ เมื่อเอราบัสสมสู่กบั
ภำพ Hesiod จำก นิกซ์กเ็ กิด 4.1 เอเธอร์ (ความสว่าง)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bust_of_Hesiod_%28%3F
%29-Ancient_Roman_busts_in_the_Neues_Museum.jpg/330px-
Bust_of_Hesiod_%28%3F%29-Ancient_Roman_busts_in_the_Neues_Museum.jpg
4.2 เฮเมรา (กลางวัน) จากนัน้ ... ... ...
 ปรัชญากรีกเริ่มต้นที่ ไมเลตุส
(Miletus)

ธาเลส (Thales, c.624 B.C. -546

B.C.) ได้รบั ยกย่องว่าเป็ นนักปรัชญา
นักปรัชญากรี กสานักไมเลเชียน
(ตะวันตก)คนแรก หรือ บิดาแห่ง
ปรัชญาตะวันตก

ข้อเสนอของ Thales คือ “ทุกสิ่งถือกาเนิดจากน้า”

ภำพ Thales of Miletus จำก ภำพ Ancient Greece on Map จำก
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Il https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Greek_Colonizatio
lustrerad_Verldshistoria_band_I_Ill_107.jpg n_Archaic_Period.png/640px-Greek_Colonization_Archaic_Period.png
 ปรัชญากรีกเริ่มต้ิ นที่ ไมเลตุส
ปรัชญากรีกถือกาเนดขึน้ เมื(Miletus)
่อมีการพยายาม
อธิบายธรรมชาติด้วยความเป็ นเหตุเป็ นผลของตัวธรรมชาติเอง
ธาเลส (Thales, c.624 B.C. -546
B.C.) ได้รบั ยกย่องว่าเป็ นนักปรัชญา
นักปรัชญากรี กสานักไมเลเชียน
(ตะวันตก)คนแรก หรือ บิดาแห่ง
ปรัตัชญาตะวั นตกงเหนื อธรรมชาติ (supernatural
ดเรื่องพลั
cause) ตามที่ปรากฏใน Myth ออกไป
ข้อเสนอของ Thales คือ “ทุกสิ่งถือกาเนิดจากน้า”
ภำพ Thales of Miletus จำก
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Il
lustrerad_Verldshistoria_band_I_Ill_107.jpg ภำพ Zeus จำก https://i.pinimg.com/474x/5d/1c/65/5d1c65198ee1b85fedd72fa1b36a3340.jpg
 กลุ่มนักปรัชญากรีกแห่งเมือง ไมเลตุส - สนใจศึกษาธรรมชาติ
หรืออาจเรียกว่า สานักไมเลเซียน - ตอบคาถามเรื่อง Archē
(สิ่งแรกสุดของจักรวาล)
(The Milesian School)

ทั้ง 3 คน เชื่อว่าโลก คือ สสาร

Thales Anaximander Anaximenes

(c.624 B.C. - 546 B.C.) (c.610 B.C. - 546 B.C.) (c.585 B.C. - 525 B.C.)

Arche คือ ? น้า ความไม่สิ้นสุด (infinite) อากาศ

คาอธิบายเกี่ยวกับ การบางลง / การหนาขึน้
การแยกออก (separation)
การเปลี่ยนสภาพ
 กลุ่มนักปรัชญากรีก สานักไพธากอเรียน
(The Pythagorean)
ประกอบด้วย ปี ทากอรัส (Pythagoras, c.570 B.C. – 495 B.C.)
ซึง่ เป็ นผูก้ ่อตัง้ สมำคม Pythagorean Society
และบรรดำสมำชิก ซึง่ เรียกรวมกันว่ำ พวกไพธากอเรียน
- มีแนวคิดเรือ่ ง Metempsychosis (กำรย้ำยร่ำงของวิญญำณ)
- มีคำสอนว่ำ “จานวน” เป็ นพืน้ ฐำนของทุกสิง่
เช่น ร่ำงกำยของแต่ละวัตถุกำยภำพ เป็ นกำรแสดงออกของจำนวน 4; แต่ละร่ำงกำยแบ่ง
ออกเป็ นหลำยพืน้ ผิว แต่ละพืน้ ผิว เป็ นกำรแสดงออกของจำนวน 3; แต่ละพืน้ ผิว
แบ่งออกเป็ นหลำนเส้น แต่ละเส้น เป็ นกำรแสดงออกของจำนวน 2; ... เป็ นต้น
ภำพ Ancient Greece on Map จำก https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Greek_Colonization_Archaic_Period.png/640px-
Greek_Colonization_Archaic_Period.png
ภำพ Pythagoras จำก https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/Pythagoras_knapp.jpg
 ทฤษฎีจกั รวาลวิทยาของสานักไพธากอเรียน
จักรวำลนี้โดยทัง้ หมด อยูบ่ นพืน้ ฐำนของ จานวน 10
ซึง่ เป็ นจำนวนทีส่ มบูรณ์แบบ จักรวำลนี้ประกอบ
10 วัตถุ ได้แก่ ดำวเครำะห์ 5 ดวง ดวงอำทิตย์
ดวงจันทร์ ท้องฟ้ ำแห่งเหล่ำดำวฤกษ์ โลก
และโลกทีม่ องไม่เห็น (Counter-Earth)
ศูนย์กลำงของจักรวำลคือ ไฟศูนย์กลำง
(central fire) และขอบจักรวำลก็ยงั มี ไฟรอบนอก
(peripheral fire) วัตถุบนท้องฟ้ ำเหล่ำนี้จะมี
ตำแหน่งกำรโคจรคงทีแ่ ละด้วยควำมเร็วคงที่

ภำพ Pythagorean Astronomical System จำก https://pages.uoregon.edu/soper/Orbits/pythagorasx.gif

 สรุป เกี่ยวกับ ปรัชญา ในฐานะ การใช้เหตุผลอธิบายธรรมชาติ
(โดยอำศัยบริบทกำรถือกำเนิดขึน้ ของปรัชญำกรีก)
ปรัชญำตะวันตกถือกำเนิดขึน้ ในอำรยธรรมกรีกโบรำณ รำวศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ.
นักปรัชญำกรีกยุคแรกเริม่ แสวงหำคำตอบเกีย่ วกับธรรมชำติของโลกและจักรวำล พวก
เขำพยำยำมอธิบำยโลกและจักรวำล ผ่ำนประสบกำรณ์และกำรใช้เหตุผลอย่ำงเป็ นระบบ
คำอธิบำยของนักปรัชญำกรีกอยู่บนพืน้ ฐำนของกำรตัง้ สมมติฐำน กำรอ้ำงเหตุผล และ
ข้อเท็จจริง แทนทีจ่ ะใช้คำอธิบำยผ่ำนเทพปกรณัมในแบบทีศ่ ำสนำกรีกโบรำณทำ
อ้ำงอิง https://philosophymt.com/the-beginning-of-philosophy/

นอกจากนี้ การถือกาเนิดขึน้ ของปรัชญากรีก (โดยสานักไมเลเชียน)

ยังถือเป็ นจุดเริ่มต้นของ วิทยาศาสตร์ ด้วย
วิทยาศาสตร์

ปรัชญา
 แทรกเรื่อง “สาขาย่อย” ของวิชาปรัชญา

วิชาประวัติปรัชญา
(History of Philosophy)

กอร์เดอร์, โยสไตน์, เขียน.

สำยพิณ ศุพทุ ธมงคล, แปล. (2567).
แนะนา
โลกของโซฟี : เส้นทางจินตนาการสู่
ประวัติศาสตร์ปรัชญา. หนังสือ
พิมพ์ครัง้ ที่ 11. กรุงเทพฯ : โครงการจัดพิมพ์คไฟ .
4 ปรัชญาในฐานะ ความหมายตามรากศัพท์

ปรัชญา แปลมาจาก Philosophy

Philosophy มีรากศัพท์มาจากภาษากรีก
- philos = love, friend (รัก, เพื่อน)
- Sophia = wisdom (ความรู้, ปัญญา)
ความหมายตามรากศัพท์ของ Philosophy = love of wisdom (รัก
ในปัญญา, รักในความรู้) / friend of wisdom (เพื่อนของปัญญา)
Philosopher แปลว่า นักปรัชญา
รู้หรือไม่ว่า...
Ph.D. ย่อมาจาก
Doctor of Philosophy
4 ปรัชญาในฐานะ ความหมายตามรากศัพท์

ปรัชญา ในภาษาไทย
บัญญัติโดย พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ (ค.ศ. 1861-1931)

มีรากศัพท์มาจากภาษาสันสกฤต
- ปร = ประเสริฐ, รอบ
- ชญา = ความรู้
ความหมายตามรากศัพท์ของ ปรัชญา = ความรูอ้ นั ประเสริฐ
Section 3
❑ ปรัชญาในฐานะปรัชญาชีวิต
❑ ปรัชญาในฐานะการให้ความหมายคา
5 ปรัชญาในฐานะ ปรัชญาชีวิต #ตัวอย่างปรัชญาชีวิต

อ้ำงอิงรูปภำพ https://media.licdn.com/dms/image/C4E12AQEeaey6ATB-Ng/article-cover_image-
shrink_600_2000/0/1623069121134?e=2147483647&v=beta&t=_eDZK4yZva_67P8LLOuSglaEgMeAPCopGi-QbPJzVVE
 ปรัชญาชีวิตส่วนบุคคล (Personal Philosophy of Life)

ปรัชญำส่วนบุคคล คือ ควำมเชือ่ ของปั จเจกเกีย่ วกับคุณค่ำ

ทีพ่ วกเขำยึดถือในกำรดำเนินชีวติ
แปลและเรียบเรียงจาก
Personal philosophy is an individuals’ beliefs about their own life experiences, and
consciously or subconsciously, they guide us in our daily choices and behavior
อ้ำงอิง https://minimalistathome.com/example-of-personal-philosophy-in-life/

ปรัชญำชีวติ คือ วิสยั ทัศน์หรือทัศนคติโดยรวมว่ำด้วยชีวติ และเป้ ำหมำยชีวติ

an overall vision of or attitude toward life and the purpose of life
(Merriam-Webster Dictionary)
อ้ำงอิงรูปภำพ และดูตวั อย่ำงเพิม่ เติมจำกบทควำม 7 คำพูดทรงพลัง จำก 7 นักปรัชญำ ทีอ่ ำจเปลีย่ นชีวติ คนไปตลอดกำล [ออนไลน์]
จำกเว็บไซต์ https://www.manpowerthailand.com/th/blxk/2022/11/7-quotes-change-your-life?source=google.com
 #ตัวอย่างปรัชญาชีวิต

อ้ำงอิงรูปภำพ และดูตวั อย่ำงคำคมจำก พุทธทำสภิกขุ

เพิม่ เติมได้จำกเว็บไซต์
https://www.pinterest.com/hs8gqy48/%E0%B8%9E%E0%B8%
97%E0%B8%98%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%AA/
 #ตัวอย่างปรัชญาชีวิต

ปรัชญาองค์กร (Organizational Philosophy)

ปรัชญา วิสยั ทัศน์ และพันธกิจ

มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ เป็ นสถำบันที่มปี ณิธำนมุ่งมัน่ ในกำรสังสมเสำะแสวงหำ
่ และ
พัฒนำควำมรูใ้ ห้เกิดควำมเจริญงอกงำมทำงภูมปิ ั ญญำ ทีเ่ พียบพร้อมด้วยวิชำกำร จริยธรรม
และคุณธรรม ตลอดจนเป็ นผูช้ ้นี ำทิศทำงสืบทอดเจตนำรมณ์ทด่ี ขี องสังคม เพื่ อควำมคงอยู่
ควำมเจริญ และควำมเป็ นอำรยะของชำติ
6 ปรัชญาในฐานะ การให้ความหมายคา

งานพืน้ ฐานของปรัชญาคือ การวิเคราะห์มโนทัศน์ (concept)

นันคื
่ อ กำรนำคำทีเ่ รำใช้ในชีวติ ประจำวันและในวิทยำศำสตร์
มำวิเครำะห์เพือ่ จะได้กำหนดควำมหมำยทีช่ ดั เจน

ปำกกำ = สิง่ ทีเ่ ป็ นเครือ่ งมือสำหรับกำรเขียน (ยังไม่เพียงพอ)

+ สิง่ ทีใ่ ช้หมึกเป็ นองค์ประกอบ (ยังไม่เพียงพอ)
+ สิง่ ทีใ่ ช้เขียนลงบนวัสดุพน้ื ผิวเรียบเท่ำนัน้ (เพียงพอแล้ว ?)

กำรระบุเงือ่ นไขจำเป็ นและเงือ่ นไขเพียงพอดังกล่ำว ก็น่ำจะครอบคลุมทุกประเภทย่อยของสิง่ ทีเ่ รียกว่ำปำกกำ

อันได้แก่ ปำกกำหมึกซึม ปำกกำเน้นข้อควำม ปำกกำหมึกเจล ปำกกำก้ำนขนนก ปำกกำจุม่ หมึก ปำกกำไม้ไผ่
ศำสตร์เฉพำะสำขำแต่ละศำสตร์ ต่ำงก็ตคี วำมหมำยคำทีต่ นใช้ให้ชดั เจน เช่น
นักเคมีเข้ำใจคำว่ำ สสำร ได้ชดั เจนกว่ำคนธรรมดำ สำมำรถแยกควำมแตกต่ำง
ระหว่ำงธำตุ กบั สำรประกอบและอื่นๆ เป็ นต้น แต่ศำสตร์เฉพำะสำขำจะถก
ปั ญหำเรื่องควำมหมำยของคำในศำสตร์นัน้ ๆ เท่ำที่มนั จะสนองจุดมุ่ งหมำย
เฉพำะในศำสตร์ของตน และกำรถกปั ญหำเช่นนี้กไ็ ม่ใช่สำระสำคัญของศำสตร์
เหล่ำนี้ แต่เป็ นสำระสำคัญของปรัชญำ เมื่อไหร่กต็ ำมทีน่ ักวิทยำศำสตร์เริม่ ถก
ปั ญหำเกีย่ วกับควำมหมำยของคำทีใ่ ช้ในวิทยำศำสตร์ ในลักษณะที่เป็ นปรวิสยั
และทุกแง่ทุกมุม เรำได้กล่ำวว่ำเขำกำลังศึกษำวิชำเคมีหรือฟิ ส ิกส์ในลักษณะที่
เป็ น “ปรัชญำเคมี” หรือ “ปรัชญำฟิ สกิ ส์”

อ้ำงอิง สุนยั ครองยุทธ. ปัญหาปรัชญา. (2560 : หน้ำ 28)

 แทรกเรื่อง “สาขาย่อย” ของวิชาปรัชญา

อภิปรัชญา ญาณวิทยา จริยศาสตร์ สุนทรี ยศาสตร์

Metaphysics Epistemology Ethics Aesthetics

ตรรกวิทยา ปรัชญาประยุกต์
Logic Applied Philosophy
กลุ่มสำขำปรัชญำประยุกต์
- ปรัชญาวิทยาศาสตร์ Philosophy of __________
- ปรัชญาเทคโนโลยี
- ปรัชญาศาสนา
- ปรัชญาการศึกษา
- ปรัชญากฎหมาย
- ปรัชญาการเมือง
- ฯลฯ