MEDISINA

1
BIYOKIMIKA
BIOCHEMSTRY
 GLOSARYO:
￮ asido amino (amino acids) — ang mga
kompuwestong organiko na mahalaga sa
biyolohiya na gawa mula sa mga functional
group na amine at carboxylic acid.
￮ atomo (atom) — pinakamaliit na partikula na
nagbibigay katangian sa isang elementong
kimikal.
￮ dagisik (electron) — isang partikulong umiikot
sa atomo at may negatibong karga.
￮ ensima (enzyme) — ay mga biyomolekula na
nagkakatali sa mga reaksiyong kimikal.
3
 GLOSARYO:
￮ gangrene— pagkamatay ng balat at himaymay
dahil sa kakulangan ng dugo sa bahaging iyon.
￮ henetika — ay ang agham ng henes o hene
(gene, genes), pamanang katangian at
pagkakaiba-iba ng mga organismo.
￮ Hidratos de carbon (carbohydrates) — Ang
mag-imbak ng enerhiya at magbigay balangkas
o estruktura sa katawan ang pangunahing
tungkulin ng mga ito.
￮ himaymay (tissue)— ang materyal na bumubuo
sa mga kalamnan, taba at mga organo ng
katawan. 4
 GLOSARYO:
￮ hormona (hormones) — mga kemikal na
ginagawa ng sari-saring mga glandula na nasa
loob ng katawan na pumapasok sa daloy ng
dugo at nangangasiwa o umaareglo sa
pisyolohikal na pag-andar o mga tungkulin.
￮ impeksyon— Sakit na dulot ng bacteria, virus, o
iba pang mga organismo. Maaaring apektado
ng impeksyon ang buo o bahagi ng katawan.
￮ imyunoglobulina — isang protina sa dugong
nabubuo at lumalabas bilang reaksiyon ng
katawan laban sa sakit o upang malabanan ang
lason na sanhi ng ibang klase ng sustansiya.
5
 GLOSARYO:
￮ iodine — Isang mineral na sangkap ng lupa at
nasa ilang pagkain na pumipigil sa bosyo at
kahinaan sa pag-iisip sa pagkapanganak.
￮ iron— Isang mineral na sangkap ng ilang
pagkain na tumutulong magpalusog sa dugo.
￮ isterilisado (sterile) — Kapag walang anumang
mikrobyo ang isang bagay.
￮ kemikal — Mga sangkap na makikita sa lahat ng
bagay, buhay man o hindi.
￮ lymph node — Maliliit na bukol sa ilalim ng balat
sa iba’t ibang bahagi ng katawan na sumasala
at nagkukulong sa mga mikrobyo.
6
 GLOSARYO:
￮ mikrobyo — Napakaliit na mga organismo na
maaaring mabuhay at dumami sa loob ng
katawan at magdulot ng mga sakit na
nakakahawa.
￮ mineral— Mga sangkap o sustansya sa
pagkain—tulad ng iron, calcium at iodine—na
tumutulong sa katawan na labanan ang sakit at
makabawi mula sa pinsala o karamdaman.
￮ nutrisyon — Ang mabuting nutrisyon ay ang
pagkain ng sapat at tamang klase ng pagkain
para kaya ng katawan na lumaki, maging
malusog at labanan ang sakit.
7
 GLOSARYO:

￮ protina — malalaking mga molekula na yari sa

8
MEDICAL
TECHNOLOGY

9
 GLOSARYO
￮ Allergy — Isang problema tulad ng
pangangati, pagbahing,pamantal o
pagbubutlig at minsan kahirapang
huminga.
￮ Bakuna — Mga gamot na ibinibigay
sa pamamagitan ng iniksyon o iba
pang paraan para mabuo ng
proteksyon laban sa partikular na
mga sakit.
￮ Bitamina —Mga pagkaing
kailangan ng katawan para
gumana nang maayos laban sa
partikular na mga sakit.
10
 GLOSARYO
￮ Eksaminasyon — Ang pagtingin,
pakikinig, o pagdama ng isang
health worker, nurse o doktor sa
mga bahagi ng katawan para
malaman kung ano ang problema.
￮ Germs — Napakaliit na mga
organismo na maaaring mabuhay
at dumami sa loob ng katawan at
magdulot ng sakit na nakakahawa.
￮ Impeksyon — Sakit na dulot ng
bacteria, virus, o iba pang mga
organismo. Maaaring apektado ang
impeksyon ang buo o bahagi ng
katawan. 11
 GLOSARYO
￮ Kanser — Isang malubhang sakit na
nagtutulak sa mga selyula na
magbago at lumaki sa abnormal na
paraan, kaya namumuo.
￮ Lagnat — Kapag mas mataas
kaysa normal ang temperatura ng
katawan.
￮ Nutrisyon — Ang mabuting
nutrisyon ay ang pagkain ng sapat
at tamang klase ng pagkain.
￮ Operasyon — Kapag gumawa ang
doktor ng hiwa sa balat para
magkumpuni ng pinsala sa loob, o
baguhin ang pag gana ng katawan. 12
 GLOSARYO
￮ Ospital — Isang sentrong
pagamutan na may mga doktor,
nurse, at ispesyal na kagamitan
para makilala at malunasan ang
mga malulubhang sakit.
￮ Pulso — Ang tibok ng puso, na
nagsasabi kung gaano kabilis at
kalakas nag tatrabaho ang puso.
￮ Resistensya — Ang abilidad na
ipagtanggol ang sarili mula sa
isang bagay na karaniwang
nakakapatay o nakapinsala.
13
 GLOSARYO
￮ Stroke — Biglaang pagkawala ng
malay,pakiramdam o abilidad na
kumilos.
￮ Ulser — Isang chronic na bukas na
pagsusugat sa balat, sa sikmura, or
sa bituka.
￮ Ultrasound — Isang makina na
gumagamit ng tunog para kumuha
ng litrato ng looban ng katawan.
￮ Vasectomy — Isang permanenteng
paraan ang pagpipigil sa
pagbubuntis, kung saan pinuputol
ang mga tubo na dinadaanan ang
semilya. 14
 GLOSARYO
￮ Virus — Mga mikrobyo na mas
maliit pa kaysa sa bacteria, na
nagdudulot ng ilang
nakakahawang sakit.
￮ Walang malay — Ito ay kung saan
wala ng nararamdaman ang isang
tao.
￮ X-ray — Mga litrato ng bahagi ng
loob ng katawan, tulad ng buto o
baga,na likha ng mga sinag na
tumatagos sa katawan. Hindi
kailangang buksan ang katawan.

15
PEDIYATRIKO

16
 GLOSARYO:
￮ Abscess Isang nakaalsa, mapula, masakit na umbok
sa balat na puno ng nana (halimbawa, pigsa).
￮ altapresyon Kapag mas malakas kaysa normal ang
puwersa o presyon ng dugo sa dingding ng mga
daluyan ng dugo (arteries at veins).
￮ bile Likido sa loob ng apdo na tumutulong sa
pagtunaw ng matatabang pagkain.
￮ bosyo Paglobo sa gawing ibaba at harap ng leeg
(paglaki ng thyroid gland) dahil sa kakulangan ng
iodine sa pagkain.
17
 GLOSARYO:
￮ disenterya Pagtatae na may kasamang mucus o
dugo, madalas dahil sa impeksyon.
￮ Dose, dosis ang dami ng gamut na kailangang
gamitin sa isang paggamit
￮ eclampsia Isang mapanganib na kondisyon
habang nagbubuntis na maaaring tumungo sa
kombulsyon
￮ eksaminasyon ang pagtingin, pakikinig o pagdama
ng isang health worker, nurse o doctor sa mga
bahagi ng katawan para malaman kung ano ang
problema
18
 GLOSARYO:
￮ gangrene Pagkamatay ng balat at himaymay dahil
sa kakulangan ng dugo sa bahaging iyon.
￮ glandula Isang maliit na supot o sisidlan na
gumagawa ng likido.
￮ heringgilya Isang instrumentong ginagamit para
mag-iniksyon ng gamot.
￮ iniksyon Pagpasok ng gamot o iba pang likido sa
loob ng katawan gamit ang heringgilya at karayom
￮ jaundice Dilaw na kulay ng balat at mata. Maaaring
palatandaan ito ng hepatitis o ng paninilaw ng
bagong panganak.
19
 GLOSARYO:
￮ katarata Isang problema sa mata kung saan nagiging
malabo o labusaw ang lente ng mata, kaya pahirap nang
pahirap na makakita. Ang itim na sentro ng mata (pupil) ay
kulay abo o puti kapag inilawan. Cataract.
￮ lamad Isang manipis na sapin ng balat o himaymay na
bumabalot sa organo o ibang mga parte sa loob ng
katawan. Halimbawa ang supot na bumabalot at
nagpoprotekta sa dinadala ng buntis na babae.
Membrane
￮ pantog Ang bag o sisidlan sa loob ng tiyan na imbakan ng
ihi. Habang napupuno ang pantog, nababanat ito at
lumalaki. Bladder
20
 GLOSARYO:
￮ pulso ang tibok ng puso, na nagsasabi kung gaano kabilis
at kalakas nagtatrabaho ang puso. Mararamdaman ang
pulso sa ilang partikular na lugar sa katawan, tulad ng
pulsuhan malapit sa palad o sa leeg
￮ stethoscope isang instrumento na ginagamit para making
sa mga tunog sa loob ng katawan, tulad ng tibok ng puso
￮ tetano Isang malubhang sakit na dulot ng isang mikrobyo
na nabubuhay sa mga dumi ng tao o hayop. Sa sugat
dumadaan ang tetano para makapasok sa katawan.
￮ ulser Isang chronic na bukas na pagsusugat sa balat, sa
sikmura o sa bituka.

21
PHARMACY

22
GLOSARYO
￮ Supply Iskedyul ng mga dami ng
isang produkto (mabuting / serbisyo) na
ang mga potensyal na nagbebenta ay
handa at magagawang ibenta sa isang
ibinigay na presyo sa loob ng isang tiyak na
panahon at sa isang tiyak na lokasyon.
￮ Taxonomy Ang agham ng pag-uuri ng
mga byolohikong organismo sa basehan ng
mga pare-parehas na katangian at
pagbibigay pangalan sa mga ito 23
GLOSARYO
￮ Transaksiyon Ang pagbili at
pagbenta ng isang produkto sunod sa
alituntunin na pinagkasunduan ng mamimili
at nagbebenta.
￮ Presyo ng mamimili Ang halaga na
binabayaran ng mamimili upang maihatid
ang isang yunit ng isang produkto o
serbisyo sa oras at lugar na kinakailangan
ng mamimili.
24
GLOSARYO
￮ Kontrol sa Kita Ang isang
balangkas ng kita ay nauugnay sa
pana-panahon sa pagitan ng estado at
ng parmasyutiko industriya. Ang
balangkas na ito ay naayos para sa
bawat indibidwal na tagagawa. Ang
mga tagagawa ay may kakayahang
itakda ang kanilang mga presyo ng
gamot.
25
GLOSARYO
￮ Reseta o Preskripsiyon Ang kasulatan
na binibigay ng lisensyadong doktor o
mangagamot sa kanyang pasyente. Ito ay
naglalaman ng pangalan ng gamot na
iinumin, haba ng panahon ng pag-inom ng
gamot, hakbang para ito ay inumin, at dami
ng gamot na iinumin sa bawat araw.
Kinakailangan din nito ang pirma ng doktor
o manggagamot na nagbigay ng
preskripsyon.
26
GLOSARYO
￮ Accreditation Isang proseso ng
pagsusuri na kung saan ang isang
organisyong pangkalusugan ay
sumasailalim sa isang pagsusuri ng ang
mga patakaran, pamamaraan at
pagganap nito sa pamamagitan ng isang
panlabas na organisasyon upang matiyak
na ito ay nakakatugon sa mga paunang
natukoy na mga pamantayan.
27
GLOSARYO
￮ Aktibong Sangkap Ang sangkap na nag-
iisa o kasama ng isa o higit pang mga
sangkap ay isinasaalang-alang upang
matupad ang nilalayon na aktibidad ng
isang gamot.
￮ Bioavailability Ang ibig sabihin ng
bioavailability ay ang rate at lawak na kung
saan ang aktibong sangkap o aktibong
bahagi ay nasisipsip mula sa isang form sa
parmasyutiko at magagamit sa lugar ng
aksiyon. 28
GLOSARYO
￮ Budget Impact Ang badyet ay isang
pagtatantya ng kita at paggasta para sa
tinukoy na panahon

29