François Villon

François Villon
François Villon
	'n Standaard houtsneebeeld wat gebruik is om François Villon voor te stel in die 1489 uitgawe van die Grand Testament de Maistre François Villon
Gebore	omstreeks 1431; Parys, Franse Koninkryk
Sterf	omstreeks 1463 (op 32-jarige ouderdom) (verdwyn)
Alma mater	Universiteit van Parys
Beroep	Digter
Noemenswaardige werke	Le Testament, "Ballade des pendus";

François Villon (in moderne Frans uitgespreek as fʁɑ̃swa vijɔ̃; in vyftiende eeuse Frans as frɑnswɛ vilɔn, gebore omstreeks 1431; sterf ná 1463) is die bekendste Franse digter uit die laat-middeleeue. Hy was egter betrokke in kriminele aktiwiteite en het daarom verskeie kere met die polisie gebots.^[1] Villon het oor sommige van hierdie ondervindinge in sy gedigte geskryf.

Biografie

Geboorte

Villon is in 1431 gebore in Parys.^[2] Een bron lys die datum as 19 April 1432 (O.S. 1 April 1431] .^[3]

Vroeë lewe

Villon se werklike naam was óf François de Montcorbier óf François des Loges:^[3] beide hierdie name verskyn in amptelike dokumente uit Villon se leeftyd. In sy eie werk het hy egter slegs die naam Villon gebruik, en dit kom dikwels voor in sy werk. Sy twee bundels gedigte, veral "Le Testament" (ook bekend as "Le grand testament"), word tradisioneel gelees asof dit outobiografieë is. Ander details uit sy lewe is vervat in hof- of ander amptelike dokumente.

Uit sekere bronne wil dit voorkom asof Villon in armoede gebore is en grootgemaak is deur 'n pleegvader, maar dat sy moeder steeds geleef het toe hy dertig jaar oud was. Die van "Villon" is volgens die digter die van wat hy aangeneem het van sy pleegvader, Guillaume de Villon, wat 'n kapelaan in die kerk van Saint-Benoît-le-Bétourné en professor in kanonnieke-reg was. ^[4] François beskryf vir Guillaume de Villon as "meer as net 'n vader".^[5]^[6]

Studentelewe

Villon het op ongeveer 12-jarige ouderdom 'n student in Parys geword. Hy verwerf in 1449 'n BA-graad aan die Universiteit van Parys en in 1452 'n meestersgraad aan dieselfde instelling. Van die jare 1452-1455 is niks bekend omtrent sy aktiwiteite nie. Volgens die Encyclopædia Britannica Eleventh Edition, "Is pogings op die gebruiklike biografiese wyse wat gebaseer is op vermoedens, aangewend om die gapings in te vul oor wat 'n jong gegradueerde met Boheemse neigings sou of kon doen, maar hierdie vermoedens is grootliks tevergeefs en onbeduidend."^[4]

Beweerde kriminele aktiwiteite

Uitbeelding van Villon deur Federico Cantu

Op 5 Junie 1455 het die eerste groot gebeurtenis van sy lewe plaasgevind. Terwyl hy in die Rue Saint-Jacques in Parys was in die geselskap van 'n priester genaamd Giles en 'n meisie genaamd Isabeau, het hy kennis gemaak met 'n Bretonse man genaamd Jean le Hardi, 'n sogenaamde meester van kunste, wat ook in die geselskap was van 'n priester genaamd Philippe Chermoye (óf Sermoise óf Sermaise). 'n Gestoei het uitgebreek en dolke is getrek. Sermaise, wat daarvan beskuldig is dat hy Villion gedreig en aangeval het en "eerste bloed getrek het", het nie slegs 'n dolksteek ontvang nie, maar ook 'n hou met 'n steen, wat hom grond toe gebring het. Hy het gesneuwel aan sy wonde. Villon het hierna gevlug, en is gevonnis tot verbanning – die vonnis is egter in Januarie 1456 ter syde gestel ^[4] deur 'n kwytskelding van Koning Karel VII, nadat hy die tweede van twee petisies ontvang het wat beweer het dat Sermoise vir Villon voor sy afsterwe vergewe het. Twee verskillende weergawes van die formele kwytskelding bestaan; in een word die dader geïdentifiseer as "François des Loges, autrement dit Villon" ("François des Loges, andersins bekend as Villon"), in die ander as "François de Montcorbier." Daar word ook gesê dat hy hom aan die barbier-sjirurg, wat sy wonde behandel het, voorgestel het as "Michel Mouton." Die dokumente uit hierdie aangeleentheid bevestig ten minste die datum van sy geboorte, deurdat hy gelys word as ongeveer ses-en-twintig jaar oud. ^[4]

Rondom Kersfees 1456 is die kapel van die Collège de Navarre oopgebreek en vyfhonderd goue krone gesteel. Villon was by die rooftog betrokke. Baie navorsers glo dat hy kort daarna uit Parys gevlug het, en dat dit in die tydperk was dat hy die Le Petit Testament ("Die Klein Testament") of Le Lais ("Bemakings") geskryf het. Die rooftog is eers in Maart van die volgende jaar ontdek, en dit was eers in Mei dat die polisie op die spoor gekom het van 'n bende studente-rowers, danksy die onbedagsaamheid van een van hulle, Guy Tabarie. Nog 'n jaar het verloop, toe Tabarie, nadat hy gearresteer is, as getuie teen sy mede trawante gedraai het en die afwesige Villon daarvan beskuldig het dat hy die hoofleier was, en dat hy na Angers gegaan het om soortgelyke inbrake daar te pleeg. Villon, vir óf hierdie óf 'n ander misdaad, is tot verbanning gevonnis; hy het nie probeer om na Parys terug te keer nie. Vir vier jaar was hy 'n swerwer. Hy was moontlik, soos sy vriende Regnier de Montigny en Colin des Cayeux, deel van 'n bende rondlopende diewe.^[4]

Le Testament, 1461

Die volgende datum wanneer Villon se teenwoordigheid aangeteken word, is die somer van 1461; Villon het geskryf dat hy daardie somer in die biskopsgevangenis by Meung-sur-Loire deurgebring het. Sy misdaad is nie bekend nie, maar in Le Testament ("Die Testament"), uit dieselfde jaar, voer hy 'n bittere betoog teen biskop Thibault d'Aussigny. Villon is moontlik vrygelaat as deel van 'n algemene amnestie by die kroonbestyging van Lodewyk XI, en was op 2 Oktober 1461 weer op vrye voet.^[4]

In 1461 het hy sy bekendste werk, Le Testament, geskryf (of Le Grand Testament, soos dit ook bekend staan).

In die herfs van 1462 was hy weereens woonagtig in die klooster van Saint-Benoît.

Verbanning en verdwyning

In November 1462 is Villon gevange geneem vir diefstal. Hy is geneem na die Grand Châtelet-vesting, wat geleë was op die plek waar die Place du Châtelet in Parys tans staan. By gebrek aan bewysmateriaal is die ou aanklag van die diefstal van die Kollege van Navarre weer heringestel. Geen koninklike kwytskelding is verskaf om die eis vir restitusie teen te staan nie, maar parool is toegestaan en Villon is vrygelaat. Hy het egter onmiddellik betrokke geraak in 'n woordewisseling op straat, en is weer gearresteer, gemartel en gevonnis om gehang te word ("pendu et étranglé"), alhoewel die vonnis op 5 Januarie 1463 deur die parlement versag is tot verbanning.^[4]

Villon se lot na Januarie 1463 is onbekend. Rabelais het twee verhale oor hom vertel wat gewoonlik afgemaak word as vals. ^[7] Anthony Bonner spekuleer dat die digter, soos wat hy Parys verlaat het, "'n gebroke man was." Bonner skryf verder:

Hy het dalk gesterf op 'n homp strooi in een of ander goedkoop taverne, of in 'n koue, bedompige sel; of tydens 'n bakleiery in een of ander donker straat met 'n ander Franse coquillard; of dalk, soos hy altyd gevrees het, op 'n galg in 'n klein Franse dorpie. Ons sal seker nooit weet nie.^[8]

Werke

Le Petit Testament, ook bekend as Le Lais, is aan die einde van 1456 geskryf.^[9] Die werk is 'n ironiese, komiese gedig wat as Villon se testament dien, en waarin hy bemakings aan sy vriende en kennisse maak.^[10]

Villon het in 1461 op 30-jarige leeftyd 'n langer werk geskryf, wat weldra bekend sou staan as Le grand testament (1461–1462). Hierdie werk word oor die algemeen beskou as sy beste werk, en uit die werk self wil dit voorkom asof Villon self ook die mening toegedaan was.

Behalwe vir Le Lais en Le grand testament, sluit Villon se oorblywende werke verskeie gedigte in. Sestien van hierdie korter gedigte wissel van die ernstige na die lighartige. 'n Bykomende elf gedigte in "diewe koeterwaals" is vir 'n ruk toegeskryf aan Villon, maar baie navorsers is tans van oordeel dat dit die werk is van ander digters wat Villon se werk nageboots het.

Verwysings

↑ Charpier, Jacques (1958) (in fr), François Villon, un tableau synoptique de la vie et des oeuvres de Villon et des événements artistiques, littéraires et historiques du XVe siècle, Poètes d'hier et d'aujourd'hui, Volume 2, Paris: Pierre Seghers, "..il n'ait laissé dans l'histoire, que le souvenir d'un hors-la-loi. Ce poète a eu à connaitre de la Justice des hommes et le voilà qui s'apparente ainsi à nos plus récentes idoles : Sade, Baudelaire, Verlaine. Il fut un voyou : comme Rimbaud. [Hy het vir die wat na hom kom net die nagedagtenis van 'n skurk agtergelaat. Hierdie digter het die magte van geregtigheid leer ken, en is dus baie soortgelyk aan ons meer onlangse afgode soos Sade, Baudelaire en Verlaine. Soos Rimbaud was hy 'n skarminkel.]"
↑ Fein, David (1997), "1 Introduction", François Villon Revisited, Twayne's World Authors Series No. 864, New York: Twayne Publishers, p. 1, ISBN 0805745645, https://books.google.com/books?id=9tBcAAAAMAAJ&q=Born, "Uit laasgenoemde weet ons byvoorbeeld wat Villon se geskatte geboortedatum is en die datums waarop hy sy twee groot gedigte geskryf het. Hy is gebore in 1431 (die jaar dat Johanna van Arkel..."
↑ ^3,0 ^3,1 Charpier 1958, "1er avril 1431 (vieux style) ou 19 avril 1432 (nouveau style) : naissance à Paris, de François de Montcorbier, alias des Loges, qui deviendra François Villon [1 April 1431 (ou styl) of 19 April 1432 (nuwe styl): geboorte in Parys van François de Montcorbier, alias des Loges, wie later sou bekendstaan as François Villon]"
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Saintsbury 1911, p. 87.
↑ Clarke, Joseph F. (1977). Pseudonyms. United Kingdom: Book Club Associates. p. 167.
↑ Villon, François (2013). "Le Testament". Poems (in Frans). Vertaal deur Georgi, David. Evanston, Illinois: Northwestern University Press. p. 84. ISBN 978-0-8101-2878-1. OCLC 921910344. Besoek op 10 Julie 2017. Item, et a mon plus que pere, Maistre Guillaume de Villon / Qui esté m'a plus doulx que mere [Item, and to my more than father, Master Guillaume de Villon / Who is to me more painful than mother]
↑ Saintsbury 1911, pp. 87–88.
↑ Villon, François (1960). The Complete Works of François Villon. Vertaal deur Bonner, Anthony. New York: Bantam. p. xxiii.
↑ "François Villon". Poents.org. Academy of American Poets. n.d. Besoek op 31 Maart 2020.
↑ Pernoud, Régine (12 Februarie 2020). "François Villon, French poet". Encyclopædia Britannica.

Uitgawes in Nederland

Œuvres de François Villon. Le lais, le testament et ses ballades. 's-Gravenhage, Kunera Pers, 1926 [gedruk deur Jean François van Royen].
Les oeuvres de Françoys Villon. Les lais. Le testament. Poésies diverses. Le jargon. Maestricht, The Halcyon Press, 1929 [gedruk deur A.A.M. Stols].
Les oeuvres de Françoys Villon. Les lais. Le testament. Poésies diverses. Le jargon. Amsterdam, 1945 [gedruk deur A.A. Balkema].

Literatuur

Vertalings in Nederlands en Afrikaans

Ernst van Altena, vertaler: Ik ben François wiens naam zo bont is. Balladen van François Villon. Tricht, 1986.
Wim de Cock, vertaler en illustreerder: Françoys Villon. 1431 - 1463..... Leuven, 1998.
K.J.A. Janson, vertaal en ingelei: François Villon, Het testament van Villon. Amsterdam, 1945.
Ernst van Altena, Gedichten. [Doesburg], 2016.
Uys Krige, vertaler: Ballades van Villon. Kaapstad, 1987

Studies

P. Champion. François Villon, sa vie et son temps, 1933. Parys, 2 dele
I. Siciliano. François Villon et les thèmes poétiques du moyen âge, 1934.
P.M. Maas. François Villon: rover, moordenaar en dichter, 1961. Utrecht en Antwerpen
J. Dufournet. Recherches sur le Testament de François Villon, 1971-1973. Parijs, 2 delen
J. Dufournet. Nouvelles recherches sur Villon, 1980. Parys
J. Dufournet. Dernières recherches sur Villon, 2008. Parys
J. Favier: François Villon, 1982. Parys
J. Koopmans en P. Verhuyck. Sermon joyeux et Truanderie, Villon-Nemo-Ulespiègle, 1987. Amsterdam
Paul Verhuyck. Villon et les neiges d'antan, 1993.

ter viering van die 500ste jaar dat Die Testament deur Villon in druk is, onder redaksie van J Dérens, J Dufournet en M Freeman, Parys

M. Freeman en H.J.M. Taylor. Villon at Oxford, The Drama of the Text, 1999. Amsterdam en Atlanta

Bibliografieë

R.D. Peckham. François Villon. A Bibliogaphy, 1990. New York
R. Sturm. François Villon. Bibliographie und Materialen 1489-1988, 1990. München, Londen, New York en Parys, 2 dele

Romans oor Villon

A. Boni. Een provo genaamd François Villon, 1970. Antwerpen
A. Boni. François Villon, De Feniks en zijn as, 1983. Leuven
J. Erskine. Het korte uur van François Villon

Musiekteater

E. Ferdinand. Dichters, 2005. over de levens van François Villon en Charles d'Orléans

[1] Charpier, Jacques (1958) (in fr), François Villon, un tableau synoptique de la vie et des oeuvres de Villon et des événements artistiques, littéraires et historiques du XVe siècle, Poètes d'hier et d'aujourd'hui, Volume 2, Paris: Pierre Seghers, "..il n'ait laissé dans l'histoire, que le souvenir d'un hors-la-loi. Ce poète a eu à connaitre de la Justice des hommes et le voilà qui s'apparente ainsi à nos plus récentes idoles : Sade, Baudelaire, Verlaine. Il fut un voyou : comme Rimbaud. [Hy het vir die wat na hom kom net die nagedagtenis van 'n skurk agtergelaat. Hierdie digter het die magte van geregtigheid leer ken, en is dus baie soortgelyk aan ons meer onlangse afgode soos Sade, Baudelaire en Verlaine. Soos Rimbaud was hy 'n skarminkel.]"

[2] Fein, David (1997), "1 Introduction", François Villon Revisited, Twayne's World Authors Series No. 864, New York: Twayne Publishers, p. 1, ISBN 0805745645, https://books.google.com/books?id=9tBcAAAAMAAJ&q=Born, "Uit laasgenoemde weet ons byvoorbeeld wat Villon se geskatte geboortedatum is en die datums waarop hy sy twee groot gedigte geskryf het. Hy is gebore in 1431 (die jaar dat Johanna van Arkel..."

[Charpier-birth-3] 3,0 ^3,1 Charpier 1958, "1er avril 1431 (vieux style) ou 19 avril 1432 (nouveau style) : naissance à Paris, de François de Montcorbier, alias des Loges, qui deviendra François Villon [1 April 1431 (ou styl) of 19 April 1432 (nuwe styl): geboorte in Parys van François de Montcorbier, alias des Loges, wie later sou bekendstaan as François Villon]"

[FOOTNOTESaintsbury191187-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Saintsbury 1911, p. 87.

[Clarke-5] Clarke, Joseph F. (1977). Pseudonyms. United Kingdom: Book Club Associates. p. 167.

[Villon-2013-6] Villon, François (2013). "Le Testament". Poems (in Frans). Vertaal deur Georgi, David. Evanston, Illinois: Northwestern University Press. p. 84. ISBN 978-0-8101-2878-1. OCLC 921910344. Besoek op 10 Julie 2017. Item, et a mon plus que pere, Maistre Guillaume de Villon / Qui esté m'a plus doulx que mere [Item, and to my more than father, Master Guillaume de Villon / Who is to me more painful than mother]

[FOOTNOTESaintsbury191187–88-7] Saintsbury 1911, pp. 87–88.

[Bonner-8] Villon, François (1960). The Complete Works of François Villon. Vertaal deur Bonner, Anthony. New York: Bantam. p. xxiii.

[9] "François Villon". Poents.org. Academy of American Poets. n.d. Besoek op 31 Maart 2020.

[EB-2020-Villon-10] Pernoud, Régine (12 Februarie 2020). "François Villon, French poet". Encyclopædia Britannica.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]