Wepsischi Sproch
| Wepsisch vepsän kel' | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: |  Russland
| |
| Sprecher: | 6.355 | |
| Linguistischi Klassifikation: |
| |
| Unterteilige: |
dräi Dialäkt | |
| Schriftsyschtem: | latiinischi Schrift | |
| Offizieller Status | ||
| Amtssprooch vo: | — | |
| Anerkannti Minderheitesprooch vo: | Russland
| |
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 |
— | |
| ISO 639-2 |
fiu
| |
 | ||
Wepsisch (Eigebezeichnig vepsän kel’) isch e finno-uugrischi Sproch, wu vu de Wepse z Russland gschwätzt wird. Es ghört bi de finno-uugrische Sproche zum ostseefinnische Zwiig. Bi-n-ere Volchszellig us em Johr 1970 hänn sich rund 8.000 Lüt als Wepse bezeichnet, 1989 hänn numme no 6.355 s Wepsisch als ihri Müetersproch aage.
Es gitt in de Hauptsach dräi Dialäkt, wu geografisch vunenand drännt sin: s Nordwepsisch (Umgäbig vum Onegasee un Gebiet nördlig vum Fluss Swir), s Mittler Wepsisch (bi St. Petersburg) un s Südwepsisch (Wologda). De nördlig Dialäkt unterscheidet sich dütliger vu de beide andere wie sälli unterenand, einewääg verstönn sich d'Sprächer vu verschidene Dialäkt güet. D'Selbschtbezeichnig vum nördlige Dialäkt isch l'üd'ińik (vgl. lüdischi Sproch). Datsächlig isch s Lüdisch äng mit em Wepsisch verwandt, abber au zum Karelische gitt's viili Parallele.
In de 30er-Johr isch e wepsischi Standardsproch gschaffe wore. Sälli isch au unterrichtet wore, d'Sprächer vum Wepsisch sälber hänn si abber chuum gfördert.
Phonologii
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Wepsisch kännt d'acht Vokäl a, ä, e, i, o, ö, u un ü. Dodebii chönne mit i un u Diphthong bildet werre (ou, uu, üu; ai, ei, ii, ui, äi, öi, üi).
Im Gegesatz zù de andere ostseefinnische Sproche kännt s Wepsisch kei Stufewechsel. D'Bedonig litt im Allgemeine (wie in alle finno-uugrische Sproche) uff de erschte Silbe vum Wort.
Grammatik
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wepsisch unterscheidet zwölf Fäll:
| Fall | Eizahl | Mehrzahl |
|---|---|---|
| Nominatiiv | nado (Schwögerì) | nadod |
| Genitiiv | nadon | nadoid'en |
| Akkusatiiv | nadon, nado | nadod |
| Partitiiv | nadod | nadoid |
| Translatiiv | nadoks | nadoikš |
| Abessiiv | nadota | nadoita |
| Inessiiv-Elatiiv | nados | nadoiš |
| Illatiiv | nadoho | nadoihe |
| Adessiiv-Ablatiiv | nadou | nadoil' |
| Allatiiv | nadole | nadoil'e |
| Instruktiiv | rubl'iń (rubellel) | (-) |
D'Personalbronome sin m'ińa, śińa, h'än in de Eizahl un m'ii, t'ii, h'ii in de Mehrzahl.
D'Verbe känne dräi Modi, de Indikatiiv, de Konditional un de Imperatiiv. Bi de Zitforme sin s Bräsens un s Imperfäkt eifach, s Perfekt un s Plusquamperfekt sin zämmegsetzt. S Imperfekt wird mit eme -i bildet (toin, toid, toi – ich ha brocht, duu häsch brocht, är hät brocht). Verneint wird mithilf vu'me-ne Verneinigsverb: en to, ed to, ii to heißt ich bring nit, duu bringsch nit, är bringt nit.
Do d'Konjugation vu toda (bringe) im Bräsens:
| Singular | Blural |
|---|---|
| ton | tomai |
| tod | totai |
| tob | todas |
Externi Site
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Wepsisch bim Ethnologue (Änglisch)
- The Peoples of the Red Book: THE VEPS (Änglisch)
- VEPS.ORG (Wepsisch, Änglisch)
- KODIMA.NAROD.RU (Wepsisch, Russisch, Änglisch)
| Finno-ugrischi Sproche | |||
| Ugrisch | Ungarisch | Chantisch (Ostjakisch) | Mansisch (Wogulisch) | ||
| Finnopermisch | Permisch | Komi | Komi-Permjakisch | Udmurtisch | |
| Wolgafinnisch | Mari | Mordwinisch | ||
| Samisch | Inarisamisch | Kildinsamisch | Lulesamisch | Ostsamisch | Pitesamisch | Skoltsamisch | Südsamisch | Tersamisch | Umesamisch | ||
| Ostseefinnisch | Estnisch | Finnisch | Meänkieli | Ischorisch | Karelisch | Livisch | Wepsisch | Wotisch | Võro | ||