Metamorffosis
.png) | |
| Math | cyfnod ym mywyd anifail, proses fiolegol, transformation, change  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
- Am y nofel fer gan Franz Kafka, gweler Metamorffosis (llyfr).
Proses fiolegol y mae anifail yn datblygu yn gorfforol ar ôl ei enedigaeth neu'i ddeor, yn cynnwys newid amlwg a chymharol sydyn yn adeiledd corff yr anifail trwy dwf celloedd a gwahaniaethu cellog yw metamorffosis. Mae rhai pryfed, pysgod, amffibiaid, molysgiaid, cramenogion, cnidariaid, ecinodermiaid a twnicatiaid yn cael metamorffosis, sydd yn aml yn mynd law yn llaw â newid ffynhonnell maeth neu ymddygiad. Gellir dosbarthu anifeiliaid i mewn i rywogaethau sy'n cael metamorffosis llawn (holometabolaeth), metamorffosis anghyflawn (hemimetabolaeth), neu ddim metamorffosis (ametabolaeth).[1]
Mae defnydd gwyddonol y term yn dechnegol fanwl gywir, ac nis cymhwysir at agweddau cyffredinol twf celloedd, gan gynnwys hyrddiadau o dyfu'n sydyn. Mae cyfeiriadau at "fetamorffosis" mewn mamaliaid yn anfanwl ac yn llafar yn unig, ond yn hanesyddol mae syniadau delfrydyddol o drawsnewid a morffoleg, fel ym Metamorffosis o Blanhigion Goethe, wedi dylanwadu datblygiad syniadau esblygiad.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Truman, James W. (2019-12-02). "The Evolution of Insect Metamorphosis" (yn Saesneg). Current Biology 29 (23): R1252–R1268. doi:10.1016/j.cub.2019.10.009. ISSN 0960-9822. PMID 31794762. https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(19)31315-6.