Αραράτ

Αραράτ
Ύψος	5.137 μέτρα
Οροσειρά	Αρμενικά υψίπεδα
Ήπειρος	Ασία
Χώρες	Τουρκία
	wikidata (π • σ • ε )

Συντεταγμένες: 39°42′0″N 44°18′0″E / 39.70000°N 44.30000°E / 39.70000; 44.30000

Το Αραράτ (αρμενικά: Արարատ ή Մասիս) είναι χιονοσκεπής ηφαιστειακός κώνος στο ανατολικό άκρο της Τουρκίας. Έχει δύο κορυφές: το Μεγάλο Αραράτ (η υψηλότερη κορυφή της Τουρκίας και όλου του Αρμενικού οροπεδίου με υψόμετρο 5.137 μέτρα) και το Μικρό Αραράτ (με υψόμετρο 3.896 μέτρα).

Το Όρος Αραράτ στην ιουδαϊκή-χριστιανική παράδοση συνδέεται με τα «όρη του Αραράτ», όπου, σύμφωνα με το βιβλίο της Γένεσης προσάραξε η Κιβωτός του Νώε.

Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην κουλτούρα και την εθνική ταυτότητα της Αρμενίας. Το βουνό φαίνεται στο Εθνόσημο της Αρμενίας.

Ονόματα και ετυμολογία

Αραράτ - Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι η Κιβωτός του Νώε προσάραξε στα όρη του Αραράτ. Αυτό δεν αναφέρεται σε κάποιο συγκεκριμένο βουνό ή κορυφή, αλλά μάλλον σε μια οροσειρά μέσα στην περιοχή του Αραράτ, που ήταν το όνομα ενός αρχαίου πρωτοαρμενικού βασιλείου, γνωστού επίσης ως Ουραρτού. Παρ' όλα αυτά μια ιδιαίτερη παράδοση εντοπίζει το βουνό στο Όρος Μάσις, την ψηλότερη κορυφή στην ορεινή Αρμενία, που έτσι ονομάζεται Όρος Αραράτ. Σε αντίθεση με την αρμενική και ευρωπαϊκή παράδοση, η σημιτική παράδοση τοποθετεί το βουνό στο Γιουντί Νταγκ, στην Τουρκία κοντά στο Τζίζρε. Σύμφωνα με τον μεσαιωνικό Αρμένιο ιστορικό Μωυσή της Χορέν, στην «Ιστορία της Αρμενίας» του, η πεδιάδα του Αϊραράτ (ακριβώς βορείως του βουνού) πήρε το όνομά της από τον βασιλιά Άρα τον Ωραίο. Λέγεται ότι εδώ έμεινε η Ασσυρία βασίλισσα Σεμίραμις για λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Άρα. Κατά τον Τόμσον το βουνό λέγεται Αραράτ, που αντιστοιχεί στο Αϊραράτ, το όνομα της επαρχίας.

Αγκρί Νταγκί (Βουνό του Αγκρί) - Το οθωμανικό τουρκικό όνομα ήταν «Αγκούρ Νταγκ», που σημαίνει «βαρύ βουνό». Αγκρί είναι επίσης μια επαρχία στην ανατολική Ανατολία της Τουρκίας, που πήρε το όνομά της από το βουνό το 1949. Την εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας το χωριό Αγκρί ονομαζόταν αρχικά Καρακιλισέ (μαύρη εκκλησία).

Μασίς - είναι το αρμενικό όνομα για την κορυφή του Αραράτ, ο πληθυντικός «Μασίκ» αναφέρεται ίσως και στις δύο κορυφές. Η Ιστορία της Αρμενίας ετυμολογεί το όνομα από ένα βασιλιά Αμασία, δισέγγονου του Αρμένιου γενάρχη Χαΐκ, που λέγεται ότι ονόμασε το βουνό Μασίς από το όνομά του.

Τσιγιαγέ Αγκιρί (πύρινο βουνό), Τσιγιαγέ Αλαφχάτ και Γκριντάξ (κουρδικά). Αυτό το διπλό όνομα αναφέρεται στα ηφαιστειακά χαρακτηριστικά του Όρους Αραράτ. Είναι το μόνο όνομα που έχει σαφή, περιγραφική ετυμολογία, ενώ δείχνει επίσης τη διατήρηση της λαϊκής μνήμης.

Κουχενούχ (Βουνό του Νώε) (περσικά), επίσης επηρεασμένο από την ιστορία του κατακλυσμού, αυτή τη φορά μέσω της ισλαμικής άποψης για τον Νώε.

Γεωγραφία

Το Όρος Αραράτ βρίσκεται στην Αρμενία στην πολη Γερεβάν, κοντά στα σύνορα με το Ιράν, την Τουρκία και τον θύλακα του Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν, μεταξύ των ποταμών Αράς και Μουράτ. Η κορυφή του βρίσκεται περίπου 16 χιλιόμετρα των τουρκοϊρανικών συνόρων και 32 χιλιόμετρα νότια των τουρκοαρμενικών. Η πεδιάδα του Αραράτ απλώνεται στη βορειοδυτική και δυτική πλευρά του.

Γεωλογία

Το Αραράτ είναι ένα στρωματοηφαίστειο, σχηματισμένο από ροές λάβας και πυροκλαστικά υλικά, χωρίς ηφαιστειακό κρατήρα. Πάνω από το ύψος των 4.100 μέτρων το βουνό συνίσταται κυρίως από εκρηξιγενές πέτρωμα, που καλύπτεται από κάλυμμα πάγου. Ενας μικρότερος κώνος 3.896 μέτρων, το Μικρό Αραράτ, υψώνεται από την ίδια βάση, νοτιοανατολικά της κύριας κορυφής. Το οροπέδιο λάβας απλώνεται ανάμεσα στις δύο πυραμίδες. Οι βάσεις αυτών των δύο βουνών είναι περίπου 1.000 τ.χ. Είναι δύσκολο να εξηγηθεί γεωλογικά ο σχηματισμός του Αραράτ, αλλά το είδος της ηφαιστειακής δραστηριότητας και η θέση του ηφαιστείου μας οδηγούν στη σκέψη ότι καταβύθιση που σχετίζεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα συνέβη όταν ο Ωκεανός της Τηθύος έκλεισε κατά τη νεογενή περίοδο.

Υψόμετρο

Από μερικές αρχές δίνεται ακόμη υψόμετρο 5.165 μέτρα για το Όρος Αραράτ. Εντούτοις πολλές άλλες πηγές, όπως δημόσιες υπηρεσίες και επαληθεύσιμα δεδομένα από ραντάρ και μια μέτρηση GPS του 2007 δείχνουν ότι ο εναλλακτικά διαδεδομένος αριθμός των 5.137 μέτρων είναι μάλλον ακριβέστερος και το αληθινό υψόμετρο μπορεί να είναι ακόμη χαμηλότερο, λόγω του παχέος στρώματος χιονοσκεπούς καλύμματος πάγου, που παραμένει μόνιμα στην κορυφή του βουνού. Το 5.137 υποστηρίζεται επίσης από πολλούς τοπογραφικούς χάρτες.

Δραστηριότητα

Είναι άγνωστο πότε συνέβη η τελευταία έκρηξη του Αραράτ. Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορικές ή πρόσφατες παρατηρήσεις δραστηριότητες μεγάλης κλίμακας. Φαίνεται ότι το Αραράτ ήταν ενεργό την 3η χιλιετία π.Χ., καθώς κάτω από τις πυροκλαστικές ροές έχουν βρεθεί ευρήματα από την πρώιμη εποχή του χαλκού και λείψανα ανθρώπινων σωμάτων.

Εντούτοις είναι γνωστό ότι το Αραράτ χτυπήθηκε από μεγάλο σεισμό τον Ιούλιο του 1840, οι συνέπειες του οποίου ήταν σοβαρότερες στην περιοχή του φαραγγιού Αχόρα (ένα βάραθρο με βορειοανατολική κατεύθυνση που πέφτει 1.825 μέτρα από την κορυφή του βουνού). Ενα ασταθές τμήμα της βόρειας πλαγιάς κατέρρευσε και ένα παρεκκλήσι, ένα μοναστήρι και ένα χωριό καλύφθηκαν από λιθοτρίμματα. Σύμφωνα με κάποιες πηγές τότε εξερράγη και το Αραράτ, αν και κάτω από τη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα.

Αναρρίχηση στο Όρος Αραράτ

Πρώτη καταγεγραμμένη ανάβαση τη σύγχρονη εποχή

Ο δρ Φρίντριχ Πάροτ, με τη βοήθεια του Καχατούρ Αμποβιάν, ήταν ο πρώτος εξερευνητής τη σύγχρονη εποχή που έφτασε στην κορυφή του Αραράτ, μετά την έναρξη της ρωσικής κυριαρχίας το 1829. Ο Αμποβιάν και ο Πάροτ διέσχισαν τον Ππταμό Αράξη και κατευθύνθηκαν στο αρμενικό χωριό Αγκορί, που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Αραράτ, 1.200 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ακολουθώντας τη συμβουλή του Χαρουτιούν Αλαμνταριάν από την Τιφλίδα, έστησαν μια βάση κατασκήνωσης στη μονή του Αγίου Ιακώβ, 700 μέτρα ψηλότερα σε υψόμετρο 1.900 μέτρων. Ο Αμποβιάν ήταν ένας από τους τελευταίους ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν το χωριό Αγκορί και το μοναστήρι, πριν ένας καταστροφικός σεισμός θάψει τελείως και τα δύο τον Μάιο του 1840. Η πρώτη προσπάθεια αναρρίχησης στο βουνό από τη βορειοανατολική πλαγιά απέτυχε λόγω έλλειψης ζεστού ρουχισμού.

Έξι μέρες αργότερα, με τη συμβουλή του Στέφαν Κογιάντς, επικεφαλής του χωριού Αγκορί, η ανάβαση επιχειρήθηκε από τη βορειοδυτική πλευρά. Αφού έφτασαν σε υψόμετρο 4.885 μέτρων γύρισαν πίσω, γιατί δεν έφτασαν στην κορυφή πριν τη δύση του ήλιου. Έφτασαν στην κορυφή με την τρίτη προσπάθειά τους στις 3.15 μ.μ., στις 9 Οκτωβρίου 1829. Ο Αμποβιάν έσκαψε μια τρύπα στον πάγο και ύψωσε ένα ξύλινο σταυρό, κοιτάζοντας τον βοριά. Ο Αμποβιάν μάζεψε επίσης ένα κομμάτι πάγου από την κορυφή και το μετέφερε μαζί του σε ένα μπουκάλι, θεωρώντας το νερό αγιασμένο. Στις 8 Νοεμβρίου ο Πάροτ και ο Αμποβιάν αναρριχήθηκαν στο Μικρό Αραράτ. Εντυπωσιασμένος από τη δίψα για γνώση του Αμποβιάν, ο Πάροτ εξασφάλισε για τον αμποβιάν υποτροφία του ρωσικού κράτους για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Ντορπάτ το 1830. Το 1845 ο Γερμανός ορυκτολόγος Ότο Βίλχελμ Χέρμαν φον Άμπιχ ανέβηκε στο Αραράτ με τον Αμποβιάν. Η τρίτη και τελευταία ανάβαση του Αμποβιάν στο Αραράτ ήταν με τον Άγγλο Χένρι Ντάνμπι Σέιμουρ το 1846.

Επόμενες αναβάσεις

5 Αυγούστου 1834 από Κοζμά Σπάσκι-Αυτονόμοφ: Αναρριχήθηκε στο Αραράτ από το Αγκορί, για να αποδείξει ότι τα αστέρια μπορούν να είναι ορατά το μεσημέρι και χρησιμοποίησε πάγο από την κορυφή για να βαπτίσει τον γιο του.

8-9 Αυγούστου 1935 από Καρλ Μπέρενς: Η Αυτοκρατορική Ρωσική Γεωγραφική Εταιρεία πιστοποίησε την αποστολή.

29 Ιουλίου 1845 από Ότο Βίλχελμ Χέρμαν φον Άμπιχ: Ενας Αρμένιος οδηγός τον οδήγησε μέχρι το νοτιοανατολικό μέτωπο από το Σαρντάρ Μπουλάκ, κοζάκικο σταθμό με πηγάδι, ευρισκόμενο στο μέσο της πλατειάς ημικυκλικής κοιλάδας ή κεκλιμένης πεδιάδας μεταξύ του Μεγάλου και του Μικρού Αραράτ. Από αυτόν πήραν το όνομά τους οι παγετώνες Άμπιχ Ι και ΙΙ. Αναρριχήθηκαν στην ανατολική και δυτική κορυφή από το Σαρντάρ Μπουλάκ.

1846 από Χενρι Ντάνμπι Σέιμουρ: Με δύο Αρμένιους και ένα Κοζάκο αξιωματικό. Αναρρίχηση από το Νέο Αγκορί.

1-9 Αυγούστου 1850 από Ιωσήφ Χόντκο, Π.Χ. Μόριτς, Ν.Β. Χάνικοφ και πολλούς άλλους: Ανέβηκαν από το Σαρντάρ Μπουλάκ. Πέρασαν έξι μέρες στην κορυφή του Όρ. Αραράτ.

29 Ιουνίου 1856 από Άγγλο ταγματάρχη Ρόμπερτ Στιούαρτ: Με τους ταγματάρχη Άλικ Τ. Φρέιζερ, αιδεσιμότατο Γουόλτερ Θέρσμπι, Τζέιμς Τέομπαλντ, Τζον Εβανς από το Ντάρλι Άμπεϊ. Αναρριχήθηκαν από το Μπαγιαζίντ.

31 Αυγούστου 1876 από Τζέιμς Μπράις: Αναρριχήθηκε μόνος. Τοποθέτησε ένα πάσσαλο στα 3.965 μέτρα (13.500 πόδια). Αναρριχήθηκε από το Σερντάρ Μπουλάκ.

1878 από Τ.Π. Μπέικερ: Αναρριχήθηκε από το Σερντάρ Μπουλάκ.

1882 από Σιμποβόλοφ.

13 Αυγούστου 1888 από Γεβγένι Μαρκόφ: Με τον Ιβάν Κοβαλέφσκι και τη νεαρή κυρία Μοσόκεβιτς. Αναρριχήθηκαν από το Σαρντάρ Μπουλάκ.

1888 από Σεμένοφ.

1889 από Ραφάλοβιτς και άλλους. Αναρριχήθηκαν από το Σαρντάρ Μπουλάκ.

4 Ιουλίου 1891 από Τόμας Γκάσκελ Αλεν, Τζ. και Ουίλιαμ Λιούις Σαχτλέμπεν. Πρώτη Αμερικανική ανάβαση στην κορυφή του όρους Αραράτ. Αναρριχήθηκαν από το Μπαγιαζίτ.

1893 από Ποστούκοφ. Αναρριχήθηκε από το Σερντάρ Μπουλάκ.

Οκτώβριος 1893 Με τους Ρούντολφ Ταουγκβάλντερ και Χ.Φ.Λιντς.

1897 από χερ Α. Οσβαλντ.

5 Σεπτεμβρίου 2009 από Έρικ Βαϊχενμάγιερ, Έντβιν Άλμπερτ Βαϊχενμάγιερ, Γκιοκμέν Ονάι, Μπαχάρ Γκαντζαβί, Μπεχρούζ Χαμπάζ Μπεχεστί, Σεγιέντ Χασάν Μογκιμί.

Αναρριχητικές διαδρομές, άδειες και οδηγοί

Το μήκος της αναρρίχησης είναι μεγάλο, αλλά υπάρχει μια αρκετά εύκολη διαδρομή από τα νότια στο τέλος του καλοκαιριού για ορειβάτες εξοικειωμένους με τη χρήση πιολέ και κραμπόν. Τα τελευταία 400 μέτρα καλύπτονται όλο τον χρόνο από χιόνι. Υπάρχουν δύο θέσεις για κατασκήνωση στο βουνό και ο παγετώνας αρχίζει γύρω στα 4.800 μέτρα. Η τουρκική κυβέρνηση απαιτεί άδεια αναρρίχησης και τη χρήση πιστοποιημένου Τούρκου οδηγού. Οι διαδικασίες μπορεί να χρειαστούν δυο μήνες για να ολοκληρωθούν.

Σχέση με τον Νώε

Απεικόνιση της προσάραξης της κιβωτού του Νώε στα «όρη του Αραράτ» από εβραϊκό Σύνολο Χειρογράφων της Βόρειας Γαλλίας (13ος αιώνας)

Το όνομα «Αραράτ» για την κορυφή προέρχεται από την παράδοση που τη συνδέει με τα βιβλικά Όρη του Αραράτ, όπου υποτίθεται ότι επικάθησε η Κιβωτός του Νώε μετά τον Κατακλυσμό (Γένεσις 8:4). Η ταυτοποίηση του Όρους Αραράτ με αυτά τα βιβλικά βουνά είναι αρχαία, εισαχθείσα στη δυτική Χριστιανοσύνη τον τέταρτο αιώνα, με την ανάγνωση του Ιώσηπου από τον Ιερώνυμο. Η Βουλγάτα αποδίδει το εβραϊκό «χαρέι Αραράτ» ως «montes Armeniae».

Στην ανατολική παράδοση (συριακή και του Κορανίου) τα βιβλικά βουνά συνδέονται με το Όρος Γιουντί στο σημερινό βορειοδυτικό Ιράν. Αλλά από τη μεσαιωνική περίοδο η δυτική παράδοση φαίνεται να έχει επισκιάσει την αρχαιότερη σύνδεση με το Όρος Γιουντί ακόμη και στην ανατολική Χριστιανοσύνη και η παράδοση του Όρους Γιουντί περιορίζεται σήμερα στην ισλαμική άποψη περί Νώε.

Πολιτικά Σύνορα

Το Όρος Αραράτ σχηματίζει ένα σχεδόν τετραεθνές μεταξύ Τουρκίας, Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν και Ιράν. Η κορυφή του βρίσκεται περίπου 16 χλμ. δυτικά, τόσο της ιρανικής μεθορίου, όσο και της μεθορίου του θύλακα Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν, και 32 χλμ. νότια της αρμενικής μεθορίου.

Τα τριεθνή Τουρκίας-Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και Τουρκίας-Ιράν-Αζερμπαϊτζάν απέχουν κάπου 8 χλμ., διαχωριζόμενα από μια στενή λωρίδα τουρκικού εδάφους, που περιέχει την οδό Ε99, που εισέρχεται στο Ναχιτσεβάν στο 39.6553°N 44.8034°E.

Τα περιγραφόμενα διεθνή σύνορα ισχύουν από την ανεξαρτητοποίηση το 1991 της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Έχουν όμως μεγαλύτερη ιστορία, έχοντας χαραχτεί το 1923, μετά τις συγκρούσεις του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που επηρέασαν την περιοχή, ιδιαίτερα τον Πόλεμο Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν (1918-1920) και τη δημιουργία της Δημοκρατίας της Τουρκίας στη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 που διευθέτησε τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Από το 1923 έως το 1991 τα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν ήταν εσωτερικά σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης μεταξύ της ΣΣΔ Αρμενίας και της Αυτόνομης ΣΣΔ Ναχιτσεβάν και το τριεθνές μεταξύ Τουρκίας, Ιράν και Σοβιετικής Ένωσης αντιστοιχούσε στο σημερινό Τουρκίας-Ιράν-Αζερμπαϊτζάν. Πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η περιοχή ήταν διαιρεμένη μεταξύ Ρωσικής, Οθωμανικής και Αυτοκρατορίας του Ιράν.

Το Αραράτ (Αγκρί Νταγκί) άνοιξε επίσημα για τον τουρισμό μόνο το 1998, όταν η Τουρκική Ορειβατική Ομοσπονδία εξέδωσε άδεια για αναρρίχηση στην κορυφή. Από το 2004 το Αραράτ αποτελεί τμήμα προστατευόμενου βιότοπου.

Σημασία στον Αρμένικο εθνικισμό

Αποψη του Αραράτ από το Χορ Βιράπ της Αρμενίας

Στην αρμένικη μυθολογία το Όρος Αραράτ είναι η κατοικία των Θεών, όπως και ο Όλυμπος στην ελληνική μυθολογία, και στη σύγχρονη εποχή το Αραράτ χαίρει σεβασμού από τους Αρμένιους ως σύμβολο της εθνικής τους ταυτότητας. Το Αραράτ δεσπόζει στον ορίζοντα της πρωτεύουσας της Αρμενίας Γερεβάν. Το Αραράτ είναι το εθνικό σύμβολο της Δημοκρατίας της Αρμενίας και απεικονίζεται στον θυρεό της. Ο θυρεός αυτός προέρχεται από εκείνον της ΣΣΔ Αρμενίας, που απεικόνιζε το Όρος Αραράτ μαζί με το σοβιετικό σφυροδρέπανο και το κόκκινο αστέρι πίσω του. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης υιοθετήθηκε μια ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή του θυρεού της Δημοκρατίας της Αρμενίας (1918-1920) και παραμένει από τότε σε ισχύ. Η ταινία του 2002 Αραράτ του Αρμενοκαναδού κινηματογραφιστή Ατόμ Εγκογιάν τονίζει ιδιαίτερα τον συμβολισμό του Αραράτ.

Το Όρος Αραράτ απεικονίσθηκε σε διάφορα αρμενικά χαρτονομίσματα που εκδόθηκαν μεταξύ 1993 και 2001 και στην πίσω όψη του χαρτονομίσματος των 100 τουρκικών λιρών του 1972-1986.