Kaŝmira lingvo
- Por alia uzoj de kaŝmira, vidu apartigilon Kaŝmira (apartigilo)
| Kaŝmira lingvo | |||
| कॉशुर کٲشُر kạ̄šur | |||
| natura lingvo • moderna lingvo | |||
|---|---|---|---|
| Darda lingvaro | |||
| Parolata en | Barato (Delhio, Ĝamuo kaj Kaŝmiro, Panjabo, Utar-Pradeŝo); Pakistano (Azad Kaŝmiro)[1] | ||
| Regiono | Suda Azio (Hindio) | ||
| Parolantoj | 7,1 miliono[1] | ||
| Skribo | Perso-araba skribsistemo, Nagaria skribsistemo | ||
| Lingvistika klasifiko | |||
Hindeŭropa lingvaro
| |||
| Lingvaj kodoj | |||
| Lingvaj kodoj | |||
| ISO 639-1 | ks | ||
| ISO 639-2 | kas | ||
| ISO 639-3 | kas | ||
| SIL | KAS | ||
| Glottolog | kash1277 | ||
| Angla nomo | Kashmiri | ||
| Franca nomo | cachemiri | ||
| Noto |
| ||
La Kaŝmira Lingvo (कॉशुर, کٲشُر Koshur) estas nordokcidenta hindarja lingvo parolata unuavice en la valo Kaŝmiro, regiono plejparte en la ŝtato Ĝamuo kaj Kaŝmiro (जम्मू और कश्मीर) de Barato.[2][3][4] Ĝi havas ĉirkaŭ 7,147,587 parolantojn: 6,797,587 el kiuj rezidas en Barato kaj 350,000 el kiuj rezidas en Pakistano.[1] La kaŝmira apartenas al la hindarja branĉo de la hindeŭropa familio de lingvoj, kaj estas la plej disvastiĝinta lingvo de ties sub-grupigo nomata Darda lingvaro.[5] Ĝi estas unu el la 23 naciaj lingvoj de Barato.[6]
Gramatiko
[redakti | redakti fonton]Sintakse la kaŝmira lingvo havas la vortordon V2.
Kulturo
[redakti | redakti fonton]Skribsistemo
[redakti | redakti fonton]Nuntempe la kaŝmira restas plejparte parolata lingvo, kvankam iuj manuskriptoj estis skribitaj en la pasinteco en la ŝarada skribsistemo, kaj poste en la perso-araba skribsistemo. Nun, la kaŝmira estas skribata en, ĉu la perso-araba skribsistemo (kun iuj modifoj), ĉu la nagaria skribsistemo.
Legivo
[redakti | redakti fonton]Legivo en la kaŝmira estas daŭre neglektata pro diversaj politikaj kaŭzoj kaj pro manko de formala klerigado en ĝi. Ĝi nun utilas plejparte en sia parolata formo, kaj la parolantoj de ĉi tiu lingvo ankaŭ estas nombre malkreskantaj. Notu, ke la precipa oficiala lingvo de la ŝtato Ĝamuo kaj Kaŝmiro estas ne la kaŝmira, sed la Urdua. Iuj kaŝmiraj parolantoj uzas la anglan aŭ la hindian kiel dua lingvo.[1] En la pasintaj kelkaj jardekoj, la kaŝmira prezentiĝis kiel subjekto en la universitato kaj la kolegioj de la valo. Nuntempe, iuj klopodas inkludi la kaŝmiran en la lernejan programon.
Literaturo
[redakti | redakti fonton]La kaŝmira lingvo havas riĉan literaturan heredon, estinte la lingvo de multaj sufiĉaj kaj popolaj poetoj.
La plej frua literatura verkaĵo en la kaŝmira kiu ĝisvivas estas la poezio de Lalleshvari, mistika poetino[7] de la 14-a jarcento
En 1919 Georgo Abraham Grierson skribis, ke “la kaŝmira estas la sola el la dardaj lingvoj, kiu havas literaturon”. La kaŝmira literaturo datiĝas de jam pli ol 750 jaroj, kio estas, pli-malpli, la aĝo de multaj modernaj literaturoj inkluzivante la anglan.
Inter la grandaj kaŝmiraj aŭtoroj estis Mahmud Gami, fruktodona verkisto kiu utiligis kun egala kompetento preskaŭ ĉiujn formojn de poezio en la kaŝmira - mathnavi, vatsun, ghazal, rouf, na’t - kvankam lia plej granda kontribuo estas en la areo de mathnavi. Lia libera prezentado kaj adaptado de kelkaj persaj mathnavi-oj inaŭguris longan tradicion de mathnavi-a verkado en la kaŝmira kiu inkluzivas tiajn elstarajn nomojn kiel tiuj de Wali-ul-lah Mattoo, Abdul Ahad Nazim, Wahhab Parrey, Muhi-ud-Din Miskeen, Amir-ud-Din Kreri, Maqbool Ŝaho Kralawari, kaj Shams-ud-Din Hairat.
La kantoj en la kaŝmira lingvo estas nomitaj gewun /gewun/ kaj la ĥoraj kantoj nomigas wonwun /wonwun/.
Estas nur unu perreta ĵurnalo en la kaŝmira, kvankam nombro da literaturaj revuoj estas regule publikigataj.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 . Ethnologue. Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Kashmir News Network: Language Section (koshur.org) - Kaŝmira Novaĵa Reto: Lingva Sekcio (koshur.org). Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Kashmir Sabha, Kolkata - Kaŝmiro Sabha, Kolkato. Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Kashmiri Overseas Association, Inc. (KOA) - Kaŝmira Transmara Asocio, Inc. (KOA). Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Encyclopædia Britannica - Enciklopedio Britanika. Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Central Institute of Indian Languages - Centra Instituto de Hindaj Lingvoj. Alirita 2-a de junio 2007.
- ↑ . Kashmir Information Network (KIN) - Kaŝmira Informa Reto (KIN). Alirita 2-a de junio 2007.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Grierson, George Abraham. A Dictionary of the Kashmiri Language. Vortaro de la la kaŝmira Lingvo Calcutta: Asiatic Society of Bengal, 1932.
- Linguistic Studies in Kashmiri Lingvaj Studoj en la kaŝmira fare de Omkar N Koul New Delhi: Bahri Publications, 1977.
- Aspects of Kashmiri Linguistics Aspektoj de kaŝmira lingvistiko redaktita de Omkar N Koul and Peter Edwin Hook New Delhi: Bahri Publications, 1984.
- An Intensive Course in Kashmiri / Intensa Kurso en la kaŝmira fare de Omkar N Koul Mysore: Central Institute of Indian Languages, 1985.
- An Intermediate Course in Kashmiri Intera Kurso en la kaŝmira fare de Omkar N. Koul Mysore: Central Institute of Indian Languages, 1994.
- Kashmiri: A Cognitive-Descriptive Grammar La kaŝmira: A Rekonada-Priskriba Gramatiko perLa kaŝmira: A Rekonada-Priskriba Gramatiko fare de Kashi Wali and Omkar N Koul London: Routledge 1997.
- Kashmiri-English Dictionary for Second Language Learners Kaŝmira-Angla Vortaro por Dua-Lingvaj Lernantinoj fare de Omkar N. Koul, S. N. Raina kaj R. K. Bhat Mysore: Central Institute of Indian Languages, 2000.
- Modern Kashmiri Grammar Moderna la kaŝmira Gramatiko fare de Omkar N Koul kaj Moderna la kaŝmira Gramatiko fare de Omkar N Koul kaj Kashi Wali Springfield: Dunwoody Press, 2006.
- Spoken Kashmiri: A Language Course La parolata kaŝmira: Lingva Kurso fare de Omkar N. Koul Delhi: Indian Institute of Language Studies, 2006.
- A Dictionary of Kashmiri Proverbs Vortaro de la kaŝmiraj proverboj fare de Vortaro de la kaŝmiraj proverboj fare de Omkar N. Koul Delhi: Indian Institute of Language Studies, 2006.
- A Course in Kashmiri Language Kurso en la kaŝmira lingvo fare de Kurso en la kaŝmira lingvo fare de Roop Krishen Bhat Delhi: Indian Institute of Language Studies, 2007.
- Kashmiri: A Grammatical Sketch La kaŝmira: A Gramatika Skizo fare de Omkar N. Koul
- Personal names in Kashmiri Personaj nomoj en la kaŝmira fare de Omkar N. Koul
- Studies in Kashmiri Linguistics Studoj en la kaŝmira Lingvistiko fare de Omkar N. Koul
- Reduplication in Kashmiri Rekopio en la kaŝmira fare de Omkar N. Koul
- Kashmiri Language, Linguistics and Culture: An Annotated Bibliography La kaŝmira Lingvo, Lingvistiko kaj Kulturo: Prinotita Bibliografio fare de Omkar N. Koul Mysore: Central Institute of Indian Languages, 2000.
- Topics in Kashmiri Linguistics Temoj en la kaŝmira Lingvistiko redaktita fare de Omkar N. Koul kaj Kashi Wali New Delhi: Creative, 2002.
- Kashmiri Language and Society La kaŝmira Lingvo kaj Socio fare de Omkar N. Koul
- Modes of Address in Kashmiri Manieroj de alparolo en la kaŝmira fare de Omkar N. Koul
- Modes of Greetings in Kashmiri Manieroj de salutado en la kaŝmira fare de Omkar N. Koul
- Ethnologue entry for Kashmiri Ethnologue artikoleto por la kaŝmira
- Kashmiri Newz Arkivigite je 2006-12-16 per la retarkivo Wayback Machine
- An Introduction to Spoken Kashmiri Enkonduko al parolado de la kaŝmira
- Kashmiraj kantoj[rompita ligilo]
- Koshur: Enkonduko al la parolata Kasmira
- Bazaj vortoj kaj frazoj en la Kaŝmira lingvo
- Kaŝmira literatura revuo Arkivigite je 2006-06-29 per la retarkivo Wayback Machine
- Kaŝmira surlinia ĵurnalo
- Kashmiri
- Apharwat - Kashmira literatura blogo
- Muzaffar Aazim - Moderna kaŝmira skribisto
- Specimenanta de Wanawun - Serĉu Por 'Wanawun', kaŝmira popola ĥoro
- Gulmarg - A kolekto de Kaŝmiraj Vidoj, originala poezio kaj informo Arkivigite je 2007-10-27 per la retarkivo Wayback Machine
- Kashmira Alfabeto