Sparto
Ĉi tiu artikolo temas pri antikva urbo en Grekio. Por aliaj signifoj vidu la artikolon Sparto (apartigilo).| Sparto | |
| dore: Σπάρτα | |
| antikva urbo • poliso • eksa administra teritoria unuo • Ancient Greek archaeological site | |
 "Junaj spartanoj ekzercantaj" de Edgar Degas
| |
| Oficiala nomo: Σπάρτα | |
| Kromnomo: Lakedaimono | |
| Lando |  Grekio
|
|---|---|
| Kontinento | Eŭropo |
| Duoninsulo | Balkano |
| Insulo | Peloponezo |
| Historiaj regionoj | Antikva Grekio, Helena civilizo |
| Montaroj | Parnon, Taygetos |
| Tipo de urbo | urboŝtato |
| Rivero | Eurotas |
| Situo | Sparto |
| - koordinatoj | 37° 04′ 00″ N 22° 26′ 00″ O / 37.06667 °N, 22.43333 °O (mapo) |
| Fondo | 10-a jarcento a.K. |
| - fino | 146 a.K. |
| - fondinto | Lakedemono |
| Erao | Grek-romia antikvo |
  Situo enkadre de Grekio
| |
 Teritorio de la antikva Sparto
| |
 Vikimedia Komunejo: Sparta
| |
Sparto (dore Σπάρτα; atike Σπάρτη Spártē), aŭ Lakedemonio (greke Λακεδαιμονία) estis helena urbo situanta en la sudo de la duoninsulo Peloponezo de Grekio, apud la rivero Eŭrotaso. Dum la antikva epoko Sparto estis memstara urboŝtato, ĉefurbo de Lakonio, kaj unu el la plej gravaj grekaj urboŝtatoj kune kun Ateno kaj Tebo. La urbo kun aliancanoj luktis kontraŭ la konkurenca urboŝtato Ateno dum la Peloponeza milito, kiu tre influis la historion de antikva Grekio fine de la 5-a jarcento a.K..
Historio
[redakti | redakti fonton]La urbo estis fondita de la doroj post ties konkerado de Lakonio. Dum la komenco estis gravaj malkonsentoj, kiuj malhelpis taŭgan disvolvadon. Tamen, en la sepa jarcento a.K. oni enkondukis reformojn por pliforitigi ĝian militan povon. Tiuj reformoj igis Sparton la modela hoplita urbo.
Socia konsisto
[redakti | redakti fonton]Sparto estis speco de respubliko da, delonge, invadintaj militistoj subpremantaj suban kaj senrajton klason da kamparanoj, la helotoj, kiuj kultivadis la grundon, kaj havis neniun rajton. adoleskiĝantaj spartanoj eĉ havis la devon provi mortigi unu el ili por iĝi plenkreskulo.
Moroj de la spartanoj
[redakti | redakti fonton]Bildaro
[redakti | redakti fonton]-
ruinoj de Sparto -
busto de militisto kun kasko, eble Leonido la 1-a de Sparto -
