Humphry Davy

Humphry Davy
	; Irudi gehiago
23. Royal Societyko presidentea	; 1820 - 1827 ; ← William Hyde Wollaston - Davies Gilbert (en) →
23. Royal Societyko presidentea
Bizitza
Jaiotza	Penzance, 1778ko abenduaren 17a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua ; Britainia Handiko Erresuma 1801eko urtarrilaren 1a)
Heriotza	Geneva, 1829ko maiatzaren 29a (50 urte)
Hobiratze lekua	Erregeen hilerria
Familia
Aita	Robert Davy
Ama	Grace Millett
Ezkontidea(k)	Jane Davy (en) (1812ko apirilaren 11 -
Haurrideak	ikusi John Davy (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Truro Cathedral School (en)
Hezkuntza-maila	baliorik ez
Hizkuntzak	ingelesa
Ikaslea(k)	ikusi Michael Faraday;
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria, asmatzailea, fisikaria, geologoa, argazkilaria, poeta eta idazlea
Enplegatzailea(k)	Royal Society
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea ; Copley Domina (1805) ; Errege Domina ; Rumford Domina (1816) ; Galvanism Prize (1807) ; Bakeriar Lezioa (1826, 1811, 1810, 1809, 1808, 1807, 1806) ; Fellow of the Zoological Society of London ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Royal Society Bakerian Medal ;
Influentziak	Benjamin Thompson (en)
Kidetza	Suediako Zientzien Errege Akademia; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Londresko Zoologia Elkartea; Warsaw Society of Friends of Learning (en) ; Royal Society; Prusiako Zientzien Akademia; Frantziako Institutua; XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala; Zientzien Bavariar Akademia; Frantziako Zientzien Akademia

Sir Elmer Humphry Davy (Penzance, Kornualles, Ingalaterra, 1778ko abenduaren 17a - Geneva, 1829ko maiatzaren 29), elementu kimiko ugari aurkitu zituen kimikari ingelesa izan zen.

Biografia

Kornuallesko eskulturgile baten semea zen. Antoine Lavoisierren Kimikaren oinarrizko liburua irakurri zuen eta txundituta, kimika ikasten hasi zen bere aldetik. 22 urterekin Londresko Royal Instituten hasi zen konferentziak ematen eta instituzio honetan lanean ari zela egin zituen bere aurkikuntza nagusiak.

Sodioa, Potasioa, Kaltzioa, Magnesioa, Barioa eta Boroa aurkitu zituen eta Londresko gizarteak heroitzat hartu zuen. bere konferentziatara jende ugari joaten zen, sarrerak garestiak izan arren ere. Asko aberastu zen eta 1820an Londresko Royal Societyko lehendakari bihurtu zen.

Bere fama Ingalaterratik kanpora ere zabaldu zen. 1813an esate baterako Frantziara joan zen ikaslea zuen Michael Faradayrekin batera Napoleon Bonaparteren eskutik urrezko medaila jasotzera. Bertan zegoela Gay-Lussacek eskaera bat egin zion, Bernard Courtoisek aurkitua zuen sustantzia misteriotsu bat azter zezala. Davyk elementu kimikoa zela frogatu zuen, gaur egun iodo izenaz ezagutzen dena. Ondoren Italian, Suitzan eta Alemanian ere izan zen. Greziara joateko asmoa ere bazuen baina Napoleonek Elbatik ihes egin eta Europan giroa gaiztotuko zen beldurrez Ingalaterrara itzuli zen.

1815ean meategietan erabiltzeko lanpada seguru bat asmatu zuen, Davyren lanpara izenaz ezagutzen dena, izan ere aurreko lanparek istripu larriak sortzen baitzituzten meategietan metano ihesak izaten zirenean. Davyren lanparak kerosenoa erabiltzen zuen eta metalezko ehun batek babesten zuen sua.

Bere ikaslea zen Michael Faradayrekiko bekaizkeriak ilundu zuen Humphry Davyren zoriontasuna. Faraday bera famatuago bihurtu zen eta Davy sarritan plagiatzailea izatea egotzi zion.

1829an hil zen Genevan (Suitzan) bihotzekoan emanda.

Lorpen zientifikoak

1807: Potasioa aurkitu zuen. Neerlanderazko potasch (ingelesez pot-ash, poteko errautsa) izena eman zion, saiakuntzaren ondoren ontzian gelditu zen hautsa baitzen. Elektrolisi bidez isolaturiko lehen metala izan zen. Urte berean Sodioa aurkitu zuen.
1808: Kaltzioa isolatu zuen. Kaltzioaren bila ari zela magnesioa, estrontzioa eta boroa ere aurkitu zituen.
1810: Carl Wilhelm Scheelek 1774ean aurkitua zuen kloroa elementu kimikoa dela frogatu zuen. Davyk berak eman zion izena, kolore hori-berdexkari erreparatuz.
1813: Iodoa elementu kimikoa dela frogatu zuen. Urte berean diamantea karbonoz eginda dagoela frogatu zuen.
1815: Davyren lanpara asmatu zuen. Urte berean azidoak eta baseak bereiztu zituen. Azidoak beren hidrogenoa metalaz ordezka zezaketen sustantziak zirela esan zuen, eta baseak aldiz azidoekin gatzak sortzen zituzten sustantziak. Gaur egun definizioak desberdinak badira ere XIX mendean hauek nagusitu ziren.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Humphry Davy

Datuak: Q131761
Multimedia: Humphry Davy / Q131761