حزب اجتماعیون اعتدالیون

فرقه اجتماعیون اعتدالیون
رهبر	مورد مناقشه
رهبر پارلمانی	سید محمدصادق طباطبایی
بنیان‌گذاری	۱۲۸۸
انحلال و برچینش	۱۲۹۷
پسین	فرقه اصلاح‌طلبان
روزنامه	مجلس وقت
مرام سیاسی	اعتدال تدریج گرایی محافظه‌کاری پادشاهی مشروطه
دین	اسلام
سیاست در ایران حزب‌ها انتخابات

جنبش مشروطه

شاهان قاجار
نام	دورهٔ پادشاهی
آقامحمد خان فتحعلی شاه محمدشاه ناصرالدین شاه مظفرالدین شاه محمدعلی شاه احمدشاه	۱۱۷۵–۱۱۶۱ ۱۲۱۳–۱۱۷۶ ۱۲۲۷–۱۲۱۳ ۱۲۷۵–۱۲۲۷ ۱۲۸۵–۱۲۷۵ ۱۲۸۸–۱۲۸۵ ۱۳۰۴–۱۲۸۸

فرقه اجتماعیون اعتدالیون که به اعتدالیون نیز مشهور بودند، یکی از دو جناح مهم سیاسی دورهٔ مشروطه است. این جناح، که در مقابل جناح عامیون قرار داشت، طرفدار تغییرات آهسته و مخالف اقدامات تندروانه و رادیکال بود.

رهبران فرقه اعتدالیون مرتضی‌قلی نائینی، سید محمدصادق طباطبایی (پسر سید محمد طباطبائی) و علیمحمد دولت‌آبادی (برادر کوچک‌تر یحیی دولت‌آبادی) بودند. بسیاری از کسبه و اصناف که پیرو سید عبدالله بهبهانی بودند از اعتدالیون طرفداری می‌کردند و این سخن اتهام‌آمیز آن‌ها مبنی بر اینکه عقاید و مرام فرقه عامیون با اصول و مبانی دین اسلام تطبیق نمی‌کند، پذیرفتند. خطرات فرقه عامیون در مورد تفکیک دین از دولت، بارها و بارها از جانب اعتدالیون مطرح می‌شد تا این مدعا اثبات شود که آن‌ها دشمن روحانیت هستند. حتی ستارخان و باقرخان، قهرمانان ملی ایران که با آن شور و هیجان در تبریز به روحانیون محافظه کار انجمن اسلامیه یورش برده بودند، وقتی در تهران مستقر شدند از اعتدالیون هواداری کردند.

در مجلس دوم مشروطه، عبدالحسین‌میرزا فرمانفرما و عین‌الدوله نیز با این فرقه ائتلاف نمودند؛ بنابراین مجموع نمایندگان اعتدالیون در این مجلس به ۳۶ تن در برابر ۲۸ نفر عامیون رسید. سایر اعضای اصلی این فرقه شامل سپهدار اعظم تنکابنی، سردار محیی، سید عبدالله طباطبایی و ابوالقاسم ناصرالملک بودند.

اعضاء

• سید محمد طباطبایی
• سید عبدالله بهبهانی
• محمدولی‌خان تنکابنی
• عبدالحسین میرزا فرمانفرما
• ابوالقاسم ناصرالملک
• سید محمدصادق طباطبایی
• علی‌اکبر دهخدا
• محمد مصدق

منابع

• بهار، محمدتقی (۱۳۵۷)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی
• کسروی، احمد. انقلاب مشروطه ایران.
• کسروی، احمد. تاریخ هجده‌ساله آذربایجان.
• سفری، محمدعلی. مشروطه‌سازان.
• آجودانی، ماشاالله. مشروطه ایرانی.
• تاریخ بیداری ایرانیان.
• آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۷). ایران بین دو انقلاب. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی؛ محمدابراهیم فتاحی ولیلایی. تهران: نشر نی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۲-۳۶۳-۵.

• Cronin, Stephanie (2013). Reformers and Revolutionaries in Modern Iran: New Perspectives on the Iranian Left (به انگلیسی). Abingdon, Oxon: Routledge.
• Ettehadieh, Mansoureh (1992). "CONSTITUTIONAL REVOLUTION v. Political parties of the constitutional period". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. VI/2. New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 199–202.
• Katouzian, Homa (2006). State and Society in Iran: The Eclipse of the Qajars and the Emergence of the Pahlavis (به انگلیسی). London: I.B.Tauris.

پیوند به بیرون

• سده انقلاب مشروطه
• انقلاب مشروطه
• اوضاع ایران در آستانه مشروطیت
• سازمان فراماسونری و نهضت مشروطیت
• سالگرد جنبش مشروطه
• سلسله قاجار: از آغاز تا پایان
• تاجگذاری محمدعلی شاه
• مشروطه ایرانی
• آجودانی، ماشاالله. مشروطه ایرانی
• چرا انقلاب مشروطیت در ایران ناکام مانده‌است؟
• چالش سنت و مدرنیته در ایران از انقلاب مشروطه تا ۱۳۲۰
• نیم نگاهی به اندیشه‌های نهضت مشروطیت و مشروطه خواهی
• ۱۰۰ سال پیش، مظفر الدین شاه قاجار فرمان مشروطیت را امضا کرد
• رسالهٔ مشروطه‌خواهی، یادنامهٔ روزنامهٔ شرق (در قالب HTML /در قالب PDF
• ویژه نامه مشروطه (ویژه نامه روزنامهٔ فارس)