«Սեռա դո Մար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սեռա դո Մար
Տեսակ	լեռնահամակարգ և լեռնաշղթա
Մայրցամաք	Հարավային Ամերիկա
Երկիր	Բրազիլիա
Վարչատարածք	Ռիո դե Ժանեյրո, Սան Պաուլու, Պարանա և Սանտա Կատարինա
Երկարություն	1500 կմ
Ամենաբարձր կետ	Պիկո դա Կալեդոնիա
ԲԾՄ	604 մետր

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

Ընթացիկ տարբերակը 19:27, 23 Սեպտեմբերի 2024-ի դրությամբ

Սեռա դո Մար (պորտ.՝ Serra do Mar, IPA արտասանությամբ՝ˈsɛʁɐ du ˈmaɾ, թարգմ․՝ ծովի լեռնաշղթա կամ ծովի լեռնակատար), 1500 կմ երկարությամբ լեռնաշղթա և լեռնահամակարգ Բրազիլիայի Հարավարևելյան տարածաշրջանում։

Աշխարհագրություն

Սեռա դո Մարը ձգվում է Ատլանտյան օվկիանոսի ափի երկայնքով՝ Էսպիրիտու Սանտու նահանգից դեպի Սանտա Կատարինայի^[2] հարավային հատված, չնայած որոշ գրականության մեջ հիշատակվում է Սեռա Ժեռալը Սեռա դո Մարում, և այս պարագայում տիրույթը կընդլայնվի Ռիու Գրանդի դու Սուլի հյուսիս-արևելք։

Հիմնական լեռնահամակարգը ծովի մակարդակի ափամերձ տարածքի և սարավանդի (planalto) միջև ունի 500 մ-ից 1300 մետր (1600-4300 ոտնաչափ) միջին բարձրություն։ Այս լեռնահամակարգը Մեծ լեռնահամակարգի մաս է կազմում, որը ձգվում է Բրազիլիայի արևելյան ափի մեծ մասում՝ Սալվադոր (Բահիա) քաղաքից հարավ։

Լեռնաշղթաներ

Լեռնաշղթաները որոշ վայրերում ընդհատվում են և ստացել են անհատական անուններ, ինչպիսիք են Սեռա դա Բոկաինան, Սեռա դե Պարանապիակաբան, Սեռա Նեգրան Serra dos Órgãos-ը, Serra do Indaiá-ն և այլն։ Լեռնաշղթան տարածվում է նաև ափամերձ որոշ ավելի մեծ կղզիների վրա, ինչպիսիք են Իլհաբելան և Իլհա Անչիետան։ Պիկո դա Կալեդոնիան Նովա Ֆրիբուրգոյում գտնվում է 2,255 մետր (7398 ոտնաչափ) բարձրության վրա և հանդիսանում է Սեռա դո Մարի ամենաբարձր կետերից մեկը։

Երկրաբանորեն լեռնաշղթան պատկանում է խոշոր բյուրեղյա ապարների պլատֆորմին, որը կազմում է Արևելյան Հարավային Ամերիկան և տեկտոնիկան բավականին կայուն է։ Սեռա դո Մարի բարձունքների մեծ մասը կազմավորվել է մոտ 60 միլիոն տարի առաջ։

Էկոլոգիա

Եվրոպացիների կողմից Բրազիլիան հայտնաբերելու պահին (1500 թվական), Սեռա դո Մարը պահպանում էր հարուստ և խիստ բազմազան էկոհամակարգ, որը բաղկացած էր արևադարձային փարթամ խոնավ անտառներից, որը հայտնի է Ատլանտյան անտառ (պորտ.՝ Mata Atlântica) անվանումով։ Ուրբանիզացիայի և անտառահատումների պատճառով անտառածածկույթի մեծ մասը ոչնչացվել է և այն ինչ կա, գրեթե բացառապես դեպի ծով նայող զառիթափ լանջերն են։

Ազգային և պետական զբոսայգիների, էկոլոգիական կայանների և կենսաբանական արգելոցների շարքը ներկայումս պաշտպանում է Mata Atlântica-ն և նրա կենսաբանական ժառանգությունը, բայց թթվային անձրևը, աղտոտումը, որսագողությունը, գաղտնի անտառահատումները, անտառային հրդեհները, ինչպես նաև քաղաքային տարածքների և գյուղացիական տնտեսությունների ներխուժումը շարունակում են ուժեղ վնասներ պատճառել, հատկապես քաղաքների ծայրամասերում։ Մի քանի ընդարձակ մետրոպոլիաներ, ինչպիսիք են Վալի դու Իտաժայի ագլոմերացիան, Կուրիտիբան, Սան Պաուլուն և Ռիո դե Ժանեյրոն, գտնվում են Սեռա դո Մարի մոտակայքում։

Անտառվերականգնումը և կենսաբազմազանության վերականգնումը դժվար է իրականացնել դեգրադացված անձրևային անտառների բնակավայրերում։

Տես նաև

Ատլանտյան անտառ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0016-71692011000100005
↑ Angulo, R. J., G. C. Lessa, M. C. de Souza (2009). The Holocene Barrier Systems of Paranaguá and Northern Santa Catarina Coasts, Southern Brazil. Lecture Notes in Earth Sciences 107: 135-176.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սեռա դո Մար» հոդվածին։

[_d4d892a1c8160edb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0016-71692011000100005

[2] Angulo, R. J., G. C. Lessa, M. C. de Souza (2009). The Holocene Barrier Systems of Paranaguá and Northern Santa Catarina Coasts, Southern Brazil. Lecture Notes in Earth Sciences 107: 135-176.

[1]

[2]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}
-{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}[[File:Guaecá - São Sebastião - Brasil, Serra do Mar with Atlantic rain forest - panoramio.jpg|thumb|upright=1.2|Սեռա  դո  Մարը Ատլանտյան անձրևային անտառի հետ միասին]]
-[[File:Natural History Museum - Amethyst, Rio Grande do Sul, Brazil.jpg|thumb|upright=1.2|[[Ամեթիստ]] Սեռա դո Մարից, որը ցուցադրված է ԱՄՆ-ի [[Սմիթսոնյան  ինստիտուտ]]<nowiki/>ում ]]
-[[File:Curitiba vista serra do mar.jpg|thumb|upright=1.2|Տեսարան դեպի Սեռա դո Մար լեռնաշղթան Բրազիլիայի հարավային [[Կուրիտիբա]] քաղաքից]]
+[[Պատկեր:Guaecá - São Sebastião - Brasil, Serra do Mar with Atlantic rain forest - panoramio.jpg|thumb|upright=1.2|Սեռա դո Մարը Ատլանտյան անձրևային անտառի հետ միասին]]
+[[Պատկեր:Natural History Museum - Amethyst, Rio Grande do Sul, Brazil.jpg|thumb|upright=1.2|[[Ամեթիստ]] Սեռա դո Մարից, որը ցուցադրված է ԱՄՆ-ի [[Սմիթսոնյան ինստիտուտ]]ում ]]
+[[Պատկեր:Curitiba vista serra do mar.jpg|thumb|upright=1.2|Տեսարան դեպի Սեռա դո Մար լեռնաշղթան Բրազիլիայի հարավային [[Կուրիտիբա]] քաղաքից]]
-'''Սեռա դո Մար''' (պոր.՝« Sea's ridge» կամ «Sea ridge»), 1500 կմ երկարությամբ լեռնաշղթաների և լեռների համակարգ է Բրազիլիայի [[Հարավարևելյան տարածաշրջան (Բրազիլիա)|Հարավարևելյան տարածաշրջան]]ում:
+'''Սեռա դո Մար''' ({{lang-pt|Serra do Mar}}, [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|IPA արտասանությամբ]]՝ˈsɛʁɐ du ˈmaɾ, [[Թարգմանություն|թարգմ․]]՝ ծովի լեռնաշղթա կամ ծովի լեռնակատար), 1500 կմ երկարությամբ լեռնաշղթա և լեռնահամակարգ [[Բրազիլիա]]յի [[Հարավարևելյան տարածաշրջան (Բրազիլիա)|Հարավարևելյան տարածաշրջան]]ում։
-==Աշխարհագրություն==
+== Աշխարհագրություն ==
+Սեռա դո Մարը ձգվում է [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ափի  երկայնքով՝ [[Էսպիրիտու Սանտու]] նահանգից դեպի [[Սանտա Կատարինա]]յի<ref>Angulo, R. J., G. C. Lessa, M. C. de Souza (2009). ''The Holocene Barrier Systems of Paranaguá and Northern Santa Catarina Coasts, Southern Brazil.'' Lecture Notes in Earth Sciences 107: 135-176.</ref>  հարավային հատված, չնայած որոշ գրականության մեջ հիշատակվում է Սեռա Ժեռալը Սեռա դո Մարում, և այս պարագայում տիրույթը կընդլայնվի [[Ռիու Գրանդի դու Սուլ]]ի հյուսիս-արևելք։
+Հիմնական լեռնահամակարգը ծովի մակարդակի ափամերձ տարածքի և [[սարավանդ]]ի (''planalto'') միջև ունի 500 մ-ից 1300 մետր (1600-4300 ոտնաչափ) միջին բարձրություն։ Այս լեռնահամակարգը  Մեծ լեռնահամակարգի մաս է կազմում, որը ձգվում է Բրազիլիայի արևելյան ափի մեծ մասում՝ [[Սալվադոր (Բահիա)]] քաղաքից հարավ։
-Սեռա դո Մարը ձգվում է [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ափի  երկայնքով՝ [[Էսպիրիտու Սանտու]] նահանգից դեպի [[Սանտա Կատարինա]]յի<ref>Angulo, R. J., G. C. Lessa, M. C. de Souza (2009). ''The Holocene Barrier Systems of Paranaguá and Northern Santa Catarina Coasts, Southern Brazil.'' Lecture Notes in Earth Sciences 107: 135-176.</ref>  հարավային հատված, չնայած որոշ գրականության մեջ հիշատակվում է Սեռա Ժեռալը Սեռա դո Մարում, և այս պարագայում տիրույթը կընդլայնվի [[Ռիու Գրանդի դու Սուլ]]ի հյուսիս-արևելք:
+== Լեռնաշղթաներ ==
-Հիմնական լեռնահամակարգը ծովի մակարդակի ափամերձ տարածքի և [[սարավանդ]]ի ('''planalto''') միջև ունի 500-ից 1300 մետր (1600-ից 4300 ոտնաչափ) միջին բարձրություն:
+Լեռնաշղթաները որոշ վայրերում ընդհատվում են և ստացել են անհատական անուններ, ինչպիսիք են Սեռա դա Բոկաինան, Սեռա դե Պարանապիակաբան, Սեռա Նեգրան  Serra dos Órgãos-ը, Serra do Indaiá-ն և այլն։ Լեռնաշղթան տարածվում է նաև ափամերձ որոշ ավելի մեծ կղզիների վրա, ինչպիսիք են Իլհաբելան և Իլհա Անչիետան։ Պիկո դա Կալեդոնիան Նովա Ֆրիբուրգոյում գտնվում է 2,255 մետր (7398 ոտնաչափ) բարձրության վրա և հանդիսանում է Սեռա դո Մարի ամենաբարձր կետերից մեկը։
-Այս լեռնահամակարգը  Մեծ լեռնահամակարգի մաս է կազմում, որը ձգվում է Բրազիլիայի արևելյան ափի մեծ մասում՝ [[Սալվադոր (Բահիա)]] քաղաքից հարավ:
+Երկրաբանորեն լեռնաշղթան պատկանում է խոշոր [[բյուրեղ]]յա ապարների պլատֆորմին, որը կազմում է Արևելյան [[Հարավային Ամերիկա]]ն և  տեկտոնիկան բավականին կայուն է։ Սեռա դո Մարի բարձունքների մեծ մասը կազմավորվել է մոտ 60 միլիոն տարի առաջ։
-==Լեռնաշղթաներ==
+== Էկոլոգիա ==
-Լեռնաշղթաները որոշ վայրերում ընդհատվում են և ստացել են անհատական անուններ, ինչպիսիք են Սեռա դա Բոկաինան, Սեռա դե Պարանապիակաբան, Սեռա Նեգրան  Serra dos Órgãos-ը, Serra do Indaiá-ն և այլն: Լեռնաշղթան տարածվում է նաև ափամերձ որոշ ավելի մեծ կղզիների վրա, ինչպիսիք են Իլհաբելան և Իլհա Անչիետան: Պիկո դա Կալեդոնիան Նովա Ֆրիբուրգոյում գտնվում է 2,255 մետր (7398 ոտնաչափ) բարձրության վրա և հանդիսանում է Սեռա դո Մարի ամենաբարձր կետերից մեկը:
+Եվրոպացիների կողմից Բրազիլիան հայտնաբերելու պահին (1500 թվական), Սեռա դո Մարը պահպանում էր հարուստ և խիստ բազմազան էկոհամակարգ, որը բաղկացած էր արևադարձային փարթամ [[խոնավ անտառներ]]ից, որը հայտնի է [[Ատլանտյան անտառ]] (պորտ.՝ Mata Atlântica) անվանումով։ Ուրբանիզացիայի  և անտառահատումների պատճառով անտառածածկույթի մեծ մասը ոչնչացվել է և այն ինչ կա, գրեթե բացառապես դեպի ծով նայող զառիթափ լանջերն են։
+Ազգային և պետական զբոսայգիների, էկոլոգիական կայանների և կենսաբանական արգելոցների շարքը ներկայումս պաշտպանում է Mata Atlântica-ն և նրա կենսաբանական ժառանգությունը, բայց [[թթվային անձրև]]ը, [[աղտոտում]]ը, [[որսագողություն]]ը, գաղտնի անտառահատումները, [[անտառային հրդեհներ]]ը, ինչպես նաև քաղաքային տարածքների և գյուղացիական տնտեսությունների ներխուժումը շարունակում են ուժեղ վնասներ պատճառել, հատկապես քաղաքների ծայրամասերում։ Մի քանի ընդարձակ մետրոպոլիաներ, ինչպիսիք են [[Վալի դու Իտաժայի ագլոմերացիա (մեզոշրջան)|Վալի դու Իտաժայի ագլոմերացիա]]ն, [[Կուրիտիբա]]ն, [[Սան Պաուլու]]ն և [[Ռիո դե Ժանեյրո]]ն, գտնվում են Սեռա դո Մարի մոտակայքում։
-Երկրաբանորեն լեռնաշղթան պատկանում է խոշոր [[բյուրեղ]]յա  ապարների պլատֆորմին, որը կազմում է Արևելյան [[Հարավային  Ամերիկա]]ն և  տեկտոնիկան բավականին կայուն է: Սեռա դո Մարի բարձունքների մեծ մասը կազմավորվել է մոտ 60 միլիոն տարի առաջ:
+[[Անտառվերականգնում]]ը և կենսաբազմազանության վերականգնումը դժվար է իրականացնել դեգրադացված անձրևային անտառների բնակավայրերում։
-==Էկոլոգիա==
-Եվրոպացիների կողմից Բրազիլիան հայտնաբերելու պահին (1500 թվական), Սեռա դո Մարը պահպանում էր հարուստ և խիստ բազմազան էկոհամակարգ, որը բաղկացած էր արևադարձային փարթամ [[խոնավ անտառներ]]ից, որը հայտնի է [[Ատլանտյան անտառ]] (պորտ.՝ Mata Atlântica) անվանումով: Ուրբանիզացիայի  և անտառահատումների պատճառով անտառածածկույթի մեծ մասը ոչնչացվել է և այն ինչ կա, գրեթե բացառապես դեպի ծով նայող զառիթափ լանջերն են:
-Ազգային և պետական զբոսայգիների, էկոլոգիական կայանների և կենսաբանական արգելոցների շարքը ներկայումս պաշտպանում է Mata Atlântica-ն և նրա կենսաբանական ժառանգությունը, բայց [[թթվային անձրև]]ը, [[աղտոտում]]ը, [[որսագողություն]]ը,գաղտնի անտառահատները, [[անտառային հրդեհներ]]ը, ինչպես նաև քաղաքային տարածքների և գյուղացիական տնտեսությունների ներխուժումը շարունակում են ուժեղ ավերածություններ առաջացնել, հատկապես քաղաքների ծայրամասերում: Մի քանի ընդարձակ մետրոպոլիսներ, ինչպիսիք են [[Վալի դու Իտաժայի ագլոմերացիա (մեզոշրջան)|Վալի դու Իտաժայի ագլոմերացիա]]ն, [[Կուրիտիբա]]ն, [[Սան Պաուլու]]ն և [[Ռիո դե Ժանեյրո]]ն, գտնվում են Սեռա դո Մարի մոտակայքում:
-[[Անտառվերականգնում]]ը և կենսաբազմազանության վերականգնումը դժվար է իրականացնել դեգրադացված անձրևային անտառների բնակավայրերում:
 == Տես նաև ==
-* [[Ատլանտյան անտառ| Ատլանտյան անտառ]]
+* [[Ատլանտյան անտառ]]
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{ծանցանկ}}
-[[Կատեգորիա:Համաշխարհային ժառանգություն Բրազիլիայում]]
+{{Արտաքին հղումներ}}
 [[Կատեգորիա:Բրազիլիայի աշխարհագրություն]]
+[[Կատեգորիա:Լեռներ այբբենական կարգով]]
 [[Կատեգորիա:Լեռնաշղթաներ]]
 [[Կատեգորիա:Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ այբբենական կարգով]]
-[[Կատեգորիա:Լեռնագագաթներ այբբենական կարգով]]
+[[Կատեգորիա:Համաշխարհային ժառանգություն Բրազիլիայում]]