Jump to content

Էմիլ Արթին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էմիլ Արթին
Emil Artin
Ծնվել էմարտի 3, 1898(1898-03-03)[1][2][3][…]
Վիեննա, Ավստրո-Հունգարիա[4]
Մահացել էդեկտեմբերի 20, 1962(1962-12-20)[1][2][3][…] (64 տարեկան)
Համբուրգ, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն[4]
ԳերեզմանՕլսդորֆի գերեզմանատուն[5] և Weidling Cemetery[6]
Քաղաքացիություն Ավստրո-Հունգարիա,  ԱՄՆ և  Ավստրիա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Փրինսթոնի համալսարան[2], Համբուրգի համալսարան[2], Համբուրգի համալսարան[2], Նոտր Դամ համալսարան[2], Ինդիանայի համալսարան[2] և Ավստրո-Հունգարիայի զինված ուժեր[2]
Գործունեության ոլորտհանրահաշիվ[7], մաթեմատիկա[7], algebraic number theory?[7], class field theory?[7], աբստրակտ հանրահաշիվ[7] և Օղակ[7]
ԱնդամակցությունԼեոպոլդինա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՎիեննայի համալսարան (1917)[2], Լայպցիգի համալսարան (1921)[2] և Գյոթինգենի համալսարան (1922)[2]
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր (հունիս 1921) և հաբիլիտացիա (1923)
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[1][7][8] և անգլերեն[7][8]
Գիտական ղեկավարԳուստավ Հերցոգ և Օտտո Գյոլդեր
Եղել է գիտական ղեկավարԻեն Ադամսոն[9], Սերժ Լենգ[9], David Gilbarg?[9], Hans Zassenhaus?[9], Heinz Söhngen?[9], Harold Nathaniel Shapiro?[9], Alexander Murray MacBeath?[9], Arthur Mattuck?[9], Harald Nehrkorn?[9], David Kent Harrison?[9], Johannes Weissinger?[9], Robert Earl MacKenzie?[9], Hans Wilhelm Praetorius?[9], Evar Dare Nering?[9], Kate Hey?[9], Karl Henke?[9], Josef Beller?[9], Hans Kurt Heinrich Rothgiesser?[9], Walther Landherr?[9], Margaret S. Matchett?[9], William H. Mills?[9], Shianghaw Wang?[9], Abraham P. Hillman?[9], Donald Watson Blackett?[9], Richard James Semple?[9], Armin Peter Thedy?[9], Otto Schreier?[9], Nesmith Ankeny?[9], Karel deLeeuw?[9], Bernard Dwork?[9], O. Timothy O'Meara?[9], K. G. Ramanathan?[9], Ջոն Թեյթ[9] և Մաքս Ավգուստ Զորն[9]
Հայտնի աշակերտներJoichi Suetsuna? և Lev Arkadyevich Kaluzhnin?
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Նատաշա Արթին Բրանսուիք[10]
Երեխա(ներ)Մայքլ Արթին և Thomas Artin?
 Emil Artin (mathematician) Վիքիպահեստում

Էմիլ Արթին (Արթինյան, գերմ.՝ Emil Artin, մարտի 3, 1898(1898-03-03)[1][2][3][…], Վիեննա, Ավստրո-Հունգարիա[4] - դեկտեմբերի 20, 1962(1962-12-20)[1][2][3][…], Համբուրգ, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն[4]), 20-րդ դարի առաջատար հայազգի մաթեմատիկոս, Էմմի Նյոթերի հետ միասին համարվում է ժամանակակից աբստրակտ հանրահաշվի հիմնադիր և 1932 թվականին նրա հետ միասին ստացել է Աքերման-Թոյբների հիշատակի մրցանակը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էմիլ Արթինը ծնվել է 1898 թվականին Վիեննայում։ Նրա հորը նույնպես անվանում էին Էմիլ, նա արվեստի գործերի վաճառական էր, մայրը՝ Էմմա Լաուրա-Արթինը, օպերային երգչուհի էր։ Արթինի որդու՝ Մայքլի խոսքով «Արթինը» հայկական Արթինյան ազգանվան կրճատ տարբերակն է։

Վաղ շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1904 թվականի սեպտեմբերին ընդունվեց դպրոց, հավանաբար Վիեննայում։ Երբ Էմիլն ութ տարեկան էր, մահացավ նրա հայրը։ 1907 թվականի հուլիսի 15-ին մայրն ամուսնացավ գերմանախոս Ռայխենբերգից (ներկայումս՝ Չեխիայի Լիբերեց քաղաք) հաջողակ գործարար Ռուդոլֆ Հուբների հետ։ 1907 թվականի սեպտեմբերին Էմիլն ընդունվեց Ավստրիայի սահմանին մոտ հարավային Չեխոսլովակիայում գտնվող փոքրիկ Ստրոբնից քաղաքի դպրոց, որտեղ սովորելու համար ապրում է տնից հեռու, տեղական ագարակներից մեկում։ Հաջորդ տարի նա վերադարձավ Ռայխենբերգ, որտեղի դպրոցում էլ սովորեց մինչ 1916 թվականը։

Համալսարանական տարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1916 թվականի հոկտեմբերին Էմիլն ընդունվեց Վիեննայի համալսարան՝ կենտրոնանալով մաթեմատիկայի վրա։

Աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Artin, Emil (1947), «Theory of braids», Ann. of Math. (2), 48: 101–126, doi:10.2307/1969218, ISSN 0003-486X, MR 0019087
  • Artin, Emil (1998), Galois Theory, Dover Publications, Inc., ISBN 0-486-62342-4 (Reprinting of second revised edition of 1944, The University of Notre Dame Press).
  • Artin, Emil (1958), A Freshman Honors Course in Calculus and Analytic Geometry, University of Buffalo, ISBN 0-923891-52-8
  • Artin, Emil (1988), Geometric algebra, Wiley Classics Library, New York: John Wiley & Sons Inc., էջեր x+214, ISBN 0-471-60839-4, MR 1009557 (Reprint of the 1957 original; A Wiley-Interscience Publication)
  • Artin, Emil. (1898–1962) Beiträge zu Leben, Werk und Persönlichkeit, eds., Karin Reich and Alexander Kreuzer (Dr. Erwin Rauner Verlag, Augsburg, 2007).
  • Artin, Emil; Tate, John (2009), Class field theory, AMS Chelsea Publishing, Providence, RI, էջեր viii+194, ISBN 978-0-8218-4426-7, MR 2467155 (Reprinted with corrections from the 1967 original)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119045125 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ https://books.google.cat/books?id=3lJ1DwAAQBAJ&pg=PA104 — P. 104—106.
  6. ↑ https://www.pfarre-weidling.at/uploads/friedhof/Friedhofsbuch.pdf — P. 100.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ 8,0 8,1 CONOR.Sl
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 9,24 9,25 9,26 9,27 9,28 9,29 9,30 9,31 9,32 9,33 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  10. ↑ MacTutor

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էմիլ Արթին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էմիլ_Արթին&oldid=10093352» էջից